Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 12.05.1915, Blaðsíða 6

78
XXTX, ‘21.-22.
OtleDdir fréttamolar.
(Úr ýmsum áttum).
Eins og kunnugt er, lýstu brezkar
kvennróttiudakonur yfir þvi, er norður-
ól'fu-ófriðurinn mikli hófst, að þær leggðu
þú niður vopnin um hríð, þ. e. hœttu
öllum spillmrkjum eda óspektum til ad
knýja fiam foöfur sinar, nnz lokið væri
ófriðnum.
Aðal-forsprakki þeirra, frú Emmeline
Pankhurst, sem sloppid hefur þiásinnis
tir fangekunum á BreUandi um hnd, af
því að hún vildi þar einskis matar
neyta, hefur nú og notað timann til ad
semja og gefa út œfisögu sina.
Æfisagan er prentuð í New Yo^k
og sögð vera alls B64 bls. að stærð.
Fráleitt þarf að efa, að þar er bók,
sem keypt verður.
Um 20 millj. króna kostaði alls raf-
magnsaflstöðin, er sænska stjórnin lét ný-
lega reisa við stórfossana í Porjus í Lapp-
mörk.
Aflstöðin framleiðir og alls um 40
þús. hestafla, sem sumpart eru notuð
til að knýja fram járnbrautarlestirnar þar
nyrðra, en sumpart til að veita ljós og
hita og knýja fram vélar í málm-nám-
unum, sem þar eru í grenndinni.
f 15. marz þ. á. (1915) andaðist pró-
fessor Vilhelm Rosenstand, einn afnafn-
kunnustu málurunum í Danmörku á öld- j
inni sem leið.
Hann var fæddur 31. júlí 1838 og
því treku hálfu öðru ári eldri en hálf-
áttræður, er hann andaðist.
Málverk hans lúta flest að daglega
líftnu, eins og það gerist og gengur í
Danmörku og á Ítalíu, þar sem hann
dvaldi að mun öðru hvoru.
Eptir hann eru og tvö af málverk-
unum í hátíðasal Kaupmannahafnar há-
ekólans, og sýnir annað þeirra sagnfræði-
legan viðburðc Kaupmannahafnar-stúdenta
er æða fram, höfuðstaðnum til vamar.
Enn fremur liggja og eptir hann mál-
verk, er hita að siðari Slésvíkska ófriðn-
um (1864) o. fl. o. fl.
Hvern mann, er máli friðarins talaði,
skippði frakkneska lýðveldis-stjórnin í
vetur, er leið, að taka, fastan, og þá þó
eigi hvað sízt, ef reynt væri að æsa kvenn-
þjóðina gegn ófriðnum, — taldi ailtíþá
áttina verða, sem sakir stæðu, að teljast
ættjörðinni mjög hættulegt.
Að boði Benedikts páfa XV. var þess
beðið í öllum kaþólskum kirkjum í álfu ;
vojfri, 7. febr. síðastl., að íriftur semdist
sem fyrst milli þjódanna, er vidnordur-
álfu-ófridmn eru ridnar.
Samskonar fyrirbænir fóru og fram í
öllum kaþólsku kirkjunum utan norður-
álfunnar 21. marz þ, á
Sem kunnugt er, hafa bæmrnar þó
— enn sem, komiði dr — því miður alls
ekkert hriflð, hafa þá og ef til vill eigi
ÞJOÐVLjj íxn.
alls staðar verið svo einlœgar og brenn-
heitar, sem skyldi.
Nítján milljörðum (þ. e. 19 þús. millj.)
króna námu viðskipti Þýzkalands við
önnur lönd alls á árinu 1912, en viðskipti
Rússa við útlönd þá að eins 5 milljarðar
króna.
Til samanburðar má og geta þess, að
árið, sem hér um ræðir, námu vidskipti
Dana vid útlönd alls l'/2 milljarða, eða
1500 millj. króna, — sköguðu því eigi
lítið upp í Rússann, þrátt fyrir allan
geysi-muninn á landstærðinni og fólks-
fjöldanum, sem þar er þó.
Rétt áður en Belgir hörfuðu úr borg-
intri Antwerpen, á hægri bökkum Schelde-
fljótsins, sökktu þeir fjölda þýzkra
skipa í ármynnið, svo ad eigi kœmust
þau i hendur Þjódverja, er þeir nœdu
borginni.
Á hinn bóginn hefur þýzkum köfur-
um þó þegar tekizt ad ná þai upp ýmsu
mjög ver dmœtu, og láta nú fráleitt staðar
numið, fyr en þeir hafa bjargað öllu, er
bjargað verður og þess virði þykir.
f Thor Næve Lange.
(Sbr. minnin^arljóð Guðm. skálds í „tsafold*).
í öndvorðum, ruarzmánuði þ. á. (1915) andað-
ist i borginni Kiew (á Rússlandi) danska skáldið
Thor Lange.
Hann hét fuilu nafDÍ Thor Næve Lanae, og
var fseddur í Kaupmannahöfn 9 aprfi 1850.
Arið 1874 lauk hann emhættisprófi f forn-
tungunum (latinu og grfzku) við háskólann i
Kaupmannahöfn og varð siðan ári sfðar skóla-
kennari í Moskva, er var höfuðborgin á Rnss-
landi, áður en Péturshorg kom þar til sögunnar.
í Rússlandi kvæntist Lange rússneskri konu,
Natalfu Michaelsdóttur, — dóttur Michaels Ped-
ropopov's ofursta, og fékk með henni mikil efni.
— En eigi varð þeim barna auðið.
Arum saman, eða tii ársins 1906, var hann
dan^þur tæðispjaður (konsúll) f Moskwa, og f
Rússlandi sæmdur „ríkisráðs11 titli.
En það er þó eigi neitt af þessu, er nafni
hans heldur á lopti heldur kvæðin, eða „ljóð-
perlurnar11, er hann gaf þjóð sinni.
Hefur hann eigi að eins frumort á dönsku
eigi fátt, er allt þykir mjög snoturt, beldur og
látið sér að mun annt um að kynna dönsku þjóð-
inni ýmislegt úr ljóða- og skálJsagna-gjörð Rússa
og fleiri slafneskra þjóðema; — þýtt og á dönsku
sjónleikinn „Antigone11 eptir grfska harmleika-
skáldið Sophekles (f. 496 og d. 405 f. Kr. h.) o. fl.
Til minningar um Magnús góða (Danmerkur
og Noregs konung, — dáinn 1047), og orustu
hans á Lyrskovshede á Suður-Jótlandi, er bann
vann sigur á Vindum, reisti Thor Lange, é sinn
kostnað, afar-stóran hautastein á heiðinni, þar
sem gizkað er á, að orustan rouni helzt staðið
hafa. — Pjögra álna háan kross lét hann og reisa
á sian kostnað i Finderup-þorpi á Jótlandi, þar
sem Eirfkur Glipping Dana konungur (1,359—
1286) var myrtur af dularklæddum mönnum, að-
faranóttina 22. nóv. 1286, — hafði lagzt þar til
svefns í hlöðu nokkurri, ný kominn af- dýraveið-
um, og voru alls 56 áverkar i líkinu, er Þáð
fannst þar i hlöðunni morguninn eptir.
Fiekar en nú er orðið, rekum vér svo eigi
æfiferil Thor Lange's, — hefðum og að mun
styttra yfir sögu farið, ef eigi hefðu minningar-
ljóð Guðm. skálds Guðmundssonar, er getið er
hér að framan, valdið því, að oss þótti réttast,
að geta hans þá að mun nánar í hlaði voru, en
ella hefði orðið.
Vegna þeirra — minningarljóðanna — er hann
orðinn íslendingum annar en ella.
Sýslufundur Norður-fsfirðinga var
haldinn á Isafirði 16.—18. marz síðastl.
Þetta markverðast, er þar gjörðist:
1. Bja>gt ádasjódu) Islands. Fundurinn
taldi tryggara, að hluti hvers hrepps
væri séreign hans, en allir sjóðirnir
innan sýslu í sameign.
j 2. Símaleidir. Fundurinn vildi, að rann-
sökuð væri símaleiðinn út Langadals-
ströndina, að Armúla, og þaðan að
Unaðsdal, Stað í Grunnavík, Höfða,
Hesteyri, og Aðalvik, og til Horns,
sem og hvað kosta myndi sími af
Snæfjallaströndinni til Æðeyjar.
3. Bókasöfn og lestrarfélög. Bókasafn-
inu á Isafirði veitti sýslufundurinn
100 kr., og að öðru leyti 200 kr. til
bókasafna, og lestrarfélaga, eða 25
kr. til hvers.
4. húsmœdraskólinn á Isafirdi. Hon-
um veittur alls 300 kr. styrkur.
Úr landssjóði vildi fundurinn og,
að fenginn væri 2000 kr. króna styrk-
ur til skólans.
5. Vegabœtur. Yeittar voru 400 kr. til
Hnífsdalsvegar, og sama upphæð til
Breiðadalsheiðarvegarir' s.
6. Brimbijótw inn í Bolungarvík. — Til
framhalds hans vildi sýsufundurinn,
að veittar yrðu 30 þÚ3. kr. úr lands-
sjóði yfir næsta fjárhagstímabil (árin
1916 og 1917).
7. Landssjódskolm. Sýslunefndin ósk-
aði, að sendar yrðu sem fyrst 600
smálestir af landssjóðskolum til sýsl-
unnar.
.lafnframt heimilaði hún og odd-
vita sínum, að ábekja víxla fyrir
hreppsnefndir, er vörukaupum úr
landssjóði sinna.
8. Gufubátsferdir um Djúpíd. Sýslu-
fundurinn samþykkti fyrir sittleyti,
að ferðir um Húnaflóa falli niður,
en vildi að farnar yrðu allt að 70
ferðir um Isafjarðardjúpið.
Til slíkra ferða taldi fundurinn
nauðsynlegt, að veittar yrðu 7 þús.
krónur úr landssjóði.
EKKI er það rétt hermt, er „ísafold11
(7. maí þ. á.) segir Sigurð ráðherra
(á sjálfstæðiskjósanda-fundinum 5. maí
þ. á.) hafa kallað það „gerræði11 af fundar-
stjóranum (hr. >Br. Björnssyni tannlækm),
er hann skoraði á þá, er eigi væru sjálf-
stæðiskjósendur, að ganga út úr fundar-
salnum, áður en til atkvæða væri gengið
um tillögu Bjarna frá Yogi.
Hann sagði eigi eitt orð í þá átt, en
hitt kalladi hann á hinn bóginn *ger-
rœdit, er fundarstjórinn œtladi eigi á
einn eda neinn hátt ad fást til þess, ad
bera fyr greinda tillögu undir atkvœdi, en
vafdí það á ýmsa vegu fram og aptur,
að hann hefði eigi ætlast til þess, að
ein eða nein tillaga væri borin undir at-
kvæði á fundinum.
Varð og endirinn, sem kunnugt er,
að hann fékkst aldrei til þess ad láta
greida atkvœdi um tillöguna, en sleit — í
þess stað — fundinum í saatri, eða sagð-
ist þá slíta honum, svo sem vitanlega
var „ný-bræðingunum lang kærast, sv.o
ad velja vard nýjan fundarstjóra, er betur
gegndi skyldu sinni.