Lögberg - 22.02.1888, Blaðsíða 2

aau
LOGB ERG‘
MIIíVIKUDAGIXN 22. FEB. 1888.
Ú T G K F E N I) U R :
Sigtr. .lónasson,
JWrgvin Jónsson,
Arni Frióriksson,
Kinnr HJörlcifsson,
Olnfnr l>órjrcirsson,
Sigurðor J. Jóhannesson,
Allar upplýsingar viðvíkjandi verði ú
auglysingum í „Lögl>crgi“ geta menn
fengið á skrifstofu lilaðsins.
llvo mer sem kau]>en<litr Lögbergs
skiptn um bústuð, eru Þeir vinsamlogmt
beðnir, að senda skriflegt skej’ti
um l>að til skrifstofu blaðsins.
'Utan á <H1 brjef, sem útgefendum „Lög-
bergs“ eru skrlfuð víðvíkjundi bluðinu,
ictti uð skrihi :
The Lögberg Printing Co.
14 Horie Str., Winnlpeg Mnr.*
SIDUSTU KOSNINGARNAR.
Kosninjrarnar, sem sa<rt er frú A
fjórðu bluðsíðu |>e»sn nfniiers eru
inerkileirar. J>ær eru sannarleg
tiikn tíiiiiinna lijer S Manitoba. Mr.
Martin var kosinn með nmrgfalt
meiri atkvæðamun en nokkurn tíma
ítður, og J>ó hafa ef til vill aldrei
verið gerlar meiri tilraunir í J>essu
fvlki til J>ess að fú nokkurn mann
kosinn, lieldur en [>ær, sem gerðar
voru til J>ess að konta Mr. Smith,
mótstððumanni dómsmálastjórans, á
J>ing 1 J>etta sinn. Sumar af [>ess-
uin tilraunum hafa ekki verið sem
nllra fegurstnr, ejitir J>vl sem sagt
er; sjerstaklega sýnist whiskyið
hafii verið notað ejitir }>ví sem færi
gafst A. En J>essi aðferð hefur ]>ví
miður eigi allsjaldan ilugað hjer i
fvlkinu. I J>etta sinn vantaði mikið
A að hún yrði að nokkru liði.
[>á er í raun og veru ekki mikið
minna vert um formannskosninguna
í Jilæral-eonservativa fjelaginu, sem
fram fór A föstuilogskvóldið var.
Mr. Seartli liefur verið maður mjög
vel látinn, liæði af jiólitiskum fylg-
ismönnum sinum og andstæðingum.
En nfi varð liann að víkja fir sessi.
j>að er fljótsjeð, livernig stendur
A |>essuin mikla atkvæðamun í
Portage la I’rairie, <>g [>ví, að con-
servativi flokkurinn hafnaði Mr.Scarth
sem forinanni sínum. J>að er járn-
brautarniAlið, sem er orsökin. Mr.
SeartJi náði kosningu Winnipegbúa
I fvrra vetur, af J>ví að kjósendum
hans var lofað [>ví, að yrði hann
kosinn, J>á mun<lu einkarjettindi
Kyrrahafsbrautarfjelagsins af numin.
j>að loforð var ent a J>ann Jiatt, s<*m
(Mllim er kunnugt. Síðan umtalið
kom uj>j> i eonservativa flokknutn
um að slej>j>a járnbrautarkröfum fylk-
isins i í-5 ár, hefur Mr. Searth ver-
ið J>vi meðmæltur. Jæss vegna náði
hann nú ekki kosningu sem for-
maður fjelagsins. Hvorutveggja
|>essar kosningar sýna Jjóslega, að
nú er Manitoba-mönnum loksins orð-
in nlvara.
Annars virðist allt J>etta tal um
j.riggja Ara tilslökunina v<*ra geng-
ið veg allrar verablar. Blað sam-
1 >an <lsstj órnari n nar lijer i bænuin
lii'fur lagt árar í bát, <>g afsaknr sig
með J>ví, að J>að sje ekki til neins
að nefna J>að við íbúa fvlkisins.
Og Manitobamenn eiga [>nkkir og
heiður skilið fyrir, hvernig J>eir
tóku í |>að mál.
ISLANl) OG MENNTAMENX.
--:--X---tggj
I siðasta blaði “Heimskringlu“
er löng grein um „islenzkar bók-
menntir“. J>ar er meðal annars kom-
izt svo að oröi.
„Svslumjnnniii <>g nmtm'iniuim. setn
gera lítiö nnnað en innkalla tekjur <>g
lialda reikningu, borgn Isl. mörg Þúsuml
krónur árlegu, en vísindainönnum siniun fá-
ein hundruð. Onýt ytirvöld ahi l>eir, en
sínn herðustu <>g beztu menn láta l>eir
sveltn.
A öðrum stað i greininni eru
tahlir uj)j> „lærðustu og beztu menn-
irnir“, sem „Heiinskringla“ Alítur að
nú sjeu á lífi. Blaðið nefiiir þessa
inenn: Pál Melsteð, Benedict Grön-
dal, Steingrím Thorsteinsson, Mattli.
Joehumsson, Konráð Gíslasoii, Guð-
brand Vigfússon, Eirfk Magnússon,
Jón Jiorkelsson (sem blaðið telur
meðal yngri manna) og J>orvald
Thoroddsen.
Páll Melsteð var um rnörg ár
málafærsltimaður við lamlsyfirrjett-
inn, og hefur auk [>ess haft mikla
kennslu A liernli i lærða skólanum,
oít feixrið nokkurt fje fvrir ritstörf;
J>ar að auki er kona hans forstöðu-
kona fvrir kvennaskóla, sem landið
stvrkir, og sein [>au ekki geta skað-
azt á. Konráð Gislason er jirófessor
við háskólann í Kaupmannahöfn,
Guðbrandur Vigfússon og Eiríkur
Magnússon hafa báðir góða atvinnu
í Englandi sem vísindamen'n og rit-
höfumlar; Steingríinur Thorsteinsson
og þorvaldur Thoroddsen cru báðir
fastir kennarar við lærða skólann í
RevkjaVik, og J>orvaldur Thoroddsen
er auk J>ess kvæntur dóttur auðug-
asta mannsins á Islandi. Benedict
Grömlal var kennari við lærða skól-
ann meðan hægt var að nota liaiin
til I>ess, og hefur livað ejitir anuað
fernnð stvrk til að gefa út bækur,
sem sumar eru komnar út og sum-
ar ekki, og hefur auk J>ess ej>tir-
laun. Jón J>orkelsson er rektor
lærða skólans. Og Matth. Jochuin-
son er J>jóðkirkjuj>restur á góðu
brauði, og hefur fengið útgefemlur
að flestuin bókum sínum.
Sumir kunna nú [>eir að vera,
sem balda, að vjer sjáum ofsjónuin
yflr J>ví, sem þessum mönnuin hef-
ur hlotnazt, ]>ar sein vjer förum að
minnast A J>etta. J>að er síður en
svo, að J>ví sje J>annig varið. En
hinu dirfumst vjer að halda frain,
að J>að er eitthvert sjerstakt ólag
með, ef J>essir menn svelta.
]>að stendur einmitt svo á, að
e m b æ 11 i n hafa hingað til staðið
inenntamönnuin lamlsins til boða,
ef ]>eir hafa viljað nýta J>au —
auðvitað ekki æðstu embættin, en
lífvænlegar stöður. J>að iná auðvit-
að margt uin J>á aðferð segja, J>vl
bæði geta menn verið ónýtir em-
bættismenn, ]>ó menn sjeu nýtir
rithöfumlar, og eins getur staðan
og gáfnafarið verið svo ólíkt og
ósani]>ýðilegt, að hvort dragi Úr öðru,
og svo-verði ekkert úr nei'nu. En
Island hefur í raun og veru boðið
]>að, sem J>að hafði að bjóða. Cg
J>egar á allt er litið, J>á fáum vjer
ekki betur sjeð, en að Islandi hatí
ejitir efnum slnum og ásigkomulagi
farizt alveir eins vel við sína merinta-
menn eins og Öðrum J>jóðum. J>ví
pegar „Heimskringla“ fer að gæta
betur að, mun hún komast að raun
uin, að menntamenn hafa víðar átt
örðugt ujijxlráttar en á Islandi.
Hitt er svo sem auðvitað, að nú
á dögum verða rithöfumlar, margir
hverjir, í stóru löndunum efnaðir
menn, <>g suinir stórríkir, ]>ar sem
|>eir niundu devja úr harðrjetti á
lslandi, ef ]>eir legðu eigi annað
fvrir sig en að skrifa bækur. En
látum oss gæta vel að, hvernig á
]>essu stendur. ýyrst er mannfæðin
meðal Islendinira, o«r bún hefur
miklu meiri ]>ýðingu, en „Heims-
kringla“ virðist ætla. [>uð sýnist
liggja ! augum iijijii, að rithöfuinl-
arnir J>oli að fli iri gangi úr skapt-
inu með að kaujia rit ]>eirra, J>eg-
ar um milliónir mauna <*r að ræða,
heldur en [>egar að eins er nokkr-
uiri púsundum : að skipa. Og örð-
ugleikarnir ættu að vera hverjum
manni auðsæjir, Jx'gar ]>ess er gætt,
að ]>aö er engin, [>jóð til í ver-
öldinni, jafnlítil og Islendingar, sem
er að berjast við að halda ujijii
bókmenntum, nema ]>eir einir.
En svo er annars að gæta. J>að
vantar, svo að kaila, alveg í ís-
lenzku Jyjóðina J>ann flokk manim,
sem kaujiir bækur í öðruin löndum,
J>ann flokk manna, sem lætur rit-
höfundana fá viðurværi sitt, og sem
o-erir bá stundum að auðmönnum.
n , i
pað eru ekki bændurnir, sem kaupa
bækur vanalega, svo að nokkru
nemi. J>að er miðstjettin, sem svo
er kölluð, borgarastjettin. Jxsssa
stjett vantar á Islandi. J>ar t-ru svo
að kalla ekki annað en bændur og
fáeinir embættisinenn. J>að að nokkr-
ar bókmenntir eru til á Islandi, er
J>ví óræk sönnun fyrir J>vi, að ís-
lenzkir bændur kaupa meira af bók-
um, og ferst betur við rithöfunda,
en nokkruin öðrum l>ændum heiins-
ins.
En auðvitað hafa J>essi bókakaup
almenninirs ekki verið einhlít til
(>ess að rithöfundamir gætu liaft
ofan af fyrir sjer með ritum sínum.
J>ess vegna hefur verið reynt að
bæta J>að uj>{> með J>ví að gera
|>essa menn að embættismönnum,
[>egar fx.'ir liafa getað fengið af
sjer að J>yggja pað. Og vjer fá-
um ekki betur sjeð, en að J>að
liati veriö einu úrræðin, ej>tir pví
sem til hagar. J>að <‘r ekki við
]>ví að búast, að stjórn landsins
veili þessuin mönnui^ ojiin'oeran
styrk, sem þeim nægði til að lifa
á, til J>ess að skrifa bækur, sem
örfáir menn lesa.
Vjer skulum vera síðastir menn
til uð áfella pá, sem liuna að við
]>jóð vora. J>að er óvinsælt verk,
en drengilegt og J>arft.
„Grunaða svæðið er hugsunarkátturinn,
hjegómablásturinn, gulllnimraslátturinn“,
kveður Hannes Hafstein. I.Atum
oss komast út af grunaða svæðinu;
látum oss hætta við gullhamra-
sláttinn. En ]>að ríður á J>ví, að
aðfinningarnur sjeu gerðar með
einhverju skynbragði á [>ví, hvernig
til hagar, og hvað á sjer stað.
Annars missa aðfinningarnar krapt
sinn, og verða ejtki til annars en
ílls. J>að er betra að ]>egja, en
að skainma menn fyrir J>að, sem
[>eir eru ekki sekir S, og sem [>eir
eiga eugar skammir skilið fyrir.
J i(>KASAFN „ I .UG J3ERGS“.
1 ]>essu blaði endar sagan „St jórn-
arstörf Mr. Tulruinbles“. Vjer höf-
um heyrt út undan oss, að fjöldi
raauna nnini vera óánægður með pá
sögu. Sumir segja, að hún sje hreint
og beint rugl; aðrir, að hún sje ónot
og skætingur um Winnipegmenn.
Og J>að kvað eiula liafa komið til
orða, að mótmæla J>ví ojúnberlegn.
að annað eins skuli vera borið á borð
fyrir lslenzkan almenning.
Eins og hverjum skvnsömum ínanni
gefur að skilja, álítuin vjer J>að ekki
eiga við, að koina með afsakanir
fvrir ]>ví, að vjer skulum setja í blað
vort sögu eptir einn af heimsins
mestu rithöfundum, J>ar sem vjer
setjuin sögur í blaðið á annað borð.
J>að væri lilægilegt. En til [>ess að
koinast bjá frekari misskilningi a'tl
uni vjer að fara fáeiuum orðum uni
inálið.
Eius og vjer tókum frain í 1. nr.
„Lögbergs“, er J>að fvrirætlun vor
að velja einkum í Bókasafnið sögur
og ritgerðir eptir frægustu rithöfunda
Englands og Ameríkn, nfl. eptir J>á
ineiin, sem ritdómarnir og alnienn-
ingsálitið hafa komið sjer suman um,
að væru snillingar. Vjer veljum
einkuin rithöfundana, sem skrifað hafa
á ensku máli, af ástæðum, sem vjer
J>egar tókum fram f 1. nr. blaðsins
- „uf pví að vjer álítum, að ef Is-
lendingar hjer eiga vfir höfuð nokkr-
um rithöfundum að kynnast, J>á sje
[>að peiin, sein skrifa á ]>vl máli,
sem er aðalmálið f landinu, sem peir
búa í“. Og vjer veljum frægustu
rithöfundana, af J>ví að [>á eru inest
líkindi til, að sú skemintun, sem
vjer bjóðum löndum vorum, muni
vera nokkurs virði.
En hitt getum vjer engan veginn
ábyrgzt, að Islendingum kunni að
falla J>essir rithöfundar allskostar vel
í geð, sfzt 1 byrjuninni. |>að getur
einkum borið tvennt til, aö svo verði
ekki.
Fvrst gæti maður hugsað sjer J>að,
að Islendingar ínundu ekki vera svo
bókmenntalega J>roskaðir, að J>eir
værn færir um að meta pessa ritliöf-
umla aö makleirleikum. Form mur<rra
o o
peirra rithOfimda, Sefn nenfisfrægnstir
hafa orðið, er einkennilegt, hevrir
peim einum til. Til ]>ess að geta
áttað sig á ]>ví pegar ! stað, J>arf
pví nokkurn aiullegan J>roska; og
ef hann vautar, parf bæði viljatil J>ess
að skilja pá og græða nokkuð á
J>eiin, og jafnframt gengur nokkur
tími til J>ess. En sje annars nokkuð
á [>eini að græða, verður pað að eins
með pví aö lesa J>á. Ef pessu
skyldi vera pannig varið, að Islend-
ingar sjeu eim ekki færir mn að
dæma uni stórmenni bókmenntanna,
pá pykjumst vjer eiga [>akkir skilið
fyrir, að gefa peim kost á að kynn-
ast peim að J>essu litla leyti, sem f
voru valdi stendur, og J>roskast á
J>ann liátt.
En svo getum vjer hugsaö oss aðra
ástæðu til pess að mönnum falli illa
frægustu rithöfundar heimsins, eins
og t. d. Dickens, höfundurinn að
„Stjórnarstörfum Mr. Tulrumbles“.
Vjer getuin hugsað oss, að veröld-
inni hafi yfirsjezt, pegar hún kom
sjer sanian um að petta væru snill-
ingar, og pað sje ekki nema rugl,
sein J>eir liafa skrifað. ()g svo get-
um vjer hugsað oss að Islendingar
ujipgötvi ]>etta, eins og nokkrir land-
ar vorir |>egar nmnu állta að |>eir
hafi gert. J>að værý ekki eins |>ýð-
ingarlítið, eins og margur kanii aö
lialda, einkum ef Islendingar gætu
svo látið allan lieimiun vita af pessu
og komið honum í skilning um
|>að. J>eir yrðu stórfrægir menn fvrir
J>að. En pessarar frægðar geta J>eir j
ekki orðið aðnjótandi, nema ]>eir lesi
rit ]>essara manna á undan. ()g ef
svo skylili fara, [>á hefði Bókasafnið
gert |>eim greiða ineð J>ví að gefa
J>eim kost á að sjá ritin.
Hvernig sem vjer veltum [>ví fyrir
oss, getur <>ss ekki fundizt betur, en
pað sje nokkurt vit, nokkur meining
í pessari fyrirætlun, að velja einkutn
í Bókasafnið rit eptir helztu höfunda
Englands og Amerlku.
UR ÖDRUM BLÖDUM.
Ur Toronto-blaðinu „Mail“ 153. J>. m.
Hveitiverðið syðra oghjer.
Stjórnarblaðið hjer í bænum revndi
að fá lesendur sína til pess að
trúa pví á laugardaginn var, að
hveitiverðið væri hærra í Manitoba
hehlur en í Dakóta, og hjelt }>ví
fram, að [>að væri ósatt, sem sagt
er, að Manitoba yrði fvrir tjóni,
bæði nf ]>ví að hveitið kemst ekki
burt og af einkurjettindunum (Xvrra-
hafsbrautarfjelagsins). Blaðinu fórust
svo orð. „Blaðið (Mail) talar um,
að hveiti sje í lægra verði í Mani-
toba heldur en í Dakóta, prátt
fyrir J>að, aö pví er vel kunnugt
um, að petta er alveg gagnstætt
saiiiileiknnum“, o. s. frv. 'l'il [>ess
að komast að sannleikanum í J>essu
efni, sendum vjer hraðskeyti á laug-
ardaginn var til Mr. J. M. Egan
1 St. Paul, sem áður var aðalytir-
maður vestri hlutuns af Kvrrahafs-
brautinni i Canada, og sem nú er
forstöðumaður St. Paul og Kansas-
brautarinnar; vjer báðuui bann að
senila oss lista vfir verðið á be/.ta
hveiti (No. I hard) á aðal-stöðunv
Norður-Dakota og Norður-Miniie-
sota. Hann semlir oss petta svar,
sein hjer kemur á eptir; tölurnar
inerkja hveitiverðið á laugardaginn
var, og ]>að er átt við bezta hveiti.
I Norður Dakóta.
Cents
Manvel
Devils Lake . . .
Milton
Willow City . . .
Harwood
Grand Forks...
Larimore
Farjjo «11
I N 0 r ð u r Minnesota
Mooreliead «1
Barnesville
Lawndale 62
Erhart 6:3
Brandon
Sauk Centre....
Clear Lake . . . .
Verðið á bfzta liveiti f Minne-
apolis — sem svarar til Wiiunipeg
par um slóðir — var á laug.ardag-
inn cents, segjum %75. Af pessu
sjest að meðalverðið á 8 stOðum í
Dakóta á laugardaginn var
cents; par á móti var meðalverðið
á 8 stöðum í Minnesota, i»ð Minne-
ajiolis meðtaldri, (54J oents. Vjer
sendum og hraðskeyti til Mr. C. N.
Bell, skrifara verzlunarfjelagsins f
M'innipeg, og spurðum hann um
verðið á bezta hveiti á lielztu stöð-
um í Manitoba á laugardaginn var..
Mr. Bell svarar á J>essa leiö:
Cents.
Winnipeg .................5.7,
Emerson...................57,
Portage la Prairie.........5l>
Brandon...................55).
Virden ....................53:
Manitou...................52
Doissevain.................51
Deloraine.................51
Meðalverðið á Jiessuin 8 stöðnm
í Manitoba var J>vi 52J cents, paö
er að segja sex centum minna á.
hverju bush., heldur en i Norður-
Dakóta, og ellefu centuin miniet
að ineðaltuli en í Norður-Minne
sota.....
Ur W'iimijieg-bla ðinu „Free Press“
IÖ. |>. m.
M ispyr m i n g á d ý r 11 m.
A hverjum degi má sjá |>á sjón
á götum pessa bæjar, aö kavlinenu
eru að kúga liunda til að <lr»íii
pá ej>tir götunum. Vanalega er
karlmaðurinn mjög stór, »ig Inind-
urinn mjög lítill, og til ]>ess að
ferðin gangi nÓg« fljótt, verður aö
nota avipuna uiiskuuarlaust. pað