Lögberg - 22.02.1888, Blaðsíða 3

var t. d. í gter, að stór maður síist
:í hundasleða á Princess stræti ;
fyrir sleðanum var lítill svartur
hundur, og inaðurinn harði hann í
sífellu; hundurinn stritaðist við af
alefli, en var ekki svo sterkur, að
lionum væri rnógulegt að komast
áfrain. Mannleg leti og teritnind
koin p>ar fram á viðbjóðslegan liátt.
Jjessir ófjetis slánar brjóta lOgin,
Jiegar |>eir fara svona að; hver
maður getur látið taka |>á fasta, eða
lógsótt ]>á fyrir misþyrming á dýr-
um. Og J>að er koininn ttmi til
|>ess að nokkrum af J>esuni |>orp-
urum verði sýnt í tvo heimana
Oðrum til viðvörunar. J>að væri
akki vanþörf á, að stofnað væri
hjer í bænum fjelag til |>ess að
tálnia misj>vrming á skepnum.
Dxengirnir okkar.
Rœða eptir Kristofer Janson..
(Þýtt úr norskn blaBinu „Budstikkeir*.
Niðurl.
|>að eru börn vor, sem framtíðin
livllir á; J>að er si'i upjivaxandi
kvnslóð, sem á að setja mót sitt
á petta pjóðveldi. |>ess vegna er
J>að mjög I>ýðingarmikið, hvernig
drengir vorir alast upj>, hverjar
grundvallarskoðanir |>eim eru inn-
rættar. Og eitt af J>ví fvrsta, sem ,
]>eir ]>urfa að la-ra hjer, er rjettur
skilningur á orðiliu frelsi, að l’relsi er
ekki óhemjuskapur, lieldur ábyrgð.
]>að eru margir, sem halda að ]>eir
sjeu frjálsir Amerikuinenn, pegar
,|>eir leggja fæturna uj>j> á borðið
og hrækja út úr sjer tiibakslög og
liafa í frainini dónaskaji, og peir
eru margir, sem sýna frelsi sitt í
pví, að ]>jóta úr einni vistinni í
aðra. peir hahla. að hjer í hinni
frjálsu Ameríku geti menn gert
allt, sem pá langar til, að pað eigi
við að vera rustalegur og ósvífinn,
til pess að sýna, að enginn eigi
nein ráð yfir peim. J>að á að sýna
drengjunum, hvað petta er barna-
iegt og heimskulegt, pað á að sýna
J>eim að frelsið er innifalið í J>ví,
að hafa fullt tækifæri til að gera
gott, og til að ryðja sjer braut
gegnum lífið á heiðarlegan liátt, en
alls ekki í pvi. að hafa fullt tæki-
færi til að gera i 111, að s k a ð a
aðra og að fara að, eins og manni
sýnist; að, pvert á inóti, lögin
koma ]>á, og taka ofan í lurginn
á manni. Auðvitað liggur petta
fVrst oir fremst á herðum heim-
ilisins, en skólinn og mannfje-
lagsbragurinn liafa par lika verk
af hendi að inna. pað getur verið
sögulega eðlilegt, að margir J>eirra,
sem heima í Norðurálfunni Iiöfðu
Jifað í kúgun og hálfgildings J>ræl-
dómi, og sem par höfðu skriðið í
duptinu fyrir aðli eöa verkstæða-
eigendum eða einhverjum lögreglu-
mönnuin ]>að getur v<*rið sögu-
lega eðlilegt, csegi jeg, að ]>eim
finnist seni peir sjeu allt í einu
koninir í aniiaii heiin hjer, og að
peir finni til síns eigin frelsis, ]>eg-
ar J>eir sjá börn sín ólmast, eins
og pau vilja, án pess að lögreglu-
liðið eða neitt annað aptri peim.
Lltum á heimili, eins og t. d. ]>essa
Barretts, par sein einn sonurinn gef-
ur móður sinni opinberlega fyrir
rjettinum pað vottorð, að hvað mörg [
skammarorð, sem ínenn láti dynja;
yfir hana, ]>á geti ]>au aldrei orðið;
nógu ill, og að hann, sonurinn, liati '
hana. Hvernig eiga ]>au börn að I
verða, seui uppalast á Oðrum eins.
heimilum, og pegar |>á almennings-
álitið ekki mótmælir, Iieldur lætur j
drenghnokkiuia fremja smáglaepi sína
tilmunarlaust — geta menn pá furð-
að sig á pví, að pað komi uj>j>
piltar eins og l’ete Barrett? Jeg
segi, að |>að geti verið sögulega
eðlilegt, og einkum með börn inn- j
tlytjeiula, að pau fari að öllu leyti
lengra en ]>au eiga að fara, en pví
alvarlegri eptirtekt ætti almenning-
ur að veita J>eim, og sýna peiin,
að drengir mega ekki gera allt,
sem peim póknast, ]>ó [>eir sjeu í
landi frelsisins. ]>að á að koma
meiri agi á heimilin og meiri agi
! í skólana ekki sá agi, sem legg-
ur áherzluna á prússneskt hennanna-
snið, og skipar fyrir um, hvernig
bOrnin skuli snúa sjer við og standa
og ganga, heldur sá agi, sem elur
anda peirra uj>j> í hlýðni , sem
kennir J>eim að taka vilja annara
mauna til greina, og að rækja
dyggilega pær skyldur, sem peir
liafa við yfirmenn slna. Ameríku-
menn leggja allt of litla raikt við
að ata börn sín upp í hlýðni, eptir
pví sem jeg get bezt sjeð. Hlýðni
viö guðs vilja, hlýðni viö guðs lög
— pað er skilyrði fvrir sælu manns-
ins. Meun veröa alls ekki ]>ræl-
lyndir, og missa ekki tilfinninguna
fvrir sjálfstæði sinni. ]>ó menn læri
að laga vilja sinn eptir vilja ann-
ara. Menn liafa gott af ]>ví seinna
í lífinu, J>ar sem svo margir eiira
öðrum pjónustu að veita. Mönnum
pykir J>á sómi að pví, að lilýða
boðum l>eirra dyggilega, sem yfir
manni eiga að ráða, af ]>ví að pessi
J>jónusta er skylda manns, og mað-
ur fær borgun fyrir hana. pessi
pjónusta verður pá ekki nein kúg-
andi bölfun, heldur munu menn
J>á finna til pess, að J>eir eru sjálfir
nauðsynlegir hlekkir í hinni miklu
mannfjelagskeðju. Sá sonur, sem
hefur lært að hlýða föður sínum
og móður sinni af frjálsum vilja,
í stað pess aö svara peim íneð
skætingi og hirða ekkert um, livað
pau segja, hann verður beztur borg-
arinn. potta - aö kenna drengjun-
uni að fara ekki ej>tir öðru en
sínum eigin girndum og sínum eig-
in vilja, pað gerir |>á ófæra til að
lifa í siðuðu ínannfjelagi; pvl ]>ar
ríður á pvl, að liver lagi sig ej>tir
öðrum og slej>j>i íniklu af pví, sem
honum er eiginlegt, til hagnaðar fyrir
aðra menn. pegar menn læra lilýðni, pá
æfast menn I J>ví að hugsa um aðra og
skyldur sínar við aðra ; par sem taum-
laust frelsi kennir mönnum einj>ykka
sjálfselsku. < )g aðalágripið af fagn-
aðarboðskaj) kristninnar er |>að að
veita öðrum pjónustu sína. „8á yð-
ar, sem vill vera mestur meðal vðar,
sje pjónn allra“. ]>að venur dreng-
ina við skyldur peirra viö aðra, og
kemur inn í |>á kristilegri siðgæði,
að kenna peim snenuna að hugsa um
aðra en sjálfa sig; og pessvegna hef-
ur pað livervetna verið blessun fyrir
heimilin og mannfjelagið, pegar liald-
ið hefur verið fjórða boðorðið : „lieiðra
föður pinn og móður, svo pjer megi
vegna vel, og ]>ú inegir lifa lengi I
landinu“. .leg parf að llkindum ekki
að taka ]>að fram, að ]>egar jeg tala
uin að kenna börnunum hlýðni, ]>á á
jeg ekki við pað að berja pau - pví
jeg hef ekki mikla trú á barsmlði,
pó ieg haldi pví fram, að hæfileg
hirting sje stundum gagnleg en
jeg á viö ]>að, að fara að peim með
einbeittni frá ]>\ i pau eru lítil, og
prj'sta peim til að fara svo og svo
að ; ]>á gera ]>au petta síðar svo sem
af sjálfsögðu, og pá purfa foreldrarn-
ir ekki að standa í neinu stímabraki
við pau. pegar pau eru orðin svo
stör, að menn geta talað alvarlega
við pau, ]>á skuluð pið sýna peim,
ef pau sýna prjósku af sjer, að með-
an pau sjeu I húsum foreldra sinna,
og fá mat sinn og föt lijá peim, ]>á
sjeu pau skyldug til að vinna eitt-
livað til pessa, gera að vilja foreldr-
anna, svo framarlega sem pað sje
ekkert illt í sjálfu sjer, sem ]>au vilja;
alveg eins og pau síðar, pegar pau
fara að vinna fvrir aðra menn, og fá
mat og borgun fyrir pað, verða að
gera pað, sem peir menn óska, en
ekki pað, sem peim sjálfuin sjuiist.
Jeg held ekki ]>að purfi lijer I Ame-
ríku að kenna ]>eiin að meta sig sjálfa;
pað er ytír liöfuð að tala nóg til af
pvl. En jeg held pað sje brýn pörf
á pví uð kenna peim að laga sig ej>t-
jr öðrum, að kenna ]>eim að skoða sig
sem hlekk'S liinni miklu mannfjelags-
keðju af bræðrum og systrum, að
kenna peim, hverjar skyldur pau hafa
við alla aöra. Hvað er pað, sem hef-
ur skajiað milliónirnar öðru inegin
og kúgunina og fátæktina hinu meg-
in ? Skyldi [>að ekki vera pað, að
tilfinningin fyrir bróðurástinni og
bróðurábyrgðinni er öldungis vikin
burt úr mannfjelaginu, að hver eiii-
stakiir skoðar heiniinn, eins og hann
sje að eins fyrir sig og sína, og ryðst
svo áfram og klifrar uj>j> á við, án
nokkurs til lits til pess, hve margra
manna hamingju liann molar á leið-
inni? Menn ættu ekki að segja
peim, að ef pau sjeu iðin á skólan-
um, pá verði pau svo og svo rík
og voldug; ]>að ætti heldur að
kenna peim fagnaðarboðskaj) auð-
mýktarinnar, að ef pau vilji verja
líti sinu og erviði til pess að gera
skyldu sína, hvað sem uin |mu
verði, og til að gera öðrum mOnn-
um gagn, pá muni pau öðlast
blessun guös og inaniia og verða
farsad. „Sælir eru hógværir, ]>vl
peir munu jarðríkið erfa“, sagði .Tos-
ús, on pau orð eru heldur en ekki
farin að gleymast mönnum I Amer-
íku. Peningarnir, peningagróðinn er
orðið allt, bróðurástin ekkert.
pað er annað atriði I drengja-
ujijieldinu, sem jeg ætla að minnast
á í petta skipti, og pað er ]>örf
barna á fyrirmyndum. Börn eru af
eðlisfari hetjudýrkendur. ]>að sem
er stórkostlegt, sterklegt og undar-
legt fær á ímyndunarafl pei#ra.
pess vegna pykir peim svo gatnan
að lievra sögur um veiðar og hern-
aðaræíintýri, um Indíána og villu-
mannalíf I skógunuin, og pau fást
ekki svo mikið um pað, ]>ö að
nokkur lmndruð eða nokkur ]>ús-
und sjeu drejiin. J>ess vegna hafa
ræningjasögur og sögur uin leyni-
lögreglupjóna svo mikið vald yfir
huga peirra. paö ríður á J>vl að
hagnýta J>essa J>örf á fyrirmyndum
hjá börnum, og að lineigja lmga
J>eirra að góðu fyrirniyndunum I
stað J>eirra vondu. Mikilleikinn,
hugrekkið, J>rekið, [xilgæðið verður
pað sama; munurinn verður ekki
aiinar en sá, að aðrir J>ola ]>rautir
og deyja fyrir sannleikann og J>að
góða, hinir fyrir ]>að illa. Látuin
]>á heyra sögu um j>Islar\-otta kristn-
innar, uin píslarvotta vísindanna,
um æfintýri trúarboðanna o«r um-
bótanna og landaleitamannanna, I
staðinn fyrir sögur um Jesse .Tames,
Baretbræðurna og aðra pjófa og
ræningja og inorðingja. Og nú kem
jeg ajitur með ]>á marg-endurteknu
umkvörtun um blöðin, að pau fylli
dálka slna með allra handa ójiverra
um glæjii, en gangi fram hjá J>ví
góða og mikilfenglega, sem við ber
I mannfjelaginu. I sumar dó Jennie
Oollins, J>essi erviðiskona, sem varði
lífi slnu fyrir ]>ær fátæku konur,
sem erviðuðu ásamt henni, og sem
gerði svo óendanlega mikið til að
draga úr bágindunum í Boston.
J>á dó og Dorothea Dix, sem lielg-
aði líf sitt uiiiOnnun geðveikra manna
og lagði svo mikið I sölurnar á
]>etta er ekki minnzt, I blöðunum
er engin tilraun til ]>ess að koina
J>ess háttar æfisögum, sem I sann-
leika eru stórkostlegar, inn I minni
J>eirra kynslóða, sem ejitir oss
verða, en vjer fáum nóg af
nauðgunarsöguin, innbrotssögum, rán-
sögum, og j>ær mest kveljandi
lýsingar á J>ví, livernig farið sje
að pví að lífláta dremda menn.
J>að yirðist ekki svo sem blöðin
setji sjer pað mark og mið að
berjast fvrir neinuin umbótum á
mannfjelaginu, heldur að eins ]>að,
að ná I jieninga íneð J>vi að hrúga
saman allmiklu, sein geti æst for-
vitni manna, og sem menn fnrri
sig á og verði tiðrætt um. Blöð-
in leggja krajita sina saiiiaii við
krajita 10 eenta rómananna og bók-
anna um leynilögreglupjónana til
J>ess að eitra hugmyndir drengja
vorrn og klæða glæjiina I æfintýra-
legan tálhjúp. Ef frjettaritarar
blaðanna vildu leggja jafn-hart á
sig til ]>ess að safna söguin um
allt ]>að góða, soui I kyrj>ey er
gert, eins og J>eir leggja á sig til
]>ess að tína siiinan glæjiina I maiin-
fjelaginu, J>á niundii {>eir gera mann-
fjelaginu meiri greiða. En livenær
lieyrum við blaðadrengina kalln um
nokkurt góðverk og nota }>aÖ sem
aðdráttarafl blaða peirra? Nei peir
lirójia: „all ubout the murder, nll
about the suieide“! (allt uin morð-
ið, allt uin sjálfsmorðið) o. s. frv.
Jrjóðin nærist á, andar daglega að
sjer lojiti glæjintina, og j>að fer
ekki hjá J>ví að J>að eitri hugmyndir
æskulýðsins.
Ef öll heimili væru í sannleika
guðrækin heimili, heimili, ]>ar
setn trúin er ekki utanaðlærð lexía
um trúarkenningar, liehlur lifanili
kraptur — J>á J>yrfti ekki á neinum
aðvörunuin að lialdu viðvikjanili
drengjum voruin. J>ar sem hugur
foreldranna er glóandi af kærleik
til guðs, ]>nr gróðursezt J>etta hug-
arfar hjá börnunum, og J>eim tínnst
]>að J>á ánægja að vern. foreldrum
sínuin hlýðin, og gera skyhlu sína
utan heimilis og innan; ]>au hryllir
pá við lygi og rustasknj) og glæj:-
um, í hverri mynd sem petta kem-
ur fram, }>egar J>að verður fyrir
peim í lífinn. En J>ar sem eins er
astatt, eins og nú er, að færri
hluti heiinila er trúrækinn, J>ó pnu
opt beri kristið nafn, pá hljótum
vjer að fara fram á ]>að, að al-
menningsálitið styðji ekki og hlynni
ekki að illu frjóöngunum í drcngj-
uni vorum, lieldur reyni að uj>j>-
ræta ]>á eða halda J>eim aj>tur.
Betur að fleiri og fleiri heimili
gætu komizt til lifandi trúar á guð
og fengið traust á niönnunum.
35
hattinn sinn á höfuðið á sjer, og drambið I vasa
sinn, og gekk ofan til Ligtherman's Arins og
inn í oamla herbergið J>ar. J>að voru ekki nemu
tveir par af gömlu kunningjunum, og j>eir litu
kuldaleffa til Nicholass, beffar hann rjetti peim
höndina”
'iÆtlið ]>jer að fara að banna reykjarjiípnr
Mr. I'ulrumble?“ sagði einn.
„Eða að sanna að glæj>irnir sjeu tóbakinu að
kenna?“ nöldraði annar.
„Hvorugtu, svaraði Nieholas 'l'u 1 rumb 1 e, oo*
liristi höndurnur á |>eim báðum, nauðugum vilj-
ugum. r-I(‘g er koininn liingað ofan eptir til
J>ess að segja, að mjer fellur |>að illa, að jeg
skuli liafa farið að eins og auli, og að jeg vona
að pið lofið nijer aptur að fá ganila stólinn“.
Gömlu kunningjarnir glenntu ujiji á sjer augun
og prír eð fjorir aðrir gatnlir kunningjar ojmuðu
nú dyrnar. Nieholas rjetti peim lfka höndina nieð
tárin í augununi, sagði peim sömu sögunn.
]>eir ráku uj>ji fagnaðaróji, svo að titringur kom á
klukkurnar í gamla kirkjuturninum, <>g ]>eir veltu
gumla stólnum inn í hlýja hornið, prýstu Nicholas
gainla, niður í hann, og báðu pegar í stað um lang-
stærstu skálina, sem til væri, fulla uf heitu púnsi,
ásamt með óteljandi plpum.
Daginn ejitir fjekk veitingahusið „Jolly Boat-
men“ leytíð, og kvöldið ]>ar á ejitir styrði Xieholas
gamli <>g kona Neds Twiggers dansleik, og fiðlan
o<>• bjöllubumban voru hljóofærin, sem dansað var
eptir; hljóðinu í peiin virtist hafa farið fram til
mikilla muna pessa stund, sem pau höfðu livílt
sig, j>ví aö aldrei hafði verið leikiö jafn-skemmti-
lega á J>au áður. Ned Twigger var á tiiidi frægð-
ar sinuar, og lianij dansaði „liorn pipes“, og 'jet
krukkúr á <iag, eða tuttugu og sex púsutid fjiigitt*
liundruð og sextíu menn með ölkrukkur á vikunni.
pví næst komst liann að pví að sýna að bjöllu-
bumba og siðferðisleg ajiturför væru alveg ]>að
sama, og að fiðla og syndsamlegar tilfinningar væru
öldungis óaðgreintlegar. Allar J>essar sannanir
styrkti hann og skýrði með pvi, að vitna opt og
iðulega til stórrar bókar í blárri kájiu og ýinsuin
tilvfsunum til orða, sem ytírvöldin í Middlesex
liöfðu sagt; tölurnar ægðu bæjarstjórninni, og liana
syfjaði af ræðunni, og hún fann auk pess sáran til
J>ess, að hún hefði ekki borðað miðdegisinat um
daginit, svo ]>að fór svo að lokum, að hún Ijet
Nicholas Tulrumble standa sigri hrósandi, og synj-
aði „Jolly Boatmen“ leyfis til að liafa hljóðfæra-
slátt innan sinna veggja.
En ]>ó að Nieholas ynni sigur, var sigur
lians skaintnvinnur. Hann lijelt áfram stríðinu
við ölkrukkur og fiðlur, og gleymdi J>eim tfma,
pegar, honum hafði sjálfum pótt gaman að drekka
iir krukkunni og dansa ejitir fiðlunni, ]>ar til
lýðurinn fór að hata hann og gömlu vinirnir
Jians nð forðast hiinn. Iliiiin varð preyttur á
liinni einmana viðhöfn í Mudfog-höllinni, og hjartii
liaus práði (veitingtthúsið) „Ligliterman’s Arms“.
Hunn óskaði, að liann hefði aldrei farið að gefa
sig við stjórnarstörfuui, og hann andvarpaði ejitir
hinum góðu, gönilu tíiiuiin kolabúðarinnar, og
eptir ofnkróknum.
Loksitis gat Nicholas gainlt ekki afborið
]>etta lengur; hatm tók ]>á í sig liug og dug,
borgaði skrifaranum fvrir fram laím hans fyrir
fjórða liluta árs, og sendi hann á stað með a 11-
an sinn farangur til London nieð næsta jióstvagni
J>egar hanu liafði stigið petta stig, [>á Ijet hann
og Nicholas og bæjarstjórnin settust að miðdeg-
isverði.
En miðdegisgildið var dauft, og Nicholns var
óánægður. ]>etta voru svo dæmalaust leiðinlega
drungalegir karlfauskar, sem sátu f ]>essari bæj-
arstjórn. Nicliolas hjelt alveg eins langar ræður,
eins og Lord Mayor I.undúnaborgar hafði haldið,
og meira að segja, hann sagði alveg ]>að sanui,
sem Lord Mayor T.undúnaborgar hafði sagt, en
djöfullinn hafi ]>nð ánægjuorðið, sem út úr peim
koni fyrir J>að. J>að var að eins einn mnður f
samkvæminu, sem yar ulgerlega vakanili, og hann
var ókurteys og kallaði hann Nick. Nick! Ilvað
mundi verða úr pvf, lnigsaði Nicholas með sjálf-
um sjer, ef einhver færi að dirfast að kalla Lord
Mayor Lundúnaborgar „Nick!“ Honum liefði J>ótt
gaman að vita,-hvað sverðberinn mundi segja uin
]>að; eða bæjarskrifarinn, eöa sá sein átti uð mæla
fyrir skálunum, eða hverjir sem helzt aðrir af
liinuiu miklu embættisinöiinum borgarinnar. ]>eir
liefðu gert út af við hann.
En ]>etta var ekki ]>að versta af J>ví, sem
Nicholas Tulrumble gerði. Ilefði svo verið, ]>á
liefði hann getað verið bæjarstjóri enn í dag, og
hefði getaö talað sig mállausan. Hann sauð sain-
án graut af skýrslum, og varð heimsjiekilegur;
<>g skýrslurnar og heimspekin leiddu hann til
samans til J>ess, sem mjög jók óvinsæld hans
lijá alpýðu og flýtti fyrir falli lians.