Lögberg - 28.03.1888, Síða 2

LÖG-BERG-
sem er almeimt taiimi <'iim af J>fiin
allra iráfuiiustu mtiiimim, bciii aii
lieiman komu i sumar. Vjer vitum j
líka áð iiann er sannorður <>£>• áreiðau- j
li'oiir muður svo að vjer höfum fvllstu
ástæðu til að reiða oss á hvert orð. sem
liann fullvröir. I>essi maður hefur
safnað fvrir oss jieim ilæimim, sem
| lijer koma á eptxr. Hann hcfur ekki I
; leitað til annara, en ]>eirra, sem
| hann áleit vera áreiðanleira menii,
o g að sumum ]>essum divmum
Allur upplýsingar viðvíkjandi verði á hefur Ininn sjálfur veriö sjiirnirvottur.
MIDVJKLJX “8. MAlíZ 1888.
U 'i' t4 E F E N i) U K :
Sigtr. Jónasson,
Kergvin Jónsson,
Arni Kriðriksson,
Kinar lljörleifsson,
() I a fu r l>órge i rsson,
Sigurður J. Jóhanncsson.
uuglýsingum í „Eöghergi" geta mcun
fengið á skrifstofu blaðsius.
Þess fná og o-eta, að Juinn hefur |
látið ]>á nienn, sem liaim leituði
Hve nær scm kaupendur Eögliergs! frjetta lijá viðvíkjaiuli j>essu máii,
skipta um tnístað, eru Þeir viusamiegiist |,evra [>að, sem liann Jiafði skrifað
bcðnir, að senda skriflegt skeyti
mn Það til skrifstofu blaðsins.
■ eptir [>eim, ojr ætlaði að fá oss í
____________j________ ! heiulnr. Sú eina iiinkvörtun, sem !
Utiin á öll brjef, sem iftgefcndum „Lög-1 lcom fram viðvlkjandi söírusiion hans,
t,ergs“ eru skrifuð víðvíkjundi blnðinu,
irtti að sJvi'ifa :
Tlie Lögberg Printing Uo.
14 líone Str„ Winnipeg Man
SEXDINGAR SVIETA8T.JORX-
ANNA Á ÍSLANDI.
| var sú, að Inmn lieföi farið lanirtum |
vægar í málið, en ]>eir liefðu ætl- j
azt til, liorið sveitastjórnunum \ tir
I Iiöfuð of oóða aöouna. En [>rátt j
fvrir ]>essi mótmaíli, l>reytti liann
j sögu sinni' ekkert, [>ví haiin áleit
að í [>essu máli væri lietra van en of-
Fyrota sagan, sem [>essi maður
í 8. nr. „Lö<rl>ergs“ minntist i liefur sagt oss, er um lijon ein úr,
lierra (iestur JóJiannsson á [>að, að j Sveinsstaðalireppi i Húxiax atil: sýslu. i
[>að væri „allra ]>akka vert, ef rit- j [>au áttu fimm börn, tvo syni upp-!
koinna, hálfvaMia iJóttur, og tvö
Ijörn á ómaíftt aldri. Maðurinn Jiafði i
stjórn „Lögl>ergs“ vildi l>enda sveit-
arstjórnunum Jieiina á Islandi á J>að
að ]>ær oerðit rjettara i |>ví, að j>jáð/.t nf lirjóstveiki liin síðustu ár,
senda ekki liingað lieilsulaus gam- i og varmji'ig laslmrða. Hann [>ótt-
aliiicniii oir miinaðarlaust kvennfólk ist sjá fram á evmd fvrir sjer í Js-
n . . l ’
með ungbörn, eins og átti sjer stað | landi, sem ekki mundi taka enda fvr j
næstl. sumar". í en í dauðanum, J>ví að hann var als-
Ritstjórn „Lögbergs“ svaraöi peirri j endís öreigi. Hann skrifaði J>ví sveit-
bendingu J>egar í sama l>iaði á ]>á ; arstjórninni til, og l>að hana að lijálpa.
leið. að blaðiö inundi fúslega taka sjer með fjölskvldu siua til Yestur-
á inóti greinuui frá áreiðanlegum j heims. Sveitarstjórnin vildi kosta
mönnum uin ]>að inál, ef þærjhann og t v ii yngstu börnin-
bvðust, en áleit iafnframt, að „um lvouan vissi ekkert um |>essa ráða-
J>að mál gætu ]>eir bezt skrifað, gerð, en ]>egar hún frjetti af lienni,
. om liafa verið sjónarvottnr að ]>ví ; afsngði hún meö öllu nð fnra,e nemu !
lieima á íslandi“. Ritstjórnin vonaðist ■ eldri börnin færu líka. Konunni .
]>á, sannast að segju, eptir ]>ví, uð var ]>að lieldur ekki láandi, [>ar sem
einhverjir landar, sem aö lieiman j [>aö voru að eius ]>essi eldri börn,
koinu í sumar, sem leið, niuiulu finna | sem nokkur líkindi voru til, aS gætu
köllun hjá sjer til að tala um ó- í haft ofan af fyrir ölJum J inum skyld- j
Jiæfu [>á, sem sumar íslenzlcar sveit-' mennunmn. Sveitarstjórnin sagði!
arstjórnir liafa í frammi haft síöast- j pá, að hún mætti gjarnan vera lieiina, i
liðið suinar; ritstjórn „Lögbergs“ I maðurinn hennar lcæmist til Vestur-
vonaðist eptir [>vi, að pegar [>eim J Jieims, án [>ess hún væri með, en j
væri geJið sjerstakt tækifæri og til-jhann skyldi fara og tvö yngstu j
efni, pá rnundu [>eir ekki geta á j börnin með. Þegar svo konan sá,
sjer setið. i að sveitarstjórniuni var [>að full al-j
En vonirnar bregðast og svo vara. að hrekja inanninn hennar s\ ona
fór lijer. Menn vissu, aö [>að var j lieilsulausan á stað, með tveimur
ópakklátt, að henda á aðferð sumra j vngstu liörnunum, [>á lieyktist hún,
sveitarst jórnanna lieiina ! ]>essu máli. j sem heldur var eldci furða. Sveitar-
()(r menn hummuðu [>að fram af stjórnin gerði (>á líka ]>á tilslökun,
af ]>ví hún sá, hvað konunni var
[>etta ]>vernauðugt, að hún Jjet ]>essa
hálfuppvöxnu dóttur þeirra fylgjast
með. En um synina, sem voru um
sjer. En vjer vissuin, að ]>etta er
svo pýðingarniikiö mál, að ]>nð er
ófært, að pegja ]>að fram nf sjer_
Jless vegna reyndum vjer að a(!a oss
]>eirra upplýsinga, sem vjer áttum kost [>að að verða fullorðnir, var ekki við
á, og oss skyJdi stórlega furða á komandi. I>eir voru lijerumln'l full-
vinnandi gátu unnið hreppnuiu eitt-
livert gagn. Hitt kom sveitarstjórn-
inni ekki við, livort bessir vasalingar,
sem hún sendi J>urt, inundu deyja j
úr lmngri, pegar ]>eir væru koninir
]>ví, ef almnnningi manna skyldi
ekki ]>ykja fróðlegt að sjá ]>að, sem
vjer liöfuin koinizt að viðvíkjandi
]>e#sum aðförum. Oss virðist, að
]>ær sögur, sem lijer koina á eptir,
muni vera einn hinn sorglegasti j J>urt. Hessir fimm manns voru í liópn- j
vottur, sem liægt er að ná í, um um, sem beið ejitir skipinu \ið!
spillingu í hugsiinarliætti [>jóðar j Hrútufjiirð. Yissum inanni ]>ar liafði |
vorrar. Vjer segjum ]>að hreint og . sveitarstjörnin falið á liendur að hjálpa
beint, að vjer Jilítmn. að slíkt sje! pessuin manneskjmn um mat en
]>jóö vorri til skammar. I->að er Jtún Jiafði bannað lionum að láta |
hart aö seoja frá ]H‘ss Iiáttar dæm- pau fá meira en svo, að pau að cins
um, en ]>að er með pví einu móti, j hjeidu lítimi. Sú regla átti yfir liiVf-
að von getur verið um, að |>au lag- uð aö gilda fvrir allt fólkið, sem
færist. að talnð sje um |>au. i>ess sú sveit kostaði, en ]>að vur um 'JU
vegua segjum vjer pessar sögur, maims. pegar skipið loksins kom á
sem hjer koiuu á eptir, svo seni lil llorðevri, \ar par sfaddur sveitar-
dæ.nis. nefndarmaður, sem átti að annast um
\"jer sktilum geta ]>ess á undan nesti og fæðispenitíga, Jiandai'illu ]>\í
sögunuin. að vjer höfum sjerstak- fólki, sem sveitin koslaði. Daginn, j
l,«ra leitað til [>ess malins, til pess ! sem skipið beið á böfninni, ljet liann
að fá upplýsingar um J>elta efni,^ llytja allt fólkið friim á skip, ásaintj
farangri pess, og um kvöldið í myrkri
aflienti halin pessum lijómim •>(I kr.
í jH'.ningum, og, ásamt liinum, sem
sveitin kostaði, uesti til ri/in dags.
Svo Jivurf hann frá peim. Næsta
morgun lagði skipið af stað í býti, en
hrejjpti dimlnveður og hafís, og var
M sólarJiringa á leiðinni, til Revkja-
vík.ur. jpetta fólk varð að sjálfsögðu
a!lt matarlaust, eptir einn dag. Auð-
vitað vorn )>á pessar !J0 kr. eptir, en
pær revndust heJzt til lítill fararevrir.
[>ó komst ]>essi fjölskylda lifandi hing-
aö tii Winnipeg, en svo var hún
orðin aöprengd, að fáinn dögum e]>t-
ir aö Iiún kom, vorn bæði lijónin og
annað vngra barnið Jögö inn á sjúkra-
liús liæjarins. par ltatnaði liarninu,
en foreldrarnir liafa iengst af legið í
rúminu, 'liann af brjóstveiki, en hún
af örvinglan yfir ástæðum peirra.
Lr ]>essari sömti sveit var send
ekkja með 1 l>öruum. Eiz.ta barnið
var á 8. ári. I>essi ekkja átti svst.
ur hjer í liænum, og til hennar pótt-
ist sveitarnefndin senda hana. Hún
var látin fara með 2 liörnin fárveik.
I>au dóu líka. og hin tvö lögðust
í grötina sköimnu eptir að liingað
kom. Saiua sveitarnefnd sendi enn
fremur konu meðtveimur börnmn; hún
átti engan að, uema roskna foreldru,
er hingað fóru með vart fullorðnum
s\ni; og pau vorn ekki betur stödd
en svo, að |>áu komust að tillilutun
sveitarstjórnarinnar. ()llum J>essum
hóp, I t mámis, voru fengnar ö() lcr.,
auk fargjalds, en að öðru leyti liafði
[>etta fólk saiiia aðJ>únað og lijónin,
sem getið er mn lijer að frainan,
og J>að fjekk á Horðevri nesti til
eins dags, eius og pau. •
\’jer liöfum liggjamli fyrir fram-
an oss yius dænii, lílc pessum, úr
fleiri lireppumé i>að er iiverjum
manni Woóniit,■ -kmn.l og'sjá [tail
tijá oss, ef Jiaiin vill. En vjer höf-
um ekki rúm fyrir ]>au að minnsta
'kosti ekki í petta siim— í blaði
voru. Vjer höfum eklci valið dæmi
úr pessum hreppi, af pví aö hatin
sje neitt eins dæini; pví er miður,
aö pað hefur víðar verið pottur
l>rotiun í pessu efni á íslamli síðast-
Jiðið sumar. En vjer höfum tekið
hann til dæmis vegna pess, að eng-
inn annar lireppur á Jslandi virðist
liafa liaft jafn-eindregna ómannúð
í fraimni viö |>essa vesalinga, sem
sendir liafa verið burt af landinu,
eins og pessi sveit.
pað er að öllum líkindum til lít,-
ils, að ákalla mannúðartiltinning
/híitii tnanna, sem svona <jcta farið
að ráði sínu, eins og pessi sveitar-
stjórn og íleiri sveitarstjórnir hafa
gert. En pað er ólíklegt að allir
á islandi lmgsi svona. pað virðist
vera ekki með ölJu óhugsandi, að
alinenningsálitið á Islandi gæti
fengizt til að rísa öndvertmót öðru
eins háttalagi og pessu, ef reynt
væri að vekja pað. Og paö er að
voru áliti skylda Jivers satnvizku-
sams manns. pví annað eins og
petta er hrópleg synd. Einkuin
mætti búast við pví að b I ö ð i n
heima reyndu að sporna við pví
að Jslendingar Jieima gerðti sjer
an#tað eins og petta til skainmar.
pHii eru svo framúi'skaruiidi fús á að
gela pess. ef pau fá einliverjar
lilau[iafrjettir um ]>að, að möuuuni
líöi Jijer illa. pað virðist ekki vera
nema sanngjarnt, pó |>aii miuntust á
[>að endrimi "g siinmm, livernig
stendur á fvrir ]>eim mönuum, sem
Jiiiiifað koma Jieiman af Islandi.
« i
Með [>\í, að eigi allfáir landar
infnir lieiina liafa mælzt til ]>ess,
!!1^ jeg skrifaði peim lijeðan um
i álit mitt á Vesturheims-ferðum,
! óska jeg að ,.l.ögl>erg“ taki af
j injer nokkrar línur um [>etta efni,
]>\ I [>að tekur meiri tíma en góðu
! hófi gegnir, að skrifa hverjum ein-
I stökum manni.
•Teg vil [>á fvrst sjerstaklega víkja
; máli mínu til peirra Islendinga, er
; liafa tlutt Jiingað vestur; jeg verð
að álíta, itö |>eir geti uimið löiul-
um sínum lieima á Tslandi mikið
j gagn með [>ví að leiðbeina peim á
! ýinsan liátt í pví, er lýtur tiö út-
tlutningum peirra. I>að er lieldur
! ekki lítilsvert fvrir pá, sem pegar
eru komnir liingað, hvernig peim er
, hagað, en með pvf „Lögberg“ lief-
! ur skoðað petta mál frá peirri lilið
j sjerstaklega, get jeg sleppt pvf,
I enda er pað einkanlega tilgangur
j minn með pessnm línum, að gefa
! löndum mínuin heima vísbendingu
j um, undir hverjum kringumsttcðUm
! Judzt sje ráðlegt fyrir pá að fJvtja
j hingað, treystandi pví að jeg eigi
j góðan bakhjall par, sem rit-
j stjórn „Lögliergs" er. ] lienni
eru peir menn, sem einna færastir
mimu vera til að leiðrjetta ]>aö, er
! mjer kann uð skjátla f, og á pann
j liátt er meiri von að sannleikuriun
i leiðist i ljös.
Eitt af [>ví, er kalla má að hafi
j verið brennandi spursinál íslendinga
um næst undanfarin ár, er ]>etta:
„.Etli j>að sje ráðlegt að flytja til
Vesturheims?“ I>essari spurningu
verður ekki svarað í einu orði,
pví Jcringumstæður manna eru svo
ólíkar. I>að er fvrst og fremst
mikið undir pví komið, livernig
ástandið og útlitið er heima á ís-
landi lijá peim mönnum, er Jmgsa
til að flytja. Ef [>(*ir geta haft
nokkuð að mun afgangs fargjölduin,
otf eru að öðru levti du<fle£íir menn,
er íneiri von peir bjargist Jijer, ef
heilsan Jiilar eklci og skynsanilega
er á iialdið, pó peir hati punga fjöl-
SKvIdiu * en [>a 'er*’ TíTííi TifíTíiíf á-
stæða til að flýja frá fósturjörð
sinni, pví á peim mönnum, er Jlytja
hingað frá góðum Jjújörðum og að
öðru leyti polanlegum kringumstæð-
um, getur saimazt sá málsliáttur
„að eníriim veit livað átt liefur fyr
en misst Jiefur“. Og pað er mitt álit,
að [>að sje yfir höfuö óráðlegt fyrir
roskið og lúið fólk að flytja hing-
að, ef pað hvorki á neinn að, peg-
ar lijer kemur, nje á sjálft mann-
væuleg börn uppkomin, til að standa
straum af peim, ef á parf að lialda.
I>að liggur lí’ca í augum u)>[>i, að
pað geti ekki verið álitlegt fyrir
pá menii, sem eru búnir að eyða
mestöllum kröptum sínum heima, að
koma liingað allslausa, og verða
svo að ganga hjer árum saman að
hverri prældómsviiinu, sem ]>eim
býðzt; já: geta opt ekki fengið
Jiana, nema lítinn tíma á ári, ef
peir liafa fjölskyldu, svo peir geta
eigi komið pví við að færa sig úr
einum stað í annan, ]>angað til
peir loksins gefast ujip við dag-
launa vinnuna og flytja út á land
til að byrja ]>ar búskap, hvort sem
peir eiga pá nokkuð eða ekkert
til; pað er nú allt uudir heppn-
inni komið.
í pessu efni getum vjer pví eigi
(refið löndum vorum betra ráð en
pað, að unga fólkið Jmgleiði sem
l>ezt, liverja stefnu paÐ vill taka.
| Ef pað sjer fram á veg til að
j bjargast lieima, og hefur að öðru
! |evti ekki nema sjerstaka livöt til
■ að flvtja liingað, ráðum vjer ]>vi
! aö lialda peirri stefuu til prautar,
I og reyna að búa svo í liaginn fvrir
I sig, að ]>að purli hvorki aö láta Jiall-
I æri nje hrejijisnefndir ýta sjer á
| staö. Ilinir ]>ar á móti, sem ekkert
hafa viðbundið heima og eiga |>ar
einskis að sakua, en lanoar lil að
komast liingað, geri ]>aö sem allra
fyrst, lieldur í dag' en á morgun;
,.]>að er ekki ráð nema i tíma sje
tekið".
I>eir, seui liakla á móti útllutuiiiguiii,
3«ta svamð fcssu eitthvuð á Já lvið, að
J>að sje luegt fyrir einlileypt fólk, uugt
og duglegt að koniast af og lifa allgóðu
líti, áu J>ess að flýja í aðrnr lieimsálfur,
og pað er óneitanlega mikið satt í |>essu.
En fyrir utan J>að ómetanlega tjón, sem
slíkur dráttur lilýtur að hafa í för með
sjer i efnalegu tilliti, í J>vi, að geta hvorki
lært mál nje lífernisháttu þessarar J>jóð-
ar, fyr en á efri árum og lielzt aldrei,
J>á er annað eigi síður atliugavert. Setj-
um svo, að tvítugur maður, karl eða
kona, seui á kost á uð flytjii liingað,
liiði lieima um uiestu 10 ár. Eptir J>anii
tínia er sá maður að mhmsta kosti 10
árum eldri, eigurnar eru ef til vill ekki
aðrar en 4 til l> ltörn, öll kornung, og
J>essi fjölskylda er svo ínáske styrkt af
sveitiiini til að komust iiingað. Börniu,
sem opt eiga við Ijágan kost að búa,
áðnr en J>au fara, hrynja niður fleiri
eða færri, annaðhvort á ieiðinni eða fvrst
eptir nð liingað er komið, og foreldr-
ariiir sjá svo máske aidrei glaðau dag
UPP frá J.ví; )>að væri hægt að taka dæmi
úr daglega lítinu J.essu til sönnunar ef
J>örf gerðist. Þar á móti mun mega full-
yrða, að flest |>að fólk, er flutzt hefur
liingað á unga aldri, uni lijer vel hag
........... muii |.ví eiunig liðu vei I
efnulegu tilliii.
Það má luíast við að bændurnir heima
álíti |><‘ssa aðforð, að Jivetja helzt
ungt og einhleypt fólk lil að koma, ekki
öllu lietri en J>ó jeg tækist á hendur
)>að liáskaliragð, að ráöa Iandiö undan
konunginum. En |>að tjúir ekki að skoða
)>etta, fremur en livert annað mál, að
eins frá einni Jilið. ísland rnissir sjálf-
sagt tilflmmnlega vinnukrapt, ef margt
af ungu fólki fer vestur hingað, en með
l>ví eru miklar likur feuguar fyrir |>ví,
aö fátækir fjölskyldumenn eigi hægra
með að fá atvinnu, en við liefur gengizt,
ýmist við vegahætur, byggingar eða jarða-
bætur lijá efnamönnunum. Jeg veit líka
til J>ess, að fólki iieima hefur verið seud-
ur lijeðan talsverður peningastyrkur af
ættiiigjum eða vandamönmim |>ess, er
ekki var liugsanlegt að liefði getað
orðið, ef |>eir liefðu verið kyrrir á
íslaudi, og |>að er auðvitað einhleypt
fólk, sem helzt getur komið (>ví i verk.
Þar að auki sj.e. jcg ci«» lætur en.
að allir iilutaðeigendur tapi bæði rent-
um og höfuöstól, )>egar duglegt fólk, sem
er búið að eyða sínum be/.tu kröptum
í vinnumennsku og giptist svo, verður
ejjtir fáein ár að |>yggja ærinu peninga-
styrk hjá sveitarfjelögunum í fargjöld
hingað, og stendur svo náttúrlega alls-
laust iijijií, ept.ir sem úður, )>egar liingað
er komið. Samt sem áður játa jeg
fúslega, að )>að geti 0]>t komið fyrir að
bæði sveitin og J>iirfamaðurinn hafl mik-
ið gott af J>ví, að liouum sje hjáljiað til
að komast liiiigað, ef J>að er gert í tíma,
|>ví reynslan hefur sýnt að margur hef-
ur bjargazf hjer, sem engin líkindi voru
til að liefði getað J>að lieima.
Að síðustu vil jeg leiða athygli
landa niinna að )>ví, hversu nytsamt J>að
getur orðið fyrir unglinga nð læra dá-
lítið í ensku, ef J>eir á ininað borð getn
nokkuð lært. íslendingar liafa mí |>egar
allmikil viðskipti við Engleudinga og ef
J.jóðin á nokkra framtíð fyrir Jiöndum á
„Fróni“, sem vonandi er, |>á eru mikil
líkindi til að J>au viðskipti heldur aukist
eii niinnki. Jeg get J>ví engan veginn
sjeð, að J.eim peninguni sje illa varið,
som brúkaðir eru til ensku-náms, jsj nem-
andinn œtli að eyða ölium atdri sínum á
Islandi. Allt breytist, og l>að getur kom-
ið fyrir, að Jæim mönnum snúi/.t liugur
er við sizt, ætlum, svo J>eir flytji iiingað
að lokuin, og J>á munu |>eir sjá, að j>eir
liöfðu engu fjc betur varið en i>ví, er |>eir
bníkuðu til að komast. niður í máliiiu.
Gestur Jóliannssou.
triiii/i /’. O. 10. iniirz Í888.
í pessum parti nýlerulunnar, Víðir-
neslivggð, eru að myndast ný fjelög’,
og fjelagsskapur vtir liöfuð fer
vaxandi, sem eðlilegt er, [>vi allt af
fjölgar fólkið í byggðinni, og jafn-
fraint frainfaramennirnir. I suður-
liluta bvggðarinnar cr pegar mynd-
að búnaðarfjelag, og sýnist mörc-
uin |>að stórt sjior til framfara.
í norðurhlutuuum er fjelagið „Ein-
ingin“ og er pað fagur fjelags-
skapur, allt svo lengi að pað ber
nafu inoð rentii, en samt sém úð-