Lögberg


Lögberg - 04.04.1888, Qupperneq 3

Lögberg - 04.04.1888, Qupperneq 3
var margt í trúarbrögðum og siðum mann í Mexico og Perú, sem líkt- ist mjög trúarbrögðum hinna fornu Pönikíumanna. HVER ER ÁST.KÐAX. í 11. tölublaði „Lögbergs“ þ. ú. birtist greinarstúfur frá hr. Jóni Stefánssyui í Nýja-íslandi, viðvíkjandi framkvœmda- tilraunum er gerðar liafa verið á vflr- standandi vetri i tveim velferður-málum nýlendunnar o. fl. Af )>vi mjer er skylt málið, bæði að því, er snertir framkvæmdatilraunjr í sögunarmaskínufjelagsmálinu, svo og að þvi leyti, sem jeg (óbeinlínis) er höfund- U1' (>ar að lútandi frjettagreinar í ,,H.kr.“ fm 1. f. m., |-á finn jeg mig kuúðan til að svara n. grein nokkrum orðum, málinu til upplýsingar. bað er annnrs undravert, að jafn-gæt- inn og sögulega skáldmæltur maður, sem hr. Jón Stafánsson sýnist vilja álítast, skuli taka pennann til uð rita um al- mennt velferðar mál, án þess að sjeð verði, að hann geti gert sjer nokkra greinilega hugmynd um eiginleika þess, eins og grein lians ber ljóslega með sjer að hefur verið tilfellið; enda er hann sá eini af væntanlegum hluttak- endum málsins, sem ekki viðurkennir l>að velferðarmál nýlenduunar, að þvi er jeg til veit, þótt hann geti þess til, að meiri hluti nýlendumanna muni fyrir- tækinu mótfallnir. Þótt nú væri svo, að meiri hlutinn væri því mótfallinn, sem ekki er, þá er eigi að siður málið kom- ið til framkvæmda, því nefnd manna hefur á almennum fundi verið falið það til framkvæmda á þann liátt, er henni þykir við eiga eptir kringumstæð- um hlutaðeiganda, auk þess sem pen- ingaloforð til fyrirtœkisins hafa þegar orðið á annað hundrað dollara frá fá- einum mönnum. Sem ástæðu gegn fyrirtœkinu telur liöf. það meðal annars, að nýlendubúar lcggi mjög litla rækt við jarðyrkju, og þess vegna sje þreskivjel ekki nauð- synleg, eins og stendur; þessu er jeg að því leyti samþykkur, sem það or mál iuu •WiOkomu mii, jejr ,*r uH. þeirrar skoðunar að þreskivjel sje ónauðsynleg, meðan ekki er neitt til að þreskja með henni, enda var ekki meiningin að timb- Ur skyldi saga með þreskivjel, heldur liitt að gufuvjel skyldi keypt, sem sjer- stakur lilutur, með tillieyrandi sögunar- áhöldum, til að saga timbur með, en sem síðan skvldi brúkuð til að hreyfa þreskivjel, ef á þyrfti að halda með framtiðinni. Verði því aldrei neitt til að þreskja, verður þreskivjelin -aldrei keypt, þótt gufuvjelin með sögunarverk- færuuum verði keypt innan skamms. Ln komi sá tími, að þreskivjei verði keypt í Nýja-íslandi, þá er liagræði að geta brúkað sömu gufuvjelina tilaðhreyfa hana, eins og þá sem brúkuð yrði þangað til, til að saga timbur með, einkum ef hún þá yrði búin að borga sig með rentum og renturentum; auk þess sem það er sjerstök hvöt fyrir bændur í Nýja-Is- landi til að gefa jarðyrkjunni meiri gaurn en að undanförnu, að gufuvjel- in sje áður fengin, og þar með hálfur kostnaðurinn klofinn, með þvímjer er líka kunnugt um, að vanrækt Ný-íslaudsbúa í jarðyrkju liefur að undanförnu orsak- azt af því, að ekki liefur verið hægt að fá þreskt eða malað liveiti, svo telj- andi sje, nema ineð œrnum kostnaði. Hvað því viðvíkur, að sögunarviður sje ekki meiri í nýlendunni en svo, að ein sögunarmylla geti sagað hann allan á einuni sumnrtíma, þá má jeg fullyrða að þnð er alvcg tilhæfulaust, því auk þess viðar, sem eun er ósagaður á landi (sem er nlls ckki svo lítið), mun í Mikl- ey einni vera nógur viður fyrir eina vjel að saga í G—8 ár, eptir sögn þeirra, er liafa verið þar lengi; auk þess sem sama vjel gteti, með nokkrum auka kostnaði, einnig heflað og plægt viðinn, eptir að hafa sagað haun, ef það þá þætti borga sig. Hvað því viðvíkur, nð sögunarmaskínu- málið sje ekki velferðarmál fyrirnýl., sam- kvæmt skoðun höf., ef ekki að eins það, heldur skaðlegt, ef til fullnaðarfram- kvæmda kæmi, þar það myndi draga pen- inga út úr nýlendunni, án þess að nokk- uð væri í aðra hönd. Þá er það tóm- ur misskilningur hjá höf., fólginn í því, að líkindum, að hann álitur, að ef keypt yrði sögunarvjel til nð saga þnð timb- ur, sem nú er til, og sem nýlendan þarfn- ast, þá mundi það einnig óhjákværnilegt (samkvæmt lmgsuðii formi fyrirtækisins) að kaupa þreskivjel, þó aldrei yrði neitt brúk fyrir liana, og í henni mundi því standa rentulausir peningar, um $800, í tieiri ár. Nema þetta liafl verið ástæða höfundarins, með þessari sjerstöku skoðun sinni á málinu, hlýtur hann að viður- kenna, að hann hafi ekki haft nokkra sjálfstæða skoðun um nytsemi eða skað- væni fyrirtækisins. Það hlýtur þó herra J. Stefáussou að viðurkenna, að nú sem stendur er mikil vöntun á viðarsögun í nýlendunni, og sje svo, hlýtur honum að vera ljóst, að betra er, ef það er mögulegt, að kaupa verkfairíð til að vinna með og brúkn það svo sjálfur, en að fá það að láni fyrir, ef til vill, eins mikið fje um árið, og sjálft verkfærið kostar (því það er þó eptir eitt árið að líkindum nokkurs virði). Það cr vitaskuld, að peningar |>eir, sem borgaðir yrðu fyrir vjelina, mundu ganga út úr nýlenduiini í eitt skipti fyrir ðll, en gætum þess jafnframt, að |>að er lítill hluti |>ess, sem nýlendubúar, á næstu 10 árum t. d., lilytu að leggja út fyrir sögun á timbri því, er þeir munu þarfn- ast; já. jafnvel ekki rneira en það, er ein byggð nýlendunnar hefur á yflrstand- andi ári ákveðið að kosta til sögunar á fimm hundrað þúsundum feta af timbri, auk vinnu sjálfra þeirni, er viðinn eiga. Auk þess, sem viðarsögun í nýlendunni (samkvæmt tilgangi fyrirtækisins) mundi gefa nýlendubúum nokkra atvinnu vet- ur og sumar. Það er því vonandi, að fyrirtækið kom- j ist á með tímanum, þótt núverandi kring- | umstæður hamli framkvæmdum þess, sem j sje peningaleysið. Læt jeg svo úttalað um þetta mál að siiini, í von um, að mjer með línum þessum takist að sannfæra hr. J. Stefánsson um, að þótt mál þetta sje, kringumstæð- anna vegna, örðugt til framkvænuia, |.á ! sje það þó velferðarmál nýlendunnar. p. t. Winnipeg 28. inarz 1888. Stefán B. Jónsson. HITT OG ÞETTA. Eru kva 1 ir við að drukkna? Það hefur verið almenn trú á íslandi’ og er víst enn, að rnenn muni ekki losna viö lífið óerfiðara á annan hátt, en að drukkna. Það eru margar sögur til um það, að tnönnum finnist sem þeir sjeu að ganga til sængur og líði einkar vel, rjett áður en þeir gefa upp öudina í vatni. Sumuni kann því að vera forvitni á að lesa lýsingu þá, sem hjer kemur á eptir, á fessu atriði. Hún er eptir mann. sem þrisvar sinnum var j rjett kominn fram í andlátið á þennan hátt. Ef menn detta í vatn og missa með- vitundina, áður en menn vita af því að menn ætli að fara að drukkna, þá kunna menn í raun og veru vel við sig. Ástandið er svipað draumi, og mönnum finnst, sem þeir sjeu komnir rjett að því að sofna, en jafnframt verður manni eins og litið yfir allt sitt liðna líf; menn minnast enda viðburða, sem skeð hafa fyrst i barnÆsku þeirra, og sem menn ekki hafa liugsað um í ntörg ár. í fvrsta sinni, sem jeg var rjett koin- inn.að því að drukkna, sá jeg ljóst og greinilega hús, sem mjer virtist jeg þekkti ágætlega, en sem jeg gat ekki muuað, að jeg hafði átt heima í. En þegar jeg var kominn lieim, og liafði fengið ráðið aptur, fór jeg að segja foreldrum mín- um frá þessu liúsi, sem jeg liafði sjeð, og lýsti liúsinu nákvæmlega. Þau sögðu mjer þá, að við hefðum átt þar heima, áður eun jeg var orðinn úrsganmll. L'pp frá þeim tíma hafði jeg aldrei komið i grennd við það hús, og liafði auðvit- að aldrei sjeð það, svo að jeg væn nijer þess meðvitandi. Jeg man líka eptir því, uð meðan jeg var í vatninu, sá jeg allmarga menn standa á ströndinni, og gera tilraunir til að bjarga mjer, án þess jeg gæti nokkuð að hafzt sjálfur. Jeg sá ljóslega mann fara úr frakkanum sín- um, og fleygja sjerí vatnið, og jeg sá hann nálgast mig, en svo man jeg ekki eptir meiru. Þegar jeg fjekk ráðið aptur, fannst mjer sem jeg vaknaði af fasta svefni. Annað skiptið, sein jeg var í þessari sömu liættu, leið rnjer allt öðruvísi. Jeg liafði lært að synda, var úti í æði mikl- um sjógangi og velti mjer í öldunum. Allt í einu skvettist stór bylgja j'fir mig, og töluvert af vatni fór inn í nefið á mjer og kom )>á leið fram í munninn; jeg fjekk ákafa hósta-kviðu, og við það fór ofan í mig rnikið af vatni; það hafði þau álirif, að jeg gat enga björg mjer vcitt lengur. Hefði ekki af liendingu staðið svo á, að hjálpin var rjett við hendina, þá er enginn vafi á, að jeg hefði drukknað. Þriðja skiptið var |>að krampi, sem næstum því gerði út af við mig. Jog hafði verið að baða mig með nokkrum kunningjum mínum, og við liöfðum verið næstum því lriukkutíma í vatninu; með- al annars höfðum við verið að æfa okk- ur á J>vi að bjarga liver öðrum; sá sem ljezt vera að drukkna, átti að gera liin- um svo örðugt fjrrir, sem hann gat með að bjarga. Við, som stóðum á ströndinni og horfð- um á, liöfðum skemmt okkur vel, og hlegið hjartanlega að þessum leik. En svo tókum við upp á því að reyna, liver gæti sj’nt lengst niðri í vatninu. Jeg hafði að eins tekið sundtökin, þegar jeg allt í einu fjekk krampa í báða fæturua, og sökk til botns, eins og steinn. Það virðist mjer vera sönnun gegn því, sem fulljrt er, að menn komi þrisvar upp í yfirborð vatnsins, áður en menn drukkna. Fjelagar mínir sögðu mjer seinna, að fyrst liefðu )*eir ekki gert anntiö eu lilæja að mjer, því að þeir lijeldu, að þetta væri ekki nema leikur. En þegar þeim fór að þykja það grunsamt, hvað lengi jeg var niðri í vatnitiu, þá stukku' tveir þeirra út og koinu mjer í land. Jeg man vel eptir því, hvernig jeg reyndi í þetta skipti að skriða eptir botninum, til þess að komast þangað, sem vatnið væri grynnra, og að jeg ætlaði að grípa í vatnsbólurnar, sem jeg sá skjóta upp. Jeg varð næstum brjálaður, af því mjer lá við að kafiia og af því krampakvalirnar voru svo ótta- legar. Jeg var svo örmagna þegar fje- lagi minn náði í mig, að blóðið rann út úr munninum á mjer, og jeg liefði frá- leitt getað lifað mikið lengur, ef hjálpin hefði ekki komið. Út af þessari reynslu dreg jeg |>á á- lj’ktun, að lialdi menn ekki, að nú liggi fvrir þeim að drukkna, og ef |>eir missa níðið, þá sje þægilegt að drukkna. En viti menn, að þeir sjeu nú að drukkna, og haldi þeir ráðinu og meðvitundinni, í |>á sje það eitthvert það hræðilegasta á- stand, sem nokkur niaður getur komizt í. Lopts 1 a gi ð og hei 1 i mannanna. Menn þykjast hafa tekið eptir, að |>að sje alvegvíst, að lieili mannanua fari ept- ir loptslaginu. Því kaldara sem loptslagið er, )>ví stærri er heilinn. í samanburði við líkamsstærðina eru Lapparnir höfuðstærri en nokkrir aðrir Norðurálfubúur; nrest eru Norðmenn; þá koma Svíar, Danir, Þjóð- verjar, Frakkar og ítalir. Arabar hafa minna liöfuð en allar þessar þjóðir, eu þar á móti er þjóðflokkur rnjög norðar- lega í Austurálfunni, sem heitir Chugatsh- ar, og sem er einkennilega liöfuðstór. SPURNINGAR OG SVÖR. 1. Er ekki líklegt, að liin j'msu lán- fjelög láni gegn veði í Nýja íslandi, einsog annarstaðar? ef svoer, hve miklu givti lán- ið numið, í mesta lagi, í samanburði við virðingarverð landsins? ef ekki, liver er )>á orsökin? 2. Mega landtakendur í Nýja íslundi eiga vissa von á, að geta selt ]önd sín stjórninni fj-rir ákveðið verð, eptir að hafa orðið eigendur þeirra? ef svo er, livert er þnð liið ákveðna veið? 3. Er óhugsandi að stjórnin veiti fá- tækum landnemendum í Nj'ja Islandi lán mvð vægum kjörum, til að búsetja sig á landi? Ef svo er, hver er orsökin? Kuupandi „Lögbergs". 8v. 1. Lánfjelög mundu lána uppá lönd í N. ísl. ef þess væri leitað. Lánfjelög liafa sína eigin virðinga- meun, og lána vanal. %—% af því, sem |>eir virða löndin. Sv. 2. Nei. , Sv. 3. Stjórnin liefur ueitað sliku hvað eptir annað. Orsökin er, að )>að er gugustætt stefnu stjórnarinnar, að lána innflytjendum, yfir höfuð að tala, fje til að búsetja sig. 1. Er nokkur landbúnaðarskóli til í fj'lkinu Manitoba, eða í grenhd við |>að, sem fjlkisbúar eiga aðgang að? Ef svo er. 2 Með hvaða kjörum fá menn aögang á skólann eða skólana? Hvert er ald- urstakmark? Hvert er þekkingarstig, er útheimtist tii að fá inngöngu á slíka skóla? 8v. 1. og 2. Landbúuaðarskólinn er ekki til. 1. Hver er hin lagalega aðferð við bólusetningu, og liverjum ber að annast um franikvæmdir í því efni, t. d. í Nýja íslandi? 2. Er liverjum manui lagalega leyfi- legt, að setja bólu, sjálfum sjereða öðrum? Ef svo er. 3. llvar geta menn aflað sjer efnisins? St. B. Jónsson. Sv, 1. Það eru engin lög gihlandi í Manitoba, sem lieimta almenna bólusetn- ing. Bæjarstjórnir hafa vald til, að gjöra ráðstafanir viðvíkjandi bólusetniiig, en sveitarstjórnir ekki. Sv. 2. Lög bunna engum, að setja sjálf- um sjer eða öðrum bólu. 3. Bóiuefni má panta hjá læknuin og lj'fsölum í Winnipeg og annarsstaðar í fj'lkinu. Sv. til lir. Ásv. Sigurðssonar. Þjer liafið sjálfur getið rjett í von_ irnar um, hvert álit vjer mundum hnfa á spurningum yðar. Þeim verður ekki svarað í „Lögbergi“. 71 i» svona á tálar, J)á skyldi jeg aldrei hafa stigið fasti mínum inn fyrir pröskuld jH'Ssa liúss“. iiEr þetta satt, lávarður ?“ spurði Lady Hotvel, með fyrirlitningar áherzlu á lávarðs-titlinum. „Alveg satt“, svaraði maður hennar. „•(eg hugsaði að þaö gæti skeð, að stjett mín ínundi reynast Jirándur í gotu fyrir vonum mínum. Sljuldin ligger á mjer, og á mjer einum. Jeg bið Mrs. Evelin fyrirgefuingar á J>vi, að jeg skuli hafa blekkt hana, og jeg sje sárt eptir J>ví“. Lady Howel var ekki nema kona. Hefði öðru vísi staðið á, hefði hún kunnað að konia fram sem veglynd kona. En J>essi bjartari hlið á lynd- iseinkunn liennar gat ekki komið í ljoS5 j,ar sein ^rs. Evelin, ung kona og yndisleg, var viðstödd, °g J>ar sein hún hafði náð ást mannsins hennar. Ilún gat sagt J>essi orð: „lyrirgefið J>jer, frú; jeg hef gert yður rangt til“. En hún hafði ekki J>að vald yfir sjálfri sjer, að hún gæti haldið aptur næstu bituryrðunum, sem komu fram af vörum hennar: „Jafn-öldruð, eins og jeg er orð- in“, sagði hún, „sleppur Howel lávarður bráðuin; J>jer munuð ekki j>urfa að bíða lengi eptir honum“. Unga konan leit til hennar með sorgarsvip •— svaraði henni með sorgarsvip. „Lafði mín“, sagði hún, „J>jer eruð svo góð hona, að ]>jer munuð vafalaust iðrast eptir að liafa sagt j>ettal“ Eitt augnablik livíldu augu hennar á Beau- 70 liræringin, sein ekki leyndi sjer á andlitinu á inaniiinum hennar, kom enn greinilegar fram á andlitinu á konunni. Eptir að húsmóðirin hafði náð sjer aptur, áttu fyrstu orðin, sem hún sagði, við J>au bæði. „Hvoru ykkar get jeg treyst“, sagði hún, 5,til pess að segja mjer sannleikann?“ „t>ú getur treyst okkur báðum“, svaraði mað- urinn hennar. Festan í róm lians erti hana. „Jeg ætla sjálf að dæma um ]>að“, sagði hún. „Farið J>jer aptur inn í herbergið hjerna við liliðina“, bætti liún við, og sneri sjer að Mrs. Evelin. „Jeg rctla að hlusta á ykkur sitt í livoru lagi“. Koiiau, sem skyldug var til að lilýða - og sem hafði áunnið sjer vinfengi húsmóðir sinnar með liæversku siimi og blíðlyndi — liún neitaði að fara burt. „Nei“, sagði liún; „jeg hef líka verið dreg- jn á tálar. Jeg hef sjálf rjett til að heyra, liverju Howel lávarður hefur að svara fyrir sig“. Beaucourt reyndi að styðja kröfuna, sem hún liafði farið fram á. Konan hans gaf honum alvarlega bendingu um, að hann skyldi ]>egja. „Við hvað eigið J>jer?“ sa<fði hún, og beind1 spurningunni að Mrs. Evelijii. „Jeg á við ]>etta. l'essi maður, sem ]>jer talið uin sem aðalsmann, >ar mjer sýndur sein „Mr. Vincent, málari“ TJel ði jeu' ekki verið dreg- C7 gerði mjer pann greiða, að líta við og við inn til mín, til bess að sjá hvort fyrirmælum sínuiit um viðgerð og band á bókunum væri fylgt. J>eg- ar hann kom til min í gær, duttuð J>jer mjer í hug, og jeg komst að ]>ví, að liann getur íit- vegað okkur unga konu, sem nú hefur atvinnu á skrifstofu hans við að lesa prófarkir. „Hvað heitir konan?“ „Mrs. Evelin“. „Hvers vegna liættir hún við ]>essa vinnu?" „Vegna augnanna sinna, vesalingurinn. Þeg- ar Mr. Farleigh rakst á liana, neyddist hún lil að liafa sjálf ofan af fyrir sjer, vegna rauna, sem skyldfólk hennar liafði ratað í. Bóka-útgefend- urnir liefðu orðið sárfegnir, að halda lienni á skrifstofu simii, hefði ekki augiialæknirinn sagt sitt álit. Hann lýsti J>ví ytír, að liún ætti j>að á hœttu að verða blind, ef hún ]>reytti mikið lengur augun, sem eru orðin svo veik. l>að er að eins eitt að ]>essari ínanneskju, sem annars væri ómetanleg - hún verður ekki fær um að lesa fvrir yður“. „Getur hún sungið og leikið á hljóðfæri?" „Ágætlega. Mr. Farleigh ábyrgist söng lienn- ar og hljóðfæraslátt". „Og hvernig er hún innrætt?" „Mr. Halford ábvrgist, livernig hún sje innrætt". „Og látbragð hennar?"

x

Lögberg

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.