Lögberg - 25.04.1888, Blaðsíða 3

siðasta al|>ingi aynjað staðfestingav: um
stofnun lagaskóla, og tölu þingmanna í
efri og neðri deild.
Brjeffrá X ý j a í s 1 a n d i.
Vegna J>ess að LOgberg er stofn-
sett, til J>ess að flytja hugsanir
manna frani og aptur á milli
lesara pess, ]>á kemur mjer til
hugar að beiðast rúms í blaðinu
fvrir nokkrar athugasemdir nýlendu
þessari viðkomandi, Sem nærri
má geta eru ástæður manna all
<>lík«tr, ]>ar sem pessar sífeldu l>reyt-
ingar eiga sjer altaf stað og stöðugt
bætast nýbvggjarar hjer við. Fjöld-
inn af peim er efnalaust, aða pví
n:er, til pess að geta sezt á land
og heitið sjálfstæðir. pað verður
pví eðlileg afleiðing af pessu, að
peir nýkomnu verða að leita hjálp-
ar hjá peim seni betur er astatt
fyrir, og sem fúslega leitast við
að Ijetta peim byrðina. En nátt-
úrleoa verður pað til pess að halda
ppim aptur í efnalegu tilliti. petta
virðist að vera ein aðalástæðan til
pess að byggðarlaginu miðar svo
hægt áfram á vegi framfaranna.
Vitanlega er lijer hópur manna,
sem laglega eru búnir að koma
sjer fyrir, eiga ábúðarjarðir sínar
með talsverðum skepna stofni í
nautgripum og sauðkindum, og eru
yflr höfuð í allgóðum efnum. pað
er aðgætandi, að pegar menn tala
um pessa nýlendu, pá er jafnaðar-
leiuist minnzt á hana sem elztu
n
bvsrirð Islendinga lijer vestanhafs
J nn ° ”
og framförin metin eptir aldri
hennar; án pess að gæta graml að
pví, hvað hinn mikli apturkippur,
sem hjer varð á við burtflutning-
ana, liefur getað komið iniklu til
leiðar og tafið fyrir pví að par
sem að eins fáir menn voru eptir
af fjöldanum og pað með tvískipt-
ar skoðanir á að vera eða fara,
pá gat pað ekki átt sjer stað, að
peir gætu komið nokkru verulegu
-til hsiðar.
pað liggur eins nærri að telja að
pessi nýlenda sje ein með peim
yngstu hjer vestan hafs, eins og sú
elzta. pó hún gjöreyddist ekki, pá
lamaðist kraptur hennar um stund-
arsakir. Á rúmum fjórum árum
má heita að mest allur sá hópur,
sem hjer er nú, liafi hiugað flutzt
»vo pað er ekki að furða, pó margt
sje hjer frumbýlingslegt, sein pyrfti
ýmsra umbóta við. [>ó að menn
ávalt flytji hingað efna littlir og
efna lausir á ári hverju, ]>á má pó
með sanni segja, að stórum breyt-
ingum liafi hagur ]>eirra tekiö á
ekki lengri tfma; nokkrir af peim
eru pegar sjálfstæðir taldir, og fjöld-
inn sjáanlega á leiðinni að pví tak-
marki; að undanskildum peim stóra
hóp, sem hingað var sendur á næst-
liðnu hausti, sem náttúrlega getur
ekki í bráð (yflr veturinn) annað
en barizt fyrir daglegu brauði sínu
og sinna, með tilstyrk drenglyndra
landa peirra.
Jeg inni til ]>ess aptur, að Nýja-
ísland má í rjettum skilningi heita
kornung nýlenda, ]>egar gætt er
aö pvl að t ára tímabilið, eins og
áöur er tekið fram, er eiginlega
rjetti aldurinn hennar. f.engra er
ekki síðan að burtflutnings hng-
myndin stöðvaðist algerlega. (fg
mn leið bvrjaði innflutningsstraum-
urinn; og ]>að í svo stórum stíl, að
ekki munu landar hafa flutt til
neinnar nýlendu jafnmargir og liing-
að á pessu tímabili. Af hvaða á-
stæðum ]>etta hefur svo verið, skal
jeg ekki leitast við að taka fram,
en ldgg pað í vald sanngjarns les-
ara að finna orsökina parað lútandi.
Eitt af pví, sem sveitarstjórn vor
hefur tekiö sjer fvrir hendur, er að
semja aukalög um ]>á utansveitar-
menn, sem fara hjer um og selja
varning af ýinsu tagi. I>essir menn
hafa valdið svo stóru hneyksli í
augum sveitarstjórnarinnar, að hún
settist við pað verk að semja laga-
boð pessu viðvíkjandi, í ]>á átt að
slíkir menn gjaldi til sveitarinnar
ærna peningaupphæð, svo framarlega
sem peir haldi áfram svo löguðu
starfi. Leyfið til að verzla pannig
er sett svo hátt, að varla er hugsandi
að nokkur sjái sjer fært að reyna
slíka verzlun. Yfir pessari aðferð
stjórnarinnar hafa bændur kvartað,
og pykja lögin miður frjálsleg, ekki
samkvæm anda og stefnu pessara
tfma.
pað er sannarlega aðgæzlu vert
fyrir pá, sem tekið liafa að sjer op-
inber störf fvrir almenning, að peir
eiga að vinna fyrir fjöldann, i anda
og stefnu fjöldans. peir eiga ekki
að fara einungis eptir sinni eig-
in skoðun, án tillits til peirra
inanna, sem peir vinna verkið fyrir.
pað, sem getur mælt með pessu
frumvarpi, er helzt pað, að nefndin
með ]>assu sje að reisa stífar skorð-
ur og sterka slagbranda við p\ I,
að almennin<nir n-innist til að
o o
kaupa að pessum mönnum ýmis kon-
ar óparfa og glingur (pað fæst
líka hjer í búðunum) sem menn ann-
ars af græningjaskap mundu kaupa.
Hugsi nefndin sjer að útiloka menn
frá fjölda inörgum pess liáttar vill-
um, ]>á virðist sein hún purli nokkr-
ar lagasuður enn að nýu.
Nú eru lijer 8 pósthús haganlega
sett, og polanlegir póstflutningar að
vetrarlagi, en margra breytinga pyrfti
yfir sumarið; einnig pyrfti að fá viku-
póst í staðinn fyrir tveggja vikna,
sem liingað til hefur átt sjer stað.
Eins og kunnugt er, er liingað
kominn prestur, eptir ósk safnað-
anna. Hefur hann stundað embætti-
sitt með allri alúð og árvekni, eptir
pví sem jeg veit rjettast. ]>að er
annars varla von að einn prestur
geti pjónað svo erfiðu prestakalli,
sem allt Nýa Islaad er. pað hefði
siimarlega ]>ótt erfitt brauð heima
á Islandi, sem væri um 10 mílur
danskar beint áfram, eins og pað er
hjer. pað liefur sýnt sig pennan
tíma, að siera .Ma<niús er atorku o<r
M o o
dugnaðarmaður, frjálslyndur og mann-
vinur.
Almennur áhugi ínaniia virðist
vera vaknaður á pví að endurbæta
og byggja safnaðarhús sín siðan
presturinn kom, og liafa kvennfje-
lögin, sem víðast eru hjer mynduð,
ekki átt svo lítinn pátt í pví, bæði
með upphvatning og fjegjöfum.
Verzlanir eru pegar stofnaðar á 5
stöðum í nýlendunni, 8 á Giinli,
1 við lslendingafl jót, 2 í Mikley.
Hafa pær að mörgu leyti bætt úr
pörfum manna. Samt er vandi að
meta ]>a;r til sannarlegs peninga-
arðs. pað má heita að pað vanti
annan verzlunarliðinn, nl. polanleg-
an markað fyrir vörur pær, sein
nýlendan hefur að selja.
Ofurlítið verzlunarf jelag myndaðist
lijer í vetur á pann hátt, að nokkrir
basndur fóru í fjelag um að kaupa
sjálfir I stórkaupum ýmsar nauðsynj-
ar sínar, og lögðu frain til pess um
ÍIOO. I>etta er að eins lítilfjörleg
tilraun í ]>á átt. En hún gat sýnt
]>að Ijóslega, að pesskonar aðferð við
verzlun ættu bændur framvegis að
hafa að svo íniklu leyti, sem peiin
er frekast unnt. Með pannig lag-
aðri aðferð sneyða peir hjá einni
vissri útgjaldagroin; smásalarnir purfa
vitanlega eitthvað fyrir sinn tilkostnað,
euda virðist svo, sem |>eir ekki gleymi
því. tíangi meim út frá því sem vissu,
sem stóð í Heimskringlu mestliðið sum-
ar, að smásalarnir leggi á varning sinn
frá 10 Sö af 100, þá sjá menn að þetta
er peningasumma, sem liændur borga
opt að óþörfu, eða í Imgsimarleysi, og
ala á þann liátt á sveita sínum óþarfa
milliliði í verzlaninui.
Ekki er það samt tilgangur minn með
línum þessum að leggja algjört á móti
smásölum, því þeirra staða er sannarlega
þörf í mörgum greiuum; lieldur á jeg
við, að liver og einn leitist við að koma
svo liaganlega ár sinni fyrir borð í
vorzlunarsökum, eins og hverju öðru
að það geti fært liann einu feti framar
til sjálfstæði.
Nýmyndað er fjelag í Víðirnesbyggð,
sein nefnt er Húnaðarfjelag. Tilgangur,
)>ess er að efla liúnaðarframfarir á ýms-
an liátt, einkum að því, er að skepnu-
stofni og jarðyrkju lítur, svo sem með
grasrækt, sýningum á búpeningi, sáðteg-
undum og' fleirti, og eins með því, að
útvega kynbótaskepnur og jarðyrkju
verkfæri.
ltitað 24. marz 1888.
Nýlendubúi.
HITT OG I>ETTA.
Svova. á off furu o ff því.
]>að er nokkuð síðan, að svo bar til eitt
kvöld í stóru leikhúsi 1 l’aris, að aldraður
maSur gráhærður, með fjölda krossa og
tignarmerkja á hrjóstinu vakti eptirtekt allra,
íueS fram af því, hve skýlauslega og fjörugt
hann ljet i ljósi ánægju sína, )>egar honum
likaði vél leikurinn.
Hver spurði annan, hvort hann þekkti
þennan mann, og rnaSur nokkur, er virtist
vera honum kunnugur, sagSi þá sessunaut
sínum þessa sögu, um þaS, hvcrnig þessi <>-
kunni maSur hefSi áunniS sjer metorS, kvon-
fang og auS fjár.
Fyrir 40 árum var þessi ókunni maSur,
sem vjcr skulum kalla X, ungur og friði r
sýnum og skrifari hjá Lincoln ív Co., sem
jstóðu fyrir einum helzta bankanum 1 Lon-
don. Fa'ðir hans var greindur maSur og
ráSvandur, en fremur fátækur. Hann vildi
aS sonur sinn vendist líka við verzlunar-
hætti annara þjóSa og helz.t að hann færi
til Ilollands. pað heppnaðist lika að útvega
X stöðu hjá Van Y, sem var eigandi hins
auðugasta hanka í Amsterdam, og vissi ekki
aura sinna tal. X hafSi að eins $'200 laun
um árið, sem einn af minni háttar skrifur-
um við bankann.
pað var eitthvað liðugt ár, sem hann var
húinn að vera þarna og hann liafði nokkr-
um sinnum sjeð dóttur Von V; hún var
forkunnar fógur mær og hann felldi til henn-
ar ástar-hug. l'.n hverju lagi gat það náð?
llún eitthvert auðugasta gjaforð í Hollamli,
<>g hann bláfátækur og umkomulaus útlend-
ingur. Kinn dag gengur haun inn 1 skrif-
stofu Von Ys. og biður hann að lofa sjer
að tala við hann fáein orð 1 cinrúmi.
Húsbóndi hans gjörði það.
„Herra niinn!“ sagði skrifarinn feim-
inn, „jeg ann dóttur yður, jeg tilliið
liana; viljið )>jer gi)>ta mjer linna?“
llerra Y. vnrð bæði liryggur og reið-
ur og ætlaði að verða orðfall
„Jeg hcld þjer sjeuð genginn frá vit-
inu“, sagði húsbóndinn loksins.
„Engan veginn, herra minn“ sagði
skrifarinn. „En yður þykir, ef til vill,
beiðni mín ekki ósvífln, þegar jeg segi
yður, að innan þriggja mánaða verði
jeg meðeiganili í hinu víðfræga verzl-
unnrliúsi Lineoln & ('o. í London“.
„Ne—i. l>að er öðru máli að gegna !
— þegar jeg fæ að vita frá þossu verzl-
unarhúsi, að svo sje, sem þjer segið, þá
getum við talazt betur við um ráðaltag-
inn“.
Hkrifarinn brá þegar við og ferðnðist
viðstöðulaust til London, og á fund hr.
Lincolns gamia liúsbónda síns.
„Be/.ti herra Lincoln", iiagði liann við
liuiin. „Jog lief stórar uppástungur að
leggja fyrir yður! jeg vil gjörast með-
eigandi i ininkaverzlun yðar“.
Lincoln hinum enska varð álíka liverft
við þetta, eiiis og Van Y. hinum hol-
lenzka. Hann glápti á skrifarann og
sagði loksins.
„Hvað eigið )>jer við ? Eruð þjer
gengnir af vitinu?“
„Engan veginn, lierra“, sagði skiifar-
inn. „En mjer liefði ekki dottið í liug
að stinga upp á )>cssu, ef ekki stæði
svo á, að jeg ætla að gauga að eiga
dóttur Van A's í Amsterdam".
„I>að er öðru m'di að gegna“, sagði
lierra Lincoln cint og þrumulostinn af
undrun.
Skrifarinn X og hr. Liucoln sömdu
nií með sjer skilmúla um )>að, að X
skyhli leggja fram svo eöa svo mik-
ið fje eptir )rjá mánuði, og verða s\o
meöeig.mdi í verzlunarhúsimi Lincoln &
Co„ og tók X skilmálana með sjer til
llollands aptur.
Þrem mánuðum siðar var fátæki skrif-
arinn orðinn tengdasonur Yan Ys og
meðeigandi í liúsi Lincolns & Co.
Hjónahandið varð farsælt. Og nú cr
lian u stjórna rráðhc rr.i.
Maður að nafni D. Gutnper frá
Fort Wayne Ind. kom inn í blaða-
sölubúð I Pittsburg hjer um daginn,
rjetti fram silfur dollar og spurði
hvers virði hann væri. Kunnugir
nienn sáu uiidir eins og ]>eir litu
á hann, að peirra var dollarinn frá
1801. Aðeins ]>rír af ]>essmn doll-
urutn nieð sömu dagsetning höfðu
verið slegnir ]>að ár, en tveir af
peini hafa fvrir niörgum árum kom-
izt í hendur manna, sem safna o’öml-
iim niyntum, par sem hinn priðji
hefur verið tapaður um aldar,
pangað til nú, að hann hefur fund-
izt. ]>egar Mr. Gumper var spurö-
ur að hvernig hann hefði koinizt
að lionum, svaraði hann, að hann
hefði kevpt liann af manni fyrir |s7.
en aptur hafði sá maður fengið hann
hjá manni nálægt Auburn Ind. og
höfðu ætting jar ]>ess manns átt liann í
inörg ár. Dollarinn er að meztu
leyti óslitinn og er virtur á 8800,00
SPURNINGAR og SYÖR.
Stv/i til þeirra lierra Sigmundar Sig-
nrðssonar, Finnboga Finnbogagonar og
Halls Hallssonar, tíimli Co. I>egar vjer
fengum spurninguna frá yður viðvíkj-
andi borgai-abrjefum yðar, snerum vjer
oss til friðdómara |>ess, sem þjer nefnið.
Vjer liöfum hoðið eptir svari frá honunt
síðan. Nú loks hefur liann sýnt oss
s ö n n u n fyrir því nð lmrgarahrjefin
verðialbúin 4. mtt næstkomandi.
8!)
lopti, væri á rökuin hyggð. Sn emi opæguegi
atburður, sem fyrir kom, virtist of litilfjörlegur,
til pess að ástæða gæti verið til að lira'ðast
haim. Lady Howel fjekk kvef.
„]>ví miður hirti liún ekkert um ]>etta óliapp,
sem virtist svo hversdagslegt. Maðurinn hennar
og jeg lögðum að henui að vera heima, en pað
tlugði ekki grand. Á einni af góðgerðaferðum
sínum kom á liana mikið regn; og skjálpta setti
að henni á heimleiðinni. A hennar aldri var
petta hættulegt. Henni varð illt í barkaiiuin.
Viku síðar liafði sú astúðlegasta <>g b<>zta kona,
sem til hefur verið, ekkert skilið ejitir hamhi
oss til að uiina, nema miiiiiingiina uni hann
andaða.
„Síðustu orðununi, sem liún sagði, hvíslaði
kún veiklega að mjer í navist manns síns. „'l'aktu
hann að ]>jer“, sagði liin dejandi kona, „pegar
jeg er dauð1'.
„Jeg ljet enga tilraun óreynda til pess að
verða verðugur [x'ssa lielga trausts. Hvernig gat
jeg vonazt eptir pví að mjer muiitli takast ]>ar
sem henni hafði mistekizt. Hús mitt í London
og hús niitt úti á laiulinu stóðu Beaueourt bæði
opin; jeg lagði að lionum að búa lijá mjer, eða
(ef liann vildi pað heldur) að vera gestur minn
um stuttan tlma að eins, eða (ef líami langaði
til að vera einn) að velja sjer hvort heimilið,
sem hann heldur vikli til að draga sig út úr
88
„Dessi fáheyrða saga, sem pjer kalliö svo,
eins og líka er mjög eðlilegt, er prátt fyrir allt
sönn; jeg er eini maðurinn, sein pjer getið nú
nað í, og sem getur talað um pessa atburði
sem sjónarvottur.
„í fyrsta lagi verð jeg að segja yður frá
]>ví, að voða frjettirnar, sem frá Nýja Sjálamli
komu, liöfðu pau áhrif á Howel Beaucourt la-
varð, sem fengu mjög á vini hans og ullu kon-
unni lians ágætu óumræðilegrar sorgar. .Teg
get ekki lýst lionum um ]>að leyti öðruvísi, en
sem niluðum manni, bæði á sál og líkama.
„l.ady Howel reyndi óallátanlega að hugga
liann. Hann var henni pakklátur og goður;
]>að er satt, að paö var ekki mögulegt að kvarta
undan honum að neinu leyti. I>að er jafnsatt,
að kona hans fjekk ekki pau laun fyrir ástríki
sitt, að lionum hatnaði eina vituntl.
„Petta ástand gerði óánægu pá, sem laily
llowel auðvitað fann til, enn bitrari. Til ]>ess
að Ijetta á sínum ofpyngda liuga, fór liún að
gefa sig við góðgerðasemi, sem sóknarpresturiini
stóð fyrir. Jeg hjelt að pað væri rangt af liou-
um, að lofa konu, sem svo var orðin gömul, að
leggja ]>á hættu á sig, sem í pví felst að heim-
sækja sjúka fátækliiiga heima lijá peim sjálfum.
Samt s<>m áðnr tókst mjer ekki að fá sannanir
fyrir pvl af pví, sem fraim kom, að liræðsla mín
við hættnna, sem stataöi af sóttnæmi <>g vondu
. 85
„Síöara skilvrðið“, hjelt hann áfram jaflirólegur
og áður : „I>jer farið með mig pangað, sem jog get
feugið skýrteini fyrir hjónabandi yðar og Septimus
Dartsu.
Hún glápti á liann líkt og villudýr. í aug-
um hennar lá æði, krampi, vanmáttur, neitun,
hótanir — en .Taekling stóðst pað allt eptir pví
sem pað kom fram. Honum var ]>að nóg, að
pað, sem hann liafði getið sjer til kvöldinu áð-
ur af handahóti, pað hafði sannazt morguniii
eptir. Pegar hún hafði alveg gengið t'ram af
sjer, greip haiin ajitur til tilraunariiinar, sem
hann áður hafði reynt við vinnukonuna. Ilann
vissi pað vel, að betra var að sýna gull en
hrjefpeninga, ]>egar freista á fátækra manna;
hann dró pví upp mútur sínar í piuulum sterling,
<>g liellti peim eins <>g lianii va'ri að leika sjer
að peim, fram <>g a|>tur iir annari hendinni í
hina.
Ereistingin var sterkari en svo, aö konaii
gæti staðizt hana. 1 Eptir hálfii m tíma voru pau
komiii sainan á leiðina til smáhæjar eins lan<>t
npp í landi.
7<>ttorðið fannst í kirkjubkýrsluinim, <>g af-
skript var tekin af pví. ]>að kom sömuleiöis
fram að annar hjónavígsluvotturinn var enn á
líli. Skrifarinu ritaði nafn lians <>g heimili ná-
kvæmlega í vasahók sína. Síðan var <><r hatin
eptirgreiinslun í tollhúsinu, og ]>á fannst mifn