Lögberg - 15.08.1888, Blaðsíða 2

Jogbcrg.
MIDVIKUD. ló. ÁGÚST 1888.
Ú T G E F E N D U R:
Sigtr. Jónasson,
Jiergvin Jónsson,
Árni Friðriksson,
Einnr Hjorleifssön,
Ólnfur I>órgeirsson,
Sigurður J. Jóhnnnesson.
Allar upplýsingar viðvíkjandi verði ú
nuglýsingum í „Lögbergi" geta menn
fengið ú skrifstofu blaðsins.
Hve nœr sem kaupendur Lögb>;rgs
skipta um bústað, eru þeir vinsamlegast
beðnir, að senda. skriflegt skeyti
’ nm það til skrifstofu blaðsins.
Utan ú öll brjef, sem útgefendum „Lög-
bergs“ eru skrifuð viðvíkjandi blaðinu,
œtti að skrifa :
Thc Lögberg Printing Co.
14 Uorie Str., Winnipeg, Man
FJELAGSSKAPUR.
I Heimsfa-intjlu er um þessar
mutulir óskðp lOng ritsjórnargrein,
blað eptir blað, um sameimng. pað
er eitt atriði í .því, sem út er komið
af peirri grein, sem vjer álítum ekki
rjett að ganga þegjandi fram hjú,
pví að í pví felst pýðingarmikil
spurnitig.
Ivitsjórinn er að tala um fjdög
þau, setn myndazt hafa meðal íslend-
inga, og heldur pvi fram, að, að und-
anteknu kirkjufjelaginu, hafi Fram-
farafjelagið (i Winnipeg) venð pað
eina fjelag peirra ú meðal, sem hafi
verið ú rjettuin grundvelli byggt,
pví að stefna þess hafi verið: að
efla fravfarir íslendinga í Ame-
rtku.
Spurningin verður pessi: eiga fje-
lög þau, sem vjer myndum, að hafa
frú byrjun úkveðið verksvið? eða
eiga pau að hafa óúkvarðað verk-
svið? pví að það verksvið að efla
jramfarir er alsendis óúkveðið.
Menn sjú pað bezt, þegar menn
gæta pess, að hver einasti maður
með viti þykist vera franförum
hlynntur. í peini menntaða heimi er
enginn minnsti úgreiningur um það,
hvort „fratnfarir“sjeu góðar eða ekki.
lin úgreiningurinn er um pað: livað
er framfarir? En pað munar líka
utn pann úgreining, setn er í heim-
inutn utn pað atriði. Allir menn.
setn deila um alpjóðleg múl, eru að
deila um það, hvað sje og hvað
sje ekki framför í pví og pví efni.
Það virðist ekki svo örðugt að
geta f vonirnar um, hvernig fara
hljóti fyrir pessum fjelögum, setn
ekkert úkveðið verksvið hafa frú
byrjun, eða sem byggð eru ú pess-
utn „alpjóðlega grundvelli“ — eins
og Heimskringla kallar pað. Ann-
aðheort fúst svo að kalla engir til
að ganga í þesskonar fjelög, af pví
að þeir vita ekkert, hvert fjelagið
muni stefna, par sem etigin trygg-
ing er gefin fyrir stefnunni í lög-
um þess — ellegar menn ganga f
pað og byrja svo ú að jagast um,
hvað fjelagið eigi að taka sjer fyrir
hendur, í hverju þær framfarir eigi
að vera ínnífaldar, sem fjelagið
vilji vinna að, eða hvað sje 1 raun
og veru framfarir. Utn þetta eru
engin líkindi til að allir komi sjer
samati. Svo er annaðhvort að menn
halda úfram að jagast um petta 1
sífellu, og gera svo að öllum lík-
indum aldrei neitt annað, ellegar
að þeir, sem undir verða, eða þeir,
sem leiðist stajipið, ganga úr fje-
laginu. Og með það sama slú peir,
setn eptir verða, föstu einhverju ú-
kveðnu ætlunarverki fyrir fjelagið,
og pú er pað komið út af þess-
um „alþjóðlega grundvelli11, sem
Heimstcringld hefur tekið ústfóstur
við.
t>að sem fyrst ríður ú við allan
fjelagsskaj! er pað, að peir menn
núi að vinna sarnan, setn vilj'a það
sama í einhverjum vissum efnum,
sjú satneiginlega pörfina ú að fú
einhverju vissu framgengt. Þú verð-
ur tah-markið aldrei að únreinings-
efni; það eina, sem peir kunna að
deila um, er vegurinn til að kom-
ast að takmarkinu.
iJess vegna ætti pað ekki að
vera fyrsta verk góðra fjelagsmanna
að ganga I fjeiag. Fyrsta verk
þeirra ætti að vera pað, að gera
sjer ljóst, hverjum múlum peir vilji
sjerstaklega vera hlynntir, hverra
framfara sje mest pörf að peirra
úliti. ()g pegar peir hafa komizt
að einhverri niðurstöðu um það, pú
eiga peir að . sannfæra tnenn um
pessa þörf, um þýðingu pessara
múla, styðja pú, sem að þeiin vinna,
og fú aðra til að gera það með
fjelagsskap. En þeir eiga etcki að
ganga fyrst í fjelag, og fara svo
að loita að verkefni fyrir fjolagið,
Og ]>að yrði óhjúkvætnilega afleið-
ingarnar af þvf, sem Heimskringla
fer fram ú.
Ef pjer pvf t. d. hafið pú sannfæring
að pau trúarbrögð, sem þjcr sjúlfir
hafið, geri menn farsælli,- en ef
menn væru ún peirra — þú gangið
í safnaðarfjelag. Ef þjer úlítið of-
drykkjuna skaðlega, og yður er svo
mikil alvara tneð pað úlit, að pjer
viljið hætta að neyta víns sjúlfir
til þess að hnekkja henni — pú
gangið 1 bindindisfjelag o. s. frv.,
o. s. frv.
í slíkuin fjelögum er takmarkið
úkveðið, og yður kunnugt um, hvert
stefnt er, úðnr en J>jer gangið í
fjelagsskajn'nn. En gangið aldrei í
fjelagsskap, sem hefur ekki úkveðn-
ari stefnu en ]>ú að vinna að „fram-
förum“. í>ví að pað er engin stefna,
og pað er svo greinilega viður-
kennt hjer í landitiu hjú mönnum,
sem hugsa dúlítið dýjira en ritstjóri
Heimskringlu, að það er ekki einu
sinni mögulegt að fú löggilt hjer
fjelag, sem ekki kveður núkvæmar
ú en petta um stefnu sína.
Slíkur fjelagsskapur hefur þegar
eytt allt of miklutn tíma fyrir lönd-
um vorum, og hefðu peir gert sjer
pað ljóst, setn hjer er bent ú, þeg-
ar er þeir komu til pessa lands,
og aldrei verið að basla við ann-
an fjelagsskap en pann, sem pegar
frú byrjun liafði úkveðna stefnu —
pú væru peir lengra kotnnir í fje-
Iiigsskajinum eu þeir nú eru.
Sumarfrost.
Mr. Edward Richard skrifar í
Free Press p. 7. p. m.
„t>að er alkunnugt að sumarfrost
koma ekki nema þegar vindlaust
er og heiðríkt. t>að er auðsjeð,
hvernig ú pví stendur. Daginn úð-
ur en frostið ketnur er vanalejra
kalt; nú er loptið við jörðina heit-
ara ú daginn en það lopt, sem of-
ar er; hlýtt lojit er ljettara en
kalt lojit, og ef himininn er skýj-
aður, pú er lojitið, setn er ú milli
jarðarinnar og skýjanna, hræringar-
laust, eða færist mjög hægt uj>p
ú við, pví að skýin hepta ferð
þess. Ef hitnininn þar ú móti er
heiðríkur, pú stígur hlýrra og ljett-
ara loptið smúmsantan ujip ú við
utn nóttina, og svo kemur kaldara
loptið í pess stað; af þessu koina
sumarfrostin. Sterkur vindur hefur
sömu úhrif eins og skýin; hann
varnar hlýrra loptinu núlægt jörð-
inni að stíga upp.
í>að er sömuleiðis alkunnugt að
mjög lítiö parf til að verka ú
lopthitann, hvort heldur til gagns
eða tjóns, og að stundum hefur
kornið ú einum akri frosið, ún pess
frostið hafi snert næsta akur, ún
þess að orsökin til pessa mutiar
sjúist. Með pví að sumarfrost koma
ekki, pegar himininn er skýjaður,
pú er rúðið við frostunum auðsætt,'
og það er að búa til ský með reyk.
Með pví að vindlaust er, stígur
reykurinn hægt og hægt uj>j> og
dreifist yfir töluvert stórt svæði
skammt fyrir ofan jörðina. Uetta
er engin ný kenning, heldur hefur
pessa rúðs verið neytt í Evrójrn
og einkum ú Frakklandi til þess
að vernda víngarða. Hjer í landi
er hægra að koma þessu við, og
pað kostar ekkert; húlmur er hjer
yfiríljótanlegur og ínestu af honuin
er brennt. Saina mú segja um ú-
burð. í Evrópu er allt pað efni,
sem notað er í þessu skyni, sem
jeg hef nefnt, töluvert mikils virði
en hjer er það einskis virði. Það
er ekki að eins að reykurinn bægi
frú frostunum vegna skýjanna, sem
hann myndar, en hann kemur og
hinu sama til leiðar nieð hitanum,
sein hann framleiðir. Jeg veit til
að menn hafa fengið greinilega
sönnun fyrir pessu með tilraun, sem
af hendingu var gerð að St. Pie
úrið 1885. L>að úr skemmdist allt
hveiti par meira eða minna af
frostum, nema ú hjer um bil 100
ekrum — par varð hveitinu haldið
óskemmdu. Eigandinn kveikti að
næturpeli í hefilspónum, að eins til
pess að losna við pú, og reykur-
inn, sem varð af þeirri brennu,
frelsaði hveitið hans.
Með pví að pað bregst ekki að
golan sje úr norðurútt, þegar slík
frost koma fyrir, pú er nauðsynlegt
að eldarnir sjeu gerðir norðan við
akurinn, sem peir eiga að vernda.
L>ar sem pjettbýlt er, mætti koma
meiru til leiðar með pessari aðferð,
ef allir bændurnir vildu vera sam-
taka. Til þess að frostin geti ekki
koinið mönnum ú óvart, væri gott
fyrir bændurna að búa sig undir
fyrir fram, með pví að bera saman
hrúgur af húlmi, mykju og hnaus-
um pangað, sem þeir ætla sjer að
kveikja S, ekki seinna en 20. úgúst.
Yanalega koma ekki fyrir nema
ein eða tvær slíkar frostnætur, og
ejitir pær ketnur hlýrra veður, sem
helzt í tvær til prjúr vikur, svo að
hveitið fær þú nægan tíma til að
þroskast til fulls.
Jeg held ekki að í pessu fylki
sje eins hætt við frostum, eins og
almennt er búizt við; en hvað sem
pví líður, pú yrði einkar lftið úr
tjóninu, ef petta auðvelda rúð, sem
jeg hef bent ú, væri við haft.
Auðvitað mú ekki búast við þvS
að pessi aðferð mundi frelsa kornið,
hvernig sem ú stæði, en pað er
úreiðanlegt að það mundi draga til
muna úr tjóninu. Með pví að uj>p
skeran verður S sumar með seinna
móti, pú vona jeg að bændur muni
reyna petta sem bezt ]>eir geta, ef
nokkur líkindi skyhlu sjúst til pess
að frost mundi koma.“
í 29. blaði „Lögbergs“, dags. 1.
p. m. fræðir herra Björn Pjeturs-
son, hinn launaði Unitara postuli,
lesendur blaösins uin pað, að hann
hafi lagt trúnað ú hina frjúlslegu
yfirlýsingu kirkjumanna ú kirkju-
pinori að Mountain í júnímún. síðastl.,
að hin lút. kirkja væri meðmælt
frjúlsri rannsókn í trúarefnum, og
að rjett, ef ekki sjúlfsagt, væri, að
að brúka kirkjur til samtals um
trúarmúl, og 1 pessari trú liafi hann
beðið fulltrúa hins lút. safnaðar í
Winnipeg leyfis, að mega halda
fyrirlestur í kirkju peirra um pað
spursmúl, hvort rjettlætingarlærdóm-
ur lút. kirkjunnar væri samkvæmur
kenningum Krists - en þeir hafi synj-
að sjer. Svo tnörg eru pessi Úni-
tara-postula orð, að pví er safnað-
arfulltrúana snertir. Hinuin köfluin
greinar B. P. skijitum vjer oss ékki
af 1 petta sinn, enda mú vera að
þeir, sem pað snertir, taki til máls.
En vjer finnum oss knúða td að
lýsa þann framburð herra Uuítara-
postulans, að vjer höfum synjað
honum um kirkjuna, ósannindi.
Vjer þvert ú móti leyfðum honum
kirkjuna, en með pví skilyrði, að
B. gæti komið í gang trúarsamtals-
fundi, eða ef hann hjeldi fyr.irlestur
í kirkjunni, að jirestur safnaðarins
yrði forseti við fyrirlesturinn, svo að
yrði fyrir pví, að B. P.
færi ekki með neitt, sem stríddi
ú móti vígsluhelgi kirkjunnar. Ef
ofan nefndur framburður B. P. er
sýnishorn af trúarboði og sannleiks-
úst hans við hinar svokölluðu rann-
sóknir ú lærdómum lút. kirkjunnar, pú
hefðum vjer einmitt útt að synja hon-
um um kirkjuna, pví pú væru fyrir-
lestrar hans vanhelgan ú kirkjunni. —
L>ar að auki er ekki svo sem að
B. P. hefði verið ómögulegt að
halda fyrirlestur sinn, ]>ar sein hon-
uin stóð hús íslendingafjelagsins
opið fyrir, enda reyndist ]>að nógu
stórt fyrsta kvöldið, par sem að
eins komu eitthvað um sex hræður
að hlusta ú fagnaðarboðskaji lierra
B. P. — L>að raun nógur kostnaður
að lýsa uj>j> fjelagshúsið fyrir jafn-
fjölmennan söfnuð! Oss finnst ann-
ars að allir pessir blessaðir j>ostul-
ar sjeu býsna heiintufrekir, þegar
peir ætlast til að j>restur og safn-
aðarfólk vort hafi svo mikinn úhuga
fyrir villu-lærdómuin peirra, að peir
eyði tínia og peninguin í pað.
Herra B. P. og allir aðrir jiostul-
ar og úhangendur þeirra hafa full-
an rjett til að trúa hverju, sein
peir vilja, vor vegna, og söfnuður
vor úreitir pú ekki, en aptur ú
móti hefur söfnuðurinn fullan rjett
til að heiinta, að hann og kenning-
ar kirkju vorrar sjeu lútnar hlutlaus-
ar, því vjer höfum eins inikinn
rjett til að trúa því, sem oss pykir
trúlegast, eins og pessir nýbökuðu
postular. En pessir jiostular og
jafnvel utansafnaðarmenn virðast
ekki geta skilið, að vjer höfum
petta frelsi. Beir virðast ekki hafa
komizt svo langt í kristindöminum
að lesa petta: ]>að, sem ]>jer viljið
að mennirnir geri yður, pað skul-
uð pjer þeim gera“ o. s. frv.
Winnipeg 13. ágúst 1883.
Sigtr. Jónasson. 1V. H. Paulson.
A. Friðriksson.
ÍSLENDINGAll IIJER OG L>AR.
Stúdent Nikulús Runólfsson úr
Rangúrvallasýslu, útskrifaður í Kauji-
mannahöfn fyrir nokkruin úruni,
hefur fengið aðstoðarkennara-stöðu
við fjölfræðingaskólann (pulytechnisk
Lœreanstalt) í Khöfn, inoð 800 kr.
launum. — Isafold.
*
Dr. Finnur Jónsson er fyrir ís-
lands hönd tilkvaddur ineðritstjóri
hins norræna múlfræðinga tíinarits,
Arkiv for nordisk Filologi, er stofn
að var fyrir nokkrum úrum, og Dr.
Gústav Storm, húskólakennari í
Kristjaníu, liefur verið aðalritstjóri
fyrir, en meðritstjórar sinn af hverri
pjóð, Svíum og Dönutn. Nú er
dósent A. Koclc í Lundi orðinn
aðalritstjóri, og rjeð hann pví að
íslendingar skyldu líka eiga full-
trúa í ritstjórn tfmaritsins — ísaf.
*
Jón Þorkelsson cand. mag. í
Kaupmannaliöfn hefur úunnið sjer
doktors-nafnbót í heimsj>eki fyrir
bók, sem hann hefur ritað um ís-
lenzkau skáldskaft á 15. og 16. Öld.
-x-
Fullyrt er að pað hafi verið L>or-
lúkur O. Johnson, kaupinaður í
Reykjavík, sem hati komið Ben.
Gröndal til að taka saman niðið
um Vesturheiin og vesturfara, og
þægt honutn fyrir pað.
-x
Ekkert hefur en frjetzt, hvernig
fara muni um múlaferli peirra Ben.
Gröndals og Jóns Ólafssonar. L>eg-
ar er einhverjar frjettir berast um
pað, mun Lögberg flytja pær til
Iesenda sinna, enda voriúm vjer að
la^dar vorir hjer vestra muni ekki
lúta sjer það múl alveg óviðkom-
andi, ef Jón Ólafsson skyldi verða
dæmdur til fjúrútlúta.
-* *
Goodtemjdara-fjelagið ú lslandi
hjelt stór-stúku þing í Reykjavík í
inaimúnuði í vor. I>að ping sampykti
í einti hljóði svolútamli tillögu:
“Stórstúkan felur framkvæmdar-
nefnd sinni ú hendur að semja frum-
varp til laga, er leggi algert bann
fyrir aðflutning og sölu úfengra
drykkja, og gera rúðstafanir til, að
pað frumvarp verði borið ujiji ú
næsta alpingi.“
Formaður stórstúkunnar íslenzku
petta úr er Guðlaugur Guðmunds-
son, múlafærslumaður við yfirrjett
tslands.
Fra Brandon, Man.
Mjer )>ykir aifinlega Rkemmtilegt og
fróðlegt að lesa greinilegnr lýsinga-
greinir frá liinum ýmsu stöðum lijer
vestra, sem landar búa á, og mjer virð-
ist það eigi neitt lítils virð:, að íslend-
ingar greini sem optast og ijóslegast frá
þeim stöðum, sem )>eir hafa tekið sjer,
hvoi-t (>að er heldur í bæjum cða úti á
landi. Það er auðvitað að menn eru
nokkuð lengi að kynnast lífinu hjer
vestra til hlýtar, en samt liygg jeg að
eins árs dvöl á einhverjum stað sje nægi-
leg til þess, að menn geti lýst hinu
lielzta í dagiega líflnu sem og afkomu
sjálfra sín, en—eins og þaö er nauSsyn-
legt að menn fái að þekkja sem flesta
staði, eins er það eigi síður nauðsyn-
legt að þeim sje rjett iýst í ræðum og
ritum, og 'Ains og það er þakka vert að
fá rjetta lýsing af plássunum, þifnnig er
það eigi síður vanþakkar vert að liún sje
röng, þareö liið fyr nefnda getur haft
ómetanlega mikið gott í för með sjer, en
hið síðara ómetanlega mikið ilit.
Þareð jeg hygg nú aðra eptir mjer
í því, að hafa gaman af að vita um
ástand landa sinna á hinum ýmsu stöð-
um lijer vestrn, læt jeg hjer með fylgjæ
greinarkorn um afkomu þeirra íslendingrf,
sem fluttust liingað til Brandon næstlið-
ið sumar, þareð eigi liefur verið neitt
annað um það skráð til þessa, en lítil-
fjörlegt sýnishorn af vistaráðum á .þeim
og afdrifum þeirra. Jeg ætla nú ekki
að vera langorður lijer um það efni eða
tína til alla þá óþiegindakróka, sem þau
vistaráð höfðu í för með sjer og hafa
þann dag í dag, en snúa mjer einnng-
is að ástandi íslendinga lijer, eins og
það er nú. Hingað til bæjarins munu
flestir íslendingar liafa komið, sem voru
vTstaðir út hjeðan í fyrra sumar, seint
og snemma næstliðinn vetur; höfðu þeir
þá nokkra atvinnu í bænum og allflest-
ir nægilega til að geta lifað sæmilegu:
lífi, utan tvær fjölskyldur, er voru alveg
allslausar undir veturinn; en þe im vap
hjálpað sómasamlega og mannúðarlega
af bæjarbúum og bæjarstjórninni, svo
mjer er óliætt að fullyrðn, að það hafl
verið langt frá )>ví að nokktti' ís-
lendingur lijer hnfi liðið tilftiinan-
legan skort. Þannig voru hjer saman-
komnir um 50—C0 ísl, siðari hluta vetr-
ar og vor í þessum bæ, sem liföu hjer
af daglaunavinnu sinni, og hafa þeir
smátt og smátt verið að ráðast út á
landið aptur, en þó allt of seint, og má
það kenna eitt með öðru vistaráðunurn
á þeim í fyrra, því bæði var þaö að'
þeir voru orðnir hvekktir á landsvfetun-
um og liitt að bændur hjeldu að þeir
mundu alltaf geta fengið þá fyrir hálft
kaupgjald.
Þá er utn fjelagsskap íslendinga hjer
innliyrðis sín á milli er að ræða, er
eigi að búast við iniklu 1 þá átt svona
á fyrsta ári; samt skal þess getið að
þeir hafa haft sameiginlega guðsþjón,-