Lögberg - 29.08.1888, Side 2

Jogberg.
MIDVIKUD. 29. ÁGÚST 1888.
ÚTGEFENDUR:
Sigtr. Jóuasson,
Bergvin Jónsson,
Árni Friðriksson,
Einar Hjörleifsson,
Ólafur Þórgeirsson,
Sigurður J. Jóhannesson.
állar upplýsingar viðvíkjandi verði á
auglýsingum í „Lögbergi" geta menn
fenglð á skrifstofu blaðsins.
Hve nær sem kaupendur Lögbergs
skipta um btístað, eru J>eir vinsamlegast
beðnir, að senda skriflegt skeyti
nm það til skrifstofu blaðsins.
Utan á öll brjef, sem títgefendum „Lög-
bergs“ eru skrifuð víðvíkjandi blaðinu,
iretti að skrifa :
The Lögberg Printing Co.
35 Lombard Str., Winnipeg, Man
SAMSKOT
handa Joni Olafssyni.
I>að var sannarlega ekki af vilja-
teysi að vjer ekki mældum fram
með grein herra S. J. í síðasta
tjlaði Lögbergx, heldur var pað af
{>ví að oss þraut rúm í f»ví nú-
meriuu. Herra S. J. á [>akkir skil-
ið fyrir, að hafa kveiið upp úr
með pað mál, og vonir vorar um
landa bregðast undarlega, ef peir
ekyldu ekki sýna pað í verkinu,
að peir eru honuin fyllilega sam-
dóma.
I>að mun mUrgum kunnugt að
íslendingar vestan hafs eiga Jóni
Úlafssyni mikið að pakka. Og pó
eru pað vafalausf ýmsir, sem ekki
bafa gert sjer pað fyllilega ljóst.
l>ví að pað er miklu meira en pað,
að hann tók málstað vorn drengi-
lega og karlmannlega, pegar Grön-
<lal uiddi oss. pað sem hann á ef
til vill mestar pakkir skilið af oss
fyrir, er pað, að hann stóð um
langan tíma hjer um bil eða alveg
•einn uppi meðal menntaðra tnanna
;i íslandi og dró taum Ameríku
<>g vesturfara, pegar allir aðrir voru
blindaðir af hleypidómum og heimsku
viðvíkjandi peim. Enginn Islend-
ingur hefur gert jafnmikið eins og
hann til að auka álit og pekking
á Amerlku. Og par sem ofstækis-
mennirnir á íslandi hafa ávallt
reynt að koma pví inn I menn, að
peir, sem til Ameríku færu, væru
nokkurs konar fóðurlands-svikarar
og ódrengir, pá er [>að pví pýð-
ingijrmeira, að pað var Jón Ölafs-
.um, sem varð til að bera hönd
fyrir höfuð Ameríku og vesturfara.
pví að fáir munu peir vera, sem
liafa. [>rek til að bregða Jóni
Ólafssyni um skort á pjóðrækni og
ættjarðarást. Og pó að einhver
vrði til pess, pá veit almenningur
starf hans yfir höfuð að tala. Með
pv! viðurkenndu peir sóma sjálfra
sín, og sinn • eigin betra mann.
t>ví að starf hans hefur að öllu
samtöldu verið pað, að berjast við
hleypidómana á fslandi, I hverri
mynd sem peir hafa koinið fram,
hvort heldur I pólitík, bókmennt-
um,útflutningainálum eða öðrum at-
riðum. Móti hleypidómunum hefur
hann ávallt verið á verði, til pess að
leinja á peim hefur hann ótrauður opt
og mörgum sinnum lagt hag sjálfs sín
I sölurnar. Og hve mikla alvöru
og prek parf til pess I annari eins
mannfjelags-kytru eins og á íslandi,
pað vita allir.
Vjer vonum fastlega að sem fyrst
verði byrjað á samskotunum, hver-
vetna meðal Islendinga hjer vestan
hafs. pað er engin ástæða til að
bíða pess að fá frjettir um, hvort
Jón Ólafsson hafi orðið fyrir sekt-
um eða ekki. Samskotin verða oss
—"r*
ekkert slður til sóma fyrir pað, pó
að Jón Ólafsson purfi ekki á aðstoð
vorri að halda til að greiða sekt-
arfje. Og vjer pekkjum pá illa
íslendinga og pað hugarpel, sem
sem peir bera til Jóns Ólafssonar
og Benedikts Gröndals, ef peir
inna ekki pað samskotafje af hendi
með ljúfu geði.
$ g 11 b l a b.
f 22. tölublaði „Lögbergsíi bent-
um vjer á að sjera Matthias Joch-
umsson ætlaði sjer að fara að gefa
út blað á Akureyri—ekki um stjórn,
heldur fróðlegs, skáldlegs, og mennt-
andi efnis. Síðan bárust oss pær
frjettir, að ekkert mundi verða úr
pessu fyrirtæki vegna harðindanna,
enda furðaði oss ekkert á pví. Með
síðasta pósti frá íslandi kom samt
sem áður sú fregn að blaðútgáf-
an væri fyllilega afráðin. Hluta-
fjelag hefur mynda/.t til að standast
kóstnaðinn, og sjera Mattli. Joch.
á að verða aðalritstjórinn. pað er
svo að sjá, sem stefna blaðsins muni
verða nokkuð önnur en til var ætl-
að I fyrstu. pað mun taka pátt I
almennings málum, og vafalaust eins
I útflutnings-málum eins og öðrum.
Löndum hjer vestra er vlst mörg-
um kunnugt, hvernig sjera Matth.
Jochumsson lítur á Vesturheimsferð-
ir. pegar Gröndal reit níð sitt, pá
tók sjera Matth. Joch. pegar til
máls vel og drengilega. íslending-
ar vestra purfa ekki að eiga von á
öðru eu góðu einu úr peirri átt,
sem hann er. iLorðurljoaið er sem
stendur eina blaðið á Islandi, se.L
er hlynnt vesturflutningi og Vestur-
förum, og nú er í almæli að pað
niuni ekki lifa lengur en til hausts-
ins. Hin blöðin láta sum vor mál af-
skiptalaus með öllu, önnur nota hvert
eiriasta ta'kifæri til að gera oss og
Amerlku allt til skammar, sem peim
er unnt. pað er áreiðanlegt að nf/ja
blaðið lætur oss njóta sanniuælis- -
og meira förum vjer ekki fram á.
maiiiia að slíkt nær engri átt.
Degar íslendingar hjer vestra borga
j ,essa sekt Jóns Ólafssonar svo
frainarleoa sein liann verði sektað-
)ir greiða peir að eins skuldargjald,
-eui peir eiga að sjálfsögðu af
liendi að inna, svo framarlega sem
peir skoði sjálfa sig ærlega menn.
Kn [>að er vonandi að samskotin
nemi nokkru meira en sektin verð-
ur. r>að er vonandi að landar grípi
j>etta tækifæri til pess að sýna
Jóni Ólafssyni viðurkenningu fyrir
pað ættu allir að sjá, að pað er
ekki lítilsvert að blað sje á íslandi,
sem er oss hlynnt, og pað ekki
sí/t, pegar blaðið er undir stjórn
eins hins gáfaðastu og merkasta
manns landsins. [>ess vegna skori^n
vjer á landa vora hjer vestra sjálfra
peirra vegna að styrkja petta nýja
blað af alefli. pað má búast við að
blaðið inuni eiga örðugt uppdráttar
á íslandi. AUir vita, hvernig árferð-
ið er par um pessar mundir, og
svo er líklegt að rnótstöðurnenn út-
flutninganna muni reyna að gera
pví allt pað ógagn, sem peim verð-
ur mögulegt. pví meiri ástæða er
fyrir oss til að hlaupa undir bagga,
og pað væri skömm fyrir oss, ef
vjer sæjum ekki fyrirtækinu borgið.
Vjer höfum áður boði/.t til að
koma áskrifenda-nöfnunum áleiðis til
sjera Matth. Joch. Síðan I júní I
sumar höfum vjer ekki lagt að
mönnum með að gerast áskrifend-
ur að pessu nýja blaði, af pví að
vjer höfðum heyrt, eins og áður er
sagt, að apturkippur hefði komið
I fyrirtækið. En nú endurnýjum vjer
áskorunina og tilboðið. Og vjer
gerum pað með enn öruggri vissu
um góðar undirtektir en áður — par
sem vjer getum frætt menn á pví
og glatt menn með pví, að petta
nýja blað muni hafa meðferðis mál,
sem oss koma sjerstaklega við.
Nykomnar bækur.
i
Gestur Palsson: Drjársögur.
Bókverzlun Sigfúsar Eymundsson-
ar. 1888.
Vjer minntumst á sögu eptir
pennan sama höfund I vor. Sú
saga hafði verið prentuð I nóvem-
ber-hepti Iðunnar síðastliðið haust,
og heitir Saga.n af Sigurði for-
manni. Vjer bentum pá á, að
par sem pau augu, sem pessi rit-
höfundur liti á náttúruna með, líkt-
ust átrúnaði, pá fyndist honum
aptur á rnóti ofboð lltið til mann-
anna koma. Þessar Þrjár eögur
sanna pað enn betur en Sagan af
Sigurði formanni, hverjum augum
höfundurinn lltur á mennina.
Um hvað eru pessar sögur? l>ær
eru uin andlegan og líkainlegan
aumingjaskap og ómennsku, um
menn, sem alltaf láta rekast, um
menn, sem aldrei standa við neitt,
pegar á herðir, að minnsta kosti
ekki við pað, sein bezt er I peim.
Fyrsta sagan G-r'tmur kauprnaður
deyr, er um knupmaiin, sem hefur
verið mesti tuddi, hefur haft af
öllum, sem lianu hefur getað, og I
rauninni ekkert að haf/.t um æfina
nema illt; nú er hann orðinn aum-
ingi, ekki vitund betri inaður, en
pegar hann hefur verið I blóma
lífsins — en dauðhræddur við helvíti.
í Grími kaupinanni er engin ærleg
taug sýnd, nema söknuður eptir
son, sem hann hafði misst ungan.
Hræðsla karlsins við helvíti, elli-
lasleiki hans, uiannvonzka og föður-
ásl eru dregin ineð fáum en Ijósum
diáttum. Gestur Pálssori hefur einn
rithöfunds-kost, ásaint mörgum fleir-
uin kostum: hann er ávallt stutt-
orCur.
önntír sagan, Tilhugallf, að voru
áliti bezta sagan I kverinu, er uin
trjesmiðsræfil, Svein Árnason að
nafni. Hann hefur lært iðn sína I
Reykjavík, og er nýorðinn sveinn.
Hann er trúlofaður heldur lauslátri
stúlku par í bænum. sein houum
pvkir undur-vænt um. Sjálfur vill
hann fara upji í sv(*it til foreldra
sinna, pví að hann sjer frain á at-
vinnulevsi' í Heykjavík. »*n konu-
efnið vill pað fyrir engan mun.
Sveinn lætur ijndaii. fær ekkert að
gera. hefur ekkert að Iifa á, stelur
kæfubelg í hungrinu, lendir í hegn-
incrarhúsinu, o<f verður úti á Skild-
inganess-melutiuin, pegar hann er
nýsloppinn út úr pví.
J>riðja sagan, Vordraumur, lýsir
pví nýjasta gerfi. sein ísleu/.kt frelsi
mun hafa tekið á sig, prestskosn-
ingu. Auðugur prófastur vill segja
af sjer einbættisstörfum og koma
tengdasyni sínuin tilvonandi I brauð
ið. Tetigdasonurinn, Bjarni Sveins-
son, guðfræðiskandídat, heimsæk
ir prófastinn og unnustuna, og
kosninfrin á að fara fram meðan
O
hann stendur par við. Svo vill svo
óheppilega til að Bjarna dreyuiir
sinn vordraum, a: hann verður ást-
fanginn af ungri, fríðri og gáfaðri
ekkjufrú á næsta bæ við prófasts-
setrið. En laxinn og eggin á Stað
eru gómsæt, og hneykslið mikið,
ef hann skyldi láta undan tilfinn-
ingum sínum — og sínum betra
manni. Prófasturinn bælir allt nið-
ur, Bjarni snýr sjer aptur að dótt-
ur hans og verður kosinn prestur
par í sókninni, enda gefur pró-
fastur peim upp allar skuldir, sem
kjósa Bjarna — en hinum ekki.
£>að er óumræðilegur biturleiki,
gremja í pessum sögum við beigul-
skapinn og auniingjaskapinn I mann-
legu Ufi. Til pess að gefa mönn-
um hugmynd um pessa gremju,
setjum vjer hjer nokkrar setningar
eptir gömlum sjómanni I Reykja-
vík, sem fyrir kemur í sögunni
TilhugaUf. I>essar setningar eru
kjarninn úr lífsreynslu hans.
„í»að er manni sjálfum að kenna, ef
allir eru á móti manni. Eina lífsreglu
hef jeg tamið mjer aila mína daga, og
er aö ltíffa; t>að er dýrmætt að kunna
að ltíffa, ltíffa fyrir öllum, sem einhver
völd og einhver efni hafa. Auðmýktin
er mikil guðs gjöf fyrir þá, sem lágt
eru settir í veröldinni, eins og við,
Sveinn. Hefurðu tekið eptir hundunum?
Þeir kunna að lúffa ... Þó allir menn
sjeu menn að nafninu til, þá finnst
mjer allt af eins og þeim sje skipt í
alls konar dýr. Sumir eru ljón, ósköp
fáir, sumir eru hestar, sumir kettir og
sumir naut. En flestir, langflestir eru
hundar, og í þeim flokkinum erum við
báðir, Sveinn. Þar eru nefniiega allir,
sem á einhvern hátt þurfa að elta aðra,
flnðra upp um |ú og sleikja )u, til |.etw
að hafn ofan í sig og verða ekki barðir,
þó eitthvað l>eri út af. Ilefurðu ntí
tekið vel eptir hundunum? .... Jeg á
við góðu hundana. Grimmu hundunum
sleppi jeg; þeir fá rifið skinn, af því
þeir eru heitnskir. En góðu hundnrnir,
það er yndi að horfa á aðfarir góðu
hundannu. Þeir flaðra upp um alla,
sleikju menn hátt, og lágt, ýlfra uf
ánægju, veita rófunni og horfa svo á
mann með þessum einlæga tryggðarsvip.
Guð hefur gefið |>að niörgum manni að
kuuna þetta af nátttírunni. En þeir, sem
ekki kunna það, verða að lærn það“.
l>að eru sumar veikar hliðar á
pessum söguin. Höfundinuin tekst
ekki að fá niann til að trúa pví,
að allt hafi gerzt, sem hann segir
frá, að minnsta kosti ekki að pað
hafi gerzt á þann hátt, sem liann
segir frá pví. Vjer skulum taka
til dæmis að eins eitt atriði úr sögunni
Tilhugalif. Sveinn er að ganga
um meðal helztu manna bæjarins
til pess að leita sjer að atvinnu,
en fær hvergi áheyrn. Svo dettur
honum í hug roskinn embatttisinað-
ur, Sigurður Bjarnason, og |>egar
honutn hafði dottið í hug að fara
til hans, pá verður hann injög
vongóður, ]>ví að „Sigurð Mjarna
son [>ekkti hvert mannsbani í bæn-
uni, og Olluin var vel við hann,
einkuin fátæklingum og aumingj-
um. Hann hafði alinenningsorð á
sjer fvrir |>að, að hann gæti ekk-
ert auint sjeð“. Sigurður átelur svo
Svein fvrir að hann skuli vera far-
| inii að luigsa um hjónaband, meðan
hann sje svona fátækur. Sveinn
ber |>að fyrir. að ef hanu hefði
beðið, [>á hefði ef tll vildi einhver
annar náð stúlkunni frá honum, og
um pessa stúlku pætti sjer svo
vænt. Niðurlagið á samtalinu er
svona:
„Vænt tim vænt um Itomið þjer
aptur mcð það. En hvernig endar þessi
vient-um-þykja? Jtí, við t-ekkjum þuð,
með tiarneignum. uilt mdð baruei|?nuin.
og svo nátttírlegaa sveitarþyngslum.
Vænt um—vænt um! Það getið þið
tuggið upp, hver eptir öðrum. Hver
segir að yður eigi að þykja vænt um
aokkra? Þjer eigið að liugsa um, á
livaða hyllu þjer eiuð eettur í lífin
En eg þekki það — það er eins og þjer
<>g yðar líkar sjeuð alltaf óánægðir með
guðs ráðstöfun. . Þjer heimtið alltaf af
lorsjóninni, að ykkur líði vel, líði bet.
ur en ykknr á að líða. En ykkur á
ekki að líða vel. Það er ekki til neins
að ætla að taka fram fyrir hendurnar
á guði. Hættið þjer öilum þess háttar
draumórum. Ef þjer einhverntíma verð-
ið svo efnaður, að þjer getið gipzt, þá
eigið þjer bara að hugsa um, að fá
sttílku, sem getur unnið með yður, al-
ið yður börn, en þó ekki of mörg, og
svo btíið til fyrir yður matinn. Og þar
með punktum og basta. Allt annað er
vitleysa, svei mjer hrein vitleysa“
Sveinu stóð allt í einu upp, hann var
orðinn fölur á svipinn, og varirnar
skulfu, þegar hann sagði:
„Hvernig hefði yður orðið við, ef
einhver hefði tekið frá yður unnustuna,
þegar þjer voruð lofaðir konunni yðar.
sem ntí er?“
„Eruð þjer genginn af göflunum? Er
maðurinn vitlaus? Hver er að tala um
mig og rníua konu? Ilaldið þjer, að
jeg hefði látið nokkurn mann gera það?
Nei, eg jeg er að Ula um yður og yð-
ar -drós, sem ntí er sjálfsagt orðin þung
uð, þær verða allar þungaðar þessar fá
taklinga unnustur, hreint aliar, og svo
elur htín nátttírlega bráöum tvíbura, já,
ekki minna, þær eiga allar tvíbura, þessar
stelpur, til að hlaða þeim á sveitina______
hreint allar tvíbura —M.
Vjer efumst ekki um að Sig-
urður hefði getað látið sjer önnur
eins orð og petta um munn fara
í sinn háp. J>að er vafalaust likt
pessu, sem efnaðir menn opt tala
um ástæður fátæklinga. En Sig-
urður hefði aldrei sagt petta við
Svein. Hefði haun haft annað eins
til, e*ns °g að tala slíkum orðum
við fátækan mann, pá hefði aldrei
pað orð komizt á hann að hann
mætti ekkert aumt sjá. Auk pess
eru aðrar eins ræður og pessi |>ess
eðlis, að rnenn halda [>ær ekki
nema par setn monn eru vissir um
að psr*r verði vel pegnar og Aheyr
endunum pyki vænt um að heyra
pær. E>ví að hver einasti tnaður
hefur veður af, að í pessu liggur
óumræðileg harka, ómannúð og
rangsleitni, og hann tínnur pað
enda meðan hann er að koma öðru
Thssu út úr sjer. pess
vegna [>arf maður að^fTltyíT'hjá
áheyrenduin slnum til [>ess að geta
talað svona.
draumur, semj virðist í meira la<
ótrúlegt. Bjarna leiðist á Stat
sóknarbændurnir skoða liann llkai
sauð f rjettum, svo að honui
finnst enda stundum, eins og pe
inuni á jj næsta augnabliki stand
upj> og fara að preifa á síðunui
á honum og bakinu, til pess a
ganga úr skugga um, hvort peí
eigi að kaupa hann. Hann kan
illa við petta, sem von er. Uni
ustan getur ekki verið hjá honur
nema með höppurn og glöppuu
1 il pess^að bæta fúr pessu }i v 11 i.*
unnustan til að láta tnannsefni
vera sem mest með önnu, ekk u
frúnni, og pað leiðir til pess, sei
áður er sagt, að Bjarni fær ást
henni. Prófastsdótturinni * erj j al
ekki ókunnugt um, að samveraj me
önnu er alls ekki hættulaust fyr
pá menn, sem annarstaðar er
bundnir. Enda faðir hentiar, gama
karlinn, hefur glæpztlpá ltð |>iðj
önnu.H í>að liggur pv;nærria
lialda, ;að annað nvortJTtnundfT hú
hafa leitað einhverra! annara ráða ,t
1 " ' "—*— — —Á-.
að hafa ofan af fyrir unuusta sínun
eða að hún hefði pá ekkert kæ
sig og látið unnustanum leiðast.
En I raun og veru er annað eii
og petta smámtinir í jafngóðri bó
eins og pessar Þrjár sögur eri
Dví að höfundurinn hefur tvo t>