Lögberg - 03.10.1888, Blaðsíða 2

ö q b t r g.
MIDVIKUD. 3. OKT. 1888.
ÚTGEFENDUR:
Sigtr. Jónasson,
Bergvin Jónsson,
Árni Friöriksson,
Einar HjörleifBson,
Ólafur Þórgeirsson,
Sigurður J. Jóhannesson.
Allar upplýsingar viðvíkjandi verði á
auglýsingum í „Lögbergi" geta menn
fengið á skrifstofu blaðsins.
Hve nœr sem kaupendur Lögbergs
skipta um bústað, eru peir vinsamiegast
beðnir, að senda skriflegt skeyti
um j>að til skrifstofu blaðsins.
Utan á öll brjef, sem útgefendum „Lög-
bergs“ eru skrifuð víðvíkjandi blaðinu,
eet.ti að skrifa :
The Lögberg Printing Co.
35 Lombard Str., Winnipeg, Man
„þj ÓÐVILJIN N“.
það var einu sinni spámaður,
sem hjct Bíleam. Hann átti og
œtlaði að bölva ísraelslýS fyrir
Balak, konung Móabítanna.
En það atvikaðist svo, að rjett-
lætið fjekk yfirhönd yfir anda-
gipt Bíleams, og í stað ]tcss að
bölva Isrælslýð blessaði spáinað-
urinn hann kröptuglega.
Þjóðviljinn á Isafirði er frá-
leitt gæddur jafnmikilli spádóms-
gáfu og andagipt eins og Bileam
heitinn. En að hinu leytinu á
hann sammerkt við spáinanninn
frá Evfrat í því, að siundum þegar
hann ætlar að rífa af sjer ónot, þá
snúast þau upp í fagurgala.
þannig hefur farið fyrir hon-
um 11. ágúst síðastl. Fyrsta grein-
in í því blaði—greinin heitir „Lög-
bergs-piltamir“—byrjar svona:
„Ekki ber því að neita.
Skollans slóttugir eru þeir, en ekki*)
svo ó-prvttnir') með meðnlin, þessir vest-
urfara postulnr sumir hverjir, eins og
t. a. m. greinarhöfundurinn i 24. tölub.
„Lögbergs."
Þjóffviljinn hefur rjett að mæla.
Lögberg er ekki óprúttið með
meðulin, hvað sem „slóttugheitun-
um“ kann að líða.
Hefði Þjóffviljinn verið gædd-
ur annari eins spádómsgáfu og
andagipt eins og Bíleam, þá hefði
hann látið sjer þessa bending að
kenningu verða, og annaðhvort
hætt alveg við að segja nokkuð
um Ijöghtrg, eða þá snúið alveg
við blaðinu, eins og Bíleam gerði
svo drengilega.
En það gerir ÞjóffvUjinn ekki.
Síðar í greininni ber hann „Lög-
fcert/s-piltunum" það á brýn að þeir
hafi farið að skrökva því upp, að
danska stjórnín eigi engan þátt í
útfhitningumnn. K þessari skreytni
„Lögberge-piltanim" segir Pjóffvilj-
inn að standi svo, að danska stjórn-
ín sje langöfiugasti útflutninga-
ngentinn á íslandi, „mun duglegri
en bæði Sigfús og Sigmundur
samanlagðir", En „Lögltergu-piltam-
ir“ geti ekkí þolað það að missa
aðalagentinn.
það er ekki laust við að þessi
ónot Þjóffviljans sjeu fremur á-
stæðulítil. Fyrst og fremst höfum
vjer aldrei tekið agentana á ís-
landi að neinu leyti að oss—af
þeirri eínföldu ástæðu að Lögberg
hefur aldreí fyrir útflutningunum
luirizt. Lögberg hefur þvert á móti
nýnt Ijóslega frarn á, þyer hœtta
*) Leturbrcytíngin er ck.ki í Þjóðviljr
un um.
felist í því fyrir þá landa, sem
hingað#eru komnir, ef innflutning-
arnir hingað til lands skyldu verða
mjög miklir framvegis frá íslandi,
nema allrar varúðar sje gætt, og
svo vel búið í haginn fyrir ný-
komna menn, sem framast eru
föng á.
Vjer höfum auðvitað haldið því
fram, að þegar einhverjir geta ekki
lifað á Islandi á annan hátt en
þann að vera öðrum til byrði—
eða ef til vill á engan hátt, eins
og raun hefur á orðið með allmarga
menn á síðastliðnum árum—þá sje
það fremur illa til fallið að vinna
á móti því af alefli að þessir
menn geti komist þangað, sem
þeim er innanhandar að hafa sóma-
samlega ofan af fyrir sjer og sín-
um. Og vjer höfum haldið því
fram að það sje óhyggilegt að loka
augunum fyrir allri þeirri eymd,
sem nú á sjer stað á íslandi, al-
veg eins og það væri miður gæti-
legt að láta aptur augun, þegar
leið manns lægi fremst frammi á
gjáarbarmi. Svo höfum vjer og
reynt eptir megni að taka mál-
stað þeirra landa, sem vestur eru
komnir, þegar níðzt hefur verið á
þeim. þeir koma hingað, svo að
segja hver einasti maður, örsnauð-
ir af ættjörðinni. þeir vinna hjer
baki brotnu, að svo miklu leyti,
sem heilsa þeirra leyfir, og þeir
fara, margir hverjir, að senda
peninga heim til íslands, þegar
er þeir komast höndunum undir.
Aptur á móti fá þeir sjaldnast
opinberlega frá Islandi aðrar þakk-
ir en skammir, lygasögur um að
þeir sjeu hjer í niðurlægingu, háð
fyrir það, að þeir vinni hjer að
auðvirðilegustu vinnu og þar fram
eptir götunum. Lögberg hefur ver-
ið að rcyna uð benda á að slíkt
væri ekki sem allra sanngjamast
nje tilhlýðilegast. Enn fremur er
það, að þegar það hefur verið borið
á borð fyrir fyrir alþýðu rnanna á
íslandi, og það af mönnum, sem álitn-
ir eru að hafa mikla menntun, að
land það, sem íslendingar byggia
hjer vestan hafs, sje eyðimörlc
ein, þá höfum vjer getíð í skyn
svo ótvíræðilega sem vjer höfum
getað, að slíkt væri hauga-lygi.
það furðar sig víst enginn á því,
sem veit, að í Dakota, Manitoba
og víða í Norðvestur-territóríun-
um er einhver sá frjósamasti jarð-
vegur, sem til er í heiminum.
Vjer höfum því ekki lagt ann-
að til útflutninga-málsins en það,
sem Þjóðviljinn var skyldugur til
að gera, eins og hvert annað ís-
lenzkt blað, sem vildi stuðla að
því að sannleikurinn yrði ofan á,
þar sem Islendingar eiga í hlut.
Og þess vegna er það nokkuð
fjarstætt, að gera oss getsakir um
að vjer „skrökvum" nokkru, hvort
heldur viðvlkjandi döpgku stjórn-
inni eða öðruin, af því aö vjer
þolum ekki að missa vesturfara-
agenta.
En hinu höfum vjer skýrt frá,
að þegar vesturfarar koma hingað,
þá er það ekki danska stjómin,
sem þeir einkum og sjerstaklega
kvarta undan. Og oss furðar alls
ekkert á því. það er skoðun vor,
að dönsku stjórninni sje ekki
einni að kecna um útflutningana
og við þá skoðun munum vjgr
standa, þangað til vjer sannfær-
umst um að hún sje röng. þá
skulum vjer líka þegar lýsa því
yfir, að hún hafi breytzt. þegar
Þjóffvi/jinn hefur sýnt oss fram
á það jneð rökum, að það sje
danska stjórnin, sem sepdir hafís-
inn upp til íslands á hverju ári,
þá skal þess sannarlega verða get-
ið í Lögbergi, svo framarlega sem
það verður þá ekki hrunið. Ekki
skal þess heldur látið ógetið í
blaði voru, ef Þjóffviljinn getur
sannað oss það, að það sje dönsku
stjóminni að kenna, hvernig ís-
lendingipn tekst að fara með
stofnanir sínar, þegar svo vill til
að þeir fá komið þeim á fót, t. d.
Möðmvallskólann, sem átti að
verða aðal-menntastofnunin fyrir
alþýðumenn á Islandi. Svona gæt-
um vjer tínt æði margt til, sem
ekki er ómögulegt að kunni að
hafa einhver áhrif á útflutning-
ana, en sem Þjóffviljinn hefur
ekki enn fært oss órækar sann-
anir fyrir, að sje dönsku stjóm-
inni að kenna.
það er síður en svo að stjórn-
ar-ólagið á íslandi dyljist oss. það
dylst fráleitt neinum heilvita
manni, sem verður það að vegi
að líta á það. það em lítil lík-
indi til að landsmönnum verði
betur stjórnað frá Kaupmannahöfn
heldur en t. d. frá Reykjavík.
Og hatí maður litið í kring um
sig í Ameríku, þá virðist manni
nokkuð einkennilegur allur sá
mikli skari af hálærðum embætt-
ismönnum, sein álitinn er óhjá-
kvæmilegur til þess að stjórna
þessum sjötíu þúsundum, sem hýr-
ast á íslandi. Vjer efumst ekki
um að það mætti nota til ein-
hvers gagns afganginn, sem yrði
af embættislaununum, ef þessi út-
gjaldagrein væri ekki látin nema
meiru en því, sem landið minnst
gæti komizt af með.
En vjer leyfurn oss að halda,
þangað til Þjóffviljinn fœrir oss
betur heim sanninn, að það sje
þó ekki þetta, sem einkum og
sjerstaklcga rekur menn til Am-
eríku frá íslandi. Menn fara frá
íslandi nú, fyrst og fremst af
því, að þar er hallæri af náttúr.
unnar völdum. Og margir fara
þaðan jafnframt vegna þess, að
þar gengur allt á trjefótum, af
því að hvert einasta opinbert mál
er í ólagi, af því að leiðtogar
lýðsins standa í rauninni alveg
vita-ráðalausir og dettur ekki í
hug nokkur skupaður hlutur af
viti, sem að minnsta leyti geti
bætt úr vandræðunum og dregið
landslýðinn upp úr feninu, sem
hann er kominn ofan í. Viðvíkj-
andi því atriði þarf ekki annað
en benda á það, að það eina mál,
sem nú er barizt fyrir að marki
í landinu, er stjómarskrármálið—
einmitt það mál, sem leiðtogar
lýðsins eni algerlega sannfærðir
um að þeir fái ekki framgengt,
fyr en ef til vill eptir mörg,
mörg ár. Menn fara auðvitað af
því að lítið er að fá á íslandi.
En menn fara jafnframt, og ekki
síður, af því að menn kunna
ekki að hagnýta sjer þetta litla,
sem til er á fslandi. það er kom-
inn einhver sá óaldar- og óráðs-
bragur á heinm á íslandi, að það
er eins og niönnum verði þar allt
til falls og flest til sknmmar.
Hvernig* segja ekki blöðin sjálf,
að farið hafi með verzlunarfjelög-
in, sem íslendingar hafa verið að
mynda! Hvernig hefur ekki farið
með Möðruvalla skólann! Eða er
þetta dönsku stjórninni að kenna?
Og tökum dæmi, sem er yngra
en bæði verzlunarfjelögin og stofn-
un Möðruvallaskólans. Vjer eig-
um við landsbankann. það varfyr-
ir nokkrum árum álitið, að íslend-
inga skorti ekkert nema peninga;
með þeim hjeldu inenn að mætti
gera landið s' o dæmalaust gott, og
landsmcnn svo dæmalaust auðuga
Svo kom bankinn. Vjcr höfum
auðvitað ekki nægar sannanir í
höndunum fyrir áhrifum bankans
á efnahag manna. En sögumar,
sem af þeim berast hingað vest-
pp lipeði mpnnjegp. pg í þijefum,
þær eru allt annað en glæsilegar.
Eptir þeim sögum er það síður en
svo, að bankinn hati gert lands-
menn auðugri. Hann hefur auðvit-
að gefið þeim kost á að fá pen-
inga undir hendui’, en svo hefur
peningunum verið illa varið, og
litlar eða engar nienjar hafa sjezt
eptir þá, þegar þeir hafa verið
þrotnir. Og svo hafa lántakend-
ur komizt í enn meira basl en
áður, og stundum misst allar sín-
ar eigur, og þá farið að hugsa
til Ameríku.
þetta, sem 'vjer hjer höfum
nefnt, og ýmislegt fleira þessu
líkt, sem vjer höfum ekki nefnt,
stendur almenningi manna á ís-
landi ólíkt nær en syndir dönsku
stjómarinnar, hve miklar sein þær
annars kunna að vera og vafa-
laust eru. þess vegna þurfa það
ekki að hafa verið neinir fúráffl-
ingar, eins og ÞjóffviZjinn getur
til, sem vjer höfum haft tal af,
og sem ekki hafa tilnefnt dönsku
stjórnina sem ástæðu fyrir útflutn-
ingunum. það hafa verið svona
ijettir og sljettir íslenzkir bónda-
menn, menn, sem hafa fundið,
livar skórinn kreppti að, menn,
sem hafa verið svangir dag eptir
dag með allri sinni fjölskyldu,
menn, sem hafa ekki sjeð neinn
veg til þess, að geta aflað börn-
um sínum neinnar menntunar,
menn, sem ekki hafa getað
fengið hjá öðrum skuldir, sem
þeir áttu hjá þeim, af því að allir
þeirra skuldunautar voru komn-
ir á höfuðið o. s. frv.
En það voru auðvitað engir
fornaldar synir nje frelsisins hetj-
ur. það fólk var allt á þingvalla-
fundinum í sumar, svo að vjer
höfum ekki getað haft tal af því
enn.
Jhjggur brrkamaíi ur.
Frá Brandon er oss skrifað 23.
sept. síðastliðinn.
„þegar vjer komum til New
York í fyrra með Anchorlínunni,
kom þar til vor landi vor herra
F. B. Anderson, og áttum vjer
tal við hann um ýmislegt hjer í
álfunni; rjeði hann oss til að fara
eigi neitt til Canada, og kvaðst
vera svo kunnugur orðinn hjer
vestra, að vjer mættuin trúa sjer
til þess, að oss væri mun betra
að vera kyrrir í New York, en
fara lengra vestur. þar eð sumir
voru þeir, sem höfðu ákvarðað
sig vestur til Winnipeg og vildu
fara að ráðum herra F., sem góðs
landa, varð það úr að um 70
manns settust að í New York
eða grendinni, og var oss sagt að
þeir F. og Sigmundur Guðmunds-
son hefðu útvegað þessa menn á
verkstæði eitt þar, og jeg vissi
til að það var sumt af því fólki,
sein hafði borgað fargjaldið alla
leið til Winnipeg, en settist um
kyrt í New York, af því að því
leizt eigi að fara lengra vestur, og
fjekk það fólk einhvern ádrátt um
einhyerja (endurborgun fargjalds-
ins, hvorf sem það hefur fengið
hana nokkum tíma eða aldrei.
Jeg fyrir mitt leyti var á báð-
um áttum, hvort jeg ætti að gera;
að halda lengra, eða vera kyr
eptir; en jeg iðrast nú ekki ept-
ir því að jeg hjelt áfrain, eptir
að jeg hef sjeð og heyrt þá út-
reið, sem þeir landar fengu þar,
er eptir urðu í New YíM’k, Hvaða
erindi herra f. þefur haft til
New York, í hvaða tilgangi hann
rjeð löndum frá að fara vestur
til Canada, eða hvers vegna hann
vildi eigi að menn þekktu sig,
eða sæju sig eiga tal við oss landa,
í New York, það læt jeg ósagt,
en hann kom þá eklrf fram þar
í því skyni að Jeiðbeina löndum
sínuin inn í Canada—svo mikið
get jeg sagt og staðið við. Ef
til vill hefur hann gert þetta i
góðri meiningu; hann veit bezt
um það sjálfur.—Svona er nú sag-
an frá New York, og mun jeg
geta fært sönnur á mál mirf,
■ • Þjer getið látið þessa sögu
koma í blað yðar, ef þjer viljið,
cða útdrátt úr henni; en ef þ1.
þrætir, skal jeg senda Lögbergi
línu. Jeg vil segja satt, og skal
gera það, hver sein í hlut á. Ef
F. hefur gert þetta rjett, þá er
ekkert um að tala; en hafi það
rangt verið, þá er rjett að hann
fái ofanígjöf, því jeg þykist viss
um að landar hatí haft illt af
þessu (sjá greinina í síðasta blaði
IIeimskringlu eptir einn af þossum
inönnum, Halldór Bjarnarson).“
þessi brjefkatíi þarf engra ann-
ara athugasemda við en þeirrar,
að þegar herra Frímann B. And-
erson var í New York, og fekk
því afstýrt að menn, sem keypt
höfðu farbrjef til Winnipeg, færu
lengra en til New York—]>á hafði
hann föst lauti af Canada-stjórn
til þess að vinna að inntíutningi
til Canada.
þaö þarf ekki að fjölju-ða um
það, að hver maöur hafi rjett
á að hafa sina skoðun um það,
hvort betra sjc fyrir Islendinga
að flytja til Canada eða Banda-
ríkjanna. það liggur í augum
uppi, að hver maður er frjáls að
því að ætla um það atriði það,
sem honum sýnist. það er ekki
heldur nein sjerleg ástæða til þess
að taka hart á því, þó að ráð
herra F. B. Andersons gæfust illa
í þetta skipti. því að öllum get-
ur ytirsjezt.
En að þykjast vera vakinn og
sofinn í því að vinna að inn-
flutningum til Canada, sníkja
allhá laun út úr stjórninni fyrir
það verk, og þykja það eitt að,
að borgun hennar fyrir „vinnuna"
sje of lítil, en fá því á sama
tíma afstýrt að þeir menn, sein
hingað hafa keypt farbrjef, fari
lengra en til New York — það
gera ekki aðrir menn en þeir,
se.m vinna „eptir beztu samvizku*.
á sama hátt eins og Frímann Ix
Anderson.
Sm ii-atli iigasem dir.
Herra Frímann B. Anderson
kvartar undan því, að mannorff
sitt hafi verið skert í Lugbergi.
Hann segir það ósatt. Útgefendur
Lögbergs hafa látið mannorð hans.
í friði, enda hefur þeiin ekki ver-
ið kunnugt um að þar væri um
sjerlega auðugan garð að gresja,
svo að F. B. hefði þar svo mikið
aflögu. því að F. B. kallar ]mð
þó líklegast ekki að svipta ein-
hvern mannorffi sínu, þegar fund-
ið er að því, hvernig hann stend-
ur í stöðu sinni sem embættás-
maður, eða hvernig honum faittst
ritstörf. Reyndar stingi það ekki
í stúf við aðra þekkingu F. B. á
íslenzku máli.
*
í 35. nr. Hcimskringlu segist
herra Frímann B. Anderson lík-
lega reyna áður laugt um líður
að sýna, hvað satt sje í málinu
(o: aðfinninguin Lögbergs við/
framniistöSu hans). Nú hefur hanie
þegar ritað fulla 12 dálka í bkð
sitt, og enn ekki hrakið eitt einasta
orð af því, sein vjer höfurn sagt.,
Hvað skyldu dálkarnir verða marg—
ir, áöur en hann kemst að eíit-
inu?
*
He rra Frímann B. Anderson
segir í 37. nr. blaðs sfns að álit
hjerlendra ínanna sje sjer langt
uni meira virði en álit „lanýis-
manna" sinna. Hvernig stend.or á
þvi? Er það af því að íslending-
ar sjeu að hans áliti MV«> iniklu
auðvirðilegri eða verri menn en
hjerlendir menn? Eða cr það af'
því að hann hafi heldur meirf VOn
um að geta. haft framvegis eitt-
hv*8 „upp úr“ hjerlendum mönn-
um en löndum sfnuin, sem nii
hafa ef t.U vill kynnzt honunr
heldw til mikið? Einhver hlýtur
ástæöau að veiu.