Lögberg - 23.01.1889, Qupperneq 3

skipti virðist Dr.
þagnaður, par »em
ekkert látið til sín
jóladaginn.
Trftarboð presbytertananna meðal
íslendinga er svo pýðingarmikill at-
burður fyrir ianda, að vjer álitum
sjálfsngt, að almenningur pjóðar
vorrar eigi að fá að vita greini-
lega, Jivernig umrœðurnar um pað
mál standa í innlendum blöðum,
úr pví málið ioksins er pangað
komið. Vjer setjum lijer pví pýð-
ing af grein Dr. iiryce, J)eiri'i sem
kom út á jóladaoinn. og svo af
svari hr. W. H. Paulsonar, sem
stendur í Free Press J>. 29. f. m.
Viðvikjandi pessu svari lians, skul-
um vjer leyfa oss að benda mönn-
um á, að hr. W. H. P. talar Jjar
ekki að eins fyrir sína hönd, held-
ur og fyrir hönd Jieirra annara,
sem 73r. Bryce hafði svívirt í grein
sinni, par á meðal útg. Lögbergs.
Úr J'jví Dr. Bryce hafði, auðvit-
að alsendis að ástæðulaiisu, bendl-
að hr. W. H. P. við stofnun Lög-
bergs, pá pótti umsvifaminna að
hann svaraði fyrir oss alla í einu
lagi, heldur en að greinarnar væru
íleiri, enda áttum vjer auðvitað ekki
ráð á nema tiltölulega litlu rúmi
í blaðinu Free Press. Vjer vonum
pvt að pað villi engan, pó að sumt
í svarinu sje vörn fyrir útg. Lög-
bergs, en sumt vörn fyrir pá menn,
sem ekki eru riðnir við blað vort
að neinu öðru leyti en pví, að
Jjeir sýna Jiví j^Hld dags-daglega.
I.
„Tit ritstjóra Free Press.
llerra. Nokkrum sinnum á síSari timum
hefur verið getið um starf vort í Free
Press. í morgun var 1LJ dálkur lieig-
aður mjer, og von er á meiru. Jeg vel
eptirfylgjandi úrvals-orð, sem eiga við
mig: „ranghermi", „óvirðulegur1*, „ósann-
gjarn“, „kærleikshnis", „sleppt aimennu
velsæmi", „6gðfugur“, „óáreiðanlegur",
„ókri9tilegur“, „undanfærsla“, „undirferli“
„farið of langt“. Jeg er ekki vanur við
að sjá slík orð sett í samband við nafn
mitt. Jeg verð að ætla að Mr. Paulson
og Lögberg viti ekki, hve sterk orð
þessi eru, þegar gentlemenn við liafa
i>au. Takið fyrsta orðið og dæmið um,
hve vel það á við. Lögberg segist li'afa
sannað ranghermi mína viðvikjandi því
sem jeg hafði sagt, að ekki sæktu nema
47 íslenzk born alþýðuskólana í Winni-
peg. Við því hef jeg ekki nnnað að
segja en það, að jeg hef brjef, dagsett
17. nóvember frá Mr. I). Mclntyre, um-
sjónarmanni yfir alþýðuskólunum í
Winnipeg; á þvi byggði jeg það sem [
sagði; þar stendur meðal annars:
„Mig furðar á að sjá ekki nema 47 börn
íslenzkra manna á Skólalistunum“. Jeg
ritaði þessa stuttu grein, af því að jeg
ósknði íslendingum alls liins bezta. Fyr-
ir nokkrum árum síðan gerði jeg það
sama hvað eptir annað viðvikjandi börn-
um Canada-manna, og voru þá skólar
vorir mjög lítilfjörlegir. Mjer hefur
veizt sú ánægja að sjá alþýðuskólum
vorum, sem kennslu veita ókeypis, fara
svo fram, að þeir jafnast á við skóla
hvar sem er annars staðar í Canada,
og mjer er annt um að íslenzk börn
nái að njóta hlunnindanna af þeim. Jeg
ætla ekki að fara að ræöa um kirkju-
mál. Lögberg tekur ekki nema part af
brjefi minu. Jeg sagði vitaskuld, nð
við værum ekki vissir un-, til livers litla
kirkjan á Kate stræti yrði höfð, en að
við mundum stefna þangað, „sem drott-
inn mundi leiða oss“. Jeg reyndi aidrei
til að komn sendinefndinni til að halda
að við mundum breyta stefnu okkar.
Iiirkju vorri veitir ekki ljett að snúa
við. .Jeg get sagt það nú, nð svo virð-
ist sem drottinn sje að leiöa oss til
þess að halda trúarboðinu frara með
fjöri. Á hverju sunnudagskveldi er
kirkja vor, sem tekur 180 til 200 manns,
troðfull fram nð dyrum, og meir en
30 menn, sem snúizt hafn, hafa verið
tilnefndir. Allt tal um )>að, að okkar tveir
áhugasömu trúarboðar sjeu ólærðir menn
og menn þvt eigi að forðast þá, nær
engri átt. Pjetur og Jóhannes voru ó-
lærðir menn og fákunnnndi, en þeir
komu stórkostlegri vakning á stað, og
eins og jeg sagði sendinefndinni, er hinn
ungi Mr. Johnson nú á skóla, þar sem
hann getur menntazt. En það er miklu
áhrifameira, herra ritstjóri, þar sem um
trúarbragða hreyfingar er að ræða, að
hafa anda hins lifanda guðs, heldur en
allan lærdóm skólanna. Það sem mig
einkum og sjerstaklega langar til að
segja er þetta: Mr. Paulson og vinir
hans eru aö reyna að gerast alræðis-
menn yfir íslendingum. Þeir liafa reynt
að drepa Heimskringlu, sem hefur, að
því er mjer er sagt, tvöfalt fleiri áskrif-
endur en Lögberg; þá langar til að neyða
íslendinga til þess að taka orð þeirra
góð og gild S öllum sökum. Þetta er
frjálst land; það er margt ágætt við
íslendinga; jeg er vel kunnugur sögum
þeirra, og jeg dáist nð þeirra fornu
menntun; jeg veit að þeir sem frá ís-
landi koma eru betur menntir en nokkr-
ir jafningjar þeirra meðal vors þjóðflokks,
þegar þess er gætt, við hver kjör þeir
hafa átt að búa. Það var þess vegna,
að mig langaði til að sjá börn þeirra
nota sjer alþýðuskóla vora, og jeg vona
að eptir nýárið ryðjist íslendingar inn
í skólans, þrátt fyrir tilraunir Mr. Paul-
sons og vina hans, sem óttast að þeir
missi völdin yfir íslendingum, ef þeir
ná fullri menntun.
George Bryce.“
II.
„Til ritstjóra Free Prsss.
Ilerra. í blaði yðar J>. 25. )■. m. lætur
l)r. Bryce aptur til sín lieyra viðvikjandi
sögusögn hans, sem nú er alræmd orð-
in, um tölu þeirra íslenzku barna, sem
sækja nlþýðuskólana hjer í bænum.
Þessi síðasta tilraun velæruverðuga dokt-
orsins á, að því er vjer skiljum liana,
að vera nokkurs konar vörn svona yfir
höfuð að tala fyrir aðferð hans gagn-
vart kirkju vorri, scm er aðalatriðið,
en jafnframt segir doktorinn -velæruv.,
að hann ætli ekki að fara að ræða
kirkjumál. Vjer ætlum að doktorinn
liati í þetta skipti af tvennu illu kosið
það skárra. Því, að þó að hann sje nú
hulinn í skýjum af ákærum, sem kom-
ið liafa fram gegn honum, )>á mundi,
ef þessari uinræðu hefði átt að halda
áfram, hafa vcrið komið fram með suma
aðra hluti, sem hefðu verið honum til
enn minni sóma.
Doktorinn kannast í raun og veru við
|>að, að lionum liafi verið lúskrað. En
jafnframt minnir hann oss á óþekkan
dreng, sem sparkar út í loptið í reiði
sinni, meðan verið er að taka ofan i
lurginn á lionum, og grenjar svo út vír
sjer, þegar refsingunni er lokið, svo liátt
sem liann getur, allrahanda barnalegan
þvætting. Sllkt er auðvirðileg sjón!
Það virðist svo, sem doktorn,um sje
illa við viss orðatiltæki, sem W. H.
Paulson hefur við haft, og sem koma
fyriv í Lögbergs-greininni, og hann get-
ur þess við oss, einstaklega sakleysis-
lega, að hann sje óvanur við að sjá
slík orð sett í samband við nafn sitt.
Það sannar ekki að doktorinn velæru-
verðugi eða verk hans eigi ekki slík
orðatiltæki skilið fyllilega. Það sannar
blátt áfram það, að menn hafi ekki vit-
að fyrr en nú, hver maður hann er,
eða enginn hafi álitið það ómaksins
vert að kreista úr honum vindinn. Dokt-
orinn segir næst: „Jeg verð að ætla að
Mr. Paulson og iMgberg viti ekki, hvað
sterk orð þessi eru, þegar gentlemenn
við liafa þau.“ Nú fer doktorinn vel-
æruverðugi að verða velvildarfullur! en
það vill sto illa til, að nú kærum við
okkur ekkert um velvild lians, og eig-
um hana heldur ekki skilið í þessu
efni, þar sem við vitum „hvað sterk
orð þessi eru“ o. s. frv. Og vjer get-
um jafnframt látið doktorinn velærnv.
vita )>að, að samkvæmt góðum og gild-
um forn-íslenzkum lögum, var til enn
annað orðatiltæki um þann gentlemann,
sem fyrst móðgaði annan gentlemann,
var svo skorað á hólm—en neitaði svo
að berjast.
Viðvíkjandi skólanámi þessa svo kall-
aða trúarboða, Jónasar Jóhannssonar,
höfum vjer það að segja, að liann ætti
að skammast sín. Þegar liann kom til
þessa bæjar fyrir meira en ári síðan,
sagði hann sjera Jóni Bjarnasyni, að
liann ætlaði að prjedika hjer. Mr Bjarna-
son spurði hann þá að nokkrum spurn-
ingum, ti) þess að fá nokkra hugmynd
um, h've hæfur httrtn væri lil |>ess starfs,
og ljet það svo i ljósi við hann, að
liann áliti, að hann liefði ekki næga
menntun til þess að takast slikt verk á
liendur. Mr. J. Jóhannsson svaraði því
á Jessa leið, að engin )>örf væri á
menntun, og að skólar og lærdómur
væru frá djöflinum. Og eptir þftta fer
liann á Manitoba College. Slíkur sjálf-
bj'rgingsskapur! . Slík staðfesta! Hver
skyidi lá oss, að vjer glej'pum ekki
annan eins hvnl?
Dr. Bryca segir: „Mr. Paulson og
vinir lians eru að reyna að gerast al-
ræðisinenn yfir íslendiiigum. Þeir hafa
reynt að drepa HéimskrfÁglv, sém hef-
ur, að því cr mjer er sagt, tvöfnlt
fleiri áskrifendur en Lðgberg; )>á langar
til að neyða íslendinga til |ess að taka
orð þeirra góð og gild í ðllum sökum.
Þetta er frjálst- lar.d.“
Skyldi nú svo vera að vjer værum
að reyna að gerast nlræðismenn, þá
höfum vjer sannarlcga meiri rjctt, til
þess lieldur en þessi vclæruverðugi herra,
sem keppir eptir þeim völdum. Vjer
liöfúm háð í sameiningu stríð hins nj'ja
lífs hjer vestur frá, byggt upp nýlend-
ur, stofnað söfnuði, reist kirkjur o. s.
frv., án þess að Dr. Bryee Iiafl nokkurn
tima boðið oss nokkra lijálp, eða vjer
höfum fengið nokkra aðstoð frá lionum
(nje heldur neinu trúarbragðáfjelagi,
hvorki í þessu landi nje erlendis), og
eptir að vjer höfum barizt í 13 ár, og
unnið sigur á mestn örðugleikunum, þá
kemur þetta alræðismanns-efni og reyn-
ir að setjast að völdum yfir öllu sam-
an. En hont m mun ganga jafn-vel eins
I
og gömlu frum-fvrirmyndinni í slíkum
sökum.
Oss þætti gaman að. vita hve næi og
að hverju leyti vjer höfum reýnt að
drepa Hcimskringlu, og jafnframt ’ livað
það kemur þessu máli við. Doktorinn
velæruverðugi er álíku örlátur á ástæðu-
lausar sakargiptir, eins og grályndur
múlasni á að slá. menn með apturfót-
unum. Vjer höfum auðvitað stofnað Lög-
bcrg og selt það með vægu verði. En
doktorinn velæruverðugi segir oss, að
þetta sje frjálst land, svo að vjer höld-
utn að vjer höfum jafn-mikinn rjett á
að gefa út blað, eins og hver aunar.
Og ef vjer getum komið íslendingum
til þess með skynsamlegum röksemdum
að taka orð vor góð og gild í öllum
sökum, þá höfum vjer eins mikinn rjett
til þess, eins og hver annar. Vjer :höf-
um'mjög góða liugmynd um, hvei sje
sögumaður doktorsins, að því er Hcims-
kringhi við kemur. Það er maðurinn,
sem stofnaði hana, stýrði lienni með
óhemjuskap, þangað til hann var kora-
inn með ;hana upp á sker, og neyddist
að lokura til að selja hana þeim.munn-
um, ,sem nú eiga liana. Sá. raaður er
vinur doktorsins. Hann hefur verið í
þrjú ár að reyna að stýra íslendingum,
en mistókst það atgerlega, og hefur nú
yfirgefið allt saman og leitað til Banda-
ríkjanna. Þeir sem nú eiga lleimskringlu
Bryce verajjeg
hann hefur
heyra síðan á
og sá maður, sem nú stendur íyrir henni,
eru allt öðru vísi menn, og það eru
ekkt nema örfáir dagar síðan ritstjóri
hennar og forstöðumaður, lir. E. Jóhanns-
son, la* doktornum pistilinn, með sínu
oigin nafni undir, í .Free Press, út af
hans alræmdu sögusögn um skólagöngn
íslenzkra barna. Vjer ætlum oss ekki
að fara að ræða áskrifendatðlu Lög-
beígs, en bjóðuin doktornilm velæru-
verðuga að koma og líta j’fir bækur
blaðsins. Honum væri betra: að kjTina
sjer sjálfur bæði, )etta mál og önnur,
í stað þess að fullj’rða liitt og þetta út
í bláinn, eptir þvi sem vissir menn segja
honum, þvi að þá þyrítn hann ekki að
verða fyrir ) eirri niðurlæging, að menti
sanni tipp á hann að liann sje að farft
með |vætting. Og enn citt vildum vjer
segja doktornum velæruverða: að ef liann
er vinvcittur Hcimskringlu, bá væri lion-
um betra, eptir |að scm. fram licfur
farið, að setja aldrei nafn sitt fram-
vegis í samband við ]að blað, þvi að
það rnundi áréiðanlega riöa blaðinu nð
fullu. Slíkrar ástríki og virðingar liefur
doktorinn aflað sjer ineðal íslendingn.
Og svo er nð eins eitt ntriði cptir
enn. Doktorinn fullyrðir, að vjer sjc-
um niulstæðir monntún barnannn, ftf
þvi að vjer ótturast að missa völdinyf-
ir íslendingum, ef )eir ná fullri mennt-
un. Þar fullj'rðir doktorinn enn eittað
alsendis ástœðulausu; því að Lðgberg hef-
ur hvað eptir annað haldið því frnm í
ntstjórnargreinum, að öll börn ættu aö
sendast á alþýðuskólana. Af þeirri reynslu,
sem vjer höfðum af doktornum, höfð-
um vjer skoðað hann afskiptasama, hje-
gómagjarna slettireku, og trúarboðs-starf
hans sem guðræknis-tál, en vjer höfð-
um ekki búizt við slíkri manuvonsku
og samvizkuleysi, eins og kemur fram
í þessari staðhæfing, sem vjer höfunt
síðast gelið um.
Fjtíi- ntina eigin hönd og margrn
vina ntinna.
W. II. PaulsotiF
Hougli & Caiupbcll
jyiálafærslumenn o. s. frv.
Skrifstofur: H62 Main St.
Winnipeg Man.
J. Stimley Hough. Isaac Campbell.
J AIÍD lKF t RIR.
IHornið úMain & Market str.
Likkistur og allt, sem til jarð-
arfara {tar'f,
ÓDÝRAST í BŒNUM.
|Jog' geri mjer mesta far nm, að
o-eti áiu farið sem bezt frant
við jarðarfanr.
Telrphone Kr. 413.
Opið da.jr og nótt.
M. HUHGES

323
skrefi nær, þá skulum við slökkva sólina, og láta
myrkur verða urn landið. Dið skuluð fá að kenna
á töfrum okkar.“
Hótunarorð min urðu ekki að árangurslausu;
mennirnir n&mu staðar, og Skragga stóð enn
franitni fyrir okkur, með spjótið á lopti.
„Heyrið þið, hvað hann segir! hevrið pið,
hvað hann segir!“ vældi Gagool; „hlustið pið á
lygarann, sem segist ætla að slökkva sólina eins
og iampaljós. Látið pið hann gera pað, og þá
skal stúlkunni ekkert verða gert, Já, látið pið
liann gera pað, og að öðrum kosti deyja með
stúlkunni, hann og pá sem með honum eru.“
Jeg leit upp til sölarinnar, og 1il innilegs
fagnaðar fyrir inig, sá jeg að okkur hafði ekki
skjátlazt. Á röndinni á ljómandi yfirborði henn-
ar var óglögg skugga-bugða.
Jeg lypti höndum mfnum hátíðlega til him-
ins, og Sir Henry og Good fylgdu dæmi mínu,
og jeg las upp eina eða tvær línur úr Helgisög-
um ingoldsbys ineð svo áhrifamikluin málróm
sem og jeg átti til í eigu minni. Svo kotn Sir
Henry með eitt vers úr gamla testamentinu, en
par á móti ávarpaði Good drottningu dagsins ineð
peim ágætustu blótsyrðum, sem hann mundi eptir
í pann svipinn.
Hægt og hægt færðist dirnma bugðan yíir
glóandi sólina, og rneðan á því stóð, heyrði jeg
!i22
af pessu; við polum ekki annað eins og petta;
láttu stúlkuna fara í friði.“
Twala reis upp úr sæti sfnu, bálreiður og
steinhissa, og undrunar-kliður heyrðist frá höfðingj-
unum og samanþjöppuðu stúlkna-röðunuin; stúlk-
urnar höfðu búizt við að sjá sorgarleík, og þær
höfðu hægt og hægt alveg slegið hring utan um
okkur.
„Skal ekki verða af {>ví, hvfti hundurinn
pinn, sein gjammar að ljóninu í bæli þess, skal
ekki verða af pví! ertn vitlaus! Varaðu þig,
annars kynnu sömu forlög að bíða pín eins og
pessa hænuunga, og peirra sem með pjer eru.
Hvernig getur pú aptrað pvf? Hver ert pú,
sem sem setur þig upp á móti mjer og mínum
vilja? Farðu burt, segi jeg. Skrngga, dreptu
liaua. Varðtnenn! takið pessa menn fasta.“
Degar hann hafði grenjað petta, komu vopn-
aðir menn á harða hlaupum fram undan kofan-
um; peir höfðu auðsjáanlega verið settir bak við
hann fyrir fratn.
Sir Henry, Good og Uinbopa röðuðu sjer
út frá hliðunum á mjer, og lyptu upp byssum
sfnutn.
„Standið kyrrir!“ kallaði jeg djarflega, pó
að hjartað væri pá komið ofan f stígvjelin tnín.
„Standið kyrrir! við, hvítu monnirnir frá stjörn-
unuin, segjuin að |>að skuli ekki verða af pví.
Ef pið færið ykkur, þó ekki sje nema einu
319
bragðið“, og hann klappaðí breiða spjótblaðinu.
„Ef mjer verður pað nokkurn tíma mögulegt,
pá skaltu fá þetta borgað, hvolpurinn pinn!“
petta heyrði jeg Good nöldra fyrir munni sjer.
„Segðu okkur nú, hvað pú heitir, fyrst pú
ert nú orðin hæg og stilt. Vertu nú ekki að
þessu,- talaðu, og vert óhrædd“, sagði Gogool
háðslega.
„Ó, móðir góð“, svaraði stúlkan, og skalf 1
henni röddin, „jeg heiti Foulata, af ætt Súkós.
(), móðir góð, hvers vegna vcrð jeg að deyja?
Jeg lief ekkert illt gert“.
„Láttu huggast“, hjelt kerlingin áfram, f
satna. hatursfulla hæðnisróintium. „Auðvitað vcrð*
ur pú að deyja, sem fórn til gömlu kvennannn,
sem sitja parna liinumegin“ (og hún benti á
strókana); „en pað er betra að sofa á nóttunni,
en að præla að deginum til; pað er betra að
deyja en að lifa, og pú átt að falla fyrir hintii
konunglegu hönd konungsins eigin sonar“.
Stúlkan Foulata sló höndum í harmi sinuni,
og hijöðaði liátt upp yfir sig. „Ó, það er grimmdar-
legt; og jeg, ..sem er svo ung! Hvað hef jeg
gert, að jeg skuli aldrei ojitar fá að sjá sólina
koma upp úr nóttunni, nje stjörnurnar fara ept-
ir braut sinni á kveldin; að jeg skuli aldrei
franiar fá að safna blómunum, þegar döggin ligg-
ur pungt á.: jörðunni, nje hlusta á hlátur vatn-
anua. Vei mjer, að jeg skuli aldrei fá að sjá