Lögberg - 06.02.1889, Blaðsíða 3

verðara að landsbúar skuli ekki hafa
tekið upp hina útlendu aðferð, svo
þeir hafi að minnsta kosti sinn skerf,
en að útlendir menn skuli taka
björgina og auðinn frá munninuin
á peim og fyrir augunum á peim.
I>ó að tilraunir hafi verið gerðar til
að taka upp hina útlendu veiði-að-
ferð, pá hcfa pær verið svo afl-
lausar, að auðsjeð er, að landstjórn-
in verður að taka í strenginn og
hjálpa pessum atvinnuveg við.
Landstjórnin verður að styrkja ein-
staka menn með fj&rlánum tii að
koma upp pilskipum, og par nð
auki verður hún að bjóða innlend-
uin hlutafjelögum, sein myndist til
að reka fiskiveiðar á pilskipum, að
ábyrgjast hluthafendum vissa vöxtu
á ári af hlutum peirra í 10—20
ár. Ef petta væri gert, mundu
landsbúar ótrauðari að leggja fje
í fyrirtækin, og petta gorði aðgengi-
legt fj’rir útlenda menn að kaupa
hlut I slíkum fjelögum, svo að næg-
ur höfuðstóll fengist til að koma
upp hæfilegum skipastól. t>ó að
útlendir menn fengju pannig nokk-
uð af ágóðanurn, væri pað tilvinn-
andi fyrir pá atvinnu, sem innlend-
ir menn fengju á skipunum. I>að
parf að koma upp flota af pil-
skipum á 4 stöðum á landinu,
við Faxaflóa, á Yestfjörðum, við
Norðurland og á Austfjörðum.
l>að mætti ekki vera minna en 5
skip, 80 til 100 „tons“ livert, á hverj-
um stað, og hver floti yrði að hafa
gufub&t til að draga skipin út og
inn af höfnum, par sem aflinn yrði
settur á land, svo ekki tapist tlmi,
pegar logn er eða óhagstæður vind-
ur. Hver floti (5 seglskip og 75
tonna gufubátur*) mundi kosta urn
135 p4s. krónur, eða allir flotarn-
ir um 540 pús. krónur. Setjnm
nú svo að landstjórnin tbyrgðist
3 af hundraði af Jtessum höfuðstól,
pá yr#i pessi Atgjaldagrein 16.200
kr. á ári. Ef fyrirtækið borgaði
sig vel, pyrfti landstjórnin auðvit-
að ekkert að borga.
I>aö h©far o pt áður verið ritað
og rætt um nauðsynina A að koma
upp pilskipum til iskiveiða, en jeg
man ekki eptir að í mörg ár hafi
verið minnzt á nauðsynina á að
Islendingar eigi verzlunarflota, svo
að peir geti sjálfir flutt allar vör-
ur sínar milli landa. I>etta er pó
mjög mikilsvert atriði, pví auk pess
að fjöldi landsmanna fengi atvinnu
á pessum verzlunar-skipum, pá rynni
ágóðinn af fluttningunum í vasa
sjálfra peirra í stað útlendinga, eins
og nú er. Landsstjórnin ætti pví
að styrkja innlend fjelög til að
koma upp verzlunar-flota á sama
hátt og fiskiveiða-flotnnom.
*) Þessa gufuháta mætti jafnfrnmt nota
til flutninga milli hafna eða til Btrand-
siglinga.
I sambandi við pilskip til fiski-
veiða o» verzlunar parf að koma
upp góðum sjómannaskólum, 'Jog
heppileg 'löggjöf utn siglingar og
reglu (Disciplin) á pilskipum að
kotnast á.
(Niðurl. næst.)
KRISTN1150DIÐ ÍSLENSKA.
Á dauða ’mínum Titti jeg von, fegar
jeg flutti liingað yflr til Ameríku, en
ekki því, að jeg leyföi mjer opinber-
lega að gjörn athugasomdir um það,
hvernig landar minir færa sjer í nyt
hugsanafrclsi sitt og trúarfrelsi; því
þetta livorttveggja hef jeg ætíð úlitið
einhver lielgustu rjettindi siðaðra manna,
og það er einungis af þvi að mjer flnnast
þessi rjettindi herfllega misbrúkuð af
suinum þeirra, að jeg tek nú til máls.
Þegar jeg geng fram hjá kirkjunni á
Kate str., sem, eins og allir Vita, er ein-
göngu ætluð íslendingum til guðsþjón-
ustu notkunar, og mjer verður litið ú
nafnið Jlnnitoba College MÍ6sion (Kristni-
boð Manitoba-skólanB) letrað yfir götu-
dyrum hennar, þá hneykslar það mig stór-
kostiega og mjer verður þá að spyrja
eitthvað á þessa leið: Ilvaða trúarbrögð
eru það, sem íslcndingum hafa verið
kennd i nærfellt þúsund ár? Eru það
trúarbrögð Indverja eða Múhameðs
trúar manna, eða hvernig í ósköpunum
hefur því verið varið, ef nú fyrst á að
fara að kenna þcim kristin fræði. En
það tekur ekki betra við, þegnr jeg svo
leita mjer upplýsingnr hjá safnaðarlim-
um þessarar kirkju; þeir segja mjer blátt
úfram, að Jónas Jéhannggon kennimaður
þeirra, postuli, prjedikari eða hvað jeg
á að kalla liann, kenni tlveg samkvæmt
iúterskri trúarjátning. Þott» er mínum
skilningi öldungis ofvmtið, því Lúter
hefur tlltaf verið Ctithkn kristinn og
trúarjátning íslendinga *kki «íður en
annara mótraælenda er að aiklu leyti
lians verk. Eptir þesstl er þ»ð ekki ná-
kvæmt að setja íslendinga ú bokk með
ókristnum þjóðflokkuns og «je svo, þú
er það vafalanst rjett, sem sagt hefur
verið, að .þessi kirkjuþygging sj« alveg
út í hött, því íslendingar eiga nú sjálfir
miklu vandaðri og starrri kirkju, en
þessa, sem ekki er heldur þeirra eign,
heldur presbyteriana kirkjunnar ensku.
Það hafa ú ölltm tímum verið til
heir menn, sem ekki hafa nennt að
leggja að sjer strytvinnu og sem ekki
hafa heldur haft svo mikla menntun að
þeir gætu gert þckkingnna sjer að atvinnu-
vegi en hafa auðvitað þurft að afla sjer
peninga á einhvern hátt til að gota lif-
að þægilegu lífl. Snmir af þossum mönn-
um hafa tekið það til bragðs að predika
og það hefur heppnart ágætiega; þvi
þnð þarf ekki sjerlega lierðan eða gáf-
aðan mann til að tína saman nokkrar
rituingar greinnr, og skjót* ivo einhverju
óákveðnu inn á millí þeirra til að koma
þeim í dálítið samhengí. Það cr svo
að sjá, sem þeir Jónas og Lárus Jó-
hannssynir hafl sjeð að þetta væri ekki
slök atvinna, og svo hafa þeir komið
sjer innundir lijá enskiim kirkjufjelög-
um, liafa auðvitað talið þeim trú um að
Islendingar, landar þeirra, væru glötunar-
innar synir, ef þeim yrði ekki snúið frá
villu sinna vega, og það kvæði svo raint
að þessu, að allir prestarnir íslen/.ku
með biskup landsins í fararbroddi væru
á leiðinni til helvítis.
Presbyterianar hjer í TVinnipeg hafa
sjeð að það má hafa talRverð not af
íslendingum til að auka álit kirkju sinn-
ar, þegar þeir eru búuir að koma þeirri
skoðun inn í hjerlenda menn að þeir
sjcu búnir að kristna svo og svo marga
Kínverja og íslendinga, sem þoir leggja
nú sjerstaklega áherzlu a að koma i
kristinna manna tölu. Þegar svona stóð
á, var það svo sem eðlilcgt þó þcir tækju
tilboði þeirra bræðra með þökkum, óndá
hefur Lárus starfað 1 þessa átt heima á
íslandi um nokkurn títaa, þó það liafi
ekki borið neinn sýnilegan ávöxt. „En
þetta er í meira lagi ósvífni — munu safn-
aðar menn Jónasar segja — að halda
því fram að fjármunalegur liagnaður sjo
ef til vill ein af aðalástæðunum fyrir
kristniboði þeirra bræðra“, Það má í
öllu falli búast við að þetto verði sagt,
en eptir er að vita, hvcr rök verða fæi ð
fyrir þvi; hitt finnst mjer auðvelt að
sanua að eitthvað talsvert liljóti að vera
bogið við aðferð þeirra. Það ct reynd-
ar nokkuð vafamál, livort Jónas þess
getur talizt með fullu viti, 6f hæfileg-
leikar hans eru metnir eptir sálm-rers-
unura, sem hann ljet prenta næstliðinn
vetur og útbýtti evo goflns meðal landa
vorra, eða livað ætli Jón alþ.maður
Ólafsson hefði sagt uni þann skáldskap?
Það var Jón, sem einu sinni ávítaði
harðlega landa sína fyrir það að þeir
skyldu kaupa og iesft „Smámuni" Si-
monar DalaBkálds, en *vo þegar hann
hafði lesið „Telemann og Lovísu" eptir
Jón vefara, varð honum þetta að orði:
„Já! konungborinu or nú Simon Dala-
skáld hjá Jóni vefara og þá er langt
jafnað“. En jeg vil segja, konungbor-
inn er þó Jóa vofari lijá Jónasi Jólianns-
syni og þá or enn lengra jafnað. En
hvað um )>að—Jónas er þó frúleitt svo
mikill óviti, nð hann ekki mikið vol
sjúi að þetta kristniboð þeirra bræðra
getur ekki haft neinar góðar afleið-
ingar. Þeir bræður vita vel að íslend-
ingar bafa sjúlflr myndað stórt kirkju-
fjelag og byggt í þcssum bæ vandaða
kirkju með ærnum tilkostnaði i saman-
burði við efnaliag þelrra, og að sjer-
liver tilraun til uð »undra kröptum þess,
lilýtur að vorða kristindóminum til
hnekkis, ef hún hefur nokkurn úrangur.
Og hvernig er svo kcmnsluinúta þeirra
bræðra varið? Útlista þeir nákvæmlega
fyrir þei*, sem ætla að ganga inn í
söfnuð þeirra S hvorju úgreiningsatriði
lútersku og presbyteriönsku kirknanna
eru innifalin? Nei, þvert á móti, að
sögn þeirr.t, er hlýða á l eirra gnðsþjónust-
ur. Þeir segjast einmitt Uenna okkur
lúterska trú, að eins með nokknð meiri
áherzlu en við köfum átt að venjast.
Ef þeir kenna svona í raun rjettri, )á
flnnst mjer að þeir hljóti að draga pres-
byteríönsku kirkjuna á táiar, aem þeir
vinna fyrir, )>ví líklegast ætlast hún til,
að þeir sem kristnnst játist undir sam-
ncfnd trúarbrögð. Ef þcir þar á móti
eru að koma fólki inn S sitt kirkju-
fjelag með því að teija þvi trú um, að
eugiun trúarskoðana munur eigi sjer
etað milli kirknanna, þá liljóta þeir að
draga landa sína á tálar, því „Ólafur pá
og Ólafur uppá er ekki það sama“, eða
ef það er sannt, i liverju er )>á þessi
kristniboðs vindbelgingur eiginlega inni-
falinn? Það er okki að íurða þó að
þeir, sem hafa tekið ástfóstri við þá bræð-
ur verði fegnir að hagnýta sjer hina stór-
kosllegu vegabót er þeir þykjast hafa
gjört á leiðinni til himnaríkis; þeir sem
vilja nota hana þurfa að sögn ekki
annað on þykjast liafa funáið Krist, sro
verða þeir *ð falla fram ti! bænagjörð-
ar S nokkrnr mínútnr, og aö þessu búnh-
eru þeir orðuir heilagir og hver vill svo
franlar cfast? Jeg fyrir mitt leyli held
þeir hefða allteins mikið gott af því í
andlegum skilningi að borja sjer á
brjóst með tollhcimtnmanninum. En
gjörum ráð fyrir að trúarbrögð presby-
teriana sjeu S alla staði góð og gild
eins og þau máske eru, — þó flnnst mjer
sú kennihg, að guð hafl frá eilífð á-
kvarðað suma til eilífrar sæiu óg aplur
aðra til eilífrar glötnnar, ekki geta vel
samrýmzt við þessa ritningar grein.
„Drottinn er öllum góður og hann misk-
nnar sig yflr öjl sin verk.“ — Auðvitað
er þetta ekki n#ítt S þá átt að vera
skynsemibtrú !! Og þó jeg geri enn-
fremur ráð fyrir þvS, að þeir bræður
Jóhannssynir sjen guðhræddir og vand-
aðir menn og hafl engan annau tilgang
með kenningum sinura en )>nnn, að
útbreiða guðsríki, þá þori jeg að full-
yrða að þeim hefur hraparloga mistekizt,
því þessi aðferð þeirra, að tvistra sko.S-
unum íslendinga S trúarefnum er fyrsta
stígið til þess að vjer verðum með tím-
anum fyrir utan allan kristindóm. Ef
hihn lúterski söfauður ror í þessum
bæ hættir *ð vera til, ganga auðvitað
nokkrir af þeim, sem nú eru S hontlm;
inn S enskar kirkjudeildir, aðrir ef til
vill S sáluhjálpnr herinn (Salvation Army)
og svo yrðu másko einhverjir Mormón-
ar; en langflesti hlutinn, jeg þori «.3
»egja allur hávaði þeirnt, sem komnir
eru til vits og ára, gerði ekkert af þessu,
þeir lifðu og dæu uppá trú feðr* sinna,
en svo fe»gi hin ujþpvasandi kynslóð að
sigl* sinn eigin sjó, þegar frtm líða
stundir, og þá færi ftð líkindum ailt
sömu leiðina, kristindómur þeirra, mál
og þjóðerni. Jeg er reyndar ekki mjög
hræddur nm tð svona fftri, en kristni-
boös starf þeirr* bi’æðra stefnir veru-
lega í þftss* átt, og mjer flnnst það alls
ekki ótilhlýðilegt að vekja atliygli landa
minn'a á slíkn. Og sro vildi jeg einn-
■g leýfa mjer að benda þeim af til-
heyrundum Jónasar, sem enn eru ekki
gengnir inn i hans söffiuð, á það, að
Bijer fi»nst ekkert á móti þyS að þeir
framvegis, áður on þeir kasta trú feðra
sinna, aili sjer nokkurnveginn fullkom-
innar þokkingar á því, hvernig þau trúar-
hrögð eru, sem þeir játast undir, því.jeg
hef ástæðn til að ætla, að )>ess hafl ekki
almennt verið gætt hingað til.
Hjer or lSka cnn þá dálitið athuga-
vert. íslendinguin hcfur meðal aunara
ókosta verið bvugðið um trúarleysi og
um það „að þeir bafl misst sjónar á
öllu fögru“. Geta menu þá cigi sjeð að
það er meira en lítill ábyrgðarhluti að
gjöra öllum vorum islenska þjóðflokk
þá háðung, að sv« og svo margir af
honum lilaupi eins og karakterlaus
skrSIl fram og aptur írá einum trúar-
ílokki til annars og úr einni kirkju-
deild og yflr S hina. Og að það cr
þess vegna ekki nema eðlilegt, )>ó bæði
sjera Jón Bjarnason og aðrir, sem með
orðum Mattiasar prests Joehumsonar
óska þess í hreinni alvöru, að andlegur
og borgaralegur fjelagsskapur íslendinga
geti á sínum tima orðið „gróandi |jóð-
líf með þverrandi tár, sem þroskist á
guðsríkis brant“, horfi á þetta bumbug
með allri þeirri gremju og fyrirlituing,
sem það á í raun rjettri skilið.
Og að síðustu. Ef svo óheppilega
skyldi vilja til að þetta, sem bjcr er
sagt, yrði til að spilla fyrir kristnilioðs
staríi þeirra bræðra, þá sje jeg ráð við
því. Hjer S bænum er æði margt af
Gvðingum, sem ekki eru sagðir sterk-
ari í kristindóminum en ísiendingar.
Þftngað ættu einmitt þessir óþreytandi
starfsmenn að snúa sjer. Á þennan hátt
gæti kristnilioðsbúsið borið nafn mcð
rentu, þeir sjálfir liaft næga atvinnu yfir
harðasta timann, og þar að auki — ef
verkið færi vel úr liendi, sem nanmast
|arf að cfa — getið sjer þann orðstýr
moðal landa sinna, sem. seiut mundi
fyrnast.
Gestur Jóhannason.
Wm. Pauleon p. s. Bardul.
PAQLSQN&GO.
Verzla með állskonar nýjan og
gamlan húsbúnað og búsáhöld ; sjer-
staklega viljum við berula lðndum
okkar á, að við seljum gamlar og
n ý j a r stór við 1 æ g s t a verði.
Landar okkar út á landi geta
pantað hjá okkur vörur þær, sem við
auglýsum, og fengið f>ær ódýrari hjá
okkur en nokkrum öðrum mönnuin
í bænum.
35 £t- w. . . . Wii\i\ií>c£-
335
þjónustu i óheilnæmum pörtum af landinu, og
sem voru lasburða af verunni J>ar. í stígana,
sem upp eptir hliðinni iágu, var stórum steinum
vandlega hlaðið, og allir aðrir uppgöngustaðir voru
gerðir svo torfærir, sem tími var til. Dyngjur
voru bornar saman af hnöllungum á ýmsa staði,
og útti að velta þeim ofan á móti óvinunum,
þegar |>eir rjeðu til uppgöngu, herflokkarnir voru
settir hver á sinn stað, og r.uk J>oss við höfðum
við allan annan viðbúnað, sem okkur gat sam-
eiginlega til hugar komið.
Rjett fyrir sólsetrið sáum við lítinn lióp
manna lcoma úr þeirri átt, sem Loo var; einn
peirra bar pálmaviðarblað í höndum sjer til merk-
is um að hann væri sendiboði.
t>egar hann kom, fór Ignosi, Infadoos, einn
eða tveir af höfðingjunum og við, hvítu menn-
irnir, ofan að fjallsrótunum til móts við manninn.
Hann var fjörlegur maður og fríður sinum, og
var í einni skykkjunni úr leoparda skinni, sem
herforingjarnir voru vanir að bera.
„Heilir!“ hrópaði liann, pegar hann var kom-
inn nærri okkur; „konungurinn heilsar peim, sem
hofja vanheilagt stríð gegn honum; ljónið heils-
ar sjakölunum, sem urra við fætur honum.“
„Talaðu“, sagði jeg.
„E>essi eru orð konungsins. Gefizt upp ú
náðir konungsins, áður en yltkur hendir annað
verra. Herðakaniburinn hefur pegar verið rifinn af
334
að um miðjan pann fiag, eð* n»eta dag nnsndi
hann geta sa.f»<fð 5 þúsundum eðtt moira 1 vifl-
bót til fylgis sjer. í>að gat auðvitað verið, að
sumir af herflokkum hans kyn»u ttð strjúka frú
honum og gang* i lið mttð okknr, en ekkert r*r
hægt að reið* sig á pað. Hv*B ssm pví leið,
pá var það augsýnilegt, *ð gengið var r*eð at-
orku að undirbúningnnm undir að vinna bug á
oklcur. Degar voru stórir fiokkar vopnaðrft íianna
& göngu fram og aptnr umhrerfis rætur hæðar-
innar, og önnur merki sáust þess, að við mand-
uni eiga áhlftup i vrmínm.
Samt sem áður kugði Infftdttott og hbfðingj-
arnir, að ekkert íhlaup mn»di v«»ðtt pprt pá
næstu nótt, heldur nsnndi hertni verða v«ri8 til
viðbúnaðar, og til J>ess með ölln mögulegw móti
að nema burtu áhrif þa«, er sólmyrkrinn, sem
allir kenndu töfrunum, hafði haft á hugi mann-
anna. £>eir sögðu að áhlaupið mundi verðft næsta
morgun, og það sannaðist að þeir höfðu rjett að
mæla.
Við tókum nú að bfl»st fyrir og gera vígi
okkar svo öruggt, sem við framast gátum. Nær
því allur okkar liðsafli vnr látina taka til starfa,
og á þeim tveimur stundum, sem enn voru eptir
til sólarlags, var fádæma-iniklu verki *f kastað.
Hæðin var fremur heilsubótar-staður heldur en
kastali, því þar höfðu vftnalega verið hafðar ljer-
búðir herflokka, sem nýlega höfðu verið í lier-
331
pið að velja milli mín og hans, setn situr 1 mínu
básseti, föBurbróðursins, sem drap bróður sinn, og
flæmdi barn bróður síns á burt, svo að það
skyldi deyja í kuldanum og myrkrinu. Dcssir
menn“-—og hann benti á höfðingjana—„geta sagt
ykkur «ð jeg er í raun og veru konungurinn,
því að þeir hafa sjeð ormsmerkið um mitti mjer.
Mundu þossir hvitu menn, með öllum sínum
TOfrum, rera mín megin, ef jeg væri ekki kon-
ungorinn? Skjálfið, þjer höfðingjar, liðsforingjar,
hermenn og þú lýður? Er ekki myrkrið, sem
þeir hafa Jeitt vfir landið til þess að skjóta Tvvala
skelk i bringu og hylja flótta okkar, enn fvrir
hugskotsajónnm ykkar?“
„Svo er það“, svöruðu hermennirnir.
„Jeg er konungurinn; jeg segi ykkur það,
að jdg er konungurinn“, hjelt Jgnosi áfram,
rjetti ftr stórvaxna líkainanuin svo sein hann gat,
og lypti blftðbreiðu bardqga-öxinni upp yfir höf-
uð sjer. „If nokkur maður er meðal ykkar,
sem segir, að jog sje það ekki, þá látið barm
koina fram, og jeg skal berjast við hann nú,
og blóð hans skal verða rautt merki um það,
að jeg segi satt. Látið hann koma fram, scgi
jeg;“ og hann hristi stóru öxina, svo hart r.ð
hún sýndist eins og leiptur í sólarljósinu.
Enginn sýndist ætla að sinna tilboðinu um
að koma og láta drepa sig, 0g því hjelt þess
fyrrverandi þjónn okkar áfram með ræðu sína.