Lögberg - 13.03.1889, Qupperneq 2

Í.‘o§ b c x §.
MIDVIKUD. 13. MARZ 1889.
ÚTGEFENDUR:
Sigtr. Jónasson,
Bcrgvin Jónsson,
Árni Friðrikssci.
Olafur Þórgei.-sson
Sigurður J. Jó’jannesson.
Allnr upp’.ýsingar viðvíkjandi verði á
augiýsingum í „Lögbergi“ geta menn
fengið á skrifstofu blaðsins.
ilve nær sem knupendur Lögborgg
skipta um bústað, eru j>eir vinsamlegast
beðnir, að senda skriflegt skeyti
um j;að til skrifstofu blaðsins.
TJtan á öll brjef, sem útgefendum „Lög-
bergs“ eru skrifuð víðvíkjandi blaðinu,
ictti að skrifa :
Thr Lögbcrg Printing Co.
85 Lombard Str, Winnipeg.
r r
Ny innflutningaskyrsla
frá hr. F. B. ANDERSON.
Skýrsla sú, sein hjer er utn að
ræða, er ekki ný nenta að nokkru
leyti. Hún er satnin í marzmán-
uði í fyrra, en hún er ný-komin
út ásamt öðrum skýrslum, sem ak-
uryrkjumálastjórn Canada ltefur gef-
ið út fyrir árið 1888.
Oss virðist ekki ástæða til að
gefa samanhangandi útdrátt úr pess-
ari skýrslu. Hún er svo óumræði-
íega óáreiðanleg, að ekkert er ept-
ir henni farandi. Vjer tökum bví
úr hertni að eins einstök atriði á
víð og dreif, til pess að gefa les-
endum vorum hugmynd utn, ltví-
1 ík endaleysa það er, sern umsjón-
maður innflutninjranna íslenzku
ltefur ley-ft sjer að bera á borð
fyrir Canadastjórn.
Skýrslan byrjar á manntali og
jir. F. B. Anderson pykist byggja
pað á skýrslum, sem hann hafi feng-
ið frá pcitn stöðtnn, sem íslending-
ar lmfa setzt að á í Canada. Detta
manntal er alveg út í loptið. í
Manitoba lætur hann vera 4,900
Jslendinga. Enginn vafi ieikur á,
að pað er allt of lágt sett. Á sutn-
utn stöðum í Manitoba eru pó
taldir al!t of tr.arcir Islendinorar.
Vjer getum tekið til dæmis Portage
la Prairie. Dar áttu að ltafa verið
125 landar í fyrra. Tveimur fyrri
stöfunum er ofaukið, pví að peir
voru ekki nema 5. Aptur á móti
setur skýrslan ekki nema 1,800 Is-
lendiaga í Winnipeg og 1,900 í
Nýja Islandi. sem hvorttveggja er
vafalaust of lágt. Og ekki er J>að
áreiðanlegra, setn hann segir um
íslendinga utan þessa fylkis. Dann-
ig eiga 50 að hafa verið í Toron-
to, 40 í Vancouver og 80 Victoriu.
í Tororito var annaðlivort ein eða
engin fjölskylda, í Vancouver 12—-
15 manns o<j í Victoriu utn 20
anns.
En sje talan á Islendingutn í
Canada heldur óáreiðanleg ltjá hr.
F. 13. Anderson, J>& er pó nrarg-
falt ótíreiðanlegra pað setn hann
segir um liagi peirra. Vjer geturn
tekið til dæmis frásögu hans unt
hostaehja Islendinga í Canada. Deir
eiga að eiga 1,500 hesta. Dað er
að minnsta kosti óhætt að fttllyrða,
að par er 1,000 oftalið og mun
ciula verða hart á að finna 500
hesta meðal Islendinga hjer norðan
við landamærin, par sem bestaeign
Iílendiníra í Canada er naumast
teljandi nema í Argyle-nýlendunni.
Og pá er ekki áreiðanlegra pað
sem i skýrslunni stendur um pað,
hve mikið rcektað land íslendingar
hjer vestra eigi. Til dæmis um
pað má taka töluna á ræktuðum
ekrum, sem eiga að vcra í Nýja
íslandi og hjá Islendingutn í E>ing-
vallanýlendunni. í Nýja Islandi
voru,' að sögu hr. F. B. Ander-
sons, 11,000 ræktaðar ekrur, og í
I ingvalla-nýlendunni 2,000. Setj-
úm svo að í Nýja Islandi hafi
verið 300 bændur og í Þingvalla-
nýlendunni 50, setn mun láta
nærri sanni. Þá hefði hver bóndi
í Nýja Islandi að meðaltali átt að
hafa meira en 30 ekrur ræktaðar
og hver bóndi í Þingvallanýlend-
nuni að meðaltali 40. Sá maður
má vera sjerlega ókunnugur pess-
um nýlendum, sem dettur annað
eins og petta í hug—að vjer ekki
tölum um pau ósköp, pegar pessi
ókunnugleiki(?) kemur fram hjá
manni, setn lifir af pví um pað
leyti, setn Itann ritar petta, að hafa
ttmsjón yfir landnáini Islendinga í
Canada.
Einna skoplegast i skýrslunni er
pó sumt, sem par er sagt viðvíkj-
andi fjelagsskap tslendinga. Ýms
fjelög eiga að hafa myndazt í fyrra
vetur til að útvesra mönnutn at-
vinnu og sfyðja að byggingu lands-
ins. Förstöðumaður atvinnumál-
anna er herra Jón Júlítis í Winni-
peg, og landnáms-agentar ciga að
vera víðast hvar, par sein Islend-
ingar eru niður kotnnir í Canada.
Ilafi pessir agentur gefið herra F.
B. Anderson pær upplýsingar, sem
hann ber á borð fyrir stjórnina um
ræktaða landið og hestacignina, pá
virðist svo, setn peir hafi lieldur
en ekki leyft sjer að gera að gamni
sínu við fnrpcrintendentinn. En pað
hefur víst eitthvað verið booið við
o
peirra agentsstöðu, sumra hverra að
minnsta kosti. Þannig skulum vjer
nefna hr. Sigurð .1. Björnsson, sem
í fyrra flutti frá Dakota vestur til
Alberta. IJann á að vera land-
námsagent í VancOuver í British
Columbia. Um agentsstöðu hans
par er pað að segja, að hann ferð-
aðist pangað vestur snöggva ferð í
fyrra vetur, en leizt par fremur
illa á sig, eins og hann gerði Ijósa
grein fyrir í Li)f/her<ji, pegar hatin
var hingað kominn aptur úr ferð-
inni. Hann sneri pegar um hæl
paðan austur og varaði menn við
að flytja pangað vestur.
Það parf svo sem ekki að taka
pað fram, að hr. F. B. gefi í skyn
að allur innflutningur og allar fram-
farir meðal Islendinga sjeu honum
að pakka. Þeir sem pekkja mann-
inn ofurlltið munu renna grun í
slíkt. í petta skipti er enda svo
að sjá, setn pað muni að einhverju
leyti vera hans frammistöðu að pakka
að Ltíghertj var stofnað. Þetta er
allt Bi'.man vel skiljanlegt peim sem
pekkja F. B., og gerir minnst til.
Hitt er lakara, að skýrslan ber pað
með sjer, að einhverjir' hjer sjeu
allt, af að vinna á móti og spilla
fyrir innflutningum. Það er lygi,
sem einhverjir kunna að trúa, og
sem pví getur komið illu af stað.
pað væri óskandi, að peir sem
framvegis senda skýrslur um liag
latida sinrta, vildu ekki feta í fót-
spor hr. F. B. Andersons, heldur
segja satt. Lygin er ávallt auð-
virðileg og ill pólitík. íslendingar
hafa lfka komizt hjer vel og sótna-
sainlega af, fullt eins vel, eins og
nokkur ástæða er til að búast við,
eptir pví sem öllum innflutninga-
tnálum peirra hefur verið háttað.
pað er pvi engin ástæða til að
ljúga upp á pá auði nje framför-
um. peir verða ekki auðugri menn
nje meiri menn fyrir pað.
Þar á móti getur önnur eins
lygi eins og petta gert oss mikið
ógagn. Hún dregur úr gildi allra
umkvartana vorra, pegar oss pykir
sem oss sje ofpyngt með innfluttuin
mönnum, sem að engu leyti er
neitt sjeð fyrir. Og hve nær sem
hið sanna kemst upp, pá verða
pessi ósannindi oss til skammar.
Sma-athugasemdir.
Ritssjóri Hkr. pykist hafa pagað
um bænarskrár-áformið pegar fund-
urinn var haldinn I septembermán-
uði, og pegar I'ótjherj og Jlkr.
minntust á málið, af pví að hann
hafi pá ekki verið ritstjóri; rit-
stjórn Ilkr hafi ekki komið honum
„minnsta korn við um pað leyti“.
Þetta getur vel satt verið, pó að
j>að sje nokknð ótrúlegt, Jítir sem
hann vitanlega vann við blaðið um
[Tað leyti. En livers vegna Ijet
hann ekki eitthvað til sín taka sem
prívatmaður? Hvers vegna kom
hann ekki á fundinn og mótmælti
heimsku fundarmanna? Hvers vegna
skrifaði liann ekki orein í Hkr.
O
með sínu eis'in nafni? Eða finnst
O
honum enginn eigi að skipta sjer
neitt af pví, sem hjer er að hafzt,
nema ritsijórar?
Hkr. kvartar yfir að stefnt hafi
verið til fundar „ujip úr purru“ í
baust til að ræða um hallærið á
íslandi. Hún skilur ekki hvernig á
[)ví stendur. Það er ekki heldur
von. Hún varar sig ekki á pví,
aS lötjhertj heldur ekki að allir
sem koma úr harðærissveitunum á
íslandi, og allir, sem skrifa brjef
[itiðan, sjeu lygarar. Þó að hún
sje nú sannfærð um petta sjálf,
pá ætti hún að fara að reyna að
átta sig á pví, að pað er ekki
sannfæring allra — að líkindum ekki
neius nema hennar og nánustu að-
standenda.
-x-
Hkr. pykir óviðurkvæmilegt, að
forgöngutnenn bænnrskrár-fyrirtækis-
ins skuli pykjast vinna í nafni ís-
lenzku pjóðarinnar hjer vestra, Jiar
sem svo fáir hafi sótt fundinn í
íslendingafjelagsltúsinu 11. septem-
ber. Fundarmenn voru tiltölulega
fáir, pað er satt. En hvað segir
Hkr. uin undirskriptirnar undir
bænarskránni sjálfri? Hvernig skyldi
standa á, að par eru svona mörg
100 af nöfnum? Vitaskuld vantar
par nafn ritst. Heimskringlu. En
oss hefur ekki skilizt pað á nein-
um öðrum en ritstjóranum sjálfum,
ag pað muudi gera neitt sjerlega
mikið til.
*
Hkr. fer fram á pað við ritstjóra
löciherc/s, að hann forláti, „pó bæði
Hkr. og allir aðrir áliti pessar fund-
arsampykktir (11. sept.) meiningar-
laust orðaglatnur, og að pær pess
vegna á skömmum tíma fjellu mönn-
um úr minni“. Ritstjóri Löc/h. er
fús á að forláta Hkr. hverja ein-
ustu endaleysu, sem hún kemur
tneð; pó hún færi að lemjast fyrir
pví að sólin gengi kringum jörðina,
pó hún færi enda að hamra pað
[>að fram, að hún væri sanngjarnt
og gott blað — ritst. Lögbergs
skyldi forláta pað allt saman. En
pess vegna tekur Hkr. pað von-
andi ekki illa upji, pó vjer bend-
um henni á, að ej)tir pví setn enn
er fratn komið í pessu máli, liggur
oss við að halda, að pað vanti
mikið á, að „allir“ hafi litið pess-
utn augutn á funilarsampykktirnar.
Vill ekki Heimskr. reyna að spyrja
pessi hundruð, sem hafa skrifað
undir bænarskrána, hvort peir liafi
álitið petta „meiningarlaust orða-
glamur“. Ef peir segja „já“, pá
ætti vel við, að Hkr. spyrði pá,
hvers vegna peir hafi verið að
skrifa undir annað eins. En ef peir
skyldu segja „nei“, . . . ja pá er
líkast til bezt fyrir Hkr. að spyrja
ekki meira.
*
Hkr. segir að „ritst. „Lögb.“
augsýnilega beri ekki mikla tiltrú
til“ Eiríks Magnússonar. Af hverju
ræður Hkr. pað? Geti blaðið ekki
gert grein fyrir pví, munum vjer
líta svo á, sem blaðið sje augsýni-
lega að fara vísvitandi með lygar.
Uallærtb a Íslaníit.
Eptir Onðmuntl Einnmon.
(Niðurlag.)
Sannari lýsing þykist jeg ekki geta
gefið af ástandinu á Langanesi og í
Þistilfirði; en livað lýsingu mína af Þist-
ilfirði snertir, þá get jeg í því tilliti
skýrskotað til fyrrum sýslunefndarmanns
og hreppstjóra Ólafs M. Jónssonar, sem
fluttist frá Kúða í Þistilfirði næstliðið
sumar; hann getur gefið ýtarlega lýsing
af Þistilfirði, og er lika alþekktur að
vera snnnorður og áreiðanlegur maður.
Ilann er nú seztur að í Argyle-nýlend-
unni. Líka skal jeg leyfa mjer að geta
frjettabrjefa frá hreppsnefndar-oddvitan-
um í Þistilfirði, Hirti Þorkelssyni, sem
hann hefur árlega skrifað Jóni Jóna-
tanssyni hjer í Áiftavatns-nýlendunni,
síðan þeir skildu tvíbýii á Flautafelli
sumarið 1886. Hjörtur tók þá við odd-
vitastörfum af Jóni, og liefur staðið vel
í þcirri erfiðu stöðu; Jón hefur góðfús-
lega lánað mjer þessi brjef, og skal
jeg leyfa mjer að tilgreina nokkra pósta
úr þeim.
Úr brjefi frá 7. febrúar ’88: ,Útsvör-
in hækkuðu í haust, fjarska-mikið.“
Svo fer hann yfir flesta bæi í hreppn-
um og segir útsvars-upphæð hjá hverj-
um einum, og segir svo: „Þurfamönn-
um fjölgar óðum; þeim var lagt í fyrra
kr. 883,92. Ymislegu gjöldin voru kr.
244,00. Við þennan fjeskort og bágindi
bætt.ist það liörmulega slvs að Árni
bóndi í Krossftvík, og Árni vinntminö-
ur hans drukknuöu báðir 17. nóvem-
bet í haust. Nú er enginn cfi á því,
að Ólafttr frá Kúða fer til Ameriku í
vor; ekki batnar ástandið 1 Þistilfirði við
það. En þó að maðtir vildi fnra til
Ameríku, |>á er það ekki hægt, því eng-
inn getur keypt“.
Úr brjefl 20. júní '88: „Bjargarskortur
hefur verið mikill, sem eðlilegt er, þvi
margir gáftt skopnum mat, meðan nokk-
ur munnbiti var til, og svo varð mat-
urlaust á Kaufarliöfn, og nú komið í
10. viku sumars, og engin björg að fá
neins staðar; hvergi komin skip það
sem frjettist, og hvergi orðið fiskvart
hjer nje í nærsveitunum; skepnur víð-
ast livar gagnslausar; það hefur því ver-
ið hið numasta sultarlíf nú um langan
tíma og verður meðan engin lijörg frest.
Fólkið lifir mest af grösum og lítilli
stekkjarmjólk“. Svo telur liann upp
skepnu-eign hjá mörgum búendum, og
er hún hin aumasta, og segir svo:
„Verði lítill flskiafli í sumar og engin
liöpp koma fyrir, svo sem hvalrekar
eða annað því um líkt, veit jeg ekki
hvernig fólk fer að lifa“. Og í öðru
brjefi: „Mig vantar orð til að lýsa því
hvað ástandið er óttalegt í Þistilfirði".
En til hvers er að verti að ræða og
rita um bágindin á íslandi, ef enginn
gerir neitt til að reyna að hjálpa?
Hvað er )>að sem þarf að gera til að
hjálpa? Þeirri spurningu leitast jeg við
að svara á þessa leið: Að allir íslend-
ingar í Ameríku, sem bera kærleiks-
fullt hugarþel til nauðstaddra bræðra
sinna, taki höndum saman og myndi
lijálparsjóð með almennutn fjársamskot-
um, sem hver leggi til eptir efnum
og ástandi. Slíkur hjálparsjóður mundi
með framtiöinni geta gert óinetanlegt
gagn; í hann þyrfti að leggja árlega.
Ætli það væri óhugsandi að lijerlendir
menn kynnu að rjetta oss hjálparliönd
líka með að leggja i þennan hjálpar-
sjóð, ef það mál væri rækilega túlkað
fyrir þeim í blöðtinum, og þeir sæju að
slendingar gengju sjálflr á undan með
fúsum vilja og framkvæmd í tjeðu efni?
Það sem fyrst þyrfti að gera í þessu
efni, er að einstakir menn í hverju
byggðarlagi meðal íslendinga gengist
fyrir tjeðum fjársamskotum. Eptir minni
liugsan ætti lielzt að brúka þennan
lijálparsjóð til að flytja vestur fátæka
fjölskyldumenn frá þeitn hreppum, sem
menn hjer þættust vera vissir um að
væru bágstaddastir heima á íslandi; en
heilsu-fatlað fólk og gamalmenni ætti
ekki að flytja, eins og Gunnar hefur
stungið upp á, nema því að eins að
þeir hafi einhverja vissa til að sjá fyr-
ir sjer hjer; það er nógu margt til af
af hinu fyrrnefnda fólki, sem eykur
lireppunum óbærileg þyngsli heima; fyr-
ir það steypast margir hreppar heima,
að fátreka fólkið má til að sitja kyrt,
en bjargálnamennirnir flytja vestur hing-
að, þegar þeim þykir ekki lengur við
verandi fyrir óáran og sveitarþyngslum;
og þetta er það, sem algerlega hefur
steypt Þistilfirði. Jeg get vel ímyndað
mjer, að margur muni svara mjer því,
að það sje ekki nóg ng flytja fátækt
fólk að heiman, það þurfi líka að sjá
fyrir, að það geti lifað, þegar það er
hingað komið. Sjálfsagt þyrfti að vera
einhver fyrirhyggja með það, að fátækt
fólk geti haft viðnnanlegt lif, þegar það
er hingað komið, en jeg veit til þess,
að I mörgum hreppum heima eru fá-
tækir fjölskyldumenn, sem eiga vini og
venslamenn lijer í Ameriku, sem fúslega
mundu taka á móti þeim, og sem hafa
boðizt til að taka á móti þeim. Þetta
fólk þyrfti að sitja í fyrirrúmi með að
flytjast vestur. Þannig gæti jeg vísað
á fátœkar fjölskyldur bæði á Langanesi
og í Þistilfirði, sem eiga visa móttöku-
menn hjer; en ekki svo það ncegi, allta
sízt úr Þistilfirði. 8vo retti helzt að
fl}'tja þá fjölskyldumenn, sem sýnast
hafa heilsu og þrek til að vinna ltjer,
en eru þó öðrum til byrði heima. Mest
myndi undir því komið að liœgt væri
að sjá þeim fyrir atvinnu árið um kring
Um leið og jeg bið hina heiðruðu
útgefendur Lögbert/s að Ijá þessum skýr-
ingum mínum og viðbót við ritgerð
Gunnars Gislasonar rúm í blaði sínu,
leyfi jeg mjer að stinga upp á því við
þá: livort þeir, vegna nauðlíðttndi brreðra
heitna, vilji ekki taka það að sjer, að
gangast fyrir almennum fjár-samskotum,
til að stol’na hjálparsjóð þann, scm lijer
að framan er um talað, ef þeir að að-
alefninu til eru mjer og Gunnari Gísla-
syni samdóma.
Sjera Jon Bjarnason og “San.einingin
Um sjera Jón Bjarnason og blað
hans ritar sjera Matth. Jochumson
þetta í (5. bl. Iýðs\
„Eigi alls fyrir löngu lásum vjer í
samanhengi síðasta árgang kirkjutíma-
rits sjera .1. B. Og þó oss væri sumt
af því eigi ókunnugt áður, hljóp osb
kapp í kinn, enda fullu • kinnroði sak-
ir þjóðar vorrar ótrúlega vesaldóms, nð
hún skuli eiga forna, hálaunaða og há-
menntaða(?) þjóðkiikju, en hvorki neitt.
kirkjublað nje menntablað í kirkjulega
stefnu, enga nýja, frjálsa stofnun til
framkvæmda, hvorki fundi nje fjelög
nje fjör eða kapp, nje líf nje ljós, svo
menn heyri eða sjái. Og er það nú í
landi, sem drottinn er búinn að aga og
typta í þúsund ár—í landi, sem einmitt
á þessum árum hefur flestum liugsandí
mönnum sýnzt í flestu tilliti vera rjett.
komið á steypirinn—í landi, þar sens
fólkið mitt í sinum vesaldómi kaupir
fjölda af pólitiskum dagblöðum, sem
flest eru að vorri ætlan meir og miana
ókristileg í anda, ólirein og siðaspillandi.
Já, oss liljóp kapp í kinn og sorg og
bligðun; eu hins vegar veitti tímarit
þetta oss töluvcrða andlega nautn t,g-
huggun. Þótt „Lýð“ yrði fyrir ln'jgðið
varpað á eld óslökkvanda, segjum vjer
skýlaust, að bæði vorir pólitísku og
„andlegu“ leiðtogar megi bligðast sán
gagnvart oddvitum þjóðernis vors í
Yesturheimi. Vjer vitum vel, að þar í
landi er líka margt svart og seyrt, en
þar er hið góða g o 11 og lýgin 1 ý g i,
og þar er 1*1 °g vilji, einurð og i n n r tt
frjálslyndi og framfara-kapp miklu rneira
en hjer. \ jer skulum í annað sinn minn-
ast á veraldlegu blöðin, en hjer minnum
vjer alla hngsandi lesendur vora á „Sam-
eininguna“ og ritstj. hennar. Sjera Jón.
Bjarnason er að eins búinn að vera fá
ár vestra síðan haun fór aptur af laudi
þessu, en hve marga islenzka presta og
kirkjumenn mundi þurfa að leggja sam,-