Lögberg - 15.05.1889, Blaðsíða 3

letina í alþýðunni með pví að láta al-
pýðuna tieyja. En forsjónin fer ððru-
vísi að. Hún lætur eyrndarskapinn,
sem grúfir yfir latidi og lýð, óánægj-
una út af hörðum kostum, illri stjórn
og ónýtri pólitík, knýja stór-mikið
brot af pjóðinni, 7. til 8. part allra
Islendinga, til að leita af landi burt,
til pess að kenna þeim að trúa á
framtíðina, sína eigin framtíð og smá-
saman líka á framtíð Islands, trúa á
pað, að annar betri andi geti kom-
izt inn í pá, sem ríkjutn ráða par
heima. Jeg vona staðfastlega, að
pessi betri andi færist yfir land og
)ýð oinmitt fyrir vesturfararhreyfing-
una. Jeg trúi alls ekki á læknisráð
Jóns Ólafssonar, og á ráð Gests
Pálssonar að eins til hálfs. Læknis-
ráð Schierbecks fyrirlít jeg. En á
ráð pað, sem forsjónin hefur haft,
trúi jeg af öllu hjarta, og jeg gjóri
meira en að trúa á pað. Jeg sje,
að pað er pegar farið að hrífa.
Mörgum sýnist eflaust „íslendinga-
fjelagsmaðurinn11 fara ineð öfgar,
par sem hann er að segja, hvað eigi
að gera og megi gera íslandi til
viðreisnar. Mörgum mun pykja
hann hafa greiniloga oftrú á fram-
tíð Islands, einkum meðal landa
vorra á Islandi, sem allt af fniynda
sjer, að landið hljóti æfinlega að vera
klaett í sinn gamla búning, að eng-
in útlend framfararáð eigi við á Is-
landi. En pá vil jeg segja: Sje
meginið af pví oftrúarráð, sem „Is-
lendingafjelagsmaðurinn“ kemur með
til verklegrar viðreisnar Islandi, pá
parf ekki lieldur um framtíð Islands
að tala. Sje ómögulegt að koma
upp reglulegum hafskipum á Is-
landi, sjeu engin tiltök að koma
par á akfærum vegum, sje óhugs-
andi að leggja par frjettapræði og
járnbrautir o. s. frv., er pá ekki
augsýnilegt fyrir alla hugsandi menn,
að landið dregst svo algerlega apt-
ur úr og út úr hinum menntaða
heimi, að pjóðinni, er pað byggir,
verður ómögulegt að haldast í hend-
ur við aðrar pjóðir, að pjóð vorri
verður á endanum par alls eigi
vært, svo framarlega sem hún á
að geta lifað menntuðu lífi sam-
kvæmt pjóðmenningarkröfum pessa
og komandi tíma? Island gat verið
menntað land með pann miðalda-
brag, sem pað allt af hefur haft og
©nn hefur, svo lengi sem viðlíka
miðaldabragur var líka í öðrum
löndum. En þegar öll önnur lönd
fyrir hinar stórkostlegu verklegu
framfarir og notkun náttúruafianna
hafa kastað ellibelgnum, pá verður
Island líka að færast í ham nýja
tímans, til pess að fólkið, sein pað
byggir, eigi að geta talizt meðal
menntaðra pjóða.
f
Jjberfunt bií) t sjoimt?
F'yrirlestur cptir Einar Hjörleifsson.
Jeg sje ástæðu til nð leggja sjerstnk-
lega mikla álierzlu á fetta atriði, Fví
að hafi liindum mínum yfirsjezt í nokkru
efni síðan |>eir komu til þessa lands,
|á liefur |>að verið í þessu. Sannast að
segja hefur verið linrt á f>ví, nð stór
flokkur þeirra, að minnsta kosti, hafi
veriö mælnndi ínáli. Ilvað sem sumir
menn hafa sagt eða gert, (>á hefur |>að
lijá œði-mörgum mönnum endilega átt
að vera einhver svívirðing fyrir almenn-
ing þjóðar vorrar. I’að er nokkuð ó-
trúlegt., en þið vitið þnð þó liklegast
öll að (>að er sntt, að þegar jeg þýddi
í fyrra „Stjórnarstörf Mr. Tulrumbles“
eptir Charles Dickens, sögu, sem rituð
var á Englandi fyrir eitthvað 60—70 ár-
um, þá voru þeir ekki allfáir landar
mfnir hjer í bienum, sem það vakti fyr-
ir, nð þessi saga mundi að einhverju
leyti vera stíluð upp á íslendinga í
Winnipeg; þeim var vfst reyndar fæst-
um ljóst, nö hverjv leyti hún væri stíl-
uð upp á íslendinga í Winnipeg, en
það voru þeir sannfærðir um, að sagan
ætti nð cinliverju leyti að vera þeim
til svívirðingar. Jeg mun vera sá, sem
orðið liefur einna harðast úti í þessu
efni, jví að jeg held að jeg hafi naum-
ast sagt svo „góðan dnginn“ eða „gott
kvöld“, að sumir menn hafi ekki hald-
ið að í þessu mundi liggja einhver sví-
virðing fyrir almenning. Fyrirlestur
minn um skáldskap hjeldu þeir, að
hefði verið fluttur til þess að svívirða
íslenzkan almenning. 1 flestu eða öllu
því, sem jeg sagði hjer um tíma á ís-
lenzkum samkomum, eða hafði yfir,
hjeldu þeir að lægi einhver svívirðing
fyrir íslenzkan almenning. Þannig las
jeg einu sinni upp hjer á samkomu á
fjelagshúsinu ferð drottningarinnar á
Englandi yfir til Frakklands eptir Jón-
as Ifallgiímsson. Það voru j'msir sann-
færðir um það á eptir, að einliver sví-
virðing hefði verið í )>ví fyrir íslenzkan
almenning. Löghergi bernst við og við
brjef um það, að það sje að svívirða
íslenzkan almenning. Æfinlega eru þau
brjef samt nafnlaus. Jeg las upp sögu
tvívegis lijer I Winnipeg síðastliðið sum-
ar. Efni liennnr var að sýna nokkur
atriði úr sálarlífi eins fátæks og lítil-
siglds Islendings, sem nýkominn er liing-
að til Ameríku, og lýsingin á lians innra
manni er svo hlýleg, sem mjer var
framast unnt að skrifa hana. Þessi
saga átti að vera samin og lesin til að
svívírða íslenzkan almenning, og einni
umkvörtun um þá svívirðiug fyrir ísl.
almenning var enda lánað rúm í Hkr.
í einu orði, eptir því scm sumir menn
halda, er jeg allt af og óaflátanlega að
ganga í kring eins og grenjandi ljóiy
og svívirða íslenzkan almenning.
En jeg er samt ekki að tala um þetta
lijer í kvöld, af því nð jeg hef orðið
fyrir þessu. Ilefði enginn aunar orðið
fyrir því, þá liefði jcg sagt, annaðhvort
að þctta væri hrein undantekning, ell-
egar þá að jeg mundi eiga þetta skil-
ið. En jeg á hjer ekki einn hlut að
máli. Þetta kemur yfir höfuð fram við
alla, sem eitthvað hafa dug í sjer til
að segja, nf livað einlægum huga, sem
menniruir svo hafa starfað og þrælað
fyrir því, sem þeir liafa álitið lífsspurs-
raál fyrir sína þjóð. Þnð þarf ekki nð
fara lengra en til sjera Jóns Bjarna-
sonar. Ilvernig hefur liann ekki átt að
vera að skamma og svivirða íslenzkan
almenning. Og úr því jeg miunist á
þvættinginn, sem gengið hefur mannn
á milli út úr því, hvernig sjera Jón
Bjarnason ætti nð svívirða íslenzkan al-
menning, þá get jeg ekki látið hjá líðn
aö benda mönnum á, hver var uppá-
haldsprestur íslendinga af enskum prest-
um lijer í bænum, að ininnsta kosti
um nokkuð langan tima. Það var Mr
Silcox, sá harðorðasti prestur, sem að
líkindum hefúr prjedikað lijer í Winni
peg; prestur, sem viðhafði slíkt orðalag
á stólnum um fólk, að enginn islenzk-
ur prestur, hvorki sjera Jón Bjarnasom
nje nokkur annar, mundt leyfa sjer
annaS eins. Vegna hvers þola nú ís-
lendingar lijerlendiim prestum sterk ó-
not, ef til vill einmitt sömu mennirnir,
sem ekki (>ola löndum sínum að þeir
|>ýði 60—70 ára garala sögu eptir Char-
les Dickens, eða lesi upp gamanbrjef
eptir Jónas Hallgrímsson? Jeg ætla
ekki að svara því spursmáli —af því að
jeg er sannfærður um, að cf jeg svar-
aði því, eins og mjer býr í brjósti, þá
mundi verða sagt uin þennan fyrirlest-
ur að liann hefði ekki gengið út á
neitt annað cn að svivirða íslenzkan
almenning.
Það er svo sem síður en svo, að jeg
vilji lialda nokkru fram í þá áttina, sem
það sjeu allir, eða flestir, landar minir
hjer vestra, sem gangi um með þessa
svívirðingar hræðslu. Það er síður en
svo. Ef nokkuð þvi likt ætti sjer stað,
eins og að flestir íslendingar lijer væru
svona, þá væri lijer auðvitnö enginn
alminnilegur íslenzkur maður; þeim væri
þá ómögulegt að lialdast lijer við. Þá
hefði hehlur ekki neitt lngazt nokkurn
tíma hjá okkur, engar framfarir orðið.
Þær eiga sjer ekki stað í slíku andlegu
lopti, sem myndast þar sem enginn má
segja meiningu sina. Enda vitið þið það
víst öll, að það eru ckki mennirnir,
sem cru að starfa hjer að almenuum
framförum íslendiuga, sem allt af cru
að nöldra og gera veður — „kikka", eins
og það er kallað á amerikanskri íslenzku
— út af öllu, sem sagt er viðvíkjnndi liag
og stefnu landa vorra i þessari heims-
álfu. Þeir menn láta sjer nægja að
leggja þann skerf einan til framfara-
baráttunnar, að uíða þá, seni eitthvað
þora um hana að tala, fyrir það að þeir
sjeu að svivirða islenzkan almenning.
En þó að það sjc minni hlutiun af
fólki þjóðar vorrar hjer, sem á hlut að
máli með þessa svívirðingar-hræðslu, bá
er á.tæða til að gjalda alvarlega var-
huga viö þeirri stefnu. Jeg þekki enga
stefnu liættulegri en þá, að reyna að
*oka munninum á j>eim mönnum, sem
eitthvað hafa að segja. Jeg man ekki
eptir neinu, sem síður horfir til fram-
fura, en )>að, ef hún fær vöxt og við-
gang vor á meðal, sú skoðun, að ekk-
ert megi segja við almenning þjóðar
vorrar nema skjall. Og jeg man ekki
i svipinn eptir neinu ástandi öllu óvirðu-
legra en því, að sitja í fússi með apt-
urlokuð augun og eyrun af hræðslu við
það að eitthvað kunni að þeim skilning-
arvitum að berast, sem sje svivirðing
fyrir íslenzkan almenning.
'Það veröur að komast iijn í nlmenn-
ing þjóðar vorrar að leggja rækt við
islenzkan fjelagskap og islenzkr sam-
kvæmislíf. Hver einasti ærlegur íslend-
ingur ætti að styrkja allan okkar fje-
lagsskap af fr.emsta megni, að svo miklu
leyti, sem maður ekki mundi inna
þnnn styrk af liendi beinlínis móti sam-
vizku sinni. Því að þessi fjelagsskap-
ur hefur óumiæðilega mikla þýðing fj’rir
oss, þó að okkur finnist hann með köfl-
um nokkuð mikill lijegómi. Ilann er
eitt af aðalskilyrðunum fyrir því að
við getum orðið færir um að taka þátt
í hinum æðri greinum af lijerlendu
þjóðlifl. Og í þetta sinn á jeg ckki
svo mjög við nytsemi og þýðingu þeirra
málefna, sem þessi fjelagsskapur, hverju
nafni sem hann nefnist, liefur einkum
tekið að sjer að berjast fyrir. En jeg
á við æfinguna og menntunina, sém
því fylgir, að standa í og taka þátt í
fjelagsskap, sem nokkurt verulegt og
reglulegt snið er á. Það cr samskonar
fjelagsskapur hjerlendra manna, sem hef-
ur haft þann árangur, að nú má svo
að orði kveða, sem |>að sjeu stórmælsk-
ir menn í liverju einasta smáþorpi út
um allt þetta mikla laud. Það er saras-
konar fjelagsskapur hjerlendra mannn,
sem að vissu leyti hefur gert Ameríku-
menn að þeim mönnum, sem þeir eru,
svo að sagt hefur verið ura þá af sum-
um liinum djúpvitrustu mönnum Norð-
urálfunnar, að það muni vera óhugsandi
að svipta þá frelsi sinu. Vegna hvcrs
mundi þnð verða svo afar-torvelf? Vegna
þess, að livað litið, sem út af ber, j>á
kunna Ameríkumcnn að sameina krapta
sína, að organisera sig. Hver smáknup-
maðurinn kann að stýra fundi, svo að
hann gangl eins skipulega eins og con-
gressinn í Washington eða parlamentið
í Ottawa. Ilver crviðismaðurinn kann
að semja lög, live nær sem á þnrf að
halda að menn vinni samnu í fjelags-
skap. Og nllur almenningur manna hef-
ur vanizt við það frá barnæsku að
hlýða lögum, sem sett hnfa verið nf
privatmönnum og aldrei hafa verlð nje
getað verið valdboðin. Þetta liefur fje-
lagsskapurinn kennt mönnum, alveg sain-
svarandi fjelagsskapur eins og sá,
sem við erum að bögglnst með, íslend-
ingnr, og sem sumir líta svo undur-
smáum augum á. (Meira).
S. POLSON
LANDSÖLUMADUR.
Bæjarlóðir o<r bújarðir koyptar
oir seldar.
o
J\\ \i t u r t a g ;t v b a r
nálægt bænutn, seldir ineð ínjög
góðuin skilmáhun. Skrifsto.fa í
Harris Block Main Str.
Beint á móti City Ilall.

EDINBURCH, DAKOTA.
Verzla nieð allan [rann varning,
sem vanalega er seldur í búðum i
smábaejunum út um landið ((jiiirntl
■stores). Allar vbrtir af beztu teg-
unduin. Komið inn og sjiyrjið um
verð, áður en f>jer kaupið annars-
staðar.
NORTHERN PACÍFIC
OG MANITOBA JARNBRAUTIN.
Kinu vagnarnir meft
—F 0 n S T O F U—
OG PULMANNS SVEFN- OG MIDDAGS-
VERDARVÖGNUM
Frá Winnipeg og suöur.
FARBRJEF SELD BEINA I.EIÐ TIL
ALLRA STAÐA í CANADA
einnig Iiritish Columbia og Bandarikjanna.
Stendur í nánu sambandi viS allar aðrar
brautir.
Allur flutningur til allra slafa í Canai'a
veröur scndur án nokkurar rekistefnu mc5
tollinn.
Utvegar far með gufuskipum til Brc'Jands
og Noröurálfunnar.
Farbrjef fil skcmnitiferða vcstur aö Kyrra-
hafsströndinni og til baka. Gikla í scx
mánuöi
Allar upplýsingar fást hjá öllur.i agcntum
fjelagsins
II. J. BELCII,
farhrjefa agent----285 5fain Str.
HERBEUT SWINFORD,
aðalagent---— 457 Main Str.
J. M, GRAHAM,
aöalforstöðumaöur.
JARDARFARIR. I
Hornið á Main & Mauket s'JTt.jj
Líkkistur og allt sem til jarð-R
irfara Jiarf.
ÓDÝRAST í BŒNUM.
Teg geri m jer mesta far uin, aðB
vllt geti farið sem bezt fmntB
við jarðarfarir.
1 ’elep/ione AV.
Opið dag og nótt.
M HUGIIKS. i
419
varir, að dálítið var farið að birta í göngunuin.
Svo leið ein mínúta til, og við stóðum á J>eim
undursamlegasta stað, sem augu nokkurs lifandi
manns hafa litið.
Lesarinn hugsi sjer Jrá stærstu dóntkirkju,
sem bann liefur nokkurn tima komið í, glugga-
lausa vitaskuld, en með daufri liirtu að ofan (sem
að líkindum hefur komið gegnum pípur, sem
staðið hafa i sambatuli við loptið fyrir utan, og
sem reknar hafa verið gegnum Jrakið, sem hvelfd-
ist ein lnindrað fet fyrir ofan höfuðin á okkur);
hann fær pá nokkra hugmynd um lögunina á
þessum feykilega helli, sem við vorum komnir
í; en þó var sá munurinn, að Jiessi dómkirkja,
sem náttúran hafði gert, var hærri undir loptið
og stærri um sig, en nokkur dómkirkja reist af
manna höndum. En dáseindir staðarins voru að
minnstu léyti innifaldar í þessari undursamlegu
stærð, {jvl *að í röðum eptir endilöngutn hellin-
um voru feykilega stórar stoðir, sem líktust því
að f>ær væru úr ís, en voru í rauti og veru úr
stönglabergi. Dað er ómögulegt fyrir mig, að
gefa mönnum nokkra hugmynd um Jrá ofboðslegu
fegurð og tíguleik, sein var á Jiessum hvítu
steinstoðum; sumar ]>eirra voru full 20 fet að pver-
niáli niður við grunninn, og p>ær náðu allt upp
að Jrakinu, þó hátt vœri. Aptur voru aðrar aö
myndast. Dar sem þetta átti sjer stað stóðu súl-
ur á steingólfinu, og eptir f>ví sein Sir Henry
Tl8
lampinn11, og hún dró fram undan skinnstakknum
sínum stóra viðarflösku fulla af olíu með fifu-
kveik I.
„Ætlar p>ú að koma, Foulata?“ spurði Good
á sinni afleitu eldhúss-kúkúönsku, sein hann hafði
verið að reyna að láta sjer fara fram í undir til-
sögn }>essarar ungu stúlku.
„Jeg er hrædd, lávarður minn“, svaraði stúlk-
an felmturslecra.
o
„Fáðu mjer Jrá kassann“.
„Nei, lávarður minn, hvert sem pú ferð, J>á
fer jeg pangað líka“.
„Hver fjandinn!“ hugsaði jeg með sjálfutn
mjer; ,,[>að verður ónotalega stautsamt, ef við
komumst nokkurn tíma út úr pessu‘“
Án frekari utnsvifa hlunkaðist Gagool inn í
göngin, sem voru nógu breið til þess að tveir
gætu gengið þar samsíða, og koldimm; hún vældi
út til okkar að rið skyldum koma og við fórum
á eptir, töluvert hræddir og skjálfandi, og ekki
dró J>að úr óttanum, að við heyrðum hraðan
vængjapyt.
„Hallo! hvað er [>etta? hrópaði Good; „eitt-
hvað lamdist framan í mig“.
„Leðurblökur“, sagði jeg; „haldið pjer á-
frain“.
Þegar við höfðum farið eitthvað 50 skref,
að svo iniklu leyti sem við gátum gert okkur
grein fyrir vegalengdinni, [>á urðum við [>ess
415
allt I einu í liug (af [>ví að jeg er kunliugite
gainla testamentinu) að Salónion liefði látiö af-
vegaleiðast og farið að elta útlcnda guði, og jeg
mundi eptir nöfnum [iriggja peirra — „Astorte,
gyðju Sídóníta, Kamos, guði Móablta, og Milkóiu,
guði Ammons barna“ — og jeg gat þess við
fjelaga mína, að pessar prjár líkneskjur, sem fvr-
ir fratnan okkur voru, kvnnu að eiga að túkna
pessa }>rjá falsguði.
„Hin“, sagði Sir Henry, sem var lærður
maður; hann hafði leyst af hendi pungt próf í
fornfræðum við lærðan skóla. „Dað getur verið
að [>etta sje ekki fjarri snnni. Astorte Ili'bre-
anna var sama sem Astarte FOnikíumanna, sem
mestir voru verzlunarmenn á Salóinons tfnnmi.
Astarte, sem síðar varð að Afrodite Grikkja, var
1$ *
mynduð ineð hornuin, líkum hálfmána, og parúa
eru orcinileir horn á höfðinu á kvenmnvndini:'..
n n *
Getur verið, að cinhver ombættismaður Föníkíu-
manna, setn haft hefur yfirstjórn yfir þessum nám-
um, hafi látið gera pessar risavöxnu inyndir.
Hver veit ?“
Áður en við höfðum lokið við aö skoða [>ess-
ar gömlu fornaldarleifar, Uom Infados til okkar;
hann heilsaði fyrst „hinum [>öglu“ ineð [>ví að
lypta upp sjtjóti sínu, og sjiurði okkur svo, liv\>rt
við ætluðuin J>egar í stað, að fara inn í Staö
Dauðans, eða við vildum heldur biða, |>angað til
viö hefðutn borðað miðdegisverð. Gagooi hafði