Lögberg - 21.08.1889, Blaðsíða 2

JJöglurg.
---MIDVIKUD 2i. ÁGÚST iSSg. ------
Útgefbndur:
Sigtr. Jónasson,
Bergvin Jónsson,
Arni FriSriksson,
Einar Hjörleifsson,
Ólafur J>órgeirsson,
Sigurður J. Jóhannesson.
-Ækdlar upplýsíngar viðvikjandi vcrði á attg-
Jsingum í LöGBF-RGt geta menn fengið á
skrifstofu blaðsins.
33Cve n:i:r scm kaupendur Lögbergs skipta
nm bústaS, eru J eir vinsamlagast beðnir aS
arnda skriflegt skeyti um Jað til skrifi
stofu blaðsies.
"ETtan á öll brjef, sem útgefendum LöG-
Bfrgs eru skrifuð viðvikjandi blaðinu, ætti
aS skrifa:
The Lögherg Printing Co.
35 Lon|bard Str., Winriipog.
VEGURINN
í Xýja íslundi.
t>að virðist svo, sem nllmikið um-
1al liafi orðið norður f nýlendunni
um veg Jrann, sem stjörnin hefur f
sumar látið endurbæta J>ar, og J>að
hefur alls ekki verið laust við að
óánægja hafi út af honum spurn-
izt. Aðvitað hafa ekki allir nj'-
lendu-búar komið sjer saman um
nð vera óánægðir. Það sýnir með-
al annars brjef |,að frá Icelandic
Iliver, sem prentað er á öðrum stað
í pessu númeri blaðs vors, og ekki
síður pakkarávarp pað til J>ing-
mannsins, Mr. F. W. Colcleughs,
sem oss hefur verið sent til prent-
unar, og líka er prtntað hjer í
blaðinu.
En ýinsum par norður frá befur
vegagerðin orðið að óánægju-efni
— pað er áreiðanlegt. t>að hefur
meðal annars komið fram f blaði
voru í grein frá Nýja íslandi, að
einhverjir J>ar nyrðra hafa haldið,
að ekki hafi verið kostað til veg-
arins nema $500 af ]>eim $1500,
sem pingið veitti. Svo hafa menn
ekkert getað skilið í Jjví, hvað
orðið hafi af afgangnum, tveimur
priðju af öllu fjenu, sem ætlað var
til fyrirtækisins. Vjer höfum heyrt
J>að utan að oss, að ýmsir muni
liafa ætlað, að sá afgangur hafi
runnið inn í vasa pingmannsins fyr-
ir St. Andrews-kjördaSmið. Talsverð-
ar útásetningar liafa líka heyrzt við-
víkjandi J>ví, hvernig ve^argerðin
væri af hendi leyst.
Viðvíkjandi pví, hvernig fjenu
hafi verið varið, getum vjer nú
tekið af öll tvímæli. Vjer höfurn
afiað oss reikningsins yfir kostnað-
inn við pessa vegargerð, og sá
reikningur er pannig:
Mælingakostnaður:
1 maður í 10 daga ($1.00 á d.)$ 10,00
,, >, >> >, >> me® akncyti
($3,00 á dag)............. 30,00
MælingamaSur í 10 daga
($ö,00 á dag)............. 50,00
Fæðispcningar í 10 daga.... 40,00
Uppdráttur af veginum...... 20,00
$150,00
Koslnaður Mr. McDonalds við
að semja um verkiS........ 60,00
Kostnaður Mr. McDonalds við
að yfirlíta verkið og l>orga.. 60,00
Borgað mönnum, sem höfðu
tekið verkið að sjer:
porvaldi pórarinssyni........ . $200,00
bigurði BjrtrnSsýni............. 8,00
Baldvin Jóns.syni.............. 30,00
Sjera M. Skaptasen............. 50,00
Gísla Jónssyni og Sig. Sigur-
björnssyni................. 147,00
Finnboga Finnbogasyni........ 10,00
Iiannesi ogjóhannesi Hanncs-
sonum.................... 300,00
Slefáni og Jóni Eirikssonum.. 140,00
Phillips Sínclairog Kirkness.. 200,00$| ],(-, oo
Samtals......$1415,00
Af |>essuin reikníngi geta menn
sjeð, hve rojög peim mönnum hef-
ur skjátlazt, sem stóðu í peirri
ineininoru, að ekki hefði verið varið
nema $500 til vegagerðarinnar.
Annars skal pess getið, að vérk
pað, sem peir Sinelair og Kirkness
unnu, liggur utan nýlendunnar,
en pað var álitið ómissandi til pes*
að vegurínn um sjálfa nýlenduna •
gæti orðið að fullum notum. En
eins og sjá má af reikningnum
hafa Islenzkum nýlendumönnvm, sem
tekið hafa að sjer vissa kafla af
veginum, verið borgaðir $945.
Að pví er Jieirri tilgátu viðkem-
ur, að svo og svo miklir pening-
ar hafi runnið inn til Mr. Colcleugh’s
pá fellur hún auðvitað um sjálfa
sig hjá hverjum manni, sem lítur
á Joennan reikning. Peningarnir,
scm veittir voru upphaílega, hafa
allir verið borgaðir mönnuin fyrir
visi verk, að undanteknum $ 85,
sem gengið hafa af. Eu til frek-
ari fullvissu skuluin vjer benda mönn-
uin á Jrað, sem hr F. S. segir hjer í
blaðinu að Mr. Colcleugh hefur farið
8 ferðir norður 1 nýlendu og borið
sjálfur kostnaðinn af peim. Og
hann kvað hafa bætt fleirum lönd-
um upp skaða, sem hann hefur
verið hræddur um að peir hafi orð-
ið fyrir við vegargerðina, heldur
en Sigurði Björnssyni—auðvitað
af sínu eigin fje.
Viðvikjandi óánægju peirri, sem
bólað hefur á út af pví, hvernig
vegurinn sje, [>á getum vjer auð-
vitað ekki um pað borið, á hve
miklum röktim hún er byggð, par
sein vjer höfuin ekki sjálfir veginn
sjeð. En gætandi er pess, að menn
purftu aldrei að búast við, áð fá
góðan veg fyrir ekki meira fje en
pað sem veitt var. En prátt fyr-
pað verður pví ekki neitað, að
meira tillit hefur verið tekið til
íslendinga í Jressu efni heldur en
peir sannast að segja opt og tlð-
um hafa átt að venjast, par sem
bæði fje petta var veitt eingöngu
i peirra Jrarfir, og J>oir eins látnir
sitja fyrir verkinu. Slíkt ætti sann-
arlega ekki að valda eintómri ód-
nœgfu meðal blutaðeigenda. Og að
hinu leytinu ættu menn að varast,
að breiða misskildar og rangar sak-
ir út um saklausa menn, sem ein-
mitt eru að vinna í Jrarfir pjóð-
flokks vors. Dað er ekki örvænt
um, að J>eir kynnu að trjenast
upþ við pær pakkir.
AFNÁM FRÖNSKUNNAR
0G
KENNSLUifÁLA-llÁÐJIERltA NN.
Ráðagerðir Alr. Martins, sem get-
ið var um í síðasta blaði voru,
hafa mjög vakið athygli manna og
umræður — fyrst og fremst auðvit-
að innan Manitoba-fylkis, og einn-
ig út urn alla Canada. Dómarnir
hafa, svo sem af sjálfsögðu, verið
mjög misjafnir. Eins og nærri má
geta, hafa Frakkar risið öndverðir
við, og p>ykir peiin sem rjettur
sinn eigi nú mjög að verða fyrir
borð borinn. Yfir höfuð má segja
að frjátslyndi flokkurinn hafi tekið
vel boðskapnuin um, að afnenia
frönskuna sem löggilt mál lijer í
fylkinu.
Með lögum peim, setn gerðu
Manitoba að fylki, var franskan
löggilt hjer í fylkinu að nokkru
leyti. t>á var meir en helmingur
fylkis-búa franskur, og allur porri
peirra manna gat J>á ekki komið
fyrir sig ensku orði. Nú er stór-
kostleg breyting orðin á pessu, eins
og kunnugt er. Frakkar hjer í
fylkinu eru nú orðnir iniklu færri
en pá í tiltölu við ensku-mælandi
fólkið, og enn ineir hafa peir fækk-
að tiltölulega, sem ekki kunna
enska tunga. Blöðin líta pví svo
á almennt, sem pörfin á löggild-
ing frönskunnar sje algerlega undir
lok liðin, og pað sje jafnvel all-
langt síðan að hún hafi nokkur
verið. Auðvitað fylgir J>ví að hafa
tvö löggild mál allmikill kostnaður
fyrir fylkið og önnur ó{>ægindi, sem
reka á eptir afnárni frönskunnar.
En pað er ekki að eins kostn-
aðurinn og önnur smá-ópægindi, sem
hjer er litið á. Aðalatriðið er pað
fyrir flestum, að skólarnir verði al-
enskir. Blöðin leggja mikla áherzlu
á pað um pessar inundir, að petta
sje brezkt fylki, og að á pví hvíli
sú skylda gagnvart brezka alríkinu,
sem pað sje partur af, að verða
sem enskast. Allt, sem beinlínis
heyri til almenningi hjer í Mani-
toba, eigi pví af sjálfsögðu að vera
onskt. Og auk pess sje ekki hægt
að gcra börnunum mciri greiða rneð
iieinu öðru móti en leggja peim pá
skyldu á herðar í uppvextinurn að
læra ensku — svo framarlega sem
ætlazt sje til að pau verði brezkir
pegnar, J>egar J>au verða orðin full-
orðnir menn. ]>að er talsvorð lexía
fyrir vora J>jóð líka, allar pessar
umræður út úr pessum fyrirhuguðu
breytingum, og mun síðar verða
rækilegar minnzt á pað í blaði voru.
En pó að hinu fyrirhugaða af-
námi frönskunnar hafi yfir höfuð ver-
ið tekið vel, pá er anliað atriði f
ræðu Mr. Martins, sern tiltölulega
fáum virðist hafa getizt að. t>að
er afnám nefnda peirra, sem staðið
hafa fyrir kennslumálum fylkisins.
t>að eru margir pvf meðmæltir, að
sá greinarmunur verði afnuminn,
sem hingað til hefur verið á peim
skólum, sem ætlaðir hafa verið börn-
um prótestanta og kapólskra manna,
og sem styrktir hafa verið af al-
mennings fje. En hitt fær öfl-
uga mótspyrnu, að kennslutnála-
nefndirnar verði afnumdar, og í
peirra stað verði settur kennslu-
mála-ráðherra. Menn eru hræddir
við, að gera [>annig alpýðufræðsl-
una beinlínis háða pólitisku flokk-
unum, og peim byltingum, sem [>eir
kunna að koma til leiðar. í hvert
skipti, sem annarhvor pólitiski flokk-
urinn byltist úr völdum, mundi
jafnframt koma nýr kennslumála-
ráðherra, og J>að pykir mjög mörg-
um ísjárverð og [úirflaus áhætta,
par sem uppfræðsla alpýðunnar er
svo sjerstaklegs eðlis, og á svo
litið skylt við önnur pólitisk mál,
sem menn kann að greina á um
hjer f fylkinu.
SVI K A M ILLA
rOSTÁ VlSANANNA.
Vjer leyfum oss að vekja athygli
lesenda vorra á útdrætti peim úr
ræðu Dr. Gríms Tomsens við fyrstu
umræðu fjárlaganna á alpingi i
sumar, sein prentaður er í siðasta
nr. blaðs vors og lekinn eptir
Fjallkonunni. Dr. Thomsen bend-
ir á, að skuld landsjóðs við rikis-
sjóð hafi verið við siðustu áramót
382,000 kr. og af peim peningum
sje póstdrlsaiia-skuldin 290,000 kr.
Þetta skuldasafn, segir Dr. Thom-
sen, að lialdi áfram, „pví allt af
sjeu íslenzku seðlarnir lagðir inn á
pósthúsið, og póstávísanir borgaðar
i peningum.“ Knn fremur segir hann
og, að J>etta skuldasafn gangi nœst
þvl að vera sfjómarskrdr-brot, J>v*
að engin heimild sje til að stofna
landinu í skuld, neina með lagaboði.
Af pessu geta menn sjeð, hvort
petta póstávísana-mál muni hafa
verið eintómur pvættingur úr Ei-
riki Magnússyni og Lögbergi, eins
og sumir vitringar hafa verið að
geta til. Augun eru greinilega
farin að opnast á alpingi fyrir pví,
að eitthvað muni til muna vera
athugavert við að taka pannig í
sífellu á móti íslenzku seðlunum á
pósthúsinu óg borga [>á út í pen-
ingnm erlendis.
En pað er einkennilegt, frá hverri
hlið máls er hafizt viðvíkjandi J>essu
á pingiini. Stjórnin er að eins vítt
fyrir, að hafa komið landinu í skuld,
en hins lætur doktorinn ógetið,
hvernig stjórninni tókst að steypa
landinu í pessa skuldasúpu og tæma
landssjóð — pví doktorinn tekur ]>að
meðal annars fram i ræðu sinni
að peningaforði sjo enginn fyrir
hendi.
En hvernig í ósköpunum átti
öðruvísi að fara með pessu dá-
samlega seðla-fyrirkomulagi? Hvern-
ig átti að borga póstávísanaskuld-
ina, pegar engir peningar voru til
til að borga með? Og hvers virði,
roru að hinu leyti seðlarnir, ef
peir hefðu ekki verið teknir á
pósthúsinu fyrir póstávíganir? Hvað
mundu margir kaupmenn hafa á-
girnzt pá, eptir að póstineistarinn
var farinn að hafna peim? Og hvað
mundu ]>eir hafa orðið í háu verði
meðal almennings, ejjtir að kaup-
menn hefðu verið farnir að slá
hendinni á móti [>eim?
Dr. Thomsen segir að „stjórnin
og ]>ingið verði að koma sjer sam-
an um að auka tekjur landssjóðs“ —
auðvitað með nýjum sköttum —-
„svo, að ekki einungis enginn tekju-
halli vcrði, heldur afgangur ti) að
borga skuldina“. Mundi ekki vitur-
legra að stöðva á við uppsprettu
en við ósinn? Með öðrum orðum,
raundi ekki skuldin pægri viðfangs,
ef „svikamilla póstávísananna“ væri
stöðvuð, heldur en ef hún er látin
ganga í sífellu, og jafnt og pjett
kallað eptir nýjura álögum á almenn-
ing til að vega upp á móti?
FARISEINN.
fsafold flytur lesendum sínuin
(í 50. og 51. nr.) alla grein hr.
Ásgcirs J. Lindals, J>á er stóð í
blaði voru í aprílmánuði í vor, og
henni J>ykir sem sú grein muni
„sýna, hvort Sigurður heitinn Gísla-
son og aðrir, er ekki hafa viljað
staðfesta gumið um vcllíðan landa
vestra, muni h.-.fa farið með rnjög
mikil ósannindi.“
„Litlu verður Vöggur feginn“.
I>að er ekki opt að hnífur ftcfoldar
kemur í feitt, að pví er landa hjer
vestra snertir. Hún setur sig heldur
ekki úr færi að nota pað. Sainkvæmt
peim sanngirnis og jafnrjettis reglum,
sem vjer höfum ávallt viljað kajjpkosta
að stjórna blaði voru eptir, álitum
vjer skyldu vora að taka J>essa
grein herra Lindals í blað vort, pó
að vjer naumast sæjum neitt ann-
að í henni en misskilning og rugl,
E>ví að par var á skipulegan og
laglegan hátt haldið fram vissum
skoðunum, sem áttu fullan rjett á
sjer meðan [>ær voru óræddar, að
minnsta kosti pann rjett, að pær
væru hugleiddar og ræddar — pó
pær rammskakkar væru.
Annars pótti petta meðal landa
hjer einhver sú lakasta groin, sem
staðið hefur í blaði voru. E>að dukl-
ist víst engum hjer, að bak við
]>á grein stóð næstum pvf óskilj-
anleg fáfræði um allan hag landa
hjer vestra, að maðurinn var í raun
og veru allsendis ekkert, eða pví
som næst, farinn að botna í lífinu
hjer. En ]>eir sem kunnugastir
voru, gátu getið í vonirnar, að grein-
in mundi liafa fcngið nokkurn lit
af örðugleikuin peim sem höfund-
urinn hafði sjálfur átt við að strlða.
Ernla fann hann sig og skömmu eptir
að greinin var prentuð, knúðan til
að rífa sig upp paðan, sem hann
hafði hafzt við frá pví hann kom
heiman að, og flytja sig mörg hundr-
uð mílna burtu.
Og nú er pá pessi grein kom-
in alla leið inn í ísafold. Við
pví höfum vjer ekkert annað að
segja en pað, að pað hefði verið
drengilegra og myndarlega af blað-
inu, að geta pess um leið, að ritst.
Lögbergs hefði ekki tekið pessa
grein alveg pegjandi f blað sitt.
E>ví að Lögberg gerði J>að ekki.
E>að ininntist töluvert á efnið í
pessari Lindals-grein, og J>að tals-
vert rækilega, að pví er allmörg-
um fannst.
fsafold pykist vafalaust vilja fræða
íslendinga um hagi landa ’njer vestra.
Henni gat ekki neitt annað geng-
ið til, pegar hún tók pessa löngu
grein — nema J>á hrein og bein ill-
girni, sem vjer ekki ætluin að geta
til. E>að koma sjálfsagt nógu marg-
ir aðrir með [>á tilgátu, pó að vjer
göngum undan. En hafi henni verið
alvara með að fræða menn um J>essi
atriði, og hún endilega viljað nota
til pess grein hr. Lindals, [>á hefði
óneitanlega legið nærri fyrir henni,
að koma J>á Ifka rneð [>að sem hr.
Lindal var svarað.
En pað gerir fsafold ekki. Ilún
getur ekki einu sinni um að honuin
hafi verið svarað neinu.
Sama blað hefur einu sinni áður
komizt fagurlega að orði viðvíkj-
andi ástæðuin vorum lijer vestra;
pess vegna er ómissandi a5 blöðin leggi
fram sinn skerf í þessu máli, sem öðrum
er almenning varða; en paö gcra þau þvl
að eins dyggilega, að það sje skoðað frá
báðutn hliðum“.
E>að er á J>ann hátt, sem hjer
að ofan er sagt, að Isafold fer
eptir sfnum eigin ráðleggingum.
E>að er á pennan hátt, að hún skoð-
ar málið „dyggilega“, „frá báðum
hliðum“. Og hún hefur ávallt skoð-
að pað mál jafn-„dyggileg.á“ „frá
báðum hliðum“.
íaafold er hálft 5 hvoru að kvarta
tindan „upplilástur-brigzlum“ hjeð-
an að vestan. Mundi hún heim-
færa pað par undir, ef vjer, í
inesta bróðerni, minntum hana á
menn, sem einu sinni var „brigzl-
að“ um, að J>eir vildu binda öðr-
um pungar byrðar, sem pá ekki
langaði til að vera að rocast með
sjálfa?
SÝND VEIÐIN EN EKKI GEFIN.
í 32. tölublaði Heimskringlu p.
á. stendur grein, með yfirskript:
„Gjafir til kirkjunnar“.
Það er ástæða til, pegar maður
les pessa fyrirsögn, að álíta, að í
greininni sje verið að mæla með
pví, að gefið sje til kirkjunnar.
En, pað er allt annað en áhugi
fyrir pví, sem kemur höfundi [>ess-
arar grein&r til J>ess, að rita um
málefni kirkjunnar og gjafir til
hennar.
E>að Hggur svo sem í augum uppi,
að höfundinutn hefur J>vert á móti
blætt í augum, að sjá pessa $50,00,
sem hann talar um í grein sinni ,
renna í „kirkjusjóðinn11, og öll
greinjan, sem skín út úr grein hans,
er vitanlega sprottin af pví, að
honum ekki stóð pað hapji af frá-
falli Júlíusar sál. Jónassonar að
geta sjálfur krækt f pá.
Lengi undanfarandi hefur í sömu
áttinni brytt á sorginni út af frá-
f a 1 1 i -— þessara peninga, frá peim
sem í pá vildu ná. Og nú loksins
ræður G. Jiessi Eggertson J>að af,
pegar hann ætlar að örmagnast
undir byrðinni, að flýja á náðir
Heirmkringlu, til J>ess með henni
að útausa hjarta sínu fram fyrir
lesendur hennar.
Einn af peim kveinstöfuin, sem
hr. G. Eggertson ber þar upp, er
sá, að hinn látni .1. Jónasson, hafi
beðið frænda sinn Hafliða Guð-
mundsson að koma pessum j>en-
ingum til skila. Kannske liöfund-
inum hefði J>ótt eins vel til fallið,
að liann hefði trúað fyrir því mági
sínum, G. Eggertssyni, sem hefði
J>á, ef til vill, ekki talið eptir sjer
að gefa pá upplýsing, að pessir
peningar ættu ekki að fara til
Margrjetar Jónsdóttur, samkvæmt
fyrirmælum pess dána, lieldur til
erfingja hans, konu höfundarins.
En pað er ekki búið með [>að.
E>ó hann viti að Hafliði Guðinundsson
hafi skilað jieningunum pangað, sem
fyiir hann var lagt, og sjái [>á þann-
ig ganga sjer úr greipum, sjái
sína arfsvon bregðast, pá fylgir
hann peim samt eptir með brenn-
andi áhuga alla leið inn í kirkju-
sjóðinn, og eru peir ]>að fyrsta,
sem mjer vitanlega, hefur orðið til
að draga huga höfundarinns að
kirkju vorri hjer og málutn hennar-
Höfundurinn er að leitast við £
grein sinni, að sýna frnm á að
J>essir peningar hafi ekki rerið eign
Margrjetar Jónsdóttur o. s. frv\
E>að gerir ekki svo mikið til, hvort
svo var, pví ef þoii voru ekki
eign hennar, J>á hafa peir verið
eign Júlíusar sál., og hann hefur
J>á verið sjálfráður að, hvernig hamn
ráðstafaði peim. En J>að er ein-
kennilegt, að áður en hann leggur
út í pá frásögu, pá hefur hann svo>
mikið við, að taka pað fram, að
pað sje sannleikur, sem hann ætli
nú að fara að segja. Mig furðar
heldur ekkert á pvl [>ó hr. G.
Eggertssyni pætti petta vissara, þvf
hann hefur víst vitað, eins og sv»
margir aðrir, að pessi saga hans-
var ógönn saga.
I pá kemur nú höfundurinn held-