Lögberg - 21.05.1890, Blaðsíða 5

LÖGBERG, MIÐVIKUDAGINN 21. MAÍ 1890.
5
fyrst narra hana til að taka við
seðlunum, láta hana svo bera tjón-
ið, sem leiddi af [>vi að scðlarnir
fjellu o<r urðu verðlausir, 00 láta
svo siðast landssjóð, sem alj>Vða
geldur gjöld til, kaupa seðlana fullu
verði af cmbættismönnum og kaup-
raönnnm í líeykjavík, sem [>á yröu
búnir að ná þeirn öllum undir sig
fyrir ekkert. Þingmenn voru, að
hans áliti, sumir fifl, sem skildu
ekki pessa voða-hættu, eða peir
voru með í spekúlatiúninni eöa
keyptir af kaupmönnum i Keykja-
vik til að vera mcð. Degar t.
d. kosið var til alþingis vorið 1880,
pá skrifaði lir. E. M. brjef í livern
hrepp í Suður-Múlasýslu, til að að-
vara kjósendur á móti að kjósa
mig, pví að jeg heföi selt mig
kaupmönnum í Reykjavík til að
svikja ættjörð mina í bankamálinu.
.leg fór ekki austur í MúlasVslur,
livorki á undan kosning nje til
kosningar; jeg var fjarverandi. A-
rangurinn af öllu ómaki og brjefa-
skriptum Eiríks frænda míns varð
sá, að á kjörfund komu 150 nianns,
meiri fjöldi on nokkur dæmi eru
til áður par í sfslu, og af peiin
150 atkvæðum, sem par fjellu, fjekk
jcg 144. — Og ámóta árangur hef-
ur hr. E. M. borið úr bjftum al-
staðar á íslandi af bankabulli sínu.
Að allmargir cmbættismenn í líeykja-
vík voru mótfallnir bankastofnun
1881 og 1883, og snjeru aö eins
dræmt við blaðinu 1885, er frum-
varp um pað kom frá stjórninni,
pað [>agði E. M. um; og að kaup-
menn í Rvík nálega allir hafa ver-
ið frá upphafi og eru flestir enn
mótstöðumenn bankans, og helzt
aldrei viljað hafa hann neinn nje
neina seðla — pað pagði E. M.
um. f stuttu nuili: eins og öll
röksemdaleiðsla hr. E. M. var band-
hringlandi vitlaus og tóui sjóðbull-
andi endileysa, eins var pað sem
að atvikum leit, af pví sem hann
byrggði á, tilhæfulaus og prælmann-
leg ósannindi, svo djöfulleg, að
hefði maðurinn vcrið talinn mcð
allan mjalla, pá hefði liann verð-
skuldað að liver ærlegur maður
hrækti i andlit lionuin fyrir allan
paun róg og lygi, er liann hefur
borið á alla beztu menn landsins,
(pingincnn pjóðarinnar og æðstu em-
bættismenn), sem hann einu nafni
kallar fínanz-bófa. í>ví upp á síð-
kastið hefur hann okki eptir skilið
æru og drengskap fulltrúa pjóðar-
innar á íslandi svo ínikið sem bak-
dyta-smugu heimskunnar, vanpekk-
ingarinnar eða misskilningsins, til
að sleppa óskemd út um; nei, af
ásetningi cigum vjer allir að liafa
myndað sanisæri til að leiða ætt-
jörð okkar á glötunnarinnar barm;
pví erum við ,,fínanz-bófar“ —
blátt áfram pjófar og bófar allir
peir menn, scm pjóðin á íslandi
licfur borið traust oir trú til.
o
Jeg hef heyrt getið um, að ein-
stakir nienn eða enda heilir flokk-
ar pingvnanna liafi svikið fósturjörð
sína eða selt hennar gagn, og jeg
hef enn optar lieyrt einstökum mönn-
um eða flokkum manna brugðið um
Jietta, pótt ekki hafi ávalt verið til
hæft í sakargiptinni. En jeg hef
aldrei heyrt pess fyrri dæmi hjá
nokkurri ]>jóð á nokkrum tíma, að
a 11 i r fulltrúar pjóðarinnar undan-
tekningarlaust, allir fulltrúar af gagn-
stæðustu flokkum oir skoðunuin að
öðru leyti, liafi orðið sainsekir í
pessarri óhæfu, án pess að nokkur
einn gengi úr leik; og jeg pekki
engin dæmi til pess að nokkur
maður liafi fyrrri orðið til að bera
slíkar sakargiþtir á alla fulltrúa [>jóð-
ar sinnar - ekki að tala um embættis-
menn liennar. Dæmi til jafnsam-
vizkulausrar ósvlfni, eins og E. M.
hefir syfnt í bankamálinu (svo fram-
arlega sem maðurinn er með allan
mjalla), mun allsendis ekki tilfvrri
hjá nokkurri pjóð. Jeg segi fyr-
ir mitt leyti: framan af rcyndi jeg
og aðrir, sem töldum okkur virii
E. M., að telja okkur trú um að
hann skildi ckkert í bankamálinu,
en að tilu'anmir hans væri einlæsr-
ur. J>að er langt síðan, að nokk-
ur skynberandi maður, sem sjálfur
liefur sett sig inn í bankamálið,
hefur lengur trúað pví, aö maður
með skynsemi E. M. geti komið
fram „í góðri trú“ eins og liann
gerir, svo framarlega liannsjeheil-
brigður maður á geði og viti.
Margir heima telja framkomu lians
satnvizkulaust hatursmál, af pví að
liann varð ekki bankastjóri, sem
liann var allfús á að verða. En
íleiri niunu nú orðnir sannfærðir
um, að maðurinn liafl, sem menn
segja, „skrúfu lausa“, sje að nokkru
leyti brjálaður, og vafalaust geð-
veikur. Þetta er sú mildasta skyr-
ing á framkomu hans, og að lík-
indum hin rjettasta.
Hvað hefir nú reynslan gert
úr ölluin hrakspám hans?
Seðlarnir eru ekki fallnir um
einn eyri enn í dag. Þeir eru eins
gjaldgengir og góð eign á íslandi
eins og gull og silfur.
Bankinn spáði hann að færi á
höfuðið eptir fyrstu árin. Hvað seg-
ir reynslan?
I lok síðasta árs liaföi bankinn
staðið liálft fjórða ár, og á peirn
tíma liafði stofnfje hans aukizt um
talsvert íneira en helming. Vara-
sjóður bankans sjálfs var pá orð-
inn vfir 83 ]>ús. króna, auk vara-
sjóðs sparisjóðsdeildarinnar: 33 pús.
Fyrst neitaði hr. E. M. pvf,-
að bankans seðlar væru möguleg-
ur gjaldeyrir fyrir pá sem pyrftu
að senda peninga úr landi. Heg-
ar honum er sfnt fram á, að kaupa
megi póstávísanir fyrir seðla, pá
segir hann, að pað sjo heimildar-
laust. 'Dcgar lionum er bent á, að
bankalögin s k y 1 d i alla „opinbcra
sjóði“ til að taka við seðluin, [>á
finnur liann upp á peirri lygi (sem
fáum mundi annars til hugar kom-
ið hafa), að segja, að pústsjóður-
inn íslenz.ki sje grein af ríkissjóði
Dana. Dar sem pað nú er vitan-
legt, að póstsjóðurinu er grein af
landsjóði íslands, pá skyldu menn
ætla að engum manni, sem hefur
lesið stöðulögin og veit, að fjár-
hagur íslands og Danmerkur er að-
skilinn, mundi koma slíkt til liugar.
Síðast lieldur hann pví fram, að
landssjóður sökkvi í skuld við rikis-
sjóð fyrir pá sök að hann (landssj.)
taki seðla gilda borgun fvrir póst-
ávísanir og láti borga pá út í gulli
erlendis fyrir sinn reikning. Nú
liefur verið Ijóslega sVnt fram á í
„ísafold“ og „Lögbergi“ og nú síð-
ast í „Heimskr.“, að pað, livort
landsjóður skuldar ríkissjóði eða ekki,
stendur alls ekki í neinu samband;
við seðlana.
t>að ætti að vera óparfi að
vera að töngla upp aptur og aptur
rökin fyrir pví, að skuldskipti lands-
sjóðs (par mcð talin póstsjóðs, sem
er einn liluti landssjóðsins) við ríkis-
sjóð liafa verið, eru og verða alveg
óháð og óskyld og óviðkomandi
bankaseðlunum Islenzku,—eru, hafa
verið og hljóta einnig framvegis að
verða alveg hin sömu, hvort scm
nokkrir bankaseðlar eru til á íslandi
eða ekki, og að voðinn af peim
viðskiptum er uppspuna-gry'la ein.
Engu að síður, af pví allt of fáir
lijer vestra hafa íslenzku blöðin
(hjer sjerstaklega „ísarold“, sem bezt
hefir skýrt málið) í hÖndum, skal
jeg [>ó enn einusinni skyra petta
atriði málsins.
En rúmið í Löah. í dag kr.y'r
mig til að láta pað biða næsta
blaðs.
(Xiðrl. síðar).
Jón Ólafsson.
W. Wm Paulssöxi
& "COy
Hak.v 111. söi.i !
„Menntunarástandið á íslandi“,fyrir-
lestur eptir Gest Pálsson fyrir 30c.
I „Menntunarástandið á íslandi 11“
• umræður á málfundi 33. febr. 1880
30 cent. Pessi kver eru seld bæöi
til samans fvr:r 30cts.*
Ný útgáfa af Passíusálmum i lag-
legu bandi fyr>r 35ot.
Þessar bækur verða sendar út
urn land kaupendum kostnaðarlaust
ef borgað er fyrirfram.
Tlic lilsliii|i
—383 MAIN ST.—
Þuiíkið i>.ii:ií að kaita Furxiti'ee? Ef svo er, [>á borgar sig fvrir
yður að skoða okkar vörur. Við
höfum bæði avMluttar vörur og
búnar til af okkur sjálfum.
Við skulum æfinlega með mestu á- *
nægju sýna yður pað sein við liöf-
um og segja yður prisana.
.‘I 8 3 M :i i n S i.
WIMNIPEG.
EIRIKUK II. RERGMAN,
GARDAR, NORTH DAKOTA,
»
1 hefur ótakmarkaöa iippha:5 peninga yfir að ráða, sem hann lánar gegn fyrsta veSi í jörð-
um með beztu kjörum.
hinnig hefur hann mikið af góðum bújörðum til sölu mcð hentugum kjörum fyrir
kaupandann, og löngum og skömmum borgunarfresti eptir |>vf sem óskað er.
Nautgripi og sauðfje kaupir hann fyrir borgun út í hönd við hæsta markaðsverði.
llinar nafnfrægu Holstein-mjólkurkýr og hið feitlægna Shropshire-i]e hefur hann til stilu
handa þeim, sem bæta vilja kúa- og fjár-kvn sitt.
Brjeflegum fyrirspurnum er honum sjerstök ánægja að svara. Ilann leitast við
að hjálpa skjptavinum sintim i öllu, sem í hans valdi stendur.
Gardar, North Dakota.
é Sei.uií Og (iEitiu við ÚR og KLUKKUR ai.i.ak teguxdir, W
1is r** 1 kinmg Ai.si.AGs GULLSTÁSS, SILFUlíVÖRU, ,í
£ ** GUERAUGU 0. 11., ineö betri kjörum * >
ú fi en nokkur getur ímyndað sjer.

H
feamkvæmt ley'fi fjelags pess í Chicago, sem jeg sel fyrir, gefst á-
reiðanlegum kaupendum borgunarfrestur til næatkoníandi októbermánað-
ar-loka, á öllutn helming af pví sem peir kaupa, ef pað nær 4—5
dollara virði, og par yfir. J>ar fyrir neðan, eptir samkoiiiulagi.
Nú er tækifæri til að velja sjer ú r og k 1 u k k u r, pví pess-
liáttar tökum við sjerstaklega í ábyrgð, fyrir lengri og skennnri tíma
eptir verðhæð. — Verð á úrum er frá 8 3,50 upp til % 100, á klukkuni
frá $ 1,70 og upp til $ 30,00,
l>að er mjer sönn ánægja, sjerstaklega vegna landa minna hjer
Dakota, að jeg get boðið peirn svo göð kaup, einkum par jeg treít,
að peir Jiafa aldrei fvrr átt völ á slíkutn kjörum.
24ó
hennar vandræðuní, og, að því er lnín var saunfærð um,
dauða systur liennar litlu.
„Iljerua, elskan mín“, sugði Eustace við konu sína,
„þetta ætla jeg að gefa |>jer. Taktu við |.ví!“
Ágústa tók við skjalinu, gætti að livað það var, og
það fór luollur um liana. l>að minnti liana svo átak-
aulega á allt, sem luin hafði gegnum gengið.
„Ilvuð á jeg aö gera við það?“ spurði liún; „rifa
hað sundur?"
„Já“, svaraði hann. „Nei, bíddu ofnrlftið við“, og
liaun tók það af henni eg skrifaði orðið „ógilt“ meö
stórum stöfum ]>vert yfir það, sltrifaði svo umlir og
(lagsetti það.
„Svona“, sagði liana, „nú skuluni við láta setja |.að
í umgjörð, og iindir gier, og hengja |>að upp hjer í
skrifstofunni, svo að það sýni sig. hvernig verzlunar-
siðirnir liafa verið hjá Meeson“.
Nr. 1 frísaði, og leit á Eustace agndofa. Hvnð
skyldi |.essi ungi maður næst taka fyrir?
„Eru alllr piltarnir komnir inn í salinn?“ spurði
Eustace liann, þegar hann liafði gengið frá skjölunum
aptur.
Nr. 1 sagði að svo væri, og gengu |.au því inn í
salinn, þar sem allir ritstjórarnir, undirritstjórarnir, for-
stöðuuienn liinna ýrnsu deilda, skrifarar og aðrir verka-
menn, ekki að gleyma rithöfundununi gæfu, fölum og
mjöllegum í framan, sem skipað hafði verið að Uoma
þangað upp frá kjallarnklefumim, og listamöununum
meinlausu með flaksandi hári — öllu |.essu fólki liafði
nr. 1 skipað í raðir. Innst i salnum höfðu nokkrir
stólar verið settir, og þegar Eustace og kona hans og
•John Sliort voru þangað komin, þá lineigði allur niann-
fjöldinn sig. Eustace bað mennina að gera svo vel og
íá sjer sæti, og virtist rithöfucdnaum gæfu ekki fram-
“44
eyjunum í sundinu milli Englands og Frakklnuds. Og
nú drögum vjer upp tjaldið í siðasta sinni í þessnri
sögu á sama staðnum, sem það var fyrst dregið upp—
í innri skrifstofunni í liinni risavö.xnu bókaverzlun
Meesons.
Um siðasta hálfan mánuðinn höfðu nokkur brjef
farið á milli Mr. Johns Sliorts, sem iiafði verið gefið
löglegt vald til þess, og lögfróðra fulltrúa | eirra herra
Addisons og Roseoes, og árangurinn af þeim brjefti-
skiptum varð sá, að hlutir þessara geutlemanna í liinni
miklu forlágsverzlun voru keyptir, og að Eustaee Mee-
son var nú eini eigandiun, og ltafði liann í hyggju uð
veita sjálfur verzluninoi forstöðu.
Hann liafði gert Johu Short aö solicitor sínum, og
nú vur liaun ásamt John og Ágústu að taka við 1 ykI-
imum af forstöðumunninum, sem ekki var nefndur með
öðru rafni í öllu verzlunar-húsinu en nr. 1.
„Alig langar til að sjá samninga við rithöfunda frá
fyrra hluta síÖasta áfs“, sagði Eustace.
Ni. 1 kom með þá heldur ólundarlega. Ilann kunni
ekki við framkomu þessa hikluusa, unga eiganda; lát-
bragð lians var svo frjáismanniegt og ólíkt þvi sem
liafði átt sjer stað i Meesons verzluninni.
Eustace fletti samningiinuu.: meðan hann gerði það
stóð konan lians, glöð og únægð, við hlið hans, og
var að hugsa um, live dásamlega ástæður sínar liefðu
breytzt. Þegar hún var síðast í þeirri skrifstofu, fyrir
ekki fullu ári, hafði liún staðið þar sem auðmjúkur
umbiðjandi, grátbænandi um fáoin pund ti! þess að
reyna að frelsa meö þeim líf systur sinnar, og nú —
Allt í einu hætti Eustace að fletta, dró skjal lit, ur
bunkanum og leit á það. Það var samningur Ágústu
við Meson & Co. viðvíkjaudi Áheiti Jemimu, samning-
urimi, sem batt haya um •> ár, og hafði valdið öllum
“41
sem liatls göfugu stöðu var samfara, og talaði eins og
aðrir kristnir menn. Hann gekk jafuvel svo langt aö
segja henni ákaliegt skjallyrði; en með |ví að |að var
í þremur setningum, og skiptist í smáatriði, já verður
það ekki endurtekið hjer.
Og svo stóð loksius Dr. Probate upp til |ess að
mæla fyrir minni brúðarinnar; og mjög prýðilega
gerði hatin það, eins og búast mátti við af manni, seni
hafði jafn framúrskarandi mikla þekking á hjónabands-
sökum. Ræðan var alveg ágæt. og innan um liana
var liaganlega dreift orðum eptir forna rithöfunda.
Hrtnn laak máli sínu á [essa leið: „Jeg hef opt
heyrt því lialdið fram, að forlögiu skipti i rauu og
veru jafnt milli allra manua á ferð Seirra gegnuni líflð.
Jeg lief ávallt efazt um, að sú staðhæflng vœri rjett,
og nú er jeg sannfærður unt að hún er röng. Mr.
Eustaee er mjög ágætt ungmenni, og, ef jeg má segja
það, mjög laglegur maður; en mig laugar til að ápyrja
|.etta samkvœmi, hvnð hann liefur gert fram yfir aðra
menu, sem rjettlæti |á einstöku hamingju, sem honuiu
liefur fallið í skaut? livers vegna skvldi |essi ungi
herra vera tekinn út úr ölluni |eim grúa, sem til er
af ungum lierruni, og . látinn erfa tvær milllónir, og
kvænast feirri yndislegustu - - já yndislegustu, gúfuðustu
<>g huguðustu stúlku , sem jeg lief nokkurn tíma hitt —
ungri stúlku, sem ekki að eins ber mikil attðæfi á
andlitimi á sjer, heldur og líka í heilamim, og arf-
leifð sjálfs hans á lierðunum — og |.að aðra eins arf-
leifð! Ilerra" — sagði Uann og lineigði sig fyrir Enst-
aee — „jeg fagna yður, eins og allir menn liljóta að
fagna manni, sem hefur orðið fyrir svo sterkri hylli
hamingjunnar.t Jeg fagna yður í auðmýkt: og jeg hið
)>ess í auðniýkt, að þjer megið ávallt eiga skilið [>au