Lögberg - 12.11.1890, Blaðsíða 4

4
% o gb c uq.
Geiið út aðSTit Msiin Str. Winnipea,
af Thc l.öýtcr;’ Printing cr Publishtng Coy.
(Incorporated 27. May 1890).
Ritsijórar (fcDi roKs);
Eiiiar Hjörleifsson
Jin Olafsson
Rcsiness Manager: Jón Olafsson.
AUGLÝSINGAR: Smá-auglýsingar í eitt
skipti 25 cts. fyrir 80 orð eða 1 |.unil.
dalkslengdar; 1 doll. um mánuðinn. A starrri
augl) singum eða augl. um lengri tima af-
slattur eptir samningi
BÚSTAUA-SKirTI kaupenda verður að til-
kynna s' rifla a og geta uin fyrvcrandi bú-
ítað jafnframt.
U TAXÁSK RI l’T til vpr er:
The Lögbcrg Printing & Publishing Co.
P. O. Box 368, Winnipeg, Man.
--- MlDVIKUr. 12. NÓV. 1S90. ---
BERTKL E. Ó. Þ0RLEIFSS0N.
Síðasta nr. LOpjbergs færði f>4
fregn eptir íslenzkum blöðum að
landi vor Bertel Uorleifsson í Kaup-
mannahöfn væri horfinn, ásamt til-
gátu um að hann tnundi hafa fyrir-
farið sjer. SCt tilgáta byggðist á
brjeftim, sem komu fram eptir hvarf
hans, eptir pví sem eitt Reykjavik-
urblaðið sk/rir frá. Norsk Ameríku-
blöð hafa og nylega skýrt frá, að
lík hans hafi fuudizt.
F'lestir íslendingar kannast ef-
laust við nafn ltans. Kvæði, smá-
greinar og sögupýðingar eru hjer
og par eptir hann á prenti. En
lang-kunnast hefur nafn ltans sjálf-
sagt orðið af pví að liann var einn
af útgefendum Verönndi, sem kotn
íit í Kaupinatmahöfn vorið 1882, pví
að um pá b(V.: var ine’ra talað í
í.denzkum blöðum heldur en um
ílostar aðrar bækur.
Kvæði Ilertcls í Vcrðandi fengu
yfir höfuð heldur harðari dóm, bæði
í blöðunum og hjá alpfðu nianna.
Að sttmu leyti vnr ]>að ekki um
skör fram. Yins af kvæðum hans
par lýsa litlum andlcgum proska,
og in peirra eru ekki annað en
borgmil af eldri kvoðskap. En
hrcin skáldæð er líka til í pcssum
Ijöðurn. Kvæðið Heinifýtsi (.leg
clska pig landið initt langt út f
sæ) er ineð vorum betri ættjarðar-
kvæðurn, sjerkennilegt í íslenzkum
skáldskap. Og pað er hrein tilfinn- j
ing í áhrifamiklu formi f pessutn
látlaTsu erindutn.
Jeg átti fagurt fójturland
»mð fjöll og ár,
og alla daga söng við sand
par særinn blár.
I/IGBKKG, MIDViKUDAGIXN 12. NGV. 1S90.
En skip mig paðan bnrtu bar
-- pað byrgðu höf.
Nú á jeg ekkert eptir par
nema eina gröf.
Flestum kunningjum Bertels
munu endalok ltans hafa komið á
óvart, að minnsta kosti peim sem
ekki hafa verið nákunnugir honum
og liögum hans hin síðustu ár.
Lffsfjör hans var fyrir skömmum
tíma svo mikið, heilsa hans svo góð,
taugar lians svo prýðilega styrkar,
og skapsmunir hans í svo sífelklu
jafnvægi, að engum mundi hafa dott-
ið í hug fyrir sköminu, að hann
mundi ekki endast lengur til i:ð
bera byrði lífsins. Fyrir fáutn ár-
um ímyndaði 'liann sjer sjálfur, uð
liann væri „til 'f allt“, sem ekki
væri lítilmannlegt eða ódrengilegt.
Og hann var ungur maður (rúmt
prítugur) og pví með lffið og starf-
ið fyrir framan sig.
Dað var Ifka svo að sjá sem
liann fyndi nautn í lífinu. Drátt
fyrir mikinn efnaskort var liann
einna mestur snyrtiinaður af öllum
íslenzkum stúdc'.tum f Kaupmanna-
höfn fyrir fáum áruin síðan. Sjald-
an hittist nvo á hann, að hann væri
ekki óðar en mann varði kominn
út í fjöruga og skemmtilega við-
ræðu, einkum um skáldskap. Hann
gat par um margt talað, pví að
hann liafði Iesið, og lesið vel, svo
að segja öll skáldrit Norðurlanda
frá pessari öld, og auk pess tölu-
vert f J.ýzkum bókmenntsin.
Lífið virtist yfir höfuð ekki
liggja pungt á lionurn. Ilaiin var
gleðimaður, og margir inunu lmfa
haldið, að pað mundi liann ávalt verða
pó að hann yrði gamali muður. En
peir sem bezt pekktu' Itann, vissu
pó að bak við lífsgleðina lá all-
sterk tilfii.ning fyrir vonbrigðum
lífsins, tómleik pcss og fánýti. Dcirr-
ar tilfinningar mun verða æði-vfða
vart í óprcntuðum kviðlingum hatis,
ef hann hefur ckki látið pá fara
forgörðuin áður en ltann kvaddi líf-
ið. Jcg sct lijer eina all-gagnorða
stöku í pá áttina, scin ltann ritaði
um jólaleytið fyrir ]>reinur árum til
cins kunningja síus:
Lengjast skuggar, lækkar sól,
lyst oss naumast getur.
Ileimskingjarnir lialda jól,
er heltlur iíjið vetur.
Vetur lífsins var ríkari j( Ituga
Itans en flesta grunaði. Dess vegna
er nú komið sem komið er.
Djóð vor missti par mann, scm
að sönnu hafði ekki gefið hcnni neitt
listaverk, en sem jafnframt haíði
sýnt nð liann var líklegri til að
gera pað, en tnargir aðrir af náms-
niötiinnn licnuar.
Ollum, sem pekktu nianninn
vel, mun undantekningarlaust pykja
fyrir um afdrif hans. Dví að liaun
var drengur góður.
E. II.
Kosningarnar
{ B a n d arí kj unu m.
Svona fór!
Að McKiuley-lögin mundu fylla
mælinn, svo að upp úr syði, pví
hafði J.ö'jberrj vogaö að spá; en
fáir meðal landa vorra lijer munu
hafa tiúað pví, að pau mundu verka
svona íljótt, undir eins nú við kosn-
ingarnar.
Vjer höfðum fylgt með mikilli
athvgli Bandaríkja-blöðunum nú
fyrirfarið, og vel að merkja lesið
blöð beggja aðal-flokkanna og svo
„óháðu“ blöðin. — Oss duldist ekki,
að pað var veðurbreyting f lopti, að
heilbrigðri skynsemi Bandarfkjamanna
var ofboðið með McKinly-löguntim,
og að „sinnaskiptin“ fóru hraðfara að.
En við svo stórkostlegri brcyt-
ing, sein á varð afli flokkanna við
kosningarnar, bjuggumst vjer tæp-
iega. Vjer liöfum f frjettadálkun-
utri skýrt frá úrslitunum, að svo
iniklu leyti sem pau eru kunn enn,
og vfsum pangað um frjettirnar
sjálfar af hinuin mikla sigri Demó-
krata.
En hvað pýða nú eigitilega
pessi úrslit kosninganna, og hvað
er á peitn að byggja?
Detta verða menn að gcrá sjer
ljóst.
Dað kom báðum ílokkum sam-
an um pað á undan kosningunum,
að kosiiingarnar yrðu í petta sinn,
hvernig sem J>ær f jellu, dómvr J>jóð-
arinnar »>» MeKiniey-löjin.
Dað má nú búast við pví, að
nú á eptir reyni peir sem ósigur-
inn liafa beðið, að dra<ra sem mest
O
úr pyðingu hans, eigna liann yms-
uni öðrum ástæðutrt ■ og orsökum,
heldur en hinum sönnu.
En petta stendur fast og óiragg-
að: daífinn fvrir kosnini>,uiia voru
allir menn af báðmn Uokkum ásáttir
um pað, að kosningadagu.inn yrði
dómsdagur McKinley-laganna,hvern-
ig sem dómurinn fjelli.
Og nú eru ]>au vegin —
- - vegbi og fundin of Jntnrj!
Hins vegar er pví okki að ncita,
að pað var annað mál með, sem
studdi að falli samveldisflokksins
(repúblíkana) nú í petta sinn. Dað
var aðferð forseta fulltrúadeildarinn-
ar í bandapinginu gagnvart minni-
hlutanum. í pinginu parf helming-
ur fulltrúa að vera viðstaddur til
pess lögmætur sje fundur. Dctta
er hin eðlilegasta ákvörðun á hverju
pingi, pví að rrieð pví er loku fyrir
skotið að niinnihlutinn o-eti nokkru
O
sinni varnað pvf að fundarfært verði,
ef meii'i hluti er til eindregiuu. —
Aptur liefur pað frá öndverðu verið
vand'.nn, að peir einir eru álitnir
vera við, sem svara til pegar nafna-
skrá pinginanna er lesin. Ef ping-
maður panr ig er iuiil í sainum, eu
svarar ekki pegar nafn hans er upp
lesið, er skoðað sem liann sje ekki
við. Datinig er pað á valdi ping-
manns hvers, að vera „ekki við“,
ef hann vill, pótt hann sje inni.
Detta liefur verið viðttrkennd ping-
regla jafnan fratn til pessa. Nú á
síðasta pingi var i.ærri uni tölu
piugmanna I báðum flokkttm í full-
trúadeildinni, svo 1 ð pegar meiri-
hlutamenn rnættu illa á fundtim og
minnihlutainenn tóku ekki undir, er
nafnaskrá vtir lesiti, varð eigi fuud-
arfært. Forseti (Mr. Reed) tók pá
upp pann nyja sið, að telja scm
viðverandi Demókrata pá er hann
sá iiini, jafnvel pótt liann sæi ekki
nema hatt í sæti pingmanns, og
pantiig varð talið fundarfært. Detta
pótti brot á rjetti minnihlutans, sem
pannig var knúður til að hjálpa til
að koma fram lögum, sem hann var
andvígur. Yakti petta mikla óá-
nægju meðal allra Dcmókrata og
allmargra hinna sannsynni Repúblí-
ana, og mun hafa hjálpað til úr-
slita peirra, sem nú eru orðin.
Fói.kstai.an í Bandakíkjunum.
Eitt hið virðingarverðasta og
áreiðanlegasta blað, eigi að eins í
Bandarfkjunum heldur jlir höfuð að
tala í lieiminum, er vikublaðið Notion,
setn kemur út í New York. — Dað
segir meðal annars um fólkstóluna
síðustu á pessa leið:
Ilve fányt og einskisverð taln-
ingin á fólkinu 1890 er, pað sýnir
bezt riiðurstaðan, að niannfólkið sjc
hjer í landinu að eins 62,480,51 (>.
Dað er tkki að frnða |>ótt iuann-
talsstjóri Porter hafi fundið, að pað
pyrfti að myndast eittlivað við að
verja svo óvænfa og ber§yni!ega
ratiTnskakka niðurslöðu. Aðalvörnin
hjá honum er pá- sú, að manntalið
1870 liafi verið óáreiðanlegt, og pað
er almennt viðurkennt, að svo hafi
verið, einkanlcga í Suður-ríkjunum.
Dví segir Porter, að engan purfi
að kvnja, pótt fjölgunin á áfatugn-
um 1880- 1890 nemi að eins 24,57
af luidr., gagnvart 30,08 af hndr-
sem hún átti að liafa numið ára-
tuginn 1870- 1880. — En vjer segj-
um, að eitii rjetti inælikvarðinn til
að fara nærri um, hvort manntalið
í ár sje rjett, pað sje inanntalið
1800 og 1880, pví að pað er við-
urkennt af öllum, að bæði pau ár
liafi pað verið rjclt og nákvæmt;
pá er manntalinu 1870 alveg sleppt
og ekkert tillit tekið til pess. —
1800 var manrifjöldinn 31,443,321,
og 1880 taldist fólkið 50,155,783,
en petta er fjölgun um 59,51 af
hndr. á 20 árum, eða 29,75 uin
lrvorn áratug.
Manntal hr. Porters 1890 synir
að eins 02,480,540 sálir, en pað er
ekki neina 24,57 af lindr. fjölgun
á síðasta áratug. Tíinabilið 1800—
1880 tekur ýfir styrjöldina iniklu
með öllu bví mikla beinlínis o<t ó-
1 Pennsylvaniu má segja pað beinlínÍ3 manntjóni, sem af henni
til liróss repúblíkiintiin par í rlkinu, j leiddi, par sem irtörg hundruð pús-
að pótt peir hefðu atkvæðamagn til j uitda fjellu og ákaflega dróg úr
að velja alla sfna menn, pá kusu j innflutningi fóiks; pað tímabil tekur
í Wisconsin liefur vafalaust
einnig eitt atriði til haft álirif á
kosningarnar; hin svo nefndu Benn-
ettslög, er Lögberg liefur áður um
getið. Meðal Djóðverja og Skandi-
nafa, sern eru mjög fjölmennir í
rfkinu, ríkti megn óánægja út af
pessuiti lögum, er drógu í hendur
rfkisins timsjá með skólum, er kost-
aðir voru af einstökuin kirkjufje-
löguin.
peir ]>ó demókrata fvrir landstjóra
en að öðru leyti kusu peir tóma repú-
blíkana. Sá er til hafði vorið nefnd-
ur úr Rejiúblíkana-flokki til land-
<>g yfir verzlunarliruns-árið 1873 og
erfiðu árin, scm pnr fóru á eptir;
og bæði á ófriðarárunum og aptur
fj'rstu árin ejitir 1873 dtóg svo úr
stjóra var fjárg]æframaðurim> og' innflutningi, að hann varð ekki tclj-
svikarinn Delamater, og var pnð andi. En ]>rátt fyrir allt petta varð
pingmaður ' ríkisins stórpjófurinn | fjölgunin til jafnaðar rjett uin 30
Quay, sein hjelt honum fratn. En af hndr. fyrir hvorn af pessum ára-
kjósendur sýndu, að'peir vildu held- tugum. — Aptur hefur tala innflytj-
ur hafa ráðvandan mann, pótt demó- enda vaxið svo um síðasta áratug,
krat væri, fyrir landstjóra, heldur að á honum hafa alls flutzt inn í
on stórglæpamann úr sínum eigin landið 5,242,530 sálir, cn pað er
flokki. válega helminji meiri fjöldi en
---- nokkru sinni áður liefur flutzt hing-
Vitaskuld má ekki búast við að til lands á jafnlöngum tíma; ár-
breyting á McKinley-lögunúm fyrrjferði hefur verið gott; mönnum hef-
en ejitir 2 ár, með pví að pá fyrst ur mjög farið fram á pessu tíma-
verður kosið til scnatsins f Banda- j bili í pyí, að lifa skynsamlega sam-
pinginu, en senatið er enn repú- j kvæmt heilsufræðinnar reglum, og
blíkanskt. I pví hefur manndauði verið minni á
278
voru seglskip, og af peim gat Mr. Fogg auð-
/itað ekkert gagn lraft. Dað lcit út fyrir að
lionuni hefði nú brugðizt sfn síðasta von, pegar
hanti korn auga á lítið skrúfu-eimskip, er lá fýiir
akkerum rjett fram undan skanzinum; svarta kola-
gufuna lagði upp úr strompinum á pví, og pað
var allt útlit á að pað væri albúið að leggja af
stað að vörmu spori. Mr. Fogg kallaði á ferju-
bát og var skömmu síðar kominn um borð í
Henrietta, scm var gufuskip úr járni byggt.
Skipstjóri var um borð og gekk í móti Mr.
Fogg, til að vita. livað liann vildi.
Skipstjóri var maður um fimmtugt, regluleg-
ur sjó-selur.
„Eruð pjer skipstjórinn?“ spurði Mr. Fogg.
„Jú“.
„Jeg lieiti Phileas Fogg, frá Lundánnm“.
„Og jeg lieiti Andrew Speedy, frá Cardiff“.
„Djer munuð vera að leggja af stað, pvk-
ist jeg sjá?“
„Fer innan klukkustundar.“
„Ilvert er ferðinni heitið?“
„Til Bordeaux“.
„Ilvaða fann ltafið pjer?“
„Engan farm; ekki nema seglfestu“.
„Fara nokkrir farpegjar með yður?“
„Tek aldrei farpegja; ]>eir cru ullt af fyrir
manni, og síkjaptandi“.
287
krapti, en pann 18. var lítið orðið eptir af kol-
unum, eins og vjelarstjórinn hafði spáð.
„Ilaklið gufukraptinum eins miklum eins og
mögulegt er“, sagði Mr. Fogg.
Degar I ’liileas Fogg var búinn með leiðar-
reikniiíginn, sagði hann, Passe-partout að sleppa
Speedy skipstjóra úr varðhaldinu. Hann vildi
lieldur hafa átt að leysa tígrisdyr, og sagði um
leið og hann gekk aptur á skipið: „Mikil ótta-
leg vonzka verðtir f inannintim.“
Fáum mínútuni síðar kom sprenj ikúla ein í
Ijös á pilfarinu. Sprengikúlan var S]ieedy ski]i-
stjóri, og pað var svo að sjá sem kúlan inundi
ætla að fara að springa.
„Hvar crutn við stad<lir?“ varö honum fyrst
að orði jafnskjótt sein hann gat nokkru orði
uj>]> komið fyrir reiði. „Ilvar erum við?“ tók
liann upp aj>tur, og leit í kringum sig.
„Sjö hundruð og sjötlu mílur frá Liverpaöl
svaraði Mr. Fogg ir.eð liægð.
„Sjóræningi!“ grenjaði Andrew Sjieerly.
„Jeg bað yður^að finna mig“.
„Iíæningi!“
„Herra minn“, sagði Mr. Fogg, „mig langar
til að bi.ijn vður að solja mjer skipið.“
„Nei, aldrei að eilffu, fari pað grábölvað!“
„Dá neyðist jeg til að brenna pað“.
„Brenna skipið mitt?“
282
ujiji á skipstjórnarbrúna til pess að fullvissa sig
um, hvernig allt gengi, pví að Speedy kapteinn
var vandlega lokaður inn í káetu sinni, og liafði
par frainmi heldur Ijótan munnsöfnuð, sem vel
var afsakanlegt, ejitir pví sem pá stóð á.
Sannleikurinn var sá, að Mr. Fogg vildi
halda til Liverpool, en skipstjórinn vildi pað
ekki; og Mr. Fogg hafði notað svo vel tíma
pann som liann ltafði á skipinu verið og pen-
inga sína, að liann liafði fengið alla skipshöfn-
ina á sitt band, enda kom henni ekki sein bezt
saman við skipstjórann. Og pannig var pví var-
ið, að I’hileas Fogg rjeð nú yfir skipinu, að
kapteinninn var lokaður inni í káetu sinni, og
að skipið stefndi til I.iverpool. Dað var auð-
sjeð, að Mr. Fogg hafði einhvern tíma verið sjó-
maður, svo vel fórst honum ski]>stjórnin.
I.esarinn mun síðar sjá, hvernig æfintyri pessu
lauk. Aouda var skelkuð, en saoði ekkert. Fix
hafði verið frá sjer pegar frá byrjun; en I’asse-
]>artout pótti petta bragð blátt áfram ágætt.
Skipstjórinn hafði sagt, að Henrietta gæti farið
milli ellefu og tólf hnúta á klukkutímanum, o<r
pað liöfðu engar ykjur verið.
Enn var ymislegt óvíst — en ef ckki skyldi
verða of illt í sjóinn, nje vindurinn snúast í
austrið, nje neitt óliapp vilja til með vjelina, pá
var mögulegt, að Henrxotta kæmist yfir Atlants-