Lögberg - 01.07.1891, Blaðsíða 4

4
ö g b c r g.
Geitn ít ats 575 Main Str. Winnipctr,
af 77« Ligbtrg Printin£ tr* Publishing Coy.
(Ineorporated 27. May 1890).
UrrsTjóai (Editor):
KJKAIi HJÖPl.E IPSS CN
bosinos* manacer: AIAGNÚS PAULSON.
AUGLÝSINGAR: Smá-auglýsingar I eitt
sUipti- 25 ct*. fyrir 30 orB eSa 1 þuml.
dálkslengdar; 1 doll. um mánuðinn. Á stærri
auglýsingum eSa angl. um lengri tima af-
siáttnr eplir samningi
BÚSTADA-SKIPTI kaupenda verður að til-
kynna skrijlaga og geta um fyrverandi bú-
sta8 jafnframt.
UTANÁiiKRIPT til AFGREIÐSLUSTOFU
blaBsins er:
T4E LGGDEHC PP,INTIKC & PUBLISH- CO.
F’. O. Box 368, Winnipeg, Man.
UTANÁSKRIFT til R1TSTJÓRAN8 er:
EDITOK LOGS5EKG.
P. O. BOX 368. WINNIPKG MAN.
'-- klIDSIKUP. i. JÚLl iSgi --
ggy” Samkvæmt landslögum er nppsögn
ltanpamda á blaði ógild, neina hann sé
huldlaus, þegar hann segir mpp. — Ef
kaup.rndi, sem er í skuld við blað-
ið, flytr vistforium, án J>ess að tilkynna
heimilaskiftin, )>á er Uað fyrir dómstól-
unum álitiu sýnileg sönuuu fyrir prett
vísum tilgangb
Kftirleiðis verðr á hverri viku prent-
nð í blaðinu viðrkeEming fyrir móttöku
mllra peninga, sem tví hafa borizt fyrir-
farandi viku í pésti eða með bréfum,
ea ekki fyrir peningum, sem menn af-
henda sjálfir á afgreiðslustofn blaðsins,
pvi að heir menn fá samstundis skrifiega
viðrkenning. — Ilandaríkjapeminga tekr
biaðið fnllu verði (af Bandarikjamönn-
db), og frá íslandi eru íslenzkir pen
ingaseðlar teknir gildir fullu veröi sem
burgmn fyrir blaðið. — Sendið bergun
P. 0. Meney Ordtrt, eða peninga Iie-
gieUred LMterr. Sendið oss ekki bankaá-
visanir, sem borgast eiga annarstaðar en
í Winmipeg, nema 25cts aukahorgun fylg
fyrir innköliun.
t>að fór með viðgerðina á St.
Andrews-strengjunum eins og vjer
spáðum í vetur um kosningaleytið.
Eptir öll loforð Lisgar-pingmanns-
ins, og eptir að stjórnardeild opin-
berra verka befur haft málið til
umliugsunar og dregið Manitóba-
menn á nefinu með sífelldum lof-
orðum um ein 8 ár, hefur hún nú
komizt að peirri niðurstöðu, að hún
láti ekki gera við strengina. Við-
gerðin mundi, eptir pví sem stjórn-
ardeildinni reiknast, kosta um $913-
000. Og pað þykir benni of mikið
Blaðið Free Press hjer í bænum
vekur athygli á pví, að pessir 1913-
000, sem purfa mundi, sjeu lítið
meira en pað sem nú er hjerum
LÖOBERG, MIÐVIKUDAGINN 1. JLLI 1891.
bil sannað, að stolið hefur verið af
alinenningsfje einmitt í pessari sömu
stjórnardeild á peim tíma, sem petta
St. Andrews-strengja mál hefur leg-
ið fyrir stjórninni til umhugsunar
orj rannsóknar.
O
Mótstöðuflokkur Manitoba-stjórn-
arinnar lijelt flokksping hjer í bæn-
um p. 18. p. m. Dar voru valdir
5 leiðtogar til pess að annast flokks-
ins mál við næstu kosningar: R.
Rogers, J. N. Kirchhoffer, P. R.
Roblin, Roger Marion og Dr. Harri-
son. Dessi her er pví ekki for-
ingjalaus, hefur að líkindum til-
tölulega töluvert meira af foringj-
um en óbreyttum liðsmönnum. Og
pað eru ekki mikil líkindi til, að
petta flokksping hafi aukið liðs-
mannatöluna, pví að magrara flokks-
ping hefur víst sjaldan haldið verið
á byggðu bóli.
Fyrsta mark og mið pessa
flokks er að velta Greenway-stjórn-
inni úr sæti. Sú stjórn hefur leitt
í lög hjer í fylkinn, að enginn
skuli hafa nema eitt atkvæði við
pingkosningar, og er pað sú kosn-
inga-regla, sem um allan hinn mennt-
aða heim er viðurkennd rjettlátust.
Sömuleiðis hefur pessi stjórn með
sparnaði sínum bætt fjárhag fylkis-
ins, svo að undrum sætir, og aukið
til stórra muna upphæð pá, sem
rarið er til menntunar fylkisbúa.
Enn fremur hefur hún afnumið tví-
skipta skólafyrirkomulagið og járn-
brautareinokunina, sem lá cii s og
fiungt bjarg á fylkisbúum, og feng-
ið miklum járnbrautalagningum
framgengt innan fylkisins. Dað
verður pví ekki sagt, að pessi stjórn
liafi verið aðgerðalaus pessi ár, sem
hún hefur haft völdin með höndum.
Og par sem patinig er ástatt,
er ekki óeðlilegt, að menn spyrji:
Hvað ætlar íhaldsflokkurinn að gera
fyrir fylkið, ef honum tekst að
steypa frjálslyndu stjórninni og kom-
ast að völdunum? Vafalaust hafa
margir haldið, að pctta flokksping
mundi vera saman kallað meðfram
í pví- skyni að leysa úr peirri spurn-
ingu. En pingið gerði pað ekki,
gaf ekki minnstu bendingu um,
hverju flokkur pess mundi framvegis
fram halda í roálum pessa fjdkis.
Og flokkurinn stendur vita-pró-
grammslaus, meiningarlaus, með eng-
an annan ásetning en pann að koma
frá völdunum peim mönnum, sein
vitanlega hafa mest gert fyrir petta
fylki af öllum peiin sem hafa Iiaft
málefni pess með höadum.
Og pess vegna er ekki líklegt,
að pessir 5 leiðtogar muni hafa
yflr stórum hóp liðsmanna að ráða
við næstu kosningar.
„Þýðint) kirkjvfjelagsin* í menning-
arlegu tilliti fyrir fólk vort11.
(Níðurl.)
Jlenedikt Pjeturason gerði grein
fyrir sínum trúarbrögðum, en með
pví að ræða hans snerti í raun og
veru alls ekki umtalsefnið, pá var
enginn útdráttur skrifaður upp af
henni.
Magm'/s Srýnjölfsson áleit ekki
mögulegt í petta sinn, að tala um
petta efni eins ytarlega eins og
pörf væri á. Dað væri ljett að
segja, að vantrúuðum mönnum væri
ekki eins annt um siðferðisuppeldi
barna sinna eins og trúuðum mönn-
um, en pað vantaði algerlega sann-
anir fyrir peirri staðhæfing. Kvaðst
bera virðingu fyrir öllum mennta-
stofnunum, sem næðu tilgangi sín-
um, yttu mönnum áfram í menning-
aráttina, en vafasamt væri, að ís-
lenzkur skóli mundi gera pað, og
pví gæti verið óskynsamlegt að
eyða kröptum sínum í pá átt. Öll
framtíð íslendinga hjer er undir pví
komin, að verða góðir borgarar í
pessu landi. Hjer eru nóg tæki-
færi til að mennta æskulyðinn á
opinberum skólum, og pau tæki-
færi eru betri, en búast iná við að
verði á skóla kirkjufjelagsins. Ef
íslendingar senda börn sín á pann
skóla, pá svíkja peir sína helgustu
skyldu við börn sín. Fyrst er að
fá ensku eða ameríkönsku mennt-
unina, og svo er að hugsa um pá
íslenzku, sem í rauninni er ekki ann-
að en „ornament1-. Ómögulegt er
að viðhalda pjóðerni voru hjcr í
landi um langan tíma. Borgar sig
pá allt petta amstur til að viðlialda
pví um stuttan tírna? Hvers vegna
á líka að leiða strauma úr nihilista-
lífinu íslenzka inn í petta land?
Dað er satt, að kirkjufjelagið hefur
organísjerað marga söfnuði og bund-
ið pá saman, en er Tert að vera
að viðhalda íslenzkri fjelagsskapar
viðleitni, ef fjelagsleysið er jafn-ríkt
í okkur eins og sagt er? Sundr-
ungin í kirkjumálum er líka mikil,
og pað getur verið að kirkjufjelag-
ið geti haft góð áhrif á pann hitt,
að pví takist að sundra öllum ís-
lendingum, og stuðli á pann hátt
að pví að peir renni fyrr en ella
inn í hið amer.kanska pjóðlíf. —
Dað getur verið, að íslenzka pjóð-
ernið sje ekki punnt fat, sem óð-
ara slitni, en pað er ekai helditr
pykk kápa, se«n allt af má sveipa
utan uni sig, og allt af polir.
Sjera Hafstevnn Pjetursson: pað
er ómögulegt að neita pTÍ, að barna
uppfræðslan «r 4 hærra stigi hjá
kristnum mönnum en öðrum, enda
er pað ekki óalmennt, að vantrúað-
ir menn vilji veita börnum sínum
kristna fræðslu. Dannig vissi ræðu-
inaður til pess, að einn af hinum
menntuðustu vantrúar-tnönnum í
Danmörk Iiefði komið börnum sín-
tim fyrir 4 kristiiu lieimili. — Eptir
pví sem gengið hefur petta ár, ætti
skólastofnunin bráðum að verða syni-
leg mönnum. Dað er ekki heldur
eins fjarskalega örðugt að koma
henni á fót, eins og menn láta.
íslendingar hafa pegar á annan hátt
leyst af höndum miklu meiri örðug-
leika en lijer er um að ræða, pví
að pað hefur ekki æfinlega verið
tekið út með með sældinni, að kom-
ast pað áfram, sem peir hafa kom-
izt. — í>að hefur aldrei verið talað
um íslenzkan "nihilismus á pann hátt,
sem síðasti ræðumaður gaf i skyn,
aldrei verið sagt, að ekkert væri
gott í íslenzku pjóðerni, sem ætti
að varðveitast. Hvernig hefur verið
talað um íslendinga hjer í landi?
Hefur peim ekki verið borin vel
sagan? Hafa peir ekki t. d. pótt
koma skynsamlega og vel fram í
stjórnmálum? Það hefur verið talað
um hið am. pjóðlíf, en hvernig hef-
ur pað myndazt? Hefur pað ekki
myndazt af útlendingum, sem hver
um sig liafa lagt til sín pjóðarein-
kenni? Það er ekkert annað, sem
við förum fram á, en að við varð-
veitum okkar beztu pjóðareinkenni
og leggjum pau til hins ameríkanska
pjóðlífs.
Jón Ólafsson: Lítið hefur enn
komið fram af ástæðum, er syni að
kirkjufjelagið liafi unnið að inenn-
ing í pessu landi. Dó að kristin-
dómurinn hafi áður haft menntandi
áhrif, pá er ekki par með sagt, að
hann hljóti að hafa pað á pessum
tímum; og pó að hann hafi haft
raenntandi áhvif á sumar pjóðir, pá
er ekki sjálfsagt, að hann hafi pað
eins á allar pjóðir. Svo sje líka
pess að gæta, að ekki kalli allir pað
sama kristindóm. — Allsendis sje enn
órökstutt, að vantrúaðir menn láti
sjer síður annt um uppeldi barna
sinna en trúaðir meun, og reynsla
ræðumanns var einmitt gagnstæð
peirri staðhæfing. Sjera Jón Bjarna-
soh hefði sagt, að enginn hefði
vitað fyrr en iiú, hvar ræðumaðnr
stæði í trúarlegu tilliti, og par
kæmi einmitt fram pað sama, sem
sjera J. B. hefði verið borið á bryn
í kappræðu á íslandi, að hann læsi
ekki pingtíðindin. Ef hann hefði
gert pað, mundi hann hafa sjeð, að
ræðum. hefði hvað eptir annað
lyst pví yfir, að hann stæði
ekki á kirkjunnar grundrelli.— Sagt
hefði verið að Únítarar hefðu ekk-
ert prógramin. Þeir hefðu pó að
minnsta kosti pað prógramm, að
elska drottinn af öllu hjarta og ná-
ungann «ins og sjálfan sig. Lút.
mönnum pætti pað ef til vill lítið
prógramm, en nokkurt prógramm væri
pað samt. — Degar talað vseri um
pað, hvað gert hefði verið af ísl.
í menningarlegu tilliti hjer, pá
rnættu menn ekki að eins líta á
pað, sem unnið hefði verið í fje-
lagsskap. Einstaklings-starfið væri
venjulega mest vert af öllu.
Sjera Jón Pjarnason: Jón Ól-
afsson leit öðruvísi á allt petta mál;
pegar hann var að skrifa móti Sig-
urbirni heitnum Stefánssyni í fyrra.
Áður hefur liann líka lagt skóla-
stofnuninni mikið liðsyrði, en nú er
hugmyndin í hans augum einskis
nyt. Nú hefur hann feugið í sig
skelk við trúarbrögðin, og pess
vegna hefur hann líka fengið óbeit
á pessum fyrirhugaða skóla okkar.—
Jeg held pað standi fast, sem jeg
byrjaði með, að svo framarlega sem
kristindómurinn hafi eflt menningu
heimsins, pá sjeu allmikil líkindi
til að hann muni efla menningu
okkar íslendinga. Dað er ekki von,
að kirkjufjelagið hafi enn mikið
gert, en spnrsmálið er um pað,
hvað mikið pað muni gera, ef pað
heldur fast við stefnu sína. Og
pað er fullkomin meining í pví, að
tala um pýðing hvers fyrirtækis
pegar í byrjun poss.
Degar hjer var komið, var
klukkan farin að lialla til 12, og
sagði pví fundaritjóri umræðunuin
slitið.
ÍS1.ANDS FRJETTIR.
(Eptir ,,ísafold“).
Rvík, 16. maí.
Landsbankinn. Eptir nybirt-
um reikningum landsbankans um 3
fyrstu mánuði pessa árs hefur dá-
lítið minnkað hinn ávaxtalausi sjóð-
ur hans á pví tímabili, úr 178 pús.
kr. niður í 156 pús.
SparisjóSsinnlög hafa verið pessa
3 mánuði nær 67 pús. kr., en út-
borgað úr sparisjóði ekki nema tæp-
ar 42 pús. Námu sparisjóðsinnlög
í bankanum 31. marz p. 4. alls
586,500 kr., og samsvarar pað hjer
um bil pví sem bankinn átti pá
útistandandi í fastcignarlánum (um
582 pús. kr.j. Áklls átti bankinn
pá I reglulegum lánum nær 700,000
kr„ auk 253 pús. króna í ríkis-
skuldabrjtfum og 28 pús. í víxlum.
Einar 300 kr. átti bankinn í útlögð-
um fasteignum.
Dingmknnsku fyrir Rangárvalla-
syslu keppa peir um, sjera Ólafur
Ólafsson í Guttormshaga og Dórftur
hreppstjóri Guðniundison í Hala.
Kjörfundur á að verða 15. júní.
Rvík, 20. maí.
Aflabrögð. Hjer fiskaðist í
gær mætavel, 40 til 70 í hlut af
vænni ýsu. Á Álptanesi er miklu
minna um afla, pótt nærri sje sömu
fiskileitum, og sömuleiðis á Akra-
nesi, en purr sjór kallaður annars
462
Frettlby skyndilega; „pað gengur
ekkert að mjer; jeg hjelt pað væri
eitthvað að hjartanu I mjer, en
pað er ekki.“
„Ekki lifandi vitund“, sagði
Chinston hughreystandi. „Dað geng-
ur ekkert að — varizt að eins geðs-
hræringar.“
En pegar Frettlby sneri sjer
við til að fara út, hvessti Madge
augun á andlitið á lækninum og
sá, liTe alvarlegt pað var.
„Dað er hætta á ferðinni?“
sagði hún og kom við handlegginn
á honum um leið og pau gengu
hvort ÍTam hjá öðru í dyrunum.
„Nei, nei,“ svaraði hann skyndi-
lega.
„Jú“, sagði hún prákelknislega,
„Segið injer pað, hvað illt scin
pað er; pað er mjer fyrir beztu,
að fá að vita pað.“
Lækuirinii leit á liana efasemda-
lega fáein augnablik, og svo lagði
hann hendurnar á öxlina á henni.
„Góða mín“, sagði liann alvarlega
„jeg ætla að segja yður pað sem
jeg porði ekki að segja föður yðar“.
„Hvað er pað?“ spurði hún
467
og missti alveg sinn málafærslu-
manns tíguleik. „Og hafið pjer
komizt að pví, hver framdi pað?“
„Nei!“ svaraði Kilsip fremur
vandræðalega; „en jeg hef grun
um pað.“
„Dað hafði Gorby Uka,“ svaraði
Calton purrlega; „hann hafði grun,
sem varð svo ekkert nema reykur.
Hafið pjer nokkrar sannanir, sem
að haldi geta komið?“-
„Ekki enn,“
„Með pví rnunuð pjer vilja
gefa í skyn, að pjer ætlið að ná
í einhverjar sannanir.“
„Já, ef mjer verður pað mögu-
legt.“
„Dað er nú lítið gagn í peim.
meðan pjer vitið ekki, hvort yður
verður pað mögulegt,“ sagði Calton,
tók blyant og rispaði letilega á
perriblað sitt. ))Og hvern hafið pjcr
grunaðan?“
„Bíðið pjer ofurlítið við,“ sagði
Mr. Kilsip gætilega.
„Djer munuð ekki vita, hvað
hann heitir,“ svaraði hinn purrlega.
„Jeg byst við að ættarnafnið hans
sje Húrnbúg. Komið pjer nú með
470
kerruna“.
„Jeg lield pað.“
„Dað er furðu-slungið,“ sagði
málafærslumaðurinn; „en hvers vegna
átti Moreland að fara að myrða
Whyte? Hvað gat honum gengið
til pess?“
„Skjölin —“
„Dvættingur! Darna kemur önn-
ur *f hugmyndum Gorbys“, sagði
Calton gremjulega. „Hvernig vitið
pjer, að hanu hafi nokkur skjöl
haft?“
Sannleikurinn var sá, að Calton
ætlaðist ekki til að Kilsip fengi
að vita, að Whyte hefði í raun og
veru nein skjöl haft, fyrr en hann
hefði heyrt, hvað Fitzgerald hefði
að segja.
svo er annað,“ sagði Cal-
ton og fór aptur að ganga um
gólf, „hvað hefur orðið af yfirfrakka
Whytes, ef yðar grunur er rjettur.
sem jeg held ekki að hann sje?
Hefur Moreland frakkann?11
„Nei, liann hefur hann ekki,“
svaraði lögreglumaðurinn einbeitt-
lega.
„Djer synist ekki hafa neinn
459
sjálfsmorðum eru fraöiín { stundar-
brjálsemi“, hjelt Chinston áfram, „og
fari maður stöðugt að brjóta heilann
um eitthvað pá parf ekki að sökum að
spyrja, brjálsemin, sem byrjuð er,
bryzt pá fram fyrr eða síðar; en
auðvitað kemur pað fyrir, að alveg
heilvita menn fremja morð undir
augnabliks-áhrifum; en jeg held að
slíkir menn sjeu brjálaðir meðan á
pví stendur; en aptur á móti kem-
ur pað fyrir að morð eru út-hugs-
uð og framin með hinni raestu
gætni.“
„Og álítið pjer morðingjann
brjálaðan, pegar hann hefur farið
pannig að?“ sagði Frettlby og fikt-
aði við pappírshnífinn, en leit ekki
á lækninn.
„J&“ svaraði læknirinn blátt á-
fram. „Hann er eins brjálaður eins
og sá sem drepur annan af pví að
að hann heldur að guð hafi skipað
sjer pað — munurinn er að eins
sá, að brjálscmin kemur fram á
skipulegan hátt. Dað er nú t. d.
petta hansom-kerru morð, sem pjer
flæktust inn í —“
„Hvaða fjandans vitleysa! Je$j