Lögberg - 01.07.1891, Blaðsíða 2

o
LÖGBERG, MTÐYIKUDAGINN 1. JÖLI 1891.
SJÖUNÐA ÁRSÞINQ
bhis evancr. lúterska kirkjufjelags
íslendintra í Yesturheiini.
O
G. FUNDUR
var settur kl. 2.
Manntalsskyrslur úr söfnuðutn
kirkjufjelagsins voru fram lagðar af
fuiltrúunum, pannig hljóðandi:
Garðar .óf. 259 f. 345 595
Þingvftlla (Dak.) 55 - 62 117
Víkur 137 208 345
Vídalíns _ 117 140 257
Grafton . - 36 - 38 74
FembÍDa . - 48 - 81 129
Frelsis . - 179 - 209 388
Fríkirkju 106 - 126 232
Brandon , — 35 — 45 80
Þingvallanyl. .. .72 - 121 193
Winnipeg 295 -1016 1311
Selkirk . - 41 - 58 99
Víðines . — 32 — 56 88
Bræðra . - 82 - 102 184
Fljótshlíðar .... 9 - 43
St. Páls 57 - 52 109
Marshall , - 19 - 29 48
Victoria 17 - 23 40
Spanish Fork (söfn. R. Run.ss. }- 22 - 17 39
Frá Fjallasöfnuði, Hallsonsöfn-
uði og Mikleyjarsöfn. vantar skyrslu.
Söfnuðir utan kirkjufjel.,
sem sjera Stgr. Uorláksson þjónar.
Lincoln.........óf. 60 f. 80 140
Vesturheims.....— 22 - 54 16
Gjörðabók frá síðasta fundi les-
in upp og sampykkt.
Skólamálið var pá tekið fyrir
til umræðu.
Sjera Fr. J. Bergmann lagði
frain svo hljóðandi
N efndarálit
í
skólamálinu.
Vjer, sem kjörnir vorum á síð-
asta kirkjupingi í nefnd til að hafa
framkvæmdir á hendi í skólamáli
kirkjufjelagsins, leyfum oss að gjöra
þinginu eptirfylgjandi grein fyrir
gjörðum vorum: —
1. Nefndarmenn áttu fyrsta
fund með sjer í Winnipen 5. sept.
1890 til að taka til yhrvegunar,
hverjar framkvæmdir hafa mætti í
málinu. Þeim kom pá saman um,
að tilraun yrði gjörð með að byrja
kennslu hjer í Winnipeg, samkvæmt
pví fyrirkomulagi, sem síðasta kirkju-
ping hugsaði sjer. Töluerður áhugi
fyrir pví, að kennslan yrði byrjuð
pegar síðastliðið haust, virtist koma
fraiu úr ymsum áttum. Sú kennsla,
sem nefiidin hugsaði sjer að byrj-
aði, átti einungis að vera undirbún-
ingur undir hið fyrirhugaða akademí.
Hún átti fram að fara undir yfir-
Uinsjón forseta kirkjufjelagsiris, sjera
Jóus Bjarnasonar, ineð kennslu-
kröptum, sem boðizt hiifðu frá mönn-
um, sem fyrir utan kirkjufjelag vort
standa, pví á öðrum var ekki völ.
Nefndin skoraði á pá, sem kynnu
að vilja taka pátt í keunslu, að
snúa sjer til sjera Jóns Bjarnason-
ar fyrir 15. okt. Um petta samdi
nefndin áskoruu til almennings, sem
birt var í öllum íslenzku blöðun-
unum. A saina íuudi samdi nefnd-
in ávarp, sem sent var öllum peim,
er setið höfðu á síðasta kirkjupingi,
pess efuis, að peir legðu nú fram
sína ftrustu krapta, til að safna fje
í skólasjóð, hver í sínum söfnuði.
2. Sjera Jón Bjarnason aug-
lifsti 13. okt. eptir samkomulagi við
nefndina, að ekki væri unnt, að
auglysa, hvort kenBslan yrði látin
byrja eða ekki fyr en um mánaða-
mótin okt. og nóv.
3. 30. október kora nefndin
aptur saman. Hún komst pá að
peirri niðurstöðu að ógjurlegt væri
að byrja kennsluna aú svo stöddu.
Aðalástæðan var sú, að sjera Jón
Bjarnason, sem hafa átti umsjón
kennslunnar á hendi, var pá orðinn
svo lamaður á heilsunni, að lianu
gat jafnvel ekki unnið sín vana-
lega prestsverk. — Fyrir pennan
nefndarfund höfðu næirileo-a margir
unflrlin<rar boðizt frain til að taka
pátt í kennslunni.
4. í>að hefur síðar komið fram
að _pað var einmitt heppni nefnd-
arinnt.r og pá um leið kirkjufje-
lagsins, að ekkert varð af pví, að
kennsla yrði byrjuð á síðast liðnuin
vetri.
5- Fjárha^ur skólasjóðsins er
sem stendur eins og nú skal greina:
í sjóði frá síðasta kirkjup. §129,12
Gjöf Sigurjónu Laxdal §100,00
Samskot frá ýmsum, kvitt-
að í Sam................. 245,75
Samskot frá Lingv.nVl.söfn. § 11,00
, — — Garðarsöfnuði § 25,50
— — Wkinipegsöfr. § 73,25
— — Argylesöfnuð. $ 49,25
§633,87
G. Nefndin ræður kirkjuping-
inu frá, að láta nokkra kennslu
byrja undir sínu nafni á komanda ári.
7. Hún leggur pað til, að
pingið feli fulltrúum sínum á liend-
ur að halda uppi samskotum í öll-
um söfnuðum vorum, og hvar ann-
ars staðar, sem peir sjá sjer fært,
til að eila skólasjóðinn. Minna en
$600 mætti ekki koina inn frá söfn-
uðunum á komandi ári.
Nefndin finnur ástæðu til rð
taka pað fram, að skólasjóðurinn
er og verður eign kirkjufjelagsins,
og að reglugjörð fyrir skólann, hve
nær sem hann kemst upp, verður
samin af kirkjupinginu, sem pá á-
kveður allt fyrirkomulagið við hann
Og ræður kennara til hans.
I\ J. Jlergmann. Hafst. Pjetursson.
M. Paulson. Jón Bjarnason.
Jfr. J'riðríksson.
Jafnframt las og sjera Fr. J.
Bergmann upp svo hljóðandi lists.
yfir gjafir, er komið hefðu síðan í
fyrra á kirkjupingi til skólans.
Winnipeg söfnuði 123,25
Selkirk ,, 17,50
Minneapolis „ 30,00
Víkur „ 34,45
Pembína „ 32,^5
Bræðra „ 4,15
Árnes ,, • 4,00
Fljótshlíðar „ 4,25
Lincoln Co. „ 10,60
Carberry og Brandon 24,00
St. Páls söfn. 8,05
Kyennfjelag Breiðuvíkur 20,00
Þingvallanyl. söfn. 11,00
Vidalíns „ 6,00
Garðar ,, 25,50
Argyle „ 49,25
Gjöf frá Sigurjónu Laxdal 100,00
samtals 504,75
Hann fór nokkrum oiðuin um Sigur-
jónu heitina Laxdal í tilefni af gjöf
hennar, sem hún liafði afhent ræðu-
manni skömmu fyrir andlát sitt,
iuinntist á áhuga hennar fyrir skóla-
málinu og skilning hennar á pví.
Hann kvað skólamálinu hafa inikið
pokað áfram síðan í fyrra, hugs-
unarhitturinn væri orðinn allt ann-
ar; áður befðu menn haldið, að al-
drei mundi neitt úr skólanum verða,
nú væri sansfæring manna, að hann
mundi fyrr eða síðar komast á fót
£>ví hefði verið haldið fram, að
skólastofnunin væri almennt mál,
og pað Víeri að nokkru leyti rjett,
en enginn mætti samt misskilja pað,
að kirkjnfjelagið ætlar sjálft að
eiga pennan skóla og sjálft ráða
öllu fyrirkomulagi hans. Það pigg-
ur pví ekki tillög til skólans með
öðru skilyrði en pví, að pað hafi
fullí vald yfir peim peningum. Svo
að segja öllu kvað ræðumaður safn-
að hafa verið innan kirkjufjelags-
ins, enda væru flestir, sem utan
við pað stæðu, á móti stofnaninni.
Eu sá missir væri ekki stórkost-
legur, með pví að fæstir peirra
sem standa utan kirkjulega fjelags-
skaparins sjeu sjerlega fjelagslynd-
ir menn, nje líklegir til fjárfram-
laga, pótt heiðarlegar undantekn-
ingar sjeu til, bæði að pví er snert-
ir einstaka inenn o" heila flokka
O
inanna, eins og t. d. hefur synt
sig hjá íslendingum í Minneapolis,
og í Carberry, og víðar. Ekki
mættu menn búast við, að skólinn
kæmiat mjög bráðlega á fót.
Sjera Stgr. Þorláksson skýrði
frá, að einn ónefndur maður í sín-
um söfnuðum hefði tryggt líf sitt
fyrir $1000, er kirkjufjelaginu væru
ánafnaðir, og væri pað gott til
eptirbreytni. Margir menn í hans
söfnuðum hefðu vilja til að hlynna
að stofnaninni. Ræðum. var pví
meðmæltur, að heldur yrði dregið
en hrapað að pví að byrja skól-
ann. Ekkert sje hægt að gera að
sinni, ncma safna í sjóðinn. Til-
hlyðilegt væri, að setja sjóð penn-
an í samband við júbílhátíð Nyja
Testamentisins, par sem bæði var
byrjað að safna í hann í fyrra og
liann er stofnaður til útbreiðslu guðs
ríkis, og t. d. kalla hanu júbíle-
umssjóð.
Sjera Jón Jijarnason óskaði að
einu at-iði í nefndarálitinu væri
breytt, prátt íyrir pað, að hann
hefði undir pnð skrifað: sjer pætti
ætlazt til of lítilla samskota næsta
ár, og ætti fremur að tilnefna $800
en $600. Uann vonaði að kirkju-
pingsmenn færu nú tafarlaust að
gangast fyrir pessum samskotum,
og éf vel og haganlega væri fram
gengið, pá mætti vafalaust fá sam-
an $800. Óánægja hefði heyrzt út
af pví, að trúarbrögð ættu að kenn-
ast á skólanum, og pað væri ekk-
ert undarlegt að pví er snerti utan-
safnaðamenn; en pví væri svo skríti-
lega varið, að slík óánægja hafði
líka heyrzt innan safnaðanna. Ræðu-
maður nefndi. til dæmis að fólk í
t>ÍDgvallanylendu-söfnuðinum hefði
hoimtað skyring um petta atriði,
pfgar par hefði verið samskota leit-
að, eptir sögn pess manns, er hefði
f.etið sem fulltrúi pess safnaðar á
síðasta kirkjupingi. Nú hefði petta
nefndarálit gefið afdráttarlausa skyr-
ingu um pað efni.
Friðjón Friðriksson skyrði frá
pví, að í Argyle-söfnuðunum hefðu
menn lofað vörum og peningum
sem næmu um $81. Málið hefði
yfir höfuð fengið par góðar undir-
tektir. Meiri loforð mætti fá par,
og par væru loforð manna yfir höf-
uð áreiðanleg. Ræðum. kvaðst líta
til skólamálsins með meiri gleði en
nokkurs annars máls Vestur-íslend-
inga, pví að hann væri viss um að
skólinn kæmist á fót. Áhugi manna
væri miklu almennari nú en fyrir
einu ári síðan og efnahagurinn yfir
höfuð betri. Með bættum efnahag
kæmu hinar æðri lífsnauðsynjar.
Svo mætti og búast við nokkrum
styrk á líkan hátt eins og pegar
væri kominn frá Sigurjónu heitinni
Laxdal og von væri á að látnum
manni peitn í söfnuðum sjera Stein-
gríms, er tryggt hefði líf sitt til
hagnaðar kirkjufjelaginu. Svo ykist
sjóðurinn allt af sjálfkrafa, parsem
leigurnar væru lagðar við höfuð-
stólinn; pannig væri $100 gjöf
sjera Jóns Bjarnasonar orðin $125
á pessum árum. Mjög purfi að
vanda meðferð peninganna. Ef ekki
parf pegar á peim að halda, væri
að líkindum bezt að leigja pá út
gegn veði í fasteign, með pví að
vextir sjeu lágir á bönkunum.
Thomas Paulson hugði pað
misskilning af fulltrúa Þingvalla-
nylendusafnaðar peim í fyrra, að
nokkur safnaðarmaður par hefði ver-
ið mótfallinn trúarbrajxðakennslu á
skólanum. Menn hefðu að eins
viljað fá að vita, hvernig fyrirkomu-
lagið ætti að vera. Nokkur loforð
væru enn útistandandi par vestra.
Málinu hefði yfir höfuð verið tekið
par vel.
G. S. Sigurðsson lagði til að
nefndarálitið yrði sampykkt óbreytt.
I>ótti hæfilegt að áætla $600 sam-
skot fyrir næsta ár. Á aldamótun-
um ætti skólinn að geta komizt á
fót, pó ekki yrði safnað nema $600
á ári. Betra mundi vera að ávaxta
peninga syðra.
E. PJ. Bergman studdi tillög-
una. Kvað menn purfa að fara
heldur hægt í peningakvaðir fyrstu
árin. „Leiðir verða langpurfamenn“,
og kvaðirnar eru margar. Örðugra
mundi verða að fá saman fje með-
an málið væri ekki komið lengra
áleiðis heldur en síðar, pegar fólk
sæi einhverjar verklegar framkvæmd-
ir. Því væri ekki vert að tiltaka
liærri uppliæð en gert væri í nefnd-
arálitinu.
Ján Bj'örnsson áleit tilgangs-
laust, að tiltaka nokkra upphæð.
Á pví riði mest að sitja um tæki-
færin, pegar vel ljeti í ári meðal
bænda. Þegar hart væri I ári, væri
mjög leiðinlegt að knyja á menn.
t>ess vegna ætti ekki að binda sig
við neiua upphæð fyrir ár hvert.
Sjera Hafst. Pjetursson taldi
ekki pá hugmynd sjera Steingríms
heppilega, að kalla pennan sjóð
júbíleumssjóð, fyrst og fremst vegna
pess að pað nafn bæri ekki með
sjer tilganginn, og yrði pví naum-
ast eins skiljanlegt almenningi eins
og nafnið skólasjóður. Fyrirtækið
væri nú komið á fastan grundvöll.
Viðtökurnar hefðu vfir höfuð verið
framúrskarandi góðar. t>egar menn
væru komnir vel á veg með fyrir-
tækið og gætu synt ljóslega að
eitthvað væri orðið úr pví, væri
engin minnkun að leita til skyldra
fjelaga um hjálp.
Sig. Christoplierson áleit að með
engu móti mætti fresta skólastofn-
uninni til aldamóta, enda mundi
engin pörf verða að bí?a meira en
5 ár. Ef $800 safnast 4 ári, mundi
mega byrja eptir 5 ár.
W. H. Paulson pótti eitt at-
riði í nefndarálitinu öðru vísi en
hann hafði búizt við. Nefndarálitið
í fyrra fór fram 4, að skólinn byrj-
aði strax, en nú er skólinn orðinn
langt undan landi. Ástæðan fyrir
pví, áð ekkert varð úr skólanum í
fyrra, er sagt að verið hafi sjúk-
leikur sjera J. Bj. Og pað er eins
og allir sjeu glaðir yfir pví, að
ekkert varð úr skólanum í fyrra;
pótti petta nokkuð skrítið, en 4-
leit pó, að málinu væri vel komið
í höndum peirra manna, sem pað
væri. Fannst tímatakmarkið fyrir
byrjun skólans nokkuð óákveðið;
áleit, að slíkt hefði pó verið hægt
að binda við einhverja fjár-upphæð,
pví án pess, að eitthvert fast tíma-
takmark væri sett, væri mjög erf-
itt að safna saman fje hjá almenn-
in<ri manna.
Sjera Jón Bjarnason vildi gefa
dálitla skyringu. Sagði, að pað hefði
komið upp á árinu, að hann, ræðu-
maður, hefði ekki vcrið íær um
beilsunnar vegna að takast starfið
við skólann á hendur. Og öllum
væri kunnugt, hvernig farið hefði
með Jón Ólafsson, sem hefði boðizt
til og átt að verða einhver helzti
kennarinn. I>ess vegna hefði komið
í ljós, að petta hefði verið nokk-
uð fljótráðið í fyrra. Óskaði og
vonaði, að skólinn mundi byrja fyr-
ir aldamótin og bað menn að setja
ekki tímatakmarkið um aldamótin,
pví pað mundi og hlyti að veikja
áhuga manna. En á hinn bóginn
væri ekki hægt að segja með vissu,
hvenær byrjað yrði á skólanum.
Fyrir sitt leyti kvaðst hann ekki
treysta sjer til, að takast pann starfa
á liendur, sem sjer hefði verið ætl-
aður í fyrra, vegna heilsubrests síns.
Alla áherzluna ætti nú að loggja
á pað, að petta næsta ár yrði hald-
ið uppi samskotum vel og trúlega.
l>ar sem útlit vaeri fyrir gott ár,
ættu menn nú að herða sig og slá
járnið, meðan pað væri heitt, og
ekki geyma samskotamálið til hausts.
Vildi heldur, að menn settu sjer
hærra samskota-takmark en $600,
sem nefndin hefði farið fram á.
Birni Jónssyni pótti hættulegt,
að setja takmarkið fyrir byrjun skól-
ans langt út í framtíðina, pví slíkt
hlyti að draga úr áhuganum. Fannst
reynslan meðal íslendinga syna, að
lítt væri hægt að vekja verulegan
áhuga á einhverju fyrirtæki fyr en
einhver framkvæmd í pví kæmist á
fót. Dví seinna, sem byrjað væri
á framkvæmdinni, pess seinna kæmi
áhuginn. Vildi grípa tækifærið áð-
ur en áhugi manna dreifðist. Menn
greindi á um, hvort nauðsynlegt
væri að hafa íslenzkan skóla eða
ekki. Sumir væru 4 móti pví, af
pví að pað tefði fyrir oss hjer í
landi, að halda við íslenzku og ís-
lenzkri menntun. Slíkt strit væri
barátta í öfuga átt, pví niðjar vorir
ættu að verða sem fyrst Ameríku-
inenn. Ræðumaður sagðist vera
gagnstæðrar skoðunar. En hin skoð-
unin væri mjög almenn. Áleit, að
nauðsynlegt væri að skyra hugmynd-
ir manna um petta atriði betur fyr-
ir almenningi en gert hefur verið
að undanförnu. Um fram allt mætti
ekki draga málið ár eptir ár.
Sjera Friðrik Bergmann sagð-
ist ekki skyldi verða langorður.
Vildi að eins benda á nokkuð ril
að skyra málið. Skaðlegt að fjar-
lægja byrjunar-hugmyndina of mjög,
en líka skaðlegt, að setja hana of
nærri. Þess vegna væri bezt að
fara meðalveginn. Engin meining
væri að byrja petta með minna en
svo sem $5,000 og heldur ekki fyr
en maður hefði einn mann, sem
ekkert hefði annað á liendi, en skól-
ann og auk pess 2 tímakennara,
sein yrði fullörðugt að fá. Allt
petta yrðu menn að gera sjer ljóst.
Ekkert mundi vera hægt að ákveða
um, hvernig fulltrúarnir ættu að
vinna að málinu. Fulltrúarnir ættu
að beita sínum eigin hyggindum og
vinna allt, sem peir gætu. Á sein-
asta kirkjupingi hefði verið mikil
frainför í málinu; pað syndi áliugi
margra kirkjupingsmanna í samskota-
söfnun. Nú ættu pessa árs kirkj-
upingsinenn, að gera enn betur en
peir í fyrra.
Jón Skanderbeg líkaði nefndar-
álitið vel, nema að pví leyti, að
engin ákvörðun væri tekin um, hve-
nær skólinn ætti að byrja. Vildi,
að til tekin væri einhver viss upp-
hæð, pegar byrja skyldi og hægt
væri að byrja. Slíkt gæfi hvöt til
að leggja sem mest fram, svo byrj-
að yrði sem fyrst. Sagðist vera með
skólamálinu sem einhverju hinu mesta
framfaramáli íslendinga 1 Ameríku.
Tómas Halldórsson skildi ekk-
ert í misskilning, sem kominn væri
í skólamálið. Um tímatakmarkið
væri ómögulegt að tála enn sem
komið væri. Allir ættu að vinna
sem bezt að málinu árið um kring.
Fannst málið vera orðið nóg rætt.
Einar Mýrdal sagðist ekki sjá
eptir neinum tíma, sem varið er til
skólamálsins. Allir ættu að fá sem
bezt færi á að hugsa og tala í
pessu máli. Fannst nefndarálitið
mjög sanngjarnt, par sem talað væri
um $600. Allir ættu að gera pað
sein peir gætu.
G. E. Gunnlaugsson sagði, að
pingmennirnir væru bergmál af vilja
kjósenda sinna, og pess vegna ættu
nú pingmennirnir að hrinda málinu
sem fyrst í vænlegt horf, án pess
pó að binda sig við nokkurt tíma-
eða fjár-takmark.
Forseti las npp eptir áskorun
tillugur nefndarinnar og sömuleiðis
viðauka-uppftstungu frá sjera Hafst.
Pjeturssyni pannig hljóðandi:
Kirkjupingið telur pað sjálfsagða
skyldu kirkjupingsniannanna að gang-
ast fyrir söfnun í skólasjóð hver í
sínum söfnuði. Þeir ættu að fá aðra
leiðandi safnaðarmenn í fylgi með
sjer og vinna að söfnuninni eins
vel og fljótt, og auðið er. Kirkju-
pingið telur og heppilegt að safna
loforðum fyrir skólasjóðinn bæði í
peningum og öðru.
Þótt skólasjóðurinn sje eign
kirkjufjelagsins, pá vonar pað pó,
að allir peir, sem unna menntun
og menning íslendinga í landi pessu,
styðji petta velferðarmál pjóðflokks
vors með fjárframlögum í skólasjóð.
Öil fjárframlög skulu send til
forseta kirkjufjelagsins.
Haýst. Pjetursson. P. S. Bardal.
E. II. Bergmann leizt í alla
staði vel 4 nefndarálitið, og pótti
ekkert vera móti pví að setja fjftr-
upphæðina $600.
Björn Jónsson sagðist véra hrædd-
ur við, að fastákveða upphæðina,
par sem verið gæti, að samskotin
einmitt af pví yrðu minni og lagði
til, að pau orð í nefndarálitinu væru
felld burtu. Stutt af G. E. Gunn-
laugssyui.
W. H. Paulson pótti einmitt
heppilegra að hafa eitthvað fast að
ganga út frá, bæði að pví er tím-
ann og fjárupphæðina snerti, og hjelt
fram nefndarálitinu.
Sjera Haýst. Pjetursson sagði
að ef vel gengi, væri upphæðin
kannske lág, en ef illa gengi, væri
líka upphæðin of há. Nefndin hefði
viljað fara meðalveginn.
P. S. Bardal mælti móti breyt-
ingar-uppástungu Bj. Jónssonar, af
pví að heppilegast og rjettast væri
að setja sjer eitthverk mark, enda
mundi slík breyting, ef hún gengi
fram, spilla fyrir málinu í augum
almennings, sem kynni að ætla, að
kirkjupingið hefði hrapað að mál-
inu og ekki gert sjer ljósa grein
fyrir neinu í pví.
(Tramh. á 7. bls.}