Lögberg - 21.10.1891, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, MIÐVIKUDAGINN 21. OKTÓBER 1891.
i
\
ö % b tt tj.
Gefið út »8 573 Main Str. Winnipejr,
af The I.ögiierg l’rintirg Cr* Publishing Coy.
(Incorporated 27. May 1890).
Ritstjóíi (Ehjtor):
EJNAK EJÖRLEIFSSON
l!T:.iNKS' n f.r: MAGNÚS FAULSO V
AUGLÝSINGAR: Smá-auglýsingar í eitt
skipti 23 cts. fyrir 30 orð eða 1 þuml.
dálkslengdar; 1 doll. um mánuCinn. Á stærri
auglýsingum eða augl. um lengri tíma af-
sláttur eptir samningi.
BÚSTADA-SKIPTI kaupenda veriSur að til-
kynna sktijleya og geta um fyrverandi bú-
staS jafnframt.
UTANÁSKRIPT i AFGREIÐSLUSTOFU
blaðsins er:
TijE LOCBERC PRÍNTINC & PUBLISfj. CO.
P. O. Box 368, Winnipeg, Man.
UTANÁSKRIFT til RITSTJÓRANS er:
EBITOK LÖGBERCrt
P. O. BOX 368. WINNIPEG MAN.
___ AIimiKUD. 2t. OKT. iSgi. '■-
jy Samkvæmt landslögum er uppsögn
kaupanda á blaði ógild, nema hann se
skuldlaus, þegar hann segir upp. — Ef
kaupandi, sem er í skuld við blað-
ið, flytr vistferlum, án þess að tilkynna
heimilaskit'tin, þá er það fyrir (lómstól-
nnum álitin sýnileg sönuun fyrir prett-
vísum tilgang'.
Eftirleiðis verðr á hverri viku prent-
uð í blaðinu viðrkenning fyrir móttöku
allra péninga, sem því hafa borizt fyrir-
farandi viku i pósti eða með bréfum,,
en ekki fyrir peningum, sem menn af-
henda sjálfir á aígreiðslustofu blaðsins'
því að þeir menn fá 3amstundis skriflega
við'kenning. — Bandaríkjapeninga tekr
blaðið fullu verði (af Bandarikjamönn-
tim), og frá íslandi eru íslenzkir pen
ingaseðlar teknir gildir fullu verði sem
borgun fyrir blaðið. — Sendið borgun
r. 0. Money Orders, eða peninga í Re
gistered Letter. Sendið oss ekki bankaá-
vísanir, sem liorgast eiga annarstaðar en
í Winnipeg, nema 25cts aukaborgun fylg
fyrir innköllun. ,
Hvernig fylkisstjórnin
hefur reynzt.
Innan skamins fara aukakosn-
ingar til fylkisþingsins fram í tveim-
ur kjördæmum — að líkindum í
næsta mánuði. í öðru þessu kjör-
dæmi, Suður-Winnipeg, eru íslenzkir
kjósendur allmargir, eitthvað töluvert
á annað hundrað. Oss virðist J>ví ekki
ástæðtilaust, að fara nokkrum orðum
um J>au atriði, sem einkum er á-
stæða til að taka til greina við
J>essa kosningu, að minnsta kosti
eptir pví sem vjer fáum litið á
málið.
Auövitað má segja, að ekki sje
liundrað í liættunni með þessa kosa-
ingu, Jiún ríði ekki af baggamun-
inn milli flokkanna á Jringtnu, fylk-
isstjórnin sitji eins að völdum, pó
andstæðingur herinar nái kosningu
í Suður-Winnipeg. En J>að er pó
ævinnlega rjettara, sem rjettara er,
ævinnlega ánægjulegra að fylgja
rjettu máli en röngu. Hafi fylkis-
stjórnin yfir höfuð farið samvizku-
samlega að ráði sínu, unnið að fylk-
isins heill með trú og dyggð, J>á
liggur í augum uppi, að kjósendur
eiga að sjá pað við hana, votta
henni viðurkenning sfna við kosn-
ingarnar, pó okki sje nema um
aukakosningar að ræða — og pá al-
veg ei»s íslendingar eins og aðrir
kjósendur.
Hvernig hefur pá stjórnin reynzt?
t>að er peirn spurningu, sem vjer
víldum leitast við að svara með fá-
u’n orðum.
Gætum pá að, hvernig ástatt
var Kjer í fylkinu fyrir tæpum fjór-
um árum — um pað bil sem aptur-
haldsstjórnin var að leggja niður
völdin. Merkasta atriðið var óefað
járnbrautamálið. t>á var engin
braut hjer í fylkinu, nema C. P. R.
og greinar pær sem út frá peirri
braut lágu, og voru eign Kyrra-
hafsbrautarfjelagsins canadiska — að
undantekinni Manitoba & North
Western-brautinni, sem að vissu leyti
var og er að eins grein af C. P. R.,
par sem hún hefur engin áhrif á
fl utningsgj ald. Kyrrahafsbrautarfje-
lagið hafði fyllsta einveldi í sam-
göngu og flutningamálum, og not-
aði einveldið á svo óskammfeilinn
hátt, að fádæmum sætti; pannig var
flutningsgjald á vörum hærra hjeð-
an úr fylkinu austur til Montreal,
lieldur en alla leið vestan úr British
Columbia og austur að hafi, af J>eirri
einföldu ástæðu, að ef flutningsgjald-
ið hefði verið eins hátt paðan vest-
an að eins og hjer úr fylkinu, pá
hefði J>að borgað sig fyrir British
Columbia-menn, að flytja vörur sínar
sjóleið suður á bóginn, pangað til
peir hefðu náð í Northern Pacific
brautina til að flytja J>ær austur.
Manitoba-menn vildu fá pessum ó-
kjörum breytt, og J |>ví skyni hugð-
ust J>eir að fá braut óháða C. P.
R., lagða sunnan frá landamærunum
og út til vissra staöa í fylkinu.
En C. P. R., sem allt af hefur
haft Canada-stjórn 1 vasanum, strcitt-
ist á móti, og apturhaldsstjórnin
hjer í fylkinu fjekk engu um pok-
að. Og pó voru vandræðin orðin
svo mikil af járnbrautaleysinu, að
veturinn 1887—88 sat hveitið fast
lijer og J>ar í fylkinu um langan
langan tíma, og bættist J>að ofan
á pau ókjör, sem fylkið átti við
að búa, að pví er hæð flutnings-
gjaldsins snerti.
Annað atriði, sem vjer skulum
benda á. er fjármál fylkisins, eins
og pau voru komin í höndum apt-
urhaldsflokksins hjer í fylkinu. Árs-
tekjur stjórnarinnar vjru um 1500,-
000, og pað voru engin líkindi til,
að pessar tekjur ætluðu að hrökkva
til útgjaldanna, enda var Mr. Nor-
quay heitinn farinn að hefja máls
á pví, að innan skamms yrði að
fara að leggja einhvern nýjan skatt
á fylkisbúa. Orsökin var sú tak-
markalausa eyðsla, sem apturhalds-
stjórnin hafði í frammi blátt áfram
til ónýtis. Hvervetna var fullt af
hálaunuðum embættismönnum, sem
lítið sem ekkert höfðu að gera.
Á báðum pessum atriðum hefur
nú orðið allmikil breyting undir
ráðsmennsku Greenways-stjórnarinn-
ar. Fyrir kjark pann og dugnað,
er hún sýndi í viðureign sinni við
Ottawa-stjórnina, fjekk hún Northern
Pacific brautina hjer inn í fylkið.
Við pað færðist fiutningsgjald á
vörum pegar í stað niður, auk peirra
ýmsu pæginda, sern sveitirnar hafa
af pví að nýjar brautir sjeu um
J>ær lagðar.
Og pá hefur ekki komizt minni
breyting tiltölulega á fjármál fylk-
isins undir Greenways-stjórninni en
á járnbrautamálin. í stað pess sem
apturlialdsstjórnin var að hugsa um
að fara að leggja nýjan skatt á
fylkisbúa, til pess að standast
kostnaðinn, tók frjálslynda stjórn-
in pað til bragðs, að fækka em-
bættismönnunum. Og með pví móti
tókst lrenni að færa stjórnarkostn-
aðinn niður um $120,000, og J>ví
sem sparað var, hefur hún varið til
að styrkja menntun og hlaupa undir
bagga rneð sveitunum. í pessu sam-
bandi skulum vjer benda mönnum
á fáeinar tölur. Arið 1886 varði
apturhaldsstjórnin til menntamála
$64,323; 1887 varði sama stjórn
$68,308 til peirra mála; samtals
bæði árin $132,031. Árið 1889
varði frjálslynda stjórnin $125,342
til menntamála, og 1890 $123,500:
samtals bæði árin $248,842. Árið
1886 nanr styrkur sá er sveitunum
var veittur $1,101. Fyrra helm-
ing ársins 1887 fengu pær engan
styrk. En árið 1889 nam pessi
styrkur undir frjálslyndu stjórninni
$63,722 og 1890 $64,374. Vjer
skulum ekki fjölyrða um pað, hvort
heppiiegra mum vera fyrir fylkið,
að fje pess sje sem mest varið til
mcnntunar alpýðu og til síyrks
handa sveitunum, eða til launa handa
einbættismönnum, sem reynslan hef-
ur nú sýnt um 3—4 ár, að engin
J>örf hefur verið á. Vjer ætlum
hverjum einasta lesanda vorum, sem
kominn er til vits og ára, að geta
leyst úr jafn-auðráðinni gátu.
Um J>essi atriði, sem minnzt
er á lijer að framan, getur enginn
ágreiningur verið. Járnbrautirnar
hjer í fylkinu sýna sig, og reikn-
ingar fylkisins sýna sömuleiðis, hvern-
ig fje pess er varið.
En í tveimur öðrum málum hafa
aðfarir stjórnarinnar valdið ágrein-
ingi, pó að ágreiningurian sje nú
niður fallinn í öðru málinu. Þessi
mál eru skólamálið osf Hudsonsflóa-
brautarmálið.
Um skólamálið er í fám orðum
petta að segja. £>egar Greenways-
stjórnin tók við völdum, var fyrir-
komulagið á alpýðuskólunum tvískipt,
skólarnir tvennskonar; aðrir voru
fyrir börn kapólskra matina eingöngu,
og stóðu undir kapólskri skólastjórn,
hinir voru fyrir börn allra annara
og stóðu undir svokallaðri próte-
stantiskri skólastjórn. Greemvay-
stjórnin rjeðst í að breyta J>essu
fyrirkotnulagi, koma öllum skól-
um undir yfirstjórn fylkisstjórnar-
innar og láta kenna pað sama í
peim öllum.
Margsinnis hefur í blaði voru
verið gerð grein fyrir pví sem
fyrir stjórninni hefur vakað í pessu
efni, svo að vjer purfum ekki að
vern margorðir í petta skipti um
p- ð atriði. Petta tvískipta skólafyr-
irkomulag ól, eptir stjórnarinnar
skoðun, trúarbragðaríg í xylkinu, og
hamlaði pví að fylkisbúar skoðuðu
sig sem eina heild. Það kom ka-
pólskum bömum hjer ’gersamlega á
vald prestanna í menntunarsökum.
Og skólar kapólskra inanna höfðu
víða roynzt illa og tnenntun aljvfð-
unnar á mjög lágu stigi. Úr pess-
um vankvæðum liugðist Greemvays-
stjórnin að bæta með skólalögum
sínutn. Að kapólskir klerkar og
par af leiðandi kapólsk alpýða
mundi verða peim mótfallin, pað
er eklti nema eðlilegt, og við pvl
hefur stjórnin auðvitað búizt frá
pví fyrst er hún fór að ráðast í
pessa breytingu. En frá sjerhverju
ókapólsku sjónarmiði mun sú breyt-
ing verða talin framför, ef ekki er
ósanngirni og óvild með í rök-
semdaleiðslunni og dómunum um
málið.
Annað atriði, sem um tíma var
reynt að gera að óvildarefni gegn
stjórninni, var hluttaka hennar í
Hudsonsflóa brautarmálinu. Svo stóð
á, að brautarfjelagið hafði fengið
út úr Norquay-stjórninni loforð
um $4,500,000 styrk. Svo reyndust
peir formgallar á pví loforði, eða
peirri fjárveiting, að liún var talin
ólögmæt. Greenways-stjórnin vildi
svo ekki standa við petta loforð
fyrirrennara síns, af peirri ástæðu,
að hún væri fylkinu um megn,
pað gæti með engu móti staðizt
slíkan kostnað og ætti heldur að
verða af brautinni en fá hana með
slíkum afarkostum; og J>að pví
heldur sem Norðvestnr terrítoríin
mundu liafa jafnvel enn meiri hag
af J>eirri brautarlagnmg en Mani-
toba, og pess vegna væri J>að sam-
bandsstjórnin, seto einkum ætti að
lilaupa undir bagga, J>ar sem terrí-
tórlin ertt vitanlega lítt byggð og
hafa ekki yfir neinu fje að ráða
til slíkra framlaga. Fylkisstjórnin
bauð svo $750,000 styrk, en við
pví boði var ekki litið af fjelaginu,
og pað blað, sem mest hefur fjelags-
ins máli talað, Free Press, jós
óspart skömmum yfir stjórnina fyrir
að liafa ekki ntaðið við uppruna-
lega loforðið. En síðastliíinu vetur
lagði Mr. Sutlierland, forseti fjelags-
ins, nýjiv beiðni fram fyrir stjórn-
ina, fór fram á styrk, sem næmi
$1,500,000, sem ekki borgist fyrr
en eptir 5 ár, en pá skuli fjelagið
hafa lagt alla brautina allt norður
að flóanum. Að pessu gekk stjóru-
in, fjekk hin sömu loforð hjá fje-
laginu sem Norquay-stjórnin hafði
fengið, óg sparaði fylkinu 3 milli-
ónir dollara. Oss er ekki ljóst,
hvernig J>ær ráðstafanir ættu að
verða henhi til áfellis i augurn
nokkurs óhlutdrægs og skynsarns
manns; petta var vitanlega binn
frægasti sigur fyrir fylkið og stjórn-
ina, enda eru allar skammir út af
94
petta snúa liuga hennar“.
Hannig var pá skýrður leynd-
ardómurinn um peningana, sem
fundust í belti Treloars; og sannar-
lega hafði fanturinn verið kænn,
pví pó Júdit yrði ófáanleg til að
fara með honum til Stýríu, sem
liann mátti líka reiða sig á, pá gat
hann pó haldið sig vel af pening-
unuin í mörg ár.
„Hrar eru pessir peningar nú?“
sagði Stýriu-maðurinn hvatlega.
Jcg hrissti höfuðið.
„£>að veit jeg ekki“, sagði jeg.
Hann horfði á mig rannsóknar-
augum, líkt og hann vildi lesa
hugsanir mínar ofan í kjölinn, en
jeg galt honum líku líkt.
„£>jer eruð pó ekki að draga
mig á tálar“, sagði hanu; „hún er
ekki gipt?“
„Nei“, sagði jeg, enda var pað
satt, „hún er ekki gipt“.
£>ví bæn hennar og Stefáns, um
að mcga ganga í hjónaband áður
en baru J>eirra fæddist, hafði verið
synjað, af peirri ástæðu, að kirkj-
an gæti ekki helgað hjónaband, sem
Jxonan hefði rcynt til að ná með
99
andlit Stýríu-mannsins, sem sýndist
svo sterkur, jafnvel í fjötrum svefns-
ins. Svo klifraði jeg upp mjóa stig-
ann, sem lá upp í eina svefnher-
bergið, er til var 1 kofanum.
, IN. KAPÍTULI.
£>egar jeg kom ofan morgun-
inn eptir, var herbergið mannlaust
og hurðin upp á gátt; og út um
dyrnar sást titrandi glampinn á
sjónum snerta hinn gagnsæja græna
og gula lit sjóndeildarhringsins.
Jake hafði komið, pó snemmt
væri, pví mjólkurkanna (pað var
nokkurt borð á könnunni, eins og
einhver hefðí sopið úr henni), ásamt
nokkru af brauði og öðru smáveg-
is matarkyns, var sett á sinn vana-
lega stað fyrir utan dyrnar. Og
pegar jeg var búinn að láta pað
inn, }>á fór jcg að undirbúa morg-
unrnatinn; og svo rölti jeg út til
að gá að gesti mínum.
Jeg vissi fullvel, hver með
honuin mundi vera, pví Jake var
eins forvitinn og íkorni eða ajii.
102
Mjer varð fyrst fyrir að brosa,
J>ví Jake liafði bókstaflega annað
augað 4 hurðinni, — var hræddur
um að jeg kæmi — en hitt á kunn-
ingja sínum, sem að eine gretti
sig, og gat ómögulega skilið, livað
Jake meinti, pegar liann benti niður
í myrkrið í kjallaranum, og endur-
tók aptur og aptur, „Set Treloar,
Set Treloar!“
Svo kom fram hjá Jake sú
leikara-snilld, sem jeg hafði engan
veginn búizt við, pví hann hrips-
aði upp snærisspotta, sem J>ar var
nærri, vafði honum snarlega yfir
um handleggina, og var pá likur
manni, sem er traustlega bundinn;
svo kastaði liann sjer niður á gólf-
ið, og lá eins og hann væri dauð-
ur.
Stýríu-maðurinn horfði 4 hann
grandgæfilega, en ekki var pað
sýnilegt, að hann gæti skilið í pess-
ari kynlcgu aðferð, fyrr en Jake
var búinn að niða sjcr að kjallara-
opinu með nokkrum rykkjum, sem
sýndu talsverða líkamsburði, og
gerði sig liklegan til að steypa
sjer niður á höfuðið. En allt af
•1
fögur“.
Ilann roðnaði, en sagði rólega,
„liún er I Trevemck? Eg fæ að
sjá hana?“
■ „Hún er ekki hjer. Jeg leigði
pennan kofa, pcgar Set Treloar dó,
og bý hjer einn“.
Ilann leit í kringum sig, og
pað var eins og viðbjóður lægi I
svip hans.
„Aumur staður fyrir hana“, taut-
aði hann, og sagði svo hátt:
„llvernig dó hann? Hann hafði
ágæta heilsu pegar hann fór frá
mjer til að sækja systur sína. Ekki
ein einasta skepna af allri hjörð
minni var I sljettari eða mýkri
holdum en hann; honum var illa
við að búa hjer í pessu kornvelska
bæli, og hann vissi að hann átti
góðu að inæta, pegar hann kæmi aptur,
og mundi verða ríkur ef hann færði
mjer“ — hann tautaði eitthvað, sem
jcg heyrði ekki, og leit niður með
ólundarsvip, sem mjer virtist frem-
ur lýsa gremju en söknuði.
„Hvar er hún?“ sagði hann og
horfði beint framan í mig.
„Uvernig got jeg sagt ýðuj