Lögberg - 21.01.1893, Blaðsíða 2

•7
LÖGBERG LAUGARIJAUINN 21. JANÚAR 1**3.
SJögberg.
('«iS út 573 Hluin Str. Winnípeg
•nf 'l'ke J.ögberg Printing & l’ublishing Coy.
(Incorporated 27. May 1890).
Ritstjóri (Editor);
EJNAK JJ/ÖKLEJJSSON
ru.sinf.ss manager: MAGNÚS J’AULSON.
AUGLÝSINGAR: Smá-auglýsingar í eitt
skipti 26 cts. fyrir 30 orS eða 1 þuml.
dálkslengdar; 1 doll. um mánuðinn. A stærri
auglýsingum eSa augl. um lengri tfma a}-
sláttur eptir samningi
BÚSTAD A-SKIPTI kaupenda verður að til
kynna skrt/lega og geta um fyrverandi bú
stað jafnfram*.
UTANÁSKRIPT til AFGRETDSLUSTOFU
blaðsins er:
THE LÖCBEHC PltlNTINC & PU8LISH- CQ.
P. O. Box 368, Winnipeg, Man.
UTANÁSKRIFT til RITSTJÓRANS er:
EDITOK LÖGBERO.
P. O. BOX 368. WINNIPEG MAN.
-DAUeAEDAGINN 21. JAN. 1893. -
Samkvæmt landslögum er uppsögn
kaupanda á blaði ógild, nema hann sé
skuldlaus, i>egar hann segir upp. — Ef
kaupandi, sem er t skuld við blað-
ið flytr vistferlum, án kess að tilkynna
heimiiaskiftin, þá er það fyrir ilómstól-
iinum álitin sýnileg sönuun fyrir prett
visum tilgang'.
Eftirleiðis verðr á hverri viku prent-
uð i blaðtnu vtðrkenning fyrir máttöku
allra peninga, sem )>ví hafa borizt fyrir-
farandi viku í pósti eða með bréfum,
en ekki fyrir peningum, sem ntenn af-
henda sjálfir á afgreiðslustofu blaðsins'
J>ví að þeir menn fá sainstundis skriflega
viðrkenning. — Bandaríkjapeninga tekr
hlaðið fullu verði (af Bandaríkjamönn-
um), og frá íslandi eru íslenzkir pen
ingaseðlar teknir gildir fuliu verði sem
burgun fyrir blaðið. — Sendið borgun í
1‘. 0. Money Orders, eða peninga í lie
j/istered Letler. Sendið oss ekki bankaá
vísanir, sem borgast eiga annarstaðar en
i Winnipeg, nema 25cts aukaborgun fylg
fyrir innköllun.
SJONLEYSI.
l>að liggur við, að J>að sje að
bera í bakkafullan lækinn, að rninnast
nokkuð á „lítéðuna*4 ejitir J. E., sem
stóö í Ilkr. 14. jan., par sem Mr. Jón
Einarsson gerir J>að svo ýtarlega í
j>essu blaði. En pó getum vjer ekki
stillt oss um að benda á J>á skoplega
staðbæting í ræðu Jiessari, að pólitík
sje ekki í íslenzku Winnipeg-blöðun-
nm, „netna pegar einliverjar kosning-
.ar eru á ferðinni.“ Ef J. K. er svo
sjónlaus, verður ekki var við pólitík
ári3 um kring í Lögbergi, pá getuin
vjer ekki gert oss í hugarlund, hvers
hann verður var í lilaði voru.
J3ÆNDUK AÐ RUMSKAST.
Dað leynir sjer ekki, eins og vjer
liðfum líka nokkrum sinnum bent á
hjer í blaðinu, að fylkingar conser-
vativa flokksins eru mjög farnar að
TÍðlast, að pví er tollmálin snartir.
Eitt dæmi pess er grein, sem nýlega
stóð í conservatíva Brandon-blaðinu
Jfui/, og er hún augsýnilega rituð af
bónda, sem hingað til hefur gefið
apturhaldsflokknum atkvæði sitt, og
með pví hjálpað honum til að sjúga
laiulið út, en er nú loksins farinn að
sjá að sjer. Hann kemst pannig að
orði:
„Ástæðurnar hafa nú breytzt, og
J>að er óhjákværnileg nauðsyn að
draga úr tollinum. íðnaðargreinarn-
ar, sem áður voru í bernsku, eru nú
orðnar fulltíða. Vjer öfundumst ekki
yfir velgengni Massey-fjelags'ns nje
neinna annara framtakssamra verzlun-
armanna, en jafnfraint megum vjer
ekki glexina pví að hugleiða hag
„gæsarinnar, sem lagði gulleggið1-.
Aknryrkjan er grundvöllurinn fyrir
-velgengni J>jóðarinnar, og vjer gerum
úr af við oss með pví að pröngva svo að
kosti hennar, að hún verði ómöguleg,
til ]>ess að hlynna að öðruin atvinnu-
greinurn. Dessar atvinnugreinir eru
ekki einusinni ánægðar með pá vernd,
setn stjórn landsins veitir [>eim, held-
ur gsra }>ær afar-mikil samtök sín á
meðal, og nú er svo komið fyrir sam-
tök akuryrkjuverkfæra-salanna, eig-
enda koinhlaðanna og steinolíu fje-
laganna að vesalings bóndanum er að
blæða td ólífis. Sannleikurinn er sá,
að einu nauðsynjarnar, sem pessi auð-
manna-samtök hafa ekki liaft áhrif á,
er loptið og alkali-vatnið.
„Bændum er nú nauðugur einn
kostur, að risa upp í öllu sínu valdi,
og heimta ódýrari jarðyrkjuverkfæri.
Árum saman hafa peir borgað pau
tvöföldit verði, og nú, pegar uppsker-
an er lítil og verðið lágt, og }>eir eru
par af leiðandi komnirupp á náð jarð-
yrkjuverkfæra fjelaganna, pá komast
peir pví miður að raun um, að par er
litla væííð að finna. í öllum lifandi
bæinnn færið tollinn niður.“
Ef bændur J>essa lands hefðu al-
n eurit liaft petta fyrir augum við
undanfarnar sambandspings-kosning-
ar, pá pyrftu peir nú ekki að reka
upj> slík neyðaróp. En af skaðanum
verða inenn hyggnir, ef peir geta ekki
orðið pað áannanjiátt, og vonand^
er, að merki sjáist peirra hygginda
við næstu kosnincar.
. KÐSTU SÆTI.
L>að er svo að sjá, sem kapólska
kirkjan í Quebec hafi gleymt peim
fyrirmæluin síns æðsta yfirboðara, að
sækjast ekki eptirhinum æðstu sætum
Um nokkur ár liefur átt sjer stað deila
[>ar eystra um, hvor væri æðri, full-
trúi drottningarinnar, fylkisstjórinn,
eða fulltrúi páfans, kardínálinn.
Allir fyikisstjórarnir ha*a lialdið pví
fram, að embættistign peirra væri
æðri en tign kardínála, erkibiskupa
og biskupa. Þess vegna liafa peir
varazt, eptir að peir liafa tekið við
embætti sínu, að verða ekki fyrri til
að heimsækja yfirmann kirkjunnar í
Quebec, hafa beðið eptir pví, að klerk-
urinn kæmi til sín. En með pví að
hugsunargangur kardínálan* hefur
verið alveg öfugur við hugsunargang
fylkisstjórans, og kardínálir.n hefur
allt af beðið ejitir heimsókn frá full-
trúa liins veraldlega valds, pá hefur
alls ekkert orðið úr samfundum peirra
liöfðingja í embættis nafni. Taschen au
kardínáli hefurframfylgt J>essari krofu
optar en pegar um lieimsóknir er að
ræða, meðal annars, pegar Georg prins
var í Quebec. Honum var pá boðið
í veizlu, sem lialdinn var af fylkisins
fje til viiðingar við prinsinn; en hann
hafði vaðið fyrir neðan sig, og spurði,
hvar sjer væri ætlað sæti. Honum
var svarað, að liann ætti að sitja næst
á eptir fylkisstjóranum. Hann neit-
aði pá að piggja boðið, með J>ví hann
ætti, samkvæmt virðingarstöðu sinni
í kirkjunni, heimting á æðra sæti en
allir aðrir, að undanteknum prinsinum
Hann hafði pá ekki sitt mil fram. !>ví
var haldið fram, reyndar ekki í em-
bættis nafni, heldur af peim sem ræddu
málið í blöðunum, að kardínálinn ætti
ekki fremur heimtingá að landsstjórn-
in tæki hann til greina, heldur en hver
yfirmaður í öðrum kirkjudeildum.
En loksins er svo að sjá, sem
kardínálinn liafi orðið sigursæll í pessu
efni. Hinn nýi fvlkisstjóri í Quebec,
Chaj>leau, brá sem sje út af vananum,
og heimsótti kardínálann um nýárið,
án pess kardínálinn liefði áður sýnt
honum nein virðingarmerki, og er sú
tilbreyting skilin svo,sem krafa Tasch
ereaus um hinar æðstu virðingar í
Quebec-fylki sje par með viðurkennd
af hinu veraldlega valdi. Kardínálinn
kvað vera hinn glaðasti yíir sigri sín
um, en sum prótestanta blöðin láta
sjer fátt uin finnast, og segja, að fylk-
isstjórinn hafi ekki átt með að láta
undan og á pennan hátt gefa kapólsku
kirkjunni viðurkenning fram yfir aðr-
ar kristnar kirkjudeildir í fylkinu.
E4N LÍFIS-SKATTT K.
Nýlega hefur komið til orða milli
Quebec-ráð}ierrannaognokkiirrakau|>-
manua J>ar, í fullri alvöru, að pví er
virðist, að fara að ieggja skai.t á ó-
kvænta karlmenn. Sum bli'iðin í aust-
urfylkjunuin ræða ináiið, eins og li vert
annað J>ýðiugar mikið alvörumál, og
meðal annars kemst eitt af helztu
Montreal-blöðunum, Witness, að orði
á pessa leið:
„Einlífi er illt fyrir mannfjelagið,
og J>að ætti að gera pví örðugt fyrir.
Konur eiga líka heimting á, að karl-
menn sjeu hvattir til að kvænast.
Konunni er ekki eðlilegt að lifa öðru-
vísi en í hjónabandslífi. E>að hefur
meiri pýðingu fyrir hana en fyrirkarl-
manúinn. Uó að ekki sje litið á ann-
að en pað að hjáljia henni til gð hafa
ofan af fyrir sjer, pá á hún heimting á
pví af karlmönnunum. Konur hafa
aldrei unnið sjer eins mikið inn eins
og karlmenii, og munu aldrei gera
pað, nema einstöku. l>ær eru pess
vegna, að meira eða minna leyti, uppá
aðra komnar. En pann styrk, sem
pær eiga heimtÍDg á, geta pær ekki
pegið á neinn annan hátt en í hjóna-
bandinu, svo að ekki verði ójöfnuður
úr honum“.
Blaðið skýrir pesáa hugmynd
sína um sambandið milli karls og konu
nokkru frekara, og kemst að peirri
niðstöðu, að pað sje rjett, að prengja
karlmönnum til hjónabands, eptir pví
sem hægt sje, með landsins lögum
og telur hægast að ná tangarhaldi á
peim með pví að leggja skatt á ein
lífi peirra.
Huginyndin er sjálfsagt undra
mannúðleg, einkum frá sjónarmiði
peirra kvenna, sem eru á raarkaðnum,
en ganga ekki út. Og pað mælir
mikið með pví, að pað sje ekki nema
mátulegt fyrir pá karlnienn, sem allt
af eru eins og reknir upp í hrútshorn
við kvennfólk, að borga dálítið fyrir
pvergirðingsháttinn og stórmennsk-
una. En hvað á maður að segja um
pá karltncnn, sem allt af hafa hönd
sína og hjarta á boðstólum, en fá aldr-
ei nema afsvar og vanpakklæti hjá
kvennfóikinu? Getur nokkrum fund-
izt sanngjarnt, að fara að bæta pví
ofan á aðrar raunir peirra, að leggja
á ]>á skatt?
„J. E.“' í HEIMSKKINGLU.
Ilerra ritstjóri Heimskringlu!
I>ótt eptirfylgjandi línur sjeu
ekki skrifaðar í peim tilgangi að pær
„harmóneri“ við sumt, sem áður hefur
verið sagt í hlaði yðar, eða kynni að
vera pví sem allra geðfeldast,vona jeg
samt að pjer sýnið peim pá velvildað
leyfa peini að flytjast m«ð öðru betra
til lesenda poss.
Hvötin til pess, að jeg hefi tekið
mjer fyrir hendur að rita pað sem ept-
ir fylgir, er pannig gefin, að í 300,
tlbl., 0. nr. p. á. af Heimskr. og Qld-
inni stendur ræða nokkur, sem flutt
hefur verið einhvers staðar (að líkind-
um pó í pessum heimi) síðastliðið
gamlárskveld, undirskrifuð af J. E„
og að í tilefni af peirri undirskript
hafa nokkrir menn lijer í hænumgizk-
að á, að jeg væri höfundurinn. En
með prí að slíkt er nú „faðernisgrun-
ur út í hött,‘**og að jeg á hinn bóginn
er í fl«stum, par ræddum, atriðum
gagnstæðrar skoðunar, hef jeg ekki
fundið hjá mjer tilhneigingu til að
meðganga nefndan króa, og til stað-
festu pví vil jegleyfa mjer að fara um
hann nokkruin orðum.
Textinn. sein ræðumaður hefur
valið sjer, er spurniugin „Um livað
eru menn að hugsa hjer vestan hafs?“
.Þetta er spurning, seni ræðum. telst
að flestir muni vita; en pó virðist
ræðan í lieild sinni bera pess ljósar
menjar, að höfundurinn sjálfur hafi
næsta óljósa hugmynd uni hina rjettu
úrlausn pessa máls.
Fyrst er pá að minnast á pað, er
ræðum. segir: „Taki maður fjelags-
skapinn, pá ber mest á kvennfjelög-
unum. t>au eru út um allar nýlend-
ur, hvað pá í stórbæjunum, t. d.
Winnipeg.“ Letta eru nú ekki „skað-
leg ósannindi,“ en samt er pað ekki
satt: I>að er engin fullkomin sönnun
fyrir pví, að „mikið beri á“ einliverj-
um fjelagsskap, að smágreinar af
sama fjelagi hafa slæðst í margar átt-
ir; enda er ekki pví að heilsa í tilliti
til pessa, pví íiestra byggða kvenn-
fjelög munu vera einstæð, cn ekki
neiuu alsherjarkvennfjelagasam-
bandi; og enn fremur er [>að. öllum
skynbæruin mönnum kunnugt, að að
það ber hreint ekki mikið á koenn-
fjelögunnm í pá átt, sem pessi lýs-
ingarorð ern algcngust inælt. Kvenn-
fjelög pau, sem jeg pekki og lief
heyrt af, vinna með meiri kyrð og
minna hávaða, en llest önuur fjelög,
sem jafnmikið eða jafnvel minna ligg-
ur
pvf, sem pær segjast trúa, og geyma
pá trú innar en margir okkar piltanna,
°g pau verða vænti jeg ekki mörg,
trúfjelögin, sem banda hendi móti
peningalcgri fylgd frá peirra hálfu;
en peim trúfjelögum, seœ pæraptur á
móti hlynna ekki að, svíður náttúrlega
öfundin yíir happi pess er hlýtur. Og
eptir. Kvennfjelögin hafa ekki’pað virðist ekki svo óeðlilegt, pótt
tekið sjer nein dulráð nöfn, nje pau, j konur jafnt og karlar vinni að áhuga-
er bendi á afskaplegframsóknar-áform I málum sínum, og pað er tæplega von
nje byhingar, eins og karlfjelögum er að kvennfjelög fremur en hin vinni
títt; pau hafa ekki sett sjer ófram-
fylgjanleg starfslög (eða í pað minnsta
jafnt að öllum nauðsynjum. !>vi fer
fjarri að jeg álíti illa tilfallið að pau
er pað óulgeugt) nje kúgunarheimild styddu vissar fjelagskonur til náms,
til að brjóta ofurefldar venjur á bak
aptur, nje hafa pait ritað ojiinber
blaðamál eða haft ljúgandi airenta
út um kvipp og kvapp, til að „bulla“
saman liæfa og óhæfa meðlimi eins og
sum karlfjelög gera. Og í einu ber
undantekningarlaust minna á peim en
mjög mörguui karlfjelögum, pvf sem
sje, að pau eru ekki hvepsin nje á-
reitin í ræðutn nje ritum.
!>á er nú stefna pessara fjelaga.
Ræðum. segir um hana: „I>au koma á
samkomum, pár sém inngangurinn
kostar svo og svo mikið, og pá skyldi
maður æ(la, að par væri farið með
eitthvað pað, er vert væri að leggja
en jeg efast stórlega um að nokkurt
peirra hafi efnalegar ástæður til pess;
pví hvað sem rceðumanni telzt, pá
vilct pó aðrir að pau eru víðast hv.ir
tiltölulega meðlima-fá, og er pað illa
farið.
I>á er par og dálítil „lectia“ um
lúteiska kirkjufjelagið. Ræðuni.
heldur að pað sje næst kvennfjelags-
skapnum(H) hið atkvæðamesta. !>ó
pað! Sem trúdeilanlega flokka meðal
íslendinga minnist hann á tvo, vantn/-
armenn, sem liann segir að sjeu frjáls-
trúaðir (liberal), og Ivterska menn, er
hann kallar „orthodoxa“. Þaðereðli-
legt að ræðum. finnist pessi skipting
peninga út fyrir. En eptir ]>vf sem j rjett, ef gengið er að. pví vfsu, að hver
jeg kemst næst, verð jeg að segja, að j sá maður, sem uð eins segir skilið við
pað «r fremur sjaldan.11 lútcrska trú sje frjálstrúaður. Kn
Jeg, fyrir mitt leyti, hef vitað [skyldi nú svo ólíklega ske,aðreynslan
kvennfjelagið í Winnipeg, og nieir að j liefði sannað, að nokkrum peirra manna
segja nokkur út um íslenzkar nýlend- \ hefði sýnzt heppilegast að hafna allri
ur, halda sarnkomur með saina sniði oa
öðrum fjelögum er títt: ræðuhöld
hinna betri tölumanna sem völ er á,
óbundna vissum málshliðum, ásamt
tneð söng, hljóðfæraslætti og fleiri
skemtunum af hinu betra tagi. Tom-
bólur og danza hafa pau ekki öðrum
fjelögum fremur,*og póttræðum. pyki
lftt til kv«nnfjelaga koma, pá er nú
ekki hægt fyrir að præta, að jafnvel
fjelög, sem lionum munti meira að
skapi, hafa ekki svifizt (!) að lialda
tombólur og jafnvel danza, til tilbrej t-
inga, og pess, að ná saman fje f eigin
sjóð eða til fyrirtækja er pau ltafa
triý, ja, pá hvað? eru peir pá sarnt
frjálsri-i/«rmenn? Eða pótt allir peir,
er sagt liafa sig eða segja munu úr
lúterska kirkjufjel. væru nú að ein-
hverju loyti trúmenn, er pá víst að
peir væru allir áhangendur hinnar
sömu trúar? Eða livað er til marks
um pað að tri/ sje frjálst Er pað á-
brygðulasta sönnun pess að trú manns-
íns sje frjáls, að trú./tans er ekki ann-
ara trú, ekki gömul, (viðtekin) trú
(Oríhodoxie), heldur „móðins“ trú (ný
trú, Heterodoxie)? Ef maðurinn á
annað borð trúir nokkru, livað sannar
pá, eðagetur nokkurn tíma sannað, að
viljað styðja að. Hið eina, sem aii trú sje/ío/ium öfrjftls, prttt hfin jafn-
líkindum er aigengara á kvennfjelags
samkomum en peim. er pittar stofna
til, er kökuskurður, og er satfcaðsegja
ekki gott að sjá, að liverju leyti sú at-
höfn er hneykslanleg. I>að er ekkert
fjárglæfraspil nje nein núllaveizla;
pað er meinhæg skemmtun,' og liver
kaupandi köku-sneiða sjer greinilega,
livað liann er að leggja peninga út
fyrir, og er par að auki frjáls að kaupa
svo mikið sem hann vill, meðan varan
hrekkur, eða kaupa alls ekki neitt, ef
honuni póknast pað betur. En svo
kemur pað og opt fvrir, að pessum
kökuíneiðttnt er útbýtt ókoy]iis meðal
sarakomenda, og pá fer |>að nú f
saunleika ckki að sýnast svo ákaflega
ískyggilegt tiltæki. Pln ]>á er að
drepa á, hvernig kvennfjelögin verja
ágóðanum, og pað er nú ólukku naðr-
an, sem „nagar lijartarætur“ ræðu-
mannsins sárast, og pví segir hann:
„pað er eitt málefni, sem peim finnst
miklu meira varið í að styðja. !>að er
hið trúiirloga“. — I>að er sjerstaklega
viðvíkjandi oinu einasta atriði, að kon-
ur virðast jafnan liafa verið rjetthærri
en karlar, og pað er, að peir menn eru
fáir, sárfárir meðal liinnar fslenzk pjóð-
ar, senj dirfzt lia.'a að níða ]>cer fvrir
trúarlega framkomu peirra yfir liöfuð;
og hversku undarlegt sem pað kann
að sýnast, pá liefur pó sú raunin á
orðið, að konur hafa vanalega verið
meiri hluta tneginn, og pað er torvelt
að hrckja tneð rökum, að hvaða trú-
f okki sem konur svo til heyra, pá
sjeu pær sanntriíaða stiginu í sínu
trúfjelagi næst. J>að er sem sje eigin-
legt eðli ofboð inargra kvenna að trýa
vel væri alveg samkvæmt lúterskri
trú, og pví í ósköpunum mega menn
ekki liafa frelsi til að hafa slna tn'/
pótt peir ltafi ekki sjálfir stofnað hana?
Er það ekki ófrjálslegt trúboð? Og
enn ein spurning: Hvað bendir á, að
pessir liberal trúmenn sýni í frani-
komu sinai, að peir „neyti hugsanfrels-
isins og skynseminnar í fyllsta mála“
einir, eins og ræðumaðurinn vitnar
um? Hver hannfærir Lúterstrúar-
menn fyrir að fiafa pað svo, og hvar í
heiminum eru pyngstar lútérskar sekt-
ir lagðar (. skynsemi trúaðra?
ög pað sein liinn heiðraði ræðum.
bendir á viðvíkjandi prestunum hjer
vestra persónulega, er pað ekki slá-
andi—mjer liggur við að segja vit-
leysa? t. d. petta: „I>ar við bætist ill
framkoma peirra í prívatlífinu,
drykkjuskapur og slark, er var búið
að vekja hina megnustu fyrirlitningu
á peim heima á íslandi“. Hvaða lút-
erskir prestar ætlipaðsjeu hjer vestra,
sem voru drykkjuslarkarar heima á
íslandi? Iljer í landi eru aðeiusfimin
lúterskir ]>restar, íslenzkir (að Runóltí
Runólfssyni meðtöldum), og enginn
við „slark“ kenndur; að eins cinn
peirra liefur nokkrtt sinni verið pr«st-
ur á íslandi, svo fyrirlitningin fyrir
peim ]>ar fyrir pessa sök hlýtur að
vera talsvert efamál! En—hitt er
kunnugra en frá purfi að segja, að
pessir „liberal“-trúmenn —- — peir
sjálfir eiga í sjóði (pó ekkisem kvenn-
fjelagstillag náttúrlega), liinn einasta
eina íslenzka slarkprest, sem nokkru
sinni hefur „practiserað“ sem „óverð-
ugur orðsins pjenari“ lijer vestan
DRPRICE’S
Eina lireinaCream Tartar Powder.-Engin amónía; ekkert álún.
Brúkað á millíónum heimila. Fjörutíu ára á markaðnutn.