Lögberg - 06.05.1893, Blaðsíða 4

4
L.OOBERO LAUGARDAGINN 6. MAÍ. 18y3
'£ ö g b e r g.
n> aft *Ȓ:t Jiain str. Winnipeg
il The /.e/iere /’rintins; <5e Publishint' Coy.
I Incurporated 27. May 1890).
KrrsTjoRi (Kditor);
E/NAK HfÖKLEIFSSON
business manager: JOHN A. BLÖNDAL.
ALGLYSINGAR: Smá-auglýsingar i eitt
kipti 26 cts. fyrir 30 orS eöa 1 þuml.
HáAslengdar; 1 doll. um mánuSinn. Á stærri
sui'iýsingum eSa augl. um lengri tima at
fláttnr eptir samningi.
BÚSTAD A-SKIPTI kaupenda verSur aS til
'<vm a skrt/lcga og geta um fyrverandi bfí
staS jafnframt.
UTáNÍSKRIPT til AFGREIÐSLUSTOFU
blaSsins er:
THE LÚCBEqC PRINTINC & PUBLISK. CO.
P. O. Box 368, Winnipeg, Man
UTANÁSKPIFT til RITSTJÓRANS er-
EIMTOH I.ÓLKEKG.
P. O. BOX 36M. WINNIPEGMAN
---LAUtiAK 1>A(4IVN 6. MAÍ 1 8V»3.-------
Samkvæmt landslögum er uppsögn
kaupanda á blaði ógild, nema hann sé
skuldlaus, þegar haDn segir upp. — Ef
kaupandi, sem er í skuld við blað-
ið liytr vistferlum, án |>ess að tilkynna
heitnilaskiftin, þá er það fyrir dómstól-
unum álitin sýnileg sönuun fyrir prett-
vísuœ tilgana’.
\ftT' Epiirleiðis verður hverjum þeim sem
sendtr oss peninga fyrir blaðið sent viður
kenDÍng fyrir borguniniíi á brjefaspjaldi,
hvort sem borganimar hafa til vor komið
frá Umboðsmönnum vorwin eða áannan
hátt. Ef mean fá ekki slíkar viðttrkenn-
ingar eptir hætilega lángan tíma, óskum
vjer, að þeir geri oss aðvart um það.
— Bandaríkjapeninga tekr blaðið
fullu verði (af Bandaríkjamönnum),
og frá ísiandi eru íslenzkir pen
ingaseðlar teknir gildir fullu verSi sem
borgun fyrir b’aðið. — Sendið borgun
P. O. Money Ordern, eða peninga í Re
gistered Letler. Sendið oss ekk.i bankaá
vísanir, sem borgast eiga annarstaðar en
i Winnipeg, nema 25cts aukaborgun fylg
fyrir innkölljn.
Þf.ð væri Óskandi, að einhver al-
varieþj þfanjrskör yrði gerð að f>ví
f vrra hluta pessa sumars, að líta eptir
iöndum innan pessa fylkis fyrir ís-
lendinga. t>sð er enginn vafi á pví,
hvernig sem allt veltist, að innflutn-
ingar frá íslandi verða allmiklir í
sumar, meiri en undanfarin ár, og
poss vegna er óneitanlega mikil pörf
á. að litið verði eptir pvf, hvað urn
iim pnð fólk á að verða. íslenzku ný-
lendurnar settu að bfia sig sem bezt
undir að taka móti mönnum og leið-
heina peim, og sjálfsagt er pað rjett
irert, sem komið hefur til orða í Nyja
í-l indi. að hafa menn hjer í bæii(Im
fyrir nýlendnanna hönd, pegar landar
vorir koma að lieiman.
Viðvíkjandi framhaldi stjórnar-
skrárniálsins á alpingi segir Ljóðólfur
meðal annars 5. apríl síðastliðinu:
„I>að er æði mikið farið að bóla á pví,
að iiieijii sjeu farnir að hvarfla með
huganu frá stjórnarskrármálinii. ug á-
líta, að ráðlegast sje að hætta við pað
um lengri eða skemmri tíma. t>essi
skoðun nemur berlega fram í sumum
blöðum vorum, pótt varlega sje með
hana farið eins og annað, er &ð póli-
tfk lytur, og svo mun hún hafa komið
í Ijós á æði mörgum kjörfundum 1
haust, bæði hjá pingmannaefnum og
kjósendum peirra, pótt henni hafi
ekki fylgt mikil einurðeða hreinskilni
með pví að pær systur eru pví miður
ekki svo mikið gefnar fyrir, að láta
mikið á sjer bera á kjörfundum, enda
er pá opt vissast að haltra á báðar
hliðar, sem kallað er. Um alvöruna í
pessu efni er pví ekki neitt hægt að
staðhæfa að sinni.“
t>að er sami sónninn petta, eins
og stöðugt kveður við í íslenzku
blöðunum, og sjálfsagt með rjettu,
um áhugaleysið, alvöruleysið, einurð-
arleysið í öllu pví sem viðkemur pó-
litík. Hafa bræður vorir heimaaldrei
tekið eptir pví, að peir hefðu nokkuð
að læra í pessu efni af peim íslending-
um, sem komnir eru vestur umhaf? Ef
til vill kann peim stundum að pykja
hljómurinn af orrahrfðinni hjer vestra
láta miður vel í eyrum. En samt
sem iður trúum vjer naumast öðru en
að peir vildu skipta, par sem naumast
hefur verið svo baldinn nokkur opin-
ber pólitiskur fundur meðal fslend-
inga hjer á hinntn síðari árum, að
ekki hafi verið húsfyllir, og par sem
pað er hreinasta undantekning, ef
nokkur íslenzkur kjósandi lætur sig
vanta við kosningaborðið.
annara manna. Engum íbúa pessar- ! í kjörum yðar, og í mínum huga er
ar nylendu getur farnazt vel, nema fjerekkihinn minnsti vatí á pvf, að
prátt fyrir pað, að fyrirtæki ykkar
DUFFERIN LÁVARÐUR
ÍSLENDINGAU.
Oss dettur í hug í petta sinn, að
leiða athygli lesenda vorra að ummæl-
um Dufferins lávarðar um fslendinga
í pessu landi — pess manns, sem rit-
að hefur einhverja hina ágætustu
ferðabók um ísland, sem til er. Hann
hjelt ræðu yfir íslendingutn að Gimli
14. september 1877. Sú ræða mun
aldrei hafa verið prentuð á íslenzku,
en Friðjón Friðriksson p/ddi hana,
setningu eptir setningu, fyrir áheyr-
endunum. Dufferin endaði mál sitt á
pessa leið:
„Jeg parf ekki að segja ykkur, að
í öðru eins landi og pe.ssu er pað ein
manndyggð, srrn fremur öllum öðrum
er nauðsynleg hverjum manni; pað er
sjálfstraustið, viljakrapturinn og sá
staðfasti ásetningur, að vinna sjálfum
sjer, konu sinni og börnum sjálfstæði
með sfnum eigin armlegg án aðstoðar
honum búi pessi tilfinning og hann
liti stjórnast af henni. En hvað parf
jeg að vera að tala við íslendinga —
við ykkur, menn og konur af hinum
tilUomumikla, gamla Norðurlanda-
kynpætti, um pörfina á polinmæði í
prautum, hugrekki í hættum, einbeitt-
an ásetning í örðugleikum. Sögur
lands yðar eru ljóinandi af frásögum
um hið göfugmannlega polgæði for-
feðra yðvarra. Synir og dætur peirra
manna, sem lögðu út á íshafið í opn-
um bátum, og vildu heldur skapa sjer
heimili innan um sujóinn og brunnin
hraun en njóta friðar og nægta undir
járnvaldi barðstjóra, geta hrosað að
hverjum manni, sem fer að tala við
pau um prautir og harðneskjulegt líf
í pægilega skugganum frá pessum
suðandi trjágreinum og við hliðina á
hlæjandi bárunum á skínandi vatninu
parna hinum rnegin. Breytingin,
sem nú verður á hag ykkar, er alveg
gagnstæð peirri hreyting, sem ^nrð á
hag forfeðra ykkar. Deir flýðu frá
pægilegum heimilum og gullntim
kornökrum út í ægilega auðn storms
og myrkurs, íss og hraunleðju. en
ykkur býð jeg velkomin til hins lieil-
næmasta loptslags, sem til er á pessu
meginlandi, og til jarðar, sem hvergi
á sinn líka að pví er frjósemi snertir,
jarðvegar, sem innan skatnms mun
breytast í aldingarð nægtanna með
ofurlítilli, heiðarlegri ástundan af
yðar hálfu. Ekki gleymum við pví
heldur, að enginn pjóðflokkur hefur
meiri rjett til að koma til vor, heldur
en pið, pvf að líkindum á heimurinn
fund pessa meginlands að pakka
harðfengi hirina íslenzku farmanna
. Jeg býð ykkur pá aptur vel
komin til pessa lands — lands, par
sem pið munuð komast að raun um,
að pið pjónið engum ylirmanni, eruð
einskis manns pjónar nema yðar
sjálfra; hjer verður lrver herra á sinni
eigin jörð, eins og liinir fornu óðals-
bændur; og munið eptir pví, að pegar
pið komið vor á meðal, pá komizt pið
í kynni við pjóðflokk, sem bæði er
yður góðviljaður og skyldur, og pó
að pið verðið tónglendingar og pegn-
ar Victoriu drottningar, pá purfið pið
ekki að gleyma yðar fornu, sæmilegu
siðvenjum nje hinum fögru sögum for-
feðranna. Dvert á móti r.reysti jeg i
pví, að pjer munið iiin állan alduri
unna hugástum bókmenntiiin pjóðarj
ykkar, og að hverja kvuslóðina eptir
aðra haldi böm ykkar á’ram «ð lesa
fornsöguin yðar inn ásiMidunina.
prekið, hreystina iu’ ó-ueiirjxhleira
polgæðið, seiil ával t uef. einkein.t
hinn göfuga íslenzka pjóðflokk. Jeg
hef lýst yfir pví við infna canadisku
vini, að jeg hafi trú á pvf, að pessu
byggðarlagi farnist vel. Jeg tek
hina hlýjustu og innilegustu hlutdeild
svo setn af sjálfsögðu við töh.verða
örðuoieika að stríða. pft muni ekki að
eins framtfð vV!<•)>• revr.sst björt og
baini"e j nnhlule^, lieldur rnun pað
verða. almennt viðurkennt, að mikils
verðari viðbót við skvn-emi, ættjarð
arást. löohlýðni, ástundunarsemi og
styrk iaiidsius liafi aldrei komið inn f
Canda.“
Fáum dögum síðar fórust Duff
erin lávarði orð um íslendinga á pessa
leið í langri ræðu, sem hann hjelt í
samkvæmi miklu í Winnipecr:
„Ekki var mjer rninni ánægja að
koma til byggðar íslendinga. heldu
en til sampegna peirra, Mennónítanna
Dað hefur viljað svo til, að mjer hefur
fyrir löngu orðið hngðnæm saga og
bókmenntir skandinavisku pjóðflokk
anna. og cfóðvild sú sem jeg varð
eiim sinni aðnjótandi af hálfu fslend
inga á peirra eigin eyju, hefur eðli-
legu koniið mjer til að láta mjer inni-
lesra annt um velfarnan pessarar nýju
innflvtjenda. Degar vjer höfum hlið
sjón af pví, hve fráskilin íslenzka
pjóðin hefur verið um síðustu 1000
ár frá öðrum pjóðum, hve óneppilega
hún er sett, að pví er loptslag snertir
og afstöðu 4 huettinum, pá væri ó
sanngjarnt að búast við pví, að.ný-
lendumenn paðan sýni hinasömu hæfi-
leika til framtakssemi í akuryrkju,
eins og peir menn hafa, sem eru ný-
komnir frá hinni æðri menning Norð-
urálfunnar. Á íslaDdi eru hvorki
trje, nje kornakrar, nje pjóðbrautir.
Dið getið pess vegna ekki búizt við
pví, að íslendingar sýni framúrskar
andi dugnað í að fella trje, plægja
land, eða búa til vegi, og nú vill svo
illa til, að petta eru pær prjár listir,
sem nauðsynlegar eru fyrir nýlendu
menn í Canada. En pó að íslending-
ar eigi pannig örðugra aðstöðu en
aðrir f [>essum efnum, pá megið pið
ekki gera lítið úr hæfileikum pessara
nýju landa ykkar. Deir eru gæddir
alliniklutn gáfum og fljótum skilningi.
Deir eru vel að sjer. Jeg kom naum-
ast inn í nokkurn kofa á Gimli, par
sem ekki var bókasafn. Deir eru
dagfarsgóðir, trúræknir og friðsamir.
Framar öllu öðru eru peir námfúsir.“
Dað eru liðin allmörg ár, 16—17,
síðan Dufferin lávarður hjelt pessar
ræður, og nú er svo langt komið, að
irieiin geta gert sjer nokkra grein fyr-
ir. bve góðnr spámaður hann hefur
'■••rið, ug hvc vel hann hefur
skiiið íslendinga. Dað má lesa pað
milli línannaf síðari ræðunni, að hann
hefur ekki verið alls óhræddur um, að
Canadamönnum mundi hætta við að
pykja fremur lítið til okkar koma. En
ef hann kæmi til Manitoba nú, ef hann
sæi, hvernig út lítur hjá öllum porra
íslendinga nú og fengi að vita, við
hver kjör peir eiga að búa — pó að
margt pyki nú að —, ef haun hefði
saniiur sögur «f pví, iive ótrúlega fáir
ísleiulingar hjer liafa nrðið öðrum til
bvrði eða verið sakaðir um að liafa
brotið laiidsiris iög, ef liaun vrði pess
áskyiijn, hve mikið iiefur verið gert af
íslendingum r.il [>es< nð viðhaldapví
sem peir tel ja bezt í p jóðerui sínu —
pessu pjóðerni. sein Dnfferin lávarði
pykir svo mikils um vert -, ef hann
sæi, hve aðdaanlega gott samkomu-
lagið er nú orðið tneðal hjerlendia
mstnrin viðvíkjandi pvf, að íslendingar
sjeu eptirsóknarverðir innflytjendur,
svo að jafuvel stjórnarformaður pesra
fylkis lýsir yfir pvf á pinginu, án pess
nokkur inæli móti, að íslendingar
sjeu ekki meðal beztu innflvtjend-
anna, heldur beztir — pátnumli Duff-
erin lávarður naumast sjá ástæðu til
að iðrast pess, að hann lagði með pví,
pegar hann var landstjóri Canada, að
Ijett yrði undir fyrir ísleiHÍinguin með
að koma fótum fyrir sig f Vfanitoba.
ÍSLENZKAR 13ÆKUR
sendar Lögbergi.
JÓN DORKELSSON: Saga
Jörundar Hundadagakönga. Með
98 fylgiskjölum og 16 myndum.
Kaupmannaböfn. Á kostnað Bóka-
verzlunar Gyldendals. 1892. 215 bls.
Saga pessi skýrir frá einhverju
hinu kátlegasta atriði í sögu ættjarðar
vorrar, pegar umkomulaus flækingur
gerist konungur á íslandi, og lætur
svo að segja alla embættismenn lands-
ins ganga sjer á hönd. Dað líkist
einhverju ævintýri, og er í raun og
veru ekki eingöngu skoplegt, pvf að
óneitanlega ber pað ópægilegan vott
um aumingjaskap pjóðar vorrar í
byrjun pessarar aldar. Fyrir pessu
atriði gerir höf. í stuttu máli pessa
grein:
„I>að hafa ýmsir furðað sig á pvf,
hvað íslendingar voru auðsveipir við
Jörund, að enginn skyldi rerða til að
rísa öndverður gegn honum, og má
vera að pað sje á rökum hyggt að
nokkru. Dó er hins að gæta að peir
Jörundur og Phelps bæði höfðu vfk-
ingsbrjef af stjórninni ensku og Ijetu
pað í reðri vaka, að peir fremdu at-
hafnir sínar í umboði heunar og pótt-
ust hafa brjef fyrir pví. EDgin va ð
pó svo frægur að sjá pað brjef, og
fór svo pegar Jones kom, að pað
aað reyndist fyriisláttur einu. En
skiljanlegt var pað, að tuenn væri
deigir pegar óvíst var, nema enska
stjórnin stæði hak við, en hitt vist, að
Danir áttu pá svo í vök að verjast, að
jaðan var engrar hjálpar að vænta.
Auk pess stóð Revkjavík verst að
vígi. Dar lá skip víkinganna fyrir
utan og fallbissukjaptarnir göptu á
land, en erigin vörn fyrir. Gátu peir
120
pjer pykkist ekki við pað, pó að jeg spyrji yður
blátt áfram að nokkru, og að pjer gefið mjer ótvírætt
svar, ef pjAr getið. Jeg veit að faðir minn á mjög
örðugt að pví er fjárhaginn snertir, og að honum er
nú mjög hugleikið, að fá eitthvað meiraaf peningum
til láns, en jeg veit ekki til fulls, hvernig efnabag
haris er varið, og mig langar til að fá að vita sann-
leikatin riákvæmlega.1-
„Mjer pykir mjög vænt um að heyra yður tala
svona, Miss de la Molle“, svaraði málafærslumaður-
inn, „af pví að jeg var að reyna að fá mig til að
minnast á pað, en mig tekur mjög sárt að tala uro
pað. Svo jtíg sje pá hreinskilinn við yður — pjer
fýrirgefið, að jeg segi pað blátt áfram — faðir yðar
er gersamlega gjaldprota. Ilann er eitt ár á ejitir
með leigurnar af veðskuld sinni, hann missir einmitt
pessa dagana ábúandann af einni af stærstu jörð-
unum sfnum, og svo bætist pað ofan á, að handhafnr
fa3teignar-veðsins ætla að fara að ganga eptir pen-
ingum sfnum eða loka fyrir innlausnar-rjettinn.“
Degar ída heyrði pessa staðhæfing, sem var
næstum pví hrottaleg, par sem hún var svona stutt
og svona greinileg, pá varð hún föl eins og nár, enda
var pað engin furða, og missti hún gaffalinn .niður á
d’skinn, svo að glamraði f.
„Jeg vissi ekki að pað væri komið alveg svona
illa fyrir okkur“, sagði hún í lágum hljóðum. „Jeg
býst pá við, að staðurinn verði tek:nn frá okknr, og
við verðum verðum að fara hjeðan.“
129
beint eptir brautum venjunnar, og fór aldrei út af
sviði lítilfjörleikans.
Dað var pví engin furða, pó að kona eins og ída
de la Molle ætti auðvelt með að sýnast öðrum fremri
í pessu samkvæmi, nje pó að Haraldi Quaritcb, sem
var skáldlegur í anda, eptir pví sem menn eru á
hans aldri, að minnsta kosti, pegar ræða var um pessa
konu, jafnaði henni við drottningu I huga sínum.
Jafnvel Bella Quest, sem var pó óneitanlega yndis-
legur kvennmaður á sinn máta, sýndist lítilfjörleg
og búðarstúlkuleg, pegar hún stóð frammi fyrir slík-
um kyrriátlegum tíguleik; og hún var sjer auðsjáan-
leg pess meðvitandi, pví að pó að pessar konur væru
vinkonur miklar, pá var hún ófáanleg til að standa
lengi nærri fdu, pegar aðrir voru við. Hún sagði
Edward Cossey, að ef hún gerði pað mundi hún sýn-
ast eins og vaxbrúða við hliðina á lifandi barni.
Meðan Mr. Quest var enn að horfa á ídu sjer til
mestu ánægju — pví að hún hafði áhrif á listamanns-
hliðina á eðlisfari hans — kom Quaritch ofursti, og
fannst Mr. Quest hann a sjerlega ólajrlegur, tneð
sinn punglamalega Ifkainn. sitt langa, punna nef.
ijósa kiunskegg, og sín«. ferstrendu, stóru höku. En
jafnfrainr v«r hiinu einkennileira tilkomumikill í sam-
anhurði við utigiiiigarui <■;.>• stúlknriiar oj.r prestana.
Dað var alvara. jafnvel hátíðloikiir á '•eCurteknn and-
litinu oir í hinum stillilegu og skipulet.ni viAræðnni
hans. En ekki kunnu áðurnefndir 'inglingar >.g
stúlkur sjerlega vel við hanii. ef nokkuð • var að
124
eigið pjer að eins um tvokosti að velja: hleypa sjálfri
yður í vanda, sem getur misskilizt eða láta allt fara
eins og verkast vill. Dað væri ekki til neins fyrir
neirm annan að reyna petta, og auðvitað get jeg
ekki ábyrgzt, að jafnvel yður takist pað; en eins og
pjer sjálfsagt vitið, segi jeg afdráttarlaust mína
meiningu. Hverjum karlmanni mundi pykja örðugt
að neita um greiða, sem beðið væri um af annari eins
konu og yður. Og nú verðið pjer að ráða annað-
hvort af. Jeg hef vísað yður á braut, og ef pjer far-
ið eptir henni, pá er ekki ómögulegt, að ætt yðar
komist hjá hættu, sein hangir yfir höfði hennar. Ef
pjer eruð eins gerð, eins og jeg geri mjer í hugar-
lund, pá munuð pjer ekki skirrast við að leggja út
á pessa leið“.
ída svaraði engu, og á næsta augnuhliki kom
gósseigandinn inn til pess að fá sjer tvö glös af
sherry og hveitibrauðsmola. En Mr. Quest hafði
í laumi gát á andlitinu á henni, og sagði við sjálfan
sig, að hún mundi hafa runnið á agnið, og að hún
mundi gera pað sem hann liafði ráðlagt henni. Iíjett
á eptir varð sú breyting á, að presturinn, Mr. Jeffries,
lftill maður, viðfeldiun, kringluleitur og bjartleitur,
með mjög óprestlegt glerauga korn til pess að ráðg-
ast við gósseigandann urii einhver inálefni sóknarinn-
ur, og var honum vfsað inn í borðstofuna. ída not-
aði petta tækifæri til pess að sleppa burt, inn í sitt
herbergi, og verðum vjer að skilja við hana, par sem
hún sat. par í hugleiðingum sfnum.