Lögberg - 02.05.1894, Blaðsíða 2

2.
LÖGBEEG MIDVIKUDAGINN 2. MAÍ 1894.
ögberg.
Ger.e út aS 148 Princess Str., Winnipeg Man
o( The Lögberg Printing ör Publishing Co'y.
(Incorporated May 27, i89o).
Ritstjóri (Editor):
EINAR HJÖRLEIFSS ON
Businkss managkr: P. T. BJORNSON.
AUGLÝSINGAR: Smá-auglýsingar 1 eitt
skipti 25 cts. fyrir 30 orS eSa 1 þuml.
dálkslengdar; 1 doll. um mánuSinn. A stærri
auglýsingum eBa augl. um lengri tima af-
sláttur eptir samningi.
BÚSTAD A-SKIPTI kaupenda verSur aS til
kynna skrtjlega og geta um fyrvtrandi bú
staO jafnframt.
UTANÁSKRIPT til AFGREIÐSLU STOFU
blaðsins er:
TKE LÓCBEKC PRINTINC & PUBLISK- CO.
P. O. Box 368, Winnipeg, Man.
UTANÁSKRIFT til RITSTJÓRANS er:
EDITOR LOGBERfi.
P. O. BOX 368. WINNIPEG MAN.
— miðvikudaoinn 2. maí 1894.—
jy Samkvæm lanaslögum er uppsögn
kaupanda á blaði ógild, nema hann sé
skuldlaus, þ«gar haDn segir upp. — Ef
kaupandi, sem er i skuld viö blaö-
ið flytr vistíerlum, án þess aö tilkynna
heimilaskiftin, þé er þaö fyrir dómstól-
unum álitin sýnileg sðnuun fyrir prett-
vísum tilgang’.
Eptirleiðis verður hverjum þeim sem
sendir oss peninga fyrir blaðið sent viður
kenning fyrir borguninni á brjefaspjaldi,
hvort sem borganirnar hafa til vor komið
frá Umboðsmönnum vorum eða áannan
hátt. Ef menn fá ekki slíkar viðurkenn-
ingar eptir hæfllega lángan tíma, óskum
vjer, að þeir geri oss aðvart um það.
__ Bandaríkjapeninga tekr blaöið
fullu verði (af Bandaríkjamönnum),
og frá ísiandi eru íslenzkir pen-
ingaseðlar teknir gildir fullu veröi sem
borgun fyrir blaðið. — Sendið borgun í
P. 0. ifoney Orders, eða peninga í Re
gistered Letter. Sendið oss ekki bankaá
visanir, sem borgast eiga annarstaðar en
í Winnipeg, nema 25cts aukaborgun fylgi
fyrir innkðllun.
Tollverndin. -
Innan skamms eigum vjer Can-
adamenn að velja milli frjálsrar verzl-
unar og áframhaldandi tollverndar.
Sumum finnst örðugt að gera sjer
grein fyrir J>ví sem mæli með hvoru
um sig, og f>að er engin ^Urða, pvl að
lengi má gera rangt mál atgetilegt.
Eu skj ldi ekki reynsla næstu nágranna
vorra geta gefið oss bendingar, sem
takandi eru til greina?
Hvernig er ástandið í Bandaríkj-
unum, J>essu unga, dýrðlega auðlandi,
eptir pess langa tollverndar-tímabil?
Það yrði löng runa, ef t.il fulls ætti
að gera grein fyrir pví, hvað par er
óvænlegt umhorfs. Ef til vill verður
pví ekki lyst greinilegar í jafnfáum
orðum, heldui en gert er í hinu merka
tímuriti „Forum“. Þar er komizt að
orði á pessa leið: „Allar atvinnu-
greinad eiga við þrengingar að búa.
Úti um landið hafa járnbrautafjelögin
fært niður kostnað sinn, ogsagt mönn-
um upp vinnu, svo að pau hafa að eins
eptir nógu marga menn til pess að
flytja pá fáu farpega og pær litlu
vörur, sem pau fá að flytja.
Vöruhús kaupmanna vorra standa
auð; peir hafa fækkað verka-
mönaum sínum. Það er ómögu-
legt að koma orðum að pvf, hvað við-
skiptadeyfðin er mikil. t>að er jafn-
vel verið að loka prívatskólum, af pví
að foreldrarnir geta ekki lengur borg-
að fyrir kennslu handa börnum sínum
L stamenn mundu, til pess að komast
hjá hungursneyð, bjóðast til að fara
að mála hús og höggva legsteina; en
msnn geta lftið byggt, og sparnaður-
inn er farinn að ná til kirkjugaið-
anna.“
Svona aðdáanlega hefur nú toll-
verndin sjeð fyrir hag almennings I
Bandarfkjunum. t>að er enginn, sem
naitar pvf, að auðurinn hafi vaxið par
undir tollveindinni. Oss er ekki
ljóst, hvernig pað hefði átt að vilja
til að hann hefði minnkað eða jafnvel
staðið f stað I jafnágætu landi, meðan
pið var að byggjast. Auðvitað hefur
hann vaxið, og pað stórkostlega. En
hvernig hefur bann skipzt? Á sama
Jjátt, sem tollvernd skiptir auðnum á-
vallt; þennar aðalstarf er pað, að búa
til auðmenn og fátæklinga.
Vitaskuld er til fjöldi manna,
sem kennir hinum fyrirhuguðu toll-
breytingum í Bandarikjunum um all-
ar yfirstandandi hörmungarnar par.
Látum svo vera, að peim sje að svo
og svo miklu leyti um að kenna, og
að petta neyðarástand hefði ekki kom-
ið, ef engar tollbreytingar hefðu verið
í vændum. Liggur pað pá ekki í
augum uppi, að eitthvað er óheilbrigt,
ótryggt og í meira lagi varasamt við
pað fyrirkomulag, sem ekki má hreyfa
við hið minnsta í pví skyni að ljetta
byiðunum af herðum almennings?
En svo er pví nú svo varið, að í
augum allra frjálsverzlunarmanDa
eiga tollbreytingarnar fyrirhuguðu
óendanlega miklu minni pátt í hörm-
ungum pessum, heldur en tollvernd-
armennirnir halda fram. í augum
peirra sem halda fram frjálsri verzlun
— °g í peim hóp er meðal annara
öll ensk-skozka. pjóðin, sem óneitan-
lega hefur s/nt pað í verkinu, að hún
hefur nokkurt vit á viðskiptamálum—
er yfirstandandi illendi bein afleiðing
af tollverndarstefnunni, sem hefur
komið auðnum á fáar hendur, skapað
dálítinn flokk manna, sem eiga marg-
ar, margar milliónir, ljett undir með
auðmanna-samböndum, er náð hafa
tangarbaldi á allri verzlun landsins
og gert almenning að engu frjálsari
mönnum en peir væru, pótt peir lifðu
undir hinu ríkasta einveldi. Frjáls-
verzlunarmennirnir benda á, að pá
fyrst hafi Stórbretaland öðlazt
ína verulegu hagsæld, pá fyrst
hafi pað orðið mesta viðskiptapjóð
heimsins, pegar pað hafi sleppt toll-
verndinni eptir mjög raunaleg reynslu
og tekið upp frjálsa verzlun. Þeir
neita pví, að laun iðnaðarmanna sjeu
hærri í tollverndarlöndunum,en benda
á, að kaupið hafi stöðugt vaxið á Stór
bretalandi jafnframt pví sem böndin
hafa verið tekin af viðskiptunum, og
að kaupmagn peninganna hafi farið
vaxandi eptir pví sem frjálsa verzlun-
in gerði lífsnauðsynjarnar ódyrari.
E>að kann vel að vera, að toll-
verndin geti um stundarsakir örvað
iðnaðinn. En sú framleiðsla er pví að
eins sannarlegt hagsældarmerki, að
markaður sje til fyrir hana. Og peg-
ar heimamarkaðurinn fer að dvína,
og ekki er unnt að koma nema litlu
af vörunum til útlanda, pá er allt af
heimtuð meiri og meiri tollvernd,
pangað til pær álögur verða óbæri-
legar og ópolandi og öll pessi hættu-
lega bygging hrynur niður yfir pjóð-
ina, eins og hún er nú að gera í
Bandaríkjunum.
Og ef vjer lítum nær oss, hver er
pá árangurinn af 15 áratollvernd bjer
í landinu? Skuldir landsins stöðugt
að aukast; fólkið að missa móðinn út
af pungum álögum ogheimta að peim
sje af sjer ljett; fáeinir verksmiðju-
eigendur hafa orðið auðugir á kostn-
að almennings, heimta stöðugt meiri
og meiri vernd og ætla að ganga af
göflunum, pegar stjórninni dettur í
hug, að rýmka ofurlítið um böndin,
svo að hún porirekki annað eu beygja
sig fyrir peim, jafnvel pótt hún mundi
vafalaust heldur óska, að láta að vilja
pjóðarinnar. Yitaskuld er ólagið
ekki komið eins langt hjer eins og í
Bandaríkjunum. En hverjar likur
eru á að betur fari hjer, í margfalt'
fólksfærra landi, með margfalt minni
heimamarkað, ef haldið verður áfram
í sömv stefnuna?
Kirkjmál «g trúmál
Mr. Þorl. G. Jónsson leggurfyrir
oss pá spurningu í síðasta blaði Lög-
bergs, hvort öll trúmál sjeu ekki
kirkjumál, og hvort öll kirkjumál
sjeu ekki trúmál. Sjálfsagt má segja,
að minnsta kosti eins og til hagar hjer
á meðal vor,að öll trúmál sjeu kirkju-
mál. En pað væri njög undarlega
ályktað, ef maður fyrir pað kæmist að
peirri niðurstöðu, að öll kirkjumál
hljóti að vera trúmál. Allir hestar
eru djfr, en par af leiðir ekki að öll
dyr sjeu he3tar. Það er til fjöldi af
kirkjumálum, sem oss er eigi með
nokkru móti unnt að sjá, að kölluð
verði trúmál, ef talað er af heilbrigðri
skynsemi. Það er t. d. óneitanlega
kirkjumál, hvernig byggja skuli
kirkju eins safnaðar, hvort pað eigi
að vera á henni turn, hvort pað eigi
að vera í henni lopt, hvað hún eigi að
vera stór o. s. frv. En vjer sjáum
ekki, að pað sje neitt trúmál. Sama
er að segja um pað, hvort presturinn
eigi að vera í prestaskrúða við guðs-
pjónustur eða ekki, hve margir full-
trúar skuli vera pessog pess safnaðar,
hvar kirkjuping skuli haldið, og um
svo margt og margt annað, sem snert-
ir hina ytri hlið á kirkjulífinu. Þegar
Mr. Þ. G. Jónsson hefur lesið pessar
bendingar, trúum vjér naumast öðru,
en að hann verði oss sammála um pað
að pað sjeu til kirkjumál, sem ekki
eru trúmál.
Hitt kann ef til vill að verða
örðugra, sem hann fer fram á, að gefa
honum „og öðrum aðgreiningarmerki
eða sem glöggast stryk á milli pess-
ara mála“; ekki teljum vjer oss pó of
góða til pess að taka pað fram, enda
póft oss finnist pað ætti að vera farið
að verða skiljanlogt af ýmsa, sem áð-
ur hefur staðið í blaðinu, að pegar
vjer segjum að t/rúmál sjeu útilokuð
frá blaðinu, pá eigum vjer við um-
ræður um sannleiksgildi einstakra
trúaratriða.
Slíkar umræður útilokar Lög-
berg, eins og áður hefur verið tekið
fram, og vjer liöldum pví enn írain,
að slík útilokun tíðkist í pólitiskum
frjettablöðum um pvera og endilanga
Ameríku. Yitaskuld er pað alveg
satt, sem Mr. Þ. G. Jónsson bendir ð,
að „hálfar og heilar guðfræðistölur
standi í blöðum pessa lands.“ Mörg
blöð semja fyrirfram um að fá t. d.
prjedikanir einhvers prests, sem mik-
ið orð fer af, fyrir heilt ár, af pví að
pau vita, að slfkt er lesið af fjölda
manns. Tilgangurinn með slíkt er
alveg sá sami, eins og með sögur og
aðra skemmtikafla blaðanna; pað er
sett inn í blöðin til pess að gefa pví
fólki eitthvað að lesa, sem annaðhvort
les alls ekki, eða lætur sjer ekki
nægja með, frjettir og greinar um
„landsins gagn og nauðsynjar“. En
ef vor háttvirti andmælandi fer að
gæta betur að, mun hann komast að
raun um, að pað er ekki algengt, að
einmitt pau blöð, sem prjedikanirnar
flytja, sjeu með umræður um trúar-
atriði annars staðar í dálkum sínum.
Vitaskuld kunna slíks að vera dæmi,
en algengt er pað ekki.
Fleira virðist 033 ekki ástæða til
að taka fram í tilefni af síðustu grein
Mr. Þ. G. Jónssonar — að pví undan-
teknu, að oss fellur pað illa, að hann
skuli enn, prátt fyrir mótmæli vor,
halda fram peim skilningi sínum, að
tilgangurinn með „heilabrotum um
hitt og petta“ hafi verið sá, að sneiða
hann. Við pví getum vjer ekki ann-
að sagt, en pað, að oss furðar enn
meira á peirri fastheldni en á mis-
skilningnum sjálfum upphaflega —
og gekk hann pó alveg fram af oss.
Mjólkursölu-leyflð.
V jer samgleðjumst íslenzku mjólk-
ursölumönnunumog jafnframtalmenn-
ingi, sem mjólk parf að kaupa, út af
sigri peim sem peir hafa unnið. Þeir
hafa allt af verið á móti pví, að kaupa
pyrfti lcyfi til að selja mjólk, og áttu
par að stríða við atvinnubræður sína,
sem mest hafa umleikis, menn sem
vildu með afarháum álögum bola sem
flestum frá að selja mjólk. Hefðiekki
verið tekið í taumana, má eflaust
ganga að pví vísu, að einokunarfiokk-
urinn meðal mjólkursalanna hefði haft
sitt mál fram við bæjarscjórnina.
Vitaskuld er nú svo til ætlazt, að
kaupa purfi leyfi til mjólkursölu, en
gjaldið er svo lágt, að vel er við pað
unandi, að pví er oss finnst, og getur
pað naumast talizt meira en til mála-
mynda. Þennan sigur má eflaust að
miklu eða öllu leyti pakka Mr. F. C.
Wade málafærslumanni, sem fenginn
var af íslenzku mjólkursölunum til
að halda peirra máli fram og leysti
pað af hendi með sínum alkunna
dugnaði.
HEIMIUD.
Aðsendar greinar, frumsamdar og þýdd-
ar, sem geta heyrt undir „Heimilið“•
verða teknar með þökkum, sjerstaklega
ef þær eru um bi/skap, en ekki mega
þær vera mjög langar. Ritið að eins
öðrumegin á blaðið, og sendið nafn yðar
og heimili; vitaskuld verður nafni yðar
haldið leyndu, ef þjer óskið þess. Ut
anáskript utan á þess konar greinum:
Editor „Heimilið“, Lögberg, Box 368
Winnipeg, Man.]
Burt með gófarana (gophers).
Nú pegar munu gófararnir farnir
að gera vart við sig par sem jörðin er
orðin píð, og pá er líka tími til að
reyna að sjá við peim. Hver gófari
sem drepinn er fyrsta mánuðinn, er á
við marga seinna, pví fáir hafa hug-
mynd um, hve fljótt peir margfaldast
pegar kemur frain á sumarið. Eitrið
til að drepa pá með er tiltölulega ó-
dýrt, og bændur ættu heldur að vera
á undan tímanum en eptir, með að
egna pví. í fyrra var verðlaunum
heitið í Carberry fyrir gopher-skott,
og maðurinn, sem hlaut pau, sagðist
eiga kettinum sínum að pakka pau.
Það væri enn ekki of seint að lofa
skóladrengjum dálitlum verðlaunum
fyrir hið sama, og sveitarsköttum
mundi ekki á annan hátt betur varið,
en til pess að vekja veiðihug drengj-
anna og hundanna í landinu. Helzt
yrðu vandræði með óbyggðu löndin,
en fjelögin, sem eiga pau, ættu sann-
arlega að vera fús á að jafna niður á
sig svo litlu gjaldi fyrir pað,sem peim
sjálfum væri í hag. Norðvesturlönd-
in eru að vísu frjósöm, en pó eru pau
ekki svo auðug, að pau geli veitt
uppeldi bæði bændum og gophurum—
aðrirhvorir hljóta að. vfkja. í öllum
bænum látið gopherana heldur verða
fyrir pvf.
Fátt er með öllu illt.
Af pvf að hveitiprísarnir eru nú
svo lágir, pá hafa menn hjer og hvar
á ýmsan hátt verið að reikna út, hvað
peir gætu fengið mikið upp úr hveit-
inu með pví að fóðra svín á pví. Til-
raunir í pá átt hafa gefizt vel. Nokkr-
ir pykjast pannig hafa haft 1 dollar
upp úr hveitibúshelinu og sumir
halda pví fram, að meðan hveitið sje í
svona lágu verði, megi jafnvel með
pessu mótti hafa meira upp úr pví sje
hyggilega að farið. Líka hefur reynzt
mæta vel, að mala hveitið og gefa
pað nautgripum. Bóndinn sjer á
pessu, að pað illa sem honum mætir í
búskapnum, gæti pó verið enn pá
verra.
Sumar skepnur eru fljótfitaðar,
par sem aptur öðrum fer seint fram,
pó pær að öllu leyti hafi beztu hirð-
ing, Skepna sú, sem gott er að fita,
er vanalega hraust, sterkbyggð, opt-
ast geðgóð og synist una vel lffinu;
líka hefur hún góða matarlyst, og
meltir vel fæðuna.
Gef kúnni eins mikið og hún
vill og getur melt. Sama gildir um
hverja skepnu, sem verið er að ala.
Læsið ekki kornmatinn svo vandlega
inni, að skepnurnar fari alveg á mis
við hann.
Aldrei skyldi bjóða kúm scm
mjólka, hey sem ekki er grænt á lit
og ylmandi.
Einn hluti af baunum, tveir af
mais og fjórir af höfrum, er sú bezta
gjöf, sem hægt er að gefa mjólkur-
kúm, eða svo fullyrðir einn gamall
og bóður mjólkurbóndi.
Smáhey (clover) er lingbezta
hey handa kúm. Timothy er töluvert
lakara hey til mjólkur. Gefi maður
kúm að eins eina tegund kornmatar,
er mais hin bezta.
Undir pvf hvernig hin fyrstu tvö
eða prjú ár af ævi k vígunnar eru, er pað
að miklu leyti komið hvernig kýrhún
verður. Vora beztu gripi eigum vjer
að pakka alúð peirri, sem lögð hefur
verið við uppeldi peirra og gjöf með-
an peir voru ungir. Sje kálfurinn
sveltur, kemur í hann pað, sem kallað
er kyrkingur, og hann er pannig að
meira eða minna leyti gerður óhæfur
til pess gagns, sem vjer ætlum hann
til. Erfi kálfurinn einhverja ókosti,
pá próast peir, ef illa er .með hann
farið, par sem peir með góðri með-
ferð mundu eyðast eða alveg hverfa.
Nú er pörf á að gefa vinnuhest-
unum góða korngjöf meðan vorvinn-
an stendur yfir. Látið ætíð fara vel
um hestana; hvort sem peir vinna eða
ekki, hvort sem peir standa fyrir
vagninum eða eru inni í hesthúsinu,
pá látið yður annt um að peim líði
sem pægilegast.
Hestafóður.
(Aðsent.)
Meðalhestur, sem fóðraður er á
höfrum eða öðrum korntegundum,
parfnast 10—12 punda af heyi á dag.
Það er ekki rjett, sem sumir álíta, að
hestar, sem lítið vinni, fóðrist á hej i
eingöngu, peir Merða kviðmiklir, en
tapa holdum og fjöri.— Sama er með
tryppi, sjeu pau einvörðungu fóðruð
á heyi, pá geta pau orðið stór, leggja-
löng, en vöðvalítil og fjörlaus.
Hálinur er hjer í landi lítið brúk-
aður til liestafóðurs; mest er brúkað
af hveiti, rúg og hafrahálmi; hafra-
hálmur er ljettastur til meltingar, og
hefur mest næringarefni, baunahálm-
ur er að flestra áliti gott fóður. Bezt
er að saxa hálminn og blanda honum
pannig saman við heyið. Til hesta-
fóðurs eru hafrar beztir allra korn-
teguuda; peir eru ljettastir fyrir melt-
inguna, og úrgangsminnstir, hafa
fjölbreyttast næringar efni; en menn
ættu að vera vandir f hafra-vali; eins
árs gamlir hafrar eru beztir, pykkir,
stuttir, harðir, hreinir og gljáandi;
nyjir hafrar, eru erfiðari til meltingar;
hafrar, er sökum sagga hafa spírað,
eru óhafandi fóður; handa gömlum
hestum og hestum með tanDgalla er
bezt að mala hafrana, einnig handa
peim hestum, er jeta mjög gráðug-
lega. Meðalhestur parfnast hjer um
bil 12 potta af höfrum á dag. Tíoitír
eru peir hafrar, sem skornir eru einni
viku áður en peir eru fullproskaðir.
Hafrar með ryði eru háskalegir, hafa
mörgum hesti að bana orðið.
(Úr bók Dr. D. E. Salmon's.)
FjaÖraskraut kvennfólksius.
í Lundúnablaðinu Times hefur
nafnfrægur náttúiufræðingur W. H.
Hudson ritað gagnorð mótmæli gegn
peim fuglamorðum, sem framin eiu
til pess að kvennfólkið skuli geta
skreytt sig með fjöðrum; pessi siður
er orsök í pví, að ymsir af hinum feg-
urstu fuglategundum í heiminum eru
komnar mjög nærri pví að líða undir
lok. Times tekur í sama strenginn.
„Þetta er gömul saga og sorgleg
saga“, segir blaðið; „en pvl miður
syndga konurnar nú í pessu efni eins
mikið og nokkru sinni áður, ef til vill
enn meira. Þegar fyrir 17 árum ritaði
Newton prófessor með enn harðari
orðum en Hudson móti peim sið að
hafa fjaðir og jafnvel heila útstoppaða
fugla á höttunum. Það hafði víst
nokkurn árangur; inargar konur fóru
að vinna á móti pessum ósið, og á síð-
ari árum hefur jafnvel verið stofnað
meira en eitt fjelag til að vernda
fuglana, einkum með pví að koma
peim sið af, að hafa fjaðrir á höttun-
um. En petta var ekki nema bóla,
sem brátt hjaðnaði. Samkvæmt tfzku-
blöðunum eru nú vængir að verða al-
gengari en áður, og næstum pví ann-
arhvor kvennmaður, sem maður mætir
á götunni, hefur hegra fjöður í hatti
sínum. Samt sem áður er reynandi
af nýju að útrýma pessum skrælingja-
lega sið. Því fleiri góðar og mikils-
metnar konur, sem fást til að spyrna
móti honum, pví meiri ron er um sig-
ur. Svo lengi sem pessi siður er
„móðins“, sjáfáar konur neitt athuga-
vert við hann, en pegar petta er ekki
lengur talið ,,fínt“, dettur engri konu
framar f liug að skreyta sig með fjöðr-
um. Hudson talar um, hve samvizku-
laust hegrar sjeu skotnir einmitt um
pað leyti, sem fuglarnir liggja á eggj-
um. Þegar drápunum er lokið og