Lögberg - 23.06.1894, Blaðsíða 2

2
LÓGBEECr LAUGARDAGIfJN 23. JÓNÍ 1894.
J ö Q b t r g.
OeiiS út að 148 Prinoess Str., Wirsnipog Man
of Ti e /.ögberg Printing ór’ Publishmt; Co'y.
(Incorpnrated May 27, i89o).
Kitstjóri (Editor);
EINAR II/ÖRLEIFSSON
Business managrr: Ií. T. BJORNSON.
AUGLÝSINGAR: Smá-augiýsingar ( eitt
skipti ‘25 cts. íyrit 30 orð eöa 1 þuml.
dálkslengdar; 1 doll. um mánuCinn. A stærri
auglýsingum etta augl. um lengri tíma aí-
sláttur eptir samningi.____________
BÚSTAD A-SKIBTI kaupenda verSur aö til
kynna skrijlega og geta um fyrverandi bó
stað jafnframt.
UTANÁSKRIPT til AFGREIDSLUSTOFU
blað3Íns er:
THE LÓCBEHC PHIKTING & P'JBLISH- CO.
P. O. Box 368, Winnipeg, Man.
UrANASKRIFT til RITSTJÓRANS er:
KUITOK LÖfiBERJR.
P. O. BOX 368. WINNIPEG MAN
laugardaginn 23. j(jní 1894.
jy Samkvæm iapr.3lögum er uppsögn
kaupanda á blaö: ógild, nema hann sé
skuldlaus, þegar hann segir upp. — Ef
kaupandi, sem er í skuld viö blaö-
iö flytr vistferlum, án þess aö tilkynna
heimilaskiftin, þá er þaö fyrir dómstól-
unum álitin sýnileg sönuun fyrir prett-
vísum tilgang’.
pjr- Eptirleiöis verður hverjum þeim sem
seudiross peninga fyrir blaðið sent viður
kenning fyrir borguninni á brjefaspjaldi,
hvort sem borganirnar hafa til vor komið
frá Umboðsmönuum vorum eða á annau
liátt. Ef menn fá ekki slíkar viðurkenn-
ingar eptir hæfllega lángan tíma, óskum
vjer, að þeir geri oss aðvart um það.
__ Bandaríkjapeninga tekr blaðif
fullu verði (af Bandaríkjamönnum),
og frá íslandi eru íslenzkir pen-
ingaseðlar teknir gildir fullu verSi sem
borgun fyrir blaðið. — Seudið borgun í
0. Money Orders, eða peninga í R<
gistered Letter. Sendið oss ekki bankaá
visanir, sem borgast eiga annarstaðar en
í Winnipeg, nema 25cts aukaborgun fylgi
fyrir innköllun.
Einn af senatorum Bandaríkjanna
hefur komið fram með J>á tillöou að
stmeina Efri Mississippi og Rauðá
með skurði í pví skyni að undirbúa
vatnsleið til Hudsonsílóans. Og víð-
ar að heyrast raddir um, að kostnaður-
inn við að búa til vatnsveg pangað
norður mundi ekki verðagffurlegri en
svo, að hann mundi margborga sig.
Vitaskuld mundi slíkur vatnavegur
hifa hina mestu pýðingu fynrWinni-
peg og allt Norðvesturlandið — en
p4 pvl að eins að breytt verði um
stefnuna í toll- og viðskiptamálum
landsins. Eins og Manitoba Free
Press tekur fram, mundi pað verða <5-
aft eyðsla á tíma og kröptum, að
rembast við að fá greiðan flutning til
H idsonsflóans nieðan fjármálastefr.a
stjórnarinnar heldur Norðvesturland-
in t niðri til hags fyrir verksmiðju-
eigendur í austurfylkjunum. Meðan
allt situr við f>að sama með tollmál
passa lands, getum i jer ekki búizt við
nrinum verulegum framförum fyrir
peman mikla landslduta, sem vjrr
búim f. Allt strrndar á pví, hve
a'menningi er gert örðugt fyrir með
vjrndartollinum. Og Jregar höfð er
hl ðsjón af pví, hvernig gengið hefur
að fá hiua margumbeðnu og marglof-
uðu viðgerð á St. Andrewsstrengjun-
um, pá er sannarlega ekki ástæða 1il
að gera sjer í liugarlund, að núvei-
un li stjórn mundi verða fús á að fara
að legíf ja út í slíkt fyrirtæki, sem pað
er hjer er um að ræða. IIúa hefur
ekki s/nt það, að henni sje svo annt
um þennan hluta Canada. En ymis-
legt bendir nú Jíka á, að tækiæri verði
til breytingar áður en langt líður.
Það er dálítið gaman að einum
greinarhöfundi, sem hefur skrifað f
nykominn Austra utn útflutningamál-
ið. Manninum er f>að synileg ráð-
gáta, að vjer skulum hafa tekið f
strenginn með Alr. 13. L. Baldwins
syni út af gauragangi þeirn sem hann
varð fyrir heima á íslaudi, par sem orð
leiki á því, að hann sje lítill vin Lög-
bergs. í tilefni af pví er 033 ánægja
að fræðaþennan Austra-mann um f>að,
að pcgar ræða hefur verið um almenn
mál, höfum vjer ávallt lcitazt við að
sleppa allri hliðsjón af f>ví, hvort f>eir
sem hlut hafa átt að rnáli hafa verið
miklir eða litlir vinir blaðs vors. Vjer
böfum ávallt leitázt við að segja hlut-
drægnislaust pað sem fyrir oss hefur
vakað, og samkvæmt þeirri reglu var
pað, að vjer tókum í strenginn með
B. L. Baldwinssyni, enda pótt sumir
af andstæðinguin hans muni vera
miklu ir.eiri vinir vorir en liann er eða
hefur nokkurn tíma verið.
Því hefur stundum verið fram
haldið, að engir trúboðar fari með
slika endileysu, að f>eir geci ekki
fengið áhangendur, ef peir sjeu nógu
æstir og ákveðnir í trúboði sínu. Nytt
dæmi þess hafa menn sjeð síðustu ár-
in á Rússlandi — og reyndar mun
sumum Winnipeg-mönnum,sem hlusta
á íslenzkan gauragang, sem hjer ásjer
stað á strætunum á hverjum sunnu-
degi, ekki finnast þörf á að leita svo
langt til þess að fá sannanir fyrir stað-
hæfingu þossari. Rússneski trúboð-
inn hóf kenningu sína veturinn 1891-
92 í fylkinu Kiev áRússlandi. Hann
hafði verið drykkjumaður mikill fram
að fertugsaldri, en þá snerist liann og
gekk í ofsatrúarflokk einn. Nokkrum
árum síðar fór liann að verða var við
ymsa kynlega fyrirburði, mcðal ann-
ars finna sætan ilm, sem liann sagði að
væri lyktin af heilögutn anda. Svo
komst hann að raun um það, að hann
var Jesús Kristur. Fjöldi bænda
gerðist lærisveinar hans, seldi eignir
sínar, hætti allri vinnu, og leit á þenn-
an brjálaða leiðtoga sinn sem frelsara
heimsins. Mjög mikil breyting átti
nú að verða á heiulinum; enginn átíi
nú að deyja; og enginn þurfti neitt
að gera cða bera neÍDa áhyggju fyrir
morgundeginum, því að guð mundi
sjá fyrir öllum. Flestir fundu þeir
þessa söma lykt eins og leiðtogi
þeirra. Mörgum þeirra fannst þeir
vera merkilega ljettir, eins og þeir
flytu í loptinu, og margir fengtí
krampadrætti. Þegar söfnuðirnir
hjeldu guðsþjónustur sínar, höfðu
þeir í frammi hinn mesta gauragang;
sumir fleygðu sjer til jarðar, aðrir
stukku upp í loptið, börðu sjerá brjóst
og ráku upp org. Sumir ljetu sem
þeir væru að tala saman; en ramræð-
an var að eins óskiljanlegir, meining-
arlausir hljómar, sem fólkið hjelt að
væri mál, sem einhversstaðar væri tal-
að. Flestir voru mennirnir grindhor-
aðir og blóðlitlir. Loksins tóku yfir-
völdin í strenginn; þeir sem voru
allra-vitlausastir voru lokaðir inni í
brjálsemis-spítölurc, en liinir sendir á
almenna spltala eða í klaustur.
í vor hefur fremur lítið verið tal-
að um kóleru í Norðurálfunni, en með
því er samt ekki sannað, að ekki stafi
töluverð hætta af kenni, og við og við
eru Norðurálfublöðin að benda á þá
hættu með allalvarlegum orðum. Með-
al annars segir eitt Berllnarblaðið ny-
le ra: „Skyrslur yfirvaldanna um kól-
leruna eru ekki að eins ætlaðar til
fróðleiks fyrir almenning manna, held-
ur eiga þær líka að vera til þess að
yfirvöldin geti gert vaiúðar-ráðstaf-
anir í tíina. En þetta gagn getur að
eins af þeim orðið moð því móti, að
allur sannleikurinn sje ávallt sagður.
Því miður er mjög syndgað gegn
þeisari reglu utan Þyzkalands. Það
leikur nú enginn vafi á því, að veru-
leg Asíu-kólera gcisar í Lissabon; því
er nú jafnvel ekki neitað í Portúgal,
þó að sömu mennirnir sem upphaflega
skirðu veikina „kólerínu“, segi nú að
þetta sje einstaklega væg tegund af
kóleru. En þessar launungar tilraunir
koma oss að eins til að halda, að við-
gangur sykinnar m'uni vera mjög
alvarlegur, einkum þar sem Frakk-
ar hafa nú neyðst til að kannast við.
að sykin gangi í Finisterre-fylkinu.
Það cr augsýnílegt, að sykin er víðar
í Frakklandi, og óbætt er að ganga
að því vísu, að hún gangi meira eða
minna umallan vestur- og suður-hluta
landsins. Ef vjer svo skoðum Belgíu-
borgirnar Luttich og Namurs með
undirborgum þeirra sem þriðja kól-
eru hjeraðið, þá má sannarlega segja,
að horfurnar sjeu mjög ískyggilegar.“
Kosiiiiigurrjettur kvenna.
Um þetta mál, sem töluverthefur
verið talað um meðal íslendinga, eru
nykomnar út 4 ritgerðir í tveimur af
hinum merkustu tímaritum Bandaríkj-
anna, North American Review og
Forum, og prentum vjer hjer útdrátt
nokkurn af þeim.
Hon. Davis H. Waite, ríkisstjóri
í Colorado, segir í North American
Review:
Niðurstaðan af kosningunum síð-
astliðið haust varð sú, að konur í Col
orado fengu kosningarrjett og öll
borgaraleg rjettindi. í lyðveldi
eru tvö grundvallaratriði með jafn-
rjetti í þessu efni, og verður hvorugu
þoirra mótmælt með sanngirni:
1. Engar skattálögur ættu að
eiga sjer stað án þess að þeir sem
skatturinn er lagður á hafi fulltrúa á
þinginu.
2. Kosningarjctturinn ætti að
vera byggður á skynsemi kjósend-
anna.
Stjórnirnar fá sitt rjettmæta vald
frá þeim sem yfir er ráðið. Ef kona
hefur nógar gáfur til þess að mót-
mæla ranglátum lögum og heimta að
eitthvað sje í lög leitt, sem ætlazt er
til að auki lieill almennings, hvers
vegna ætti þá ekki að spyrja um henn-
ar vilja, þegar um það er að ræða að
stjórnin beiti valdi sínu, einkum og
sjerstaklega þegar þess er gætt, að
skattur er lagður á hanasem borgara?
Á þessum síðustu tímum hafa
menn stöðugt verið að færa út kosn-
ingarrjettinn, en um rjettkvennahafa
menn ekki hirt. Svertingjum í Suð-
urríkjunum var veittur kosningarrjett-
ur, svo óhæfir sem þeir voru til að
beita honum. Mjög snemma var í
hinum mikla norðvesturliluta Banda-
ríkjanna hinum fáfróðustu útlendum
karlmönnum veittur kosningarrjettur,
mönnum, setn ekki geta talað lands-
ins mál, og ekki skilja, hvað þeir eru
að gera, þegar þeir eru að greiða at-
kvæði; og margir þeirra hafa farið svo
svívirðilega að ráði sínu að selja at-
kvæði sín mönnúm, sem hafa verið
enn blygðunarlausari en þeir sjálfir.
í Bandaríkjunum yfir höfuð hef-
•r ekki verið hirt um pólitísk rjett-
indi kvenna, nema hvað þau eru við-
urkennd í Utah, Wyoming, Washing-
ton og síðan í haust I Colorado. Karl-
maðurinn með sína líkamlegu og and-
lcgu yfirburði hefur haft ótakmörkuð
yfirráð í Bandaríkjunum eins og í öll-
um öðrum löndum, og enginn getur
neitað því, að frelsið er í hættu og að
mannleg rjettindi eru fótum troðin um
allan heiminn; og því er eins varið
eins og Simpson biskup, merkur Me-
þódista-klerkur, sagði 1864, að það
verður aldrei unnt að framfylgja nein-
um siðferðislegum umbótum með lög-
um fyrr en konur hafa fengið kosning-
arrjett. Vitaskuld eru konur líkam-
lega veikari en karlmenn, og það get-
ur verið, að almennt sjeu þær það
líka andlega. Hið eiginlega starf-
svæði kvenna er vafalaust að ala upp
börn, og það tálmarþví að konur fáist
nokkurn tíma eins almennt eins og
karlmenn við löggjöf og embættis-
verk; en slíkt er þyðingarlítil mót-
bára gegn rjetti kvenna til að greiða
atkvæði, eða hafa embætti á hendi, ef
almcnningur vill hclzt einhverja konu
til þess. Það er satt, að konur geta
ekki barizt á orustuvelli; en orustur
eru ekki unnar eingöngu á vígvellin-
um. Þjóðræknu konurnar, bæði í
Norður- og Suðurríkjunum,unnu eins
mikið og ef til vill meira á sinn liátt í
borgarastríðinu, heldur en hermenn-
irnir á vígvellinum.
Báðir gömlu flokkarnir hafa um
fjórðung aldar barizt miskunnarlaust
gegn grundvallaratriðinu jafnrjetti
fyrir alla, og undir því merki á Al-
þyðuflokknrinn (Peoples Party) að
sigra. Þess veiður ekki langt að
bíða, að hann ekki að eins leysi konur
úr pólitiskum þrældómi, heldur líka
karla og konur úr iðnaðar-þrasldómn-
um.
Ríkisstjórinn I Nebraska, Crounse,
ritar aðra groin í sama nr. þessa
tímarits, og þar er liljóðið allt annað.
Hann talar um kosningarrjett kvenua
sem mjög þyðingarlítið inál. Hann
segir frá þvl, að Nebraska-þingið hafi
árið 1881 gefið út lög um að almenn-
ingur manna skyldi ganga til atkvæða
um þá fyrirhuguðu breyting á stjórn-
arskrá ríkisins, að konur fengju at-
kvæðisrjett. Því var ekki svo varið,
að almenningur manna í Nebraska,
karlar nje konur, væru mjög á
fram um þetta mál; heldur var því
komið af stað af mönnum utan ríkis-
ins, sem bjuggust við að Nebraska
væri henntugur staður til að gera
þessa tilraun. Undirbúningurinn
undir atkvæðagreiðsluna var mjög
fjörugur; fólk úr fjelagi því er mynd-
azt hafði til að vinna að kosningar-
rjetti kvenna í Bandaríkjunum (Na-
tional Woman-Suffrage Society)skipti
sjer niður út um ríkið, undir forustu
Mrs. Susönnu B. Anthony, sem lengst
hefur fyrir þessu máli barizt, og það
vann óaflátanlega, þangað til búið var
að loka kjörstöðunum. Samt sem áð-
ur urðu að eins 25.000 atkvæði með
breytingunni, af 90.000 atkvæðum,
sem greidd voru.
Það er ekki ncma sanngjarnt að
gera sjer í hugarlund, að bak við þau
25,000 atkvæði, sem greidd voru með
breytingunni hafi staðið sá riddara-
hugur og súsanngirni, sem kom ríkis-
þinginu til að láta menn greiða at-
kvæði um þetta mál, og að par hafi
komið fram liugur allra þeirra kvenna,
sem breytingarinnar kröfðust. Það
er líka sanngjarnt að gera sjer I hug-
arlund, að í þeim 50.000 atkvæðum,
sem greidd voru móti málinu, hafi
komið fram vilji þeirra kvenna, sem
voru fúsar á að trúa mönnum sínum,
feðrum og bræðrum fyrir atkvæða-
greiðslunni, mönnum, sem þær virtu
fyrir hyggni og samvizkusemi, enda
sjeð vott þeirra mannkosti á mörgum
lögum, sem gefinliöfðu verið út I Ne-
braska til að vernda kouur og eignir
þeirra.
Að því er snertir afleiðÍDgarnar
af kosningarrjetti kvenna má taka
það fram til samanburðar, að lögin í
Nebraska um sölu áfengra drykkja
eru miklu ákveðnari og víðtækari, og
þeim er betur framfylgt heldur en I
systurríkinu við hliðina, Wyoming,
þar sem konur hafa haft kosningar-
rjett um fjórðung aldar. Þótt konur
hafi ekki haft kosningarrjett I Ne-
braska, hafa framfarirnar þar verið
svo miklar að því er snertir auð-
sæld, fólksfjölgun og menntun al-
mennings, að slíks eru naumast
nein dæmi; en það sem Nebraska er,
má eins mikið þakka konum eins og
körlum. Synirnir eru að miklu leyti
það sem mæðurnar liafa gert þá að;
og það sem kvæntu mennirnir hafa
komið til leiðar hafa þeir gert með
ráði og aðstoð eiginkvenna sinna, sem
liafa áhrif á ótal vegu, þótt þær sitji
ekki á ílokkaþingum nje greiði at-
kvæði á kjörstöðunum.
Matthew Hale skrifar um sama
efnið I Forum, og er fyrir3ögnin fyrir
hans grein: „Gagnslaus áhætta, scm
fylgir kosningarrjetti kvenna“, og
geta menn af því gizkað á, hvernig
hann muni taka í málið. Hann setur
fyrst fram þá spurning, hvort New
York ríki mundi liafa gagn af slíkri
breytingu, og I öðru lagi: Standa
konur nokkuð verr að vígi en karlar,
að því er snertir vernd laganna. Við-
vlkjandi fyrri spurningunni segirhann,
að hann ætli formælenduin breyting-
arinnar að sanna gagnið, sem New
York ríki mundi af lienni hafa, og
heldur því fram, að slík sönnun sje
enn ekki komin. Viðvíkjandi síðari
spurningunni gerir hann stuttlega
grein fyrir, hver liaíi verið rjettindi
kvenna, og að hve rciklu leyti þær
hafi verið rjettlægri en karlar, og
hvernig það mál standi nú, og hann
kemst að þeirri niðurstöðu, að konur
standi alveg eins vel að vlgi gagnvart
lögunum eins ng karlmenn, og I ein-
staka efni jafnvel betur. Ef því er
nú fiam haldið, segir hann, að þessar
breytingar hafi orðið á lögunum fyrir
ahrif kvenna, er það þá ekki sönnun
fyrir því, að álirif kvenna eru alveg
eins sterk og aðkvæðamikil, þótt þær
hafi ekki kosningarrjett, eins og þau
gætu verið, ef þær hefðu hann?
Hvað snertir þá viðbáru, að ckki
ætti að leggja skatta á aðra cn þá
sem hafa fulltiúa á því þingi, er legg-
ur skattinn á, segir liann: Ef nokk-
urn tíma hefðu verið lagðir tiltölulega
þyngri skattar á konur en karla, eða
ef nokkur ástæða væri til að óttast,
að slíkt yrði gert framvegis, þá væri
þissi rdksemdaleiðsla á einhverju
bygð; en eins og nú stendur, er hún
alveg tekin úr lausu lopti.
Greinarhöfundurinn gerir ekki fulla
grein fyrir ástæðunum, er vaka fyr-
ir þeim er halda, að ríkið mundi ekki
hafa neitt gagn af brcytingunni, en
samt bendir hann á það, að I New
York sjeu fimmtíu þúsund vændis-
konur, „sem auðvitað mundu selja at-
kvæði sín“. Hann heldur því fram,
að fjöldi kvenna sje ágætlega velfall-
inn til að hafa kosningarrjett, en samt
mundi ekki hentugt, að leggja þeim á
herðar þá skyldu og byrði, sem kosn-
ingarrjettinum er -samfara. Hann
segir, að konur sjeu venjulegast til-
finnÍDgaríkari en karlmenn, og liafi
minna vald yfir sjálfum sjer, og jafn-
framt sjeu þær æstaii ílokksmenn en
karlar. Ef konur færu að taka veru-
legan þátt I praktiskri pólitík, þá
mundu þær fara að byrja á öllum
þeim samningum og brellum,
sem samfara eru undirbúningi
undir kosningar og atkvæðasmöl-
un. Mundi það, spyr liann, hefja
pólitíkina upp og gora hana göfugri?
Mundu áhrifin af því verða þau, að
„hefja dauðlegar verur upp til him-
ins“. eða þau að „draga englana nið-
ur“?
Fjórða greinin um þetta efni, sem
stendur í sama nr. af Forum eins og
sú greiu, er síðast hefur verið um get-
ið, er eptir konu, Mary A. Greene, og
skýrir hún einkum frá hinni sögulegu
hlið málsins, sýnir fram á, hvernig því
hafi um mörg ár verið að smáþoka á-
fram I Bandaríkjunum, þangað til nú
sjeu orðnir svo margir með breyting-
ingunni, að stjórnmálamennirnir sjeu
komnir að raun um, að þeir neyðist
til að taka þessa hreyfingu að ein-
hverju leyti til greiua. Miklu póli-
tisku flokkunum, liepúblíkönum og
Demókrötum, standi sýnilega geigur
af henni, en þeir flokkar, sem hallist
að sósíalistnus meira eða minna, og
eins flokkurinn, sem lieldur fram á-
fcngisbanni, sjeu heuni hlyntir.
Minni Argyle-sveitar.
Flult á sainkomu í skólahúsinu að Brú 23.
apdl 1894.
Þú skógarhæðum girta grund!
Með gleði skal þess minnast,
er landar sóttu fyrst þinn fund
og fýsti þjer að kynnast.
Þá brosti Ijúft, mcð litskreytt föt,
við landnámsmanna sjónum
þín blómrlk auðna bunguð, flöt,
með beltum skógi grónuin.
Og hl/tt varð þeim um hjartarót,
cr hauðurs unna gróða;
sem blón.leg, fjáð og broshýr snót
Veitt
Hædstu verdl. a heimssyningunni.
1
•ÐR,*
BAKiNG
POWötR
HIÐ BEZT TILBÚNA.
Óblönduð vínbcrja Cream of Tartar
Powder. Ekkert álún, ammonia eða.
önnur óholl efni.
40 ára reynzlu.