Lögberg - 27.06.1894, Blaðsíða 2

2
LÖOBEEG MIDVIKUDAGINN 27. JÖNÍ 1894.
Jögberg.
(ic.ið út að 148 Princess Str., Winnipeg Man
ol The f.ögberg Printing & Pubiishmg Co'y.
(Incorporated May 27, l*9o).
RlTSTJÓRI (EoiTOR);
EJNAR HJÖRLEIFSSON
B tsimrs-; \t \v \5RR: B. T. BJORNSON.
AUGLÝSINGAR: Sœá-auglýsingar í eitt
skipti 26 cts. fyrir 30 orð eSa 1 þuml.
dálkslengdar; 1 doll. um mánuSinn. A stserri
auglýsingum eða augl. um lengri tima af-
sláttur eptir samningi.
BÚSTAD A-SKIPTI kaupenda veröur aS til
kynna skrtjlega og geta um fyrvtrandi bú
staS jafnframt.
UTANÁSKRIPT til AEGREIÐSLUSTOFU
blaðsins er:
TtyE LÖCBERC PRINTINC & PUBLISH- CO.
P. O. Box 368, Winnipeg, Man.
UTANÁSKRIFT til RITSTJÓRANS er:
EUITOK LÖOBERC.
P. O. BOX 368. WINNIPEG MAN.
—miðvikui>a>tinn 27. júní 1894.
ty Samkvæm iaDr.3lögum er uppsögn
knupamla á blaöt ógild, nema hann sé
skuldlaus, kegar hann segir upp. — Ef
kaupandi, sem er í skuld við blaö-
iö flytr vistferlum, án pess aö tilkynna
heimilaskiftin, þá er )>aö fyrir dómstól-
unum álitin sýnileg sönuun fyrir prett-
visum tilgang’.
pjr- Eptirleiðis verður hverjum )>eim sem
sendir oss peninga fyrir blaðiö sent viður
kenning fyrir borguninni á brjefaspjaldi,
livort sem borganirnar hafa til vor komið
frá Umboðsmönnum vorum eða á annan
hátt. Ef menn fá ekki slíkar viðurkenn-
ingar eptir hæfilega lángan tíma, óskum
vjer, aö [>eir geri oss aðvart um það.
— Bandaríkjapeninga tekr biaðið
fullu veröi (af Bandaríkjamönnum),
0g frá íslandi eru íslenzkir pen-
iugaseölar tekuir gildir fullu verSi sem
borgun fyrir blaðið. — Sendið borgun í
i'. 0. Money Ordera, eða peninga í Re
gútered Letter. Sendið oss ekki bankaá
vísanir, sem borgast eiga annarstaðar en
i Winnipeg, nema 25cts aukaborgun fylgi
tyrir innköllun.
Erkibishup TACHE
dó á föstudagsmorguninn 22. p. m.
Dauðamein hans var nýrnaveiki og
steinstótt, er hann hafði Jjjáðst af í
mörg ár, J>ó lítið hefði borið á J>ví,
par til fyrir rúmri viku síðan, að hon-
um fór að J>yngja svo mjög, að lækn-
arnir eigi sáu annað úrræði, en að
gera „operation“, J>ar sem annars væri
lítil lifs von. Hafði haun sjálfur jafn-
an verið andstæður því, og var J>að
ef til vill með fram pví að kenna, að
bróðir hans, er fyrir skömmu dó úr
sö nu veikindum, hafði ráðið honum
fr i J>ví, J>ar sem hann eigi mundi vera
n igu styrkur til að standast opera-
tionina. En loks ljet haun undan.
Var pað Dr. Ferguson auk nokkuria
amara lækna er á mánudaginn oper-
e.-uðu hann. Tókst J>að vel og virt-
ist svo sem hann væri heldur á bata-
v >gi J>ar til á föstudagsnóttina að
h >num fór svo mjög að hnigna, að
a iðsjeð var hver endirinn yrói. Var
J>á gert boð eptir öllum prestum
hi ina ymsu katólsku kirkna hjer í
Winnipeg, að koma, að þeir gætu ver-
ið viðstaddir við andLt lians. 4 ar
h i.nn pá, eins og siður er í hinni ka-
þólsku kirkju, smurður hinui síðustu
sm trning. Gerði pað Grandin biskup
fri St. Albert með aðstoð prestanna,
er viðstaddir voru. Nú var fatið að
lf la undir morgun, en enn þá var
hann með fullri rænu. Dauðaþögn
var þar inni og annað heyrðist eigi,en
grátur þeirra, er nú stóðu við bana-
beð hans. Leit liann þá upp og mælti
þnssum orðum: „fyrirgefið mjer allar
þ er skapraunir, er jeg kann að hafa
gert ykkur; fyrirgefið mjer allt það
ónæði, er jeg hef gert ykkur; biðjið
fyrirmjer.“ Var nú þögn um stnnd,
en hinn deyjandi maður sujeri huga
sfnum til skapara sins og kro3Stnarkið
var lagt að vörum hans svo hann
mætti kyssa það. Hin síðustu orð
han-i \oru þessi: „verið sælir, jeg fer
til himnaríkis; biðjið til guðs fyrir
mjer“; brosti hann um leið og leit á
þ& og sál hans leið í friði og gleði á
burtu frá þessum heimi.
Alexander Antonius Tache var
Vier
vclinin

G L E 11 AIJ G U
fyrit* menn mi-
kvæmleg-a eptir
s.jón j>eirra.
Mestu og beztn byrgftir af vörum með öllum prísum. láið augu yðar skoðuð kostcoðar-
aust hjá W. R. Inman, útlærðum augnafræðingi frá Chicago.
W. R. INMAN & CO.
AUGNAFRÆDINGAR.
Stórsalar og smýsalar
518, 520 JVEain str., WIBÍBTIPECJ.
Æ2T Sendið eptir ritlingi vorum ,,Eye-sight-by-Mail,“ svo að |>jer gotið valið fyrir yður
álfir, ef þjer getið ekki heimsótt rss.
fæddur f Riviere du Loup, ailskammt
frá Quebec, 23. jftlí 1823. Var hann
kotninn af einutn hinum elztu og fræg-
ustu ættum f Canada. Meðal forfeðra
lians voru Jieir Louis Joliet, er fyrstur
fann Mississippi og Varennes de la
Verandrye, er kannaði Rauðárdalinn
og Saskatcliewan hjeraðið,auk margra
annara manna, er nafnkendir eru í
sögu Canada. 13ar þegar á skólaár-
um hans á hinum miklu hæfilegleik-
um hans, og var hann bæði glaðlynd-
ur og skemmtinn. Gekk hann svo á
St. Hyacinth skólann en nam guð-
fræði í Montreal og varð skömmu ept-
ir kennari við St. Hyacinth skólann í
stærðafræði.
Um þetta leyti komu klerkar af
Oblate-reglunni til Canada og er eigi
ólíklegt að bæði þeir og svo dæmi
forfeðra hans, hafi haft allmikil áhrif
á hann, og að hið fjarlæga Norðvest-
urland hafi þá þegar staðifS fyrir hug-
skotssjónum hans. Kvað í þá daga
Íítið að kristniboði Oblate-klerkanna,
í Canada. En 1854 voru Hudsonflóa-
löndin og Norðvesturlijeröðin skilin
frá Quebec biskupsdæminu og Joseph
Provencher gerður að biskupi þar. En
er hann bafði unnið að kristniboði
með mjög fáun> aðstoðaimönnum f 20
ár meðal heiðinna Indíána, sá hann
að litlu yrði framgengt, ef liann eigi
nyti aðstoðar einhverrar klerkareglu
og kaus hann til þess Oblate-regluna.
Var það Jiá að Tache bauðst til að
koma til Norðvesturlandsins. Hann
var að eins 21 árs að aldri og er eigi
óliklegt að eigi lia.fi þetta verið án
innri baráttu, þvi allt til þessa hafði
hann eigi þekkt annað en sólskinshlið
lífsins en átti nú að skilja við vini,
ástúðlegt heimili og ástríka móður, er
hann unni um fram allt og leggja út
í baráttu og óblíðu lífsins.
I>að var binn 24. júní 1845, á
þjóðhátíðardag hinna frönsku Canada
manna þá er allt var gleði ein og há-
tíðarhald, að hann ásamt öðrum trú-
boða, lagði af stað á birkibarkar-canoe
til hius ókunna lands.
I.jtsir hann í bók sinn, „Tuttugu
ára trúboð“, liverjar tilfinningar lians
J>á voru, kemst liann þar meðal annars
svo að orði, „jeg kvaddi föðurland
mitt fyrir fullt og allt, að því, er jeg
þi hjelt og jeg hjet föðurlandi mínu
ást minni og hollustu, sem jeg þá,
eins og jeg enn geri, vonaði að mundi
verða janf varanleg og líf mitt.
Komu þeir svo til St. Boniface
25 ágúst eptir 02 daga ferð. Var hann
svo næsta sunnudag vígður til djákna
og 12. október til prests. Stuttu ept-
ir var hann sendur til Isle a la Crosse,
sem er 1000 milur frá St. Boniface.
Var hann tvo mánuði áleiðinni. Stund-
aði hann nú kristniboð sitt með mesta
áhuga og alúð meðal Indíánanna og
var jafnan á sífeldu ferðalagi og varð
opt að Jola hungur og þorsta og
m irga voshúð, en þó sagði hann svo
síðar, að meðal sælustu daga æfi sinn-
ar teldi hann þá, er hann dvaldi hjá
Iadíánunum í Norðvesturlandinu.
Hafði Provencher biskup tekið
eptir hversu röggsamlega, að hinn
ungi maður stundaði verk sitt og
kaus hann Tache því til aðstoðarmanns
sins og komandi eptirmanns; varhann
þi að eins 20 ára gamall. Fór hann
nú til St. Boniface og þaðan til Frakk-
lands og tók þar biskupsvígslu 23.
nóvember 1851. En er hanr. kom til
Cmada, fór hann aþtur til Isle de la
Crosse, eg ferðast um meðal Indíán-
anna. Hvíldi nú meiri ábyrgð á herð-
um hans, en það var að eins til að
auka enn meir ástundun og áliuga á
verki hans.
Hinn 7. júnl 1853 dó Provencher
biskup og varð þá Taclie eptirinaður
hans. Gekkst hann nú fyrir því að
stofnaðir voru æðri skólar, klaustur
og almennir skólar og var jafnan fús
að styðja skóla þá, er þcgar höjðu
verið slofnaðir og gerði það opt af
eigin efnum, enda lagði hann hart á
sig til þess að bæta hag trúarbræðra
sinna.
t>egar 14 við hungur3neyð í Rauð-
árdalnuin 1868, var Tache einn i nefnd
þeirri, er sett var til að ráða fram úr
vandræðum þeim, er vofðu yfir, og
kom hann þar sem ella fram, að hann
lagði sjálfur til peninga til að kaupa
korn til útsæðis,þegar nefodina skorti
fje til [>ess.
Eins kom hann frani í uppreist-
inni 1869, þogar Rauðárdalslandið var
tekið undan Hudsonsfjelaginu og
lagt við Canada, þó hann fengi yms
ámæli fyrir framkomu sína og þætti
loía uppreistarmönnum meira en vald
hans var, en tilgangur hans var að
koma í veg fyrir frekari hryðjuverk
og því afsakanlegt.
Hinn 22. desember 1871 var
Tache biskup gerður að erkibiskupi.
Degar Tache var vígður til prests 1845
voru að eins 5 kaþólsktr klerkar auk
hans í eignum Breta frá Superiorvatni
til Klettafjallanna, en nú eru í Boni-
face-umdæminu unj 70 klerkar og
27,000 kaþólskrar trúar menn. Auk
þess eru og fjölda margir skólar.
I>ar sem Tache biskup nú er dá-
inn, er og farinn hinn lang helzti
þeirra manna, er nátengdir voru sögu
Norðvesturlandsins um síðari helming
þessarar aldar. Klerkar hans og aðr-
ir trúarbræður fjær og nær munu
harma lát hans, því gamall og mikils-
virtur vinur er þar horfinn. Vinsæld
lians meðal allra stjetta átti rót sína
að rekja til hversu vel hann var lát-
inn. Áður en Manitoba gekk undir
Canada, mátti hinn látni erkibiskup
sía mikils í Norðvesturlandinu. Helm-
ingnr Manitobamanna og meiri hluti
kynblendinga í Norðvesturlandinu
voru franskir kynblendingar, og í þá
daga var orðið „Monsigneur“ (herra
minn), sem lagaboð meðal allra þeirra
er hans trúar voru. Virðing fyrir
manninum og embætti hans miðuðu
og til þessa. Jafnvel margir þeirra,
er ekki voru sömu Irúar, litu á liann
sem nokkurskonar stjórnara, er þeir
væru skyldir að taka tillit til. En
(>essum mörgu góðu eiginle’gleikum
hans var og samfara ymislegt það, er
eins og villti sjónir fyrir lionum þeg-
ar mest reið á. Honum hætti við að
telja sjer sjálfum trú um, að það sem
hann stundum hugsaði sjer að svona
ætti að vera, það lilyti að verða. Það
var eins og liann tæki ekki eptir liin-
um breytandi áhrifum tímans og að
nyir menn og kringumstæður væiu
komnar, eða leggði litla áherzlu á það.
Hann var í sumu eigi ólíkur Disraeli,
þar sem hann hjelt að heiminunr. væri
stjórnað af konungum og stjórnmála-
mönnum og kom það opt fram, því
hann átti, auk stöðu sinnar sem prest-
ur, eigi alllítið við pólitík, en þar
varð hann því nær optast að lúta lægra
haldi, því hann þekkti eigi alla þá
krókvegi, er þá eru stundum farnir.
Kom þetta meðal annars fram, þá er
hann leitaðist við að útvega Riel fyr-
irgefning fyrir uppreistartilraunir
hans. Reyndist hann þá stundum of
auðtrúa, því hann átti svo bágt með
að skilja, að menn gætu sagt eitt og
hugsað annað. Að vísu má svo segja,
að hann um eitt leyti hafði talsverð
áhrif á pólitík þessa fylkis, en það var
eins og lítið yrði stundum úr áhrifum
þessum og kom það til af því, að
hann kunni þá ekki að beita sjer gegn
mótstöðumönnum sínum. Hin síðustu
ár sín átti hann í mikilli baráttu út af
hinu alkunna skólamáli og varð hann
þar að sjá allar vonir sínar verða að
engu og verður þó eigi annað sagt,
en að hann þar berðist fyrir því, er
hann áleit frá sínu sjónarmiði, rjettast
og bezt fyrir trúarbræður sína, enda
kannast jafnvel hinir bitrustu mót-
stöðumenn hans við þetta, og báru
því alla virðing fyrir skoðunum hans
þó eigi gætu þeir fallist á þær.
Ferðir
til noröurheimskautsins.
A þessu ári hafa verið gerðir út
5 leiðangrar til norðuríshafsins og hafa
aldrei í einu verið jafn margar ferðir
gerðar til heimskautalandanna síðan
1880—82, þá er yms ríki höfðu þar
stöðvar til veðurathuguna.
Aðal tilgangur tveggja þessara
leiðangra er að kanna og mæla mikla
landfláka og strendur, sein enn eru að
mestu ókunnar, en liinna þriggj a að
reyna, ef unnt er, að komast að sjálfu
norður-heimsskautinu. £>að eru að-
eins fáir menn í hverjum leiðangri
þessum og er það eptir skoðun síðari
tíma á norðurferðum, að betra sje, að
fáir sjeu mennirnir, en hraustir og
greindir, því lítið lið sje að fjöldan-
um einum. I>að er ætlun manna, að
aðeins sje ein'im af þessum fimm leið-
angrum nokkur hætta búin, en það
sje Nansens, en hinsvegar búast menn
við að þekking manna á því, hversu
ymislega liagar til í Norðurhöfunum,
muni fyrir hann stórum aukast.
Fyrst lagði R. E. Pearcy, foringi
í sjóliði Bandaríkjanna, af stað, og
hefur liann síðast í febrúar-mánuði
sjeð sólina renna upp yfir hæðirnar í
lnglefjcld flóanum á norðvestanverðu
Grænlandi. Er ekki nein ástæða til
þess að efast um að hann um 20. marz
með hinumO mönnum sínum, hundum
og sleðum hafi hafið ferð sína þaðan
yfir þvert Grænland til austur strand-
arinnar. Verður liann að ferðast 650
mílur yfir ísinn til þess að komast til
Independence-flóans, þar sem liinar
eiginlegu ranusóknir hans hefjast,
því þar skiptir hann hinum 9 mönnum
sínu í 3 flokka og á einn þeirra að
kanna alla norðurströnd meginlands-
ins, annar að rannsaka og gera upp-
drátt af hinum fjöllóttu eyjum, sem
hann sá til norðurs 1892 og sem að
öllum líkindum mynda mikinn eyja-
klasa útaf meginlandinu og loks á hinn
þriðji flokkur að halda i suður og
austur meðfram strönd meginlandsins
til að kanna þann hluta hennar, er
Iiggur milli Independence-flóans og
Bismarckshöfða, og sem enn er alger-
lega óþekktur.
Takist þetta fyrir Pearcy, þá er
búið að kanna og mæla allar strendur
þessarar stærstu oyju hnattar vors
(Grænlands) nema Melvilleílóann og
200 milna svæði norður af 76 breidd-
arstigi.
Robert Stein, sem í 9 ár hefur
verið meðlimur hins jarðfræðislega
fjelags í Bandaríkjunum, hefur tekist
á hendur að ltanna aðrar stöðvar.
Vestur af norðanverðu Grænlandi,
vestanvert við Baffinsflóann liggur
landfláki mikill, nefnist er Ellesmere-
land; hefur land þetta enn eigi verið
kannað að neinu, enda þótt margur
heimskautafari liafi siglt með fram
því, án þess að virða það viðlits.
Ætlar Mr. Stein að halda þangað
við 9. mann á hvalaveiðaskipi og reisa
fyrst um sinn hús á ströndinni við
mynnið á Jones sundinu. Þaðan fer
hann 4 bátum og sleðum vestur sund-
ið; en norður af þvi liggja Parry eyj-
arnar, sem enn eru lítt kannaðar.
Ilalda menn að sjálft Ellesmere-land-
ið muni reynast eyja, or sje skilin frá
Grinnell-landinu af Haj'es-sundi, enda
er það ætlan innborinna manna þar.
Er svo til ætlast, að ljúka megi þoss-
um og öðrum vísindalegum rannsókn-
um á 80 dögum, og verður þá haldið
heimleiðis, en 3 menn verða eptir í
húsinu til vísindalcgra rannsókna þar
til sumarið 1895 og á þá að gera út
annan loiðangur og reyna að komast
að heimsskautinu og verja til þess ef
til vill nokkruin árum.
Það er tilgangur allra hinna
þriggja leiðangranna að komast að
sjálfu heimskautinu. Dr. Nansen og
menn hans lögðu af stað frá Kristjaníu
hinn 27. júní 1893 á skipinu „Fram“>
og hefur spurst til hans eitt sinn, síð-
an að hann sigldi inn í Kariska hafið.
Mönnum þeim, sem búa meðfram 5s-
hafsströndum Rússlands, hefur verið
heitið góðum verðlaunum, ef þeir
segðu nokkrar frjettir af Nansen, en
ekkert hefur spurst til hans og ætla
menn þvf, að honum hafi tekist að
komast til ny-sfberisku eyjanna, en
þaðan ætlaði hann að halda skipi sínu
inn í ísinn og láta berast með straum
þeim, er hann ætlar að muni liggja til
norðurs, þvert yfir heimskautið út f
straum þann, er liggur suður með
austurströnd Grænlands. Kemur all-
flestum þeim, sem nokkuð þekkja til,
saman um, að þetta sje eitt hið mesta
dyrfsku fyrirtæki, er nokkru sinni
hafi verið ráðist í, en allir dást að
Nansen fyrir það, er hann þegar hef-
ur afrekað. Þótt nokkrir ætli að á-
form Nansens sje gerandi, leggja all-
flestir lítinn trúnað á kenningar hans
um straumana, eða fá skilið, hvernig
skip hans getur staðist þrysting fssins.
Hann flytur með sjer vistir og annan
útbúnað til 5 ára og er það tilgangur
hans ef skipið ferst, að halda áfram
yfir ísinn á ísbátum, þar til að hann
kemur að opnum sjó eða hafi.
Auðugur Englendingur byr út
hinn 4. leiðangurinn, sem F. G. Jack-
son styrir; ætlar hann að komast til
heimsskautsins, með því að halda yfir
P ranz-Josephs landið. Leiðangur
þessi leggur á stað frá Englandi sfð-
ast í júlímánuði, á nyju gufuskipi, er
byggj kefur verið sjerstaklega til
fararinnar. Þegar komið er að suður-
landinu, ætla liinir 7 meðlimir leið-
angurs þess að reisa rússneskt bjálka-
hús, og hafa þar vetrarsetu, en skipið
heldur aptur heimleiðis til Englands.
Að vori komandi ætla þeir svo að
yfirgefa aðalstöðvar sfnar og liafa með
sjer vistir, hunda og sleða, en á hverj-
um 40 mílum, er þeir fara, setja þeir
forðabúr. Liggur leiðin upp Austrfa-
sundið, fram hjá Petermanlandinu,
sem er nyrzta eyjan, er könnuð hefur
verið í eyjaklasa þessum. Er það
ætlun Jacksons að eyjaklasi þessi nái
langt til norðurs og liggi ef til vill
þvert yfir heimsskautið.
Af þyí geyma á vistir á hverjum
40 mílum, verður opt að halda aptur
til aðalstöðvanna, en eigi þarf að
flyta sjer, því leiðangur þessi er út-
búinn vistum til fjögra ára.
Ilinirhelztu kostir við leið Jack-
son eru þeir, að aðalstöðvar hans á
sunnanverðu Franz-Jóseps landinu
eru eigi alllangt frá Europu og að
hann hittir fyrir sjer óslitna strand-
lengju, sem ef til vill nær upp að
sjálfu heimsskautinu. En hversu sem
fara kann, þá ætti honum að minnsta
kosti að takast að kanna og mæla all-
an eyjaklasa Franz-Josephs landsins.
Hinn fimmti leiðangur er gerður
út af amerfkönskum blaðamanni,
Walter Wellmann, og leggur hann
leið sína yfir Sþitzbeigen, en leið þá
hefur enginn farið sfðan að Parry
1827 lagði í norðururleit. Fór Well-
mann í vor fyrst til Noregs og leigði
þar gufuskip. er átti að flytja hann og
fjelaga hans uþp að ísnum, en forða-
búr ætluðu [>eir að setja á norðvestur
strönd Spitzbergens. Er það tilgang-
ur lians að reyna að komast að heims-
skautinu á hundum og sleöum. A
gufuskipið að koma aptur innan
þriggja mánaða upp að isnum og
sækja þá fjelaga, en fari svo að þeir
hittist ekki, ætla þeir að halda til
forðabúrsins 4 Spitzbergen og bfða
þar til næsta sumars að gufuskipið
vitjar þeirra aptur.