Lögberg - 03.10.1894, Page 1

LöGBerg cr gefi'5 ót hvern miðvikudag og
laugarrlag af
THE LÖGBERG PRINTING & PUBLISHING CO.
Skrifstola: Atgreiðsl astoia: f'icr.tcmiðjs
143 Princess Str., Winnipeg Man.
Kostar $2,oo um áriö (á íslandi 6 kr.
borgist fyrirfram.—Einstök númer 5 cent.
Lögbkrg is published every Wednesday an 1
Saturday by
THE LÖGBERG PRINTING & PUBLISHING CO
at 148 Princess Str., Winnipeg Man.
S ubscription price: $2,00 a year payable
n advance.
Single copies 5 c.
Winnipeg, Manitoba, laug'ardaginn 3. október 1894
77.
frjettir
ÍITLÖND.
Ensk blöð segja, að Glatlstone
hafi aptur fengið fulla sjón, lesi og
skrifi eins og hann var vanur, og sje
í mjög miklu annríki.
Afarmikla eptirtekt iiefur pað
vakið á Djfzkalandi, eins og að líkind-
um ræður, að 183 liðsforingjaefni
voru uni síðustu lielgi tekin fost 1
Berlin, og er þeim geíið að sök að
vera riðnir við æsingar anarkista og
sósialista, og kafa hjálpað til að koma
upp sprengivjela-verksmiðju í stjórn-
byltingar skyni. Mál peirra er enn
eigi rannsakað til fulls.
Svo er a^ sjá, sem óöldin 1 Braz-
iliu sje enn ekki um garð gengin. í
Itio de Janeiro hafa n/lega verið ó-
eirðir, sem stóðu 5 daga. Hermenn
klæddir í almenn borgaraföt rjeðu á
portúgahka kaupmenn, eptir áeggj-
un Peixotos forseta, og gerðu spell-
virki mikil. 328 menn voru drepnir
og 213 særðir menn fluttir á spítal-
ana, ank fjölda særðra manna, sem
fluttir voru lieim til sín. 1 jón á eign-
um Portugalsmanna, Breta og annara
útlendinga er sagt að nemi hálfri ann-
ari millíón dollara. Rio kvað líkjast
herbúðum, hermenn eru par stöðugt
á ferðinni um strætin, og riddaralið
hefst við í skemmtigörðum borgarinn-
ar. Ströng ritskoðun er þar eins og
i Rússlandi.
Islands frjettir.
Rvík 21». ágúst 181)4.
ÓSAMÞYKKT FKUMVÖHI’. Móti
18 samþykktum frumvörpum á pessu
pingi eru 20 ósamþykkt. Dar af var
að eins eitt fellt (um bann gegn eitr-
un rjúpna) og 3 tekin aptur (um
stofnun brunabótasjóðs, um ábyrgð
fyrir eldsvoða í lleykjavík, og um
löggilding járnbrauta- og siglinga-
f jelags, — liið upphaflega frv. flutn-
ingsmanna), en 1(1 óútrædd í þinglok.
Dessi 10 óútræddu frumv. voru:
1. um n yb/li; 2. um löggilding fje-
lag3 með takma-kaðri hluthafaábyrgð,
rjettindi þess og skyldur, til að halda
uppi siglingum milli íslands og út-
landa og 1 kringum strendur íslands
og til að leggja járnbrautir á íslandi;
3. um breyting á lögum 19. febr.
1880 um utanpjóðkirkju menn; 4.
um rjett þeirra manna, er hafa pjóð-
kirkjutrú, til að ganga í borgaralegt
hjónaband; 5. um úrskurðarvald sátta-
nefnda, rjettarfar og aðför i minni
skuldamálum; 6. um viðauka við og
breyting á lögum 14. janúar I8l6 um
tilsjón með flutningum á peim mönn-
um, er flytja sig í aðrar heimsálfur;
7. um viðauka við lög 13. apríl 1894
um samþykktir til að friða skóg og
xnel; 8. um breyting á 1. gr. laga 13.
janúar 1882 um borgun til hrepp-
stjóra og annara, sem gera rjettar-
verk; 9. um samþykktir til að banna
innflutning alls áfengis, sölu pess og
tilbúning; 10. um breyting á lögum
12. júll 1878 um gjafsóknir; 11. um
breyting á lögum 12. maí 1882 um
umsjón og fjárhald kirkna; 12. un að
leggja fje á æfinlega erfingjarentu;
13. um kirkjugjald; 14. um fjárfor-
ræði ómyndugra; 15. um undirbúning
verðlagsskráa; 16. um varnir gegn
útbreiðslu næmra sjúkdóma áíslándi.
Dinglok. Landshöfðingi sleit
aukaþinginu 1 gær kl. 3^, eptir 4
vikna pinghald. Dingmálin urðu rúm
50. Þar af 38 lagafrumvörp, er 18
gengu fram, og 15 þingsályktunar-
tillögur, er 12 voru samþykktar.
Til samanburðar má geta pess,
að á aukapinginu 1886 voru 22 laga-
frumvörp til meðferðar og helmingur
peirra sampykktur; 12 pgsá.till., f>ar
af 5 sampykktar og 3 fyrirspurnir.
Vf.ðrátta. Eun haldast hjer
rosar og rigningar, par með 1 dag.
sjálfan höfuðdaginn. En að norðan
er að frjetta ágæta tíð, nóga þurka.
Vestanlands sömuleiðis hagstæðari
veðráttu.
Veitt bkauð. Stað í Grindavík
hefur landshöfðiugi veitt 11. p. m.
sjera Brynjólfi Gunnarssyni frá
Kirkjuvogi, fyrrum aðstoðarpresti,
eptir árangurslausa kosningartilraun
(ekki fundarfært).
Rvlk 1. sept. 1894.
Holdsveikisrannsóknir. Frjett-
ir liafa borizt af ferðalagi Dr. Ehlers
vestur um land, allt til Skagastrandar
og sendir hann ísafold svo látandi
skyrslu pað sem komið er:
eor-ioeíiocsciioeoaot-o
C4 i—< t—< r-t
Pl5K8II'U -BUIfl — — _< rH <N C®
a © *IU1!8 r—< H rM C4 H
K Lai l'O M 1 p\ — CO CO 70 rH t-r-<
13f58H|lnj £ ~BUIH •n a •uitis 04 CO <M ^
<M 04 H 04
IHIOA -Hpioq T-HB0C004 ÍO C4 CO 04 70 04

CO
w
5 1*
c- £
be*4 • <i>
o « . a
± ££ ; 3
£ *í* §) ?3 h
» 5 £ S ®
• ot b n
• *■
• <n u ^
• * ct
cð 5 ce'C
Úr Snæfellsnessyslu vantar
skyrslu um 2 sjúklinga, I Ólafsvík.
í Húnavatnssyslu ekki fulltalið enn.
Eptir yfirvaldsskyrslum er holds-
veikratalan I pessum syslum, þar sem
dr. Ehlers hefur pegar fundið 99
holdsveika alls, ekki nema 40. Það
munar meiru en helming. Segist
hann sannfærður um, að f>eir muni
vera minnst 150 alls á landinu, eða 2
af 1000 allra landsmanna, par sem
peir eru ekki nema 1 af 1000 í
Norvegi.
Tíðarfar. Að höfuðdegi liðn-
um skipti pegar um veður og liefur
nú verið bezti perrir síðan.
Suður-Múlasyslu 28. júlí: Gras-
spretta með betra eða jafnvel bezta
móti í Fjörðum, en túu lakari upp til
Hjeraðs vegna bruna. Túnasl&ttur
byrjaði hjer almennt 13 vikur af,
sumstaðar 12 vikur af. Þurkar komu
fyrst um síðustu helgi og hafa nú
flestir meira en hálfhirt tún sín.
Skagafirði8. ágúst: Veðriðágætt
I sumar. Grasvöxtur í mjög góðu
lagi og nyting eins. Afli ágætur.
Rvík. 5. sept. 1894.
Hinn 23. júní síðastl. andaðist á
heimili sínu, Geirseyri við Patreks-
fjörð, ungur efnismaður, Kristján
Guðmundsson, 26 ára að aldri, ættaö-
ur úr önundarfirði.
Auk f>eirra, er áður er getið að
dóu úr inflúenzaunni, mætti enn nefna
Eirík Magnússon er andaðist á heim-
ili slnu Tungu I Örlygshöfn 27. aprll
síðastl., 74 ára að aldri.
Á annan í páskum andaðist að
heimili slnu, Gullberastöðum í Lunda-
reykjadal, Jón Þorvaldsson, 85 ára
að aldri.
Frjetzt hefir lát merkisbóndans
Hjálms Jónssonar I Þingnesi í Borg-
arfirði. Ilann dó 29. f. m., eptir 3
vikna lcgu í innanmeinuni, cr hann
hafði lengi pjáðst af. Hann mun
hafa verið eitthvað hálfsjötugur.
Hann var búsyslumadur mikill, fjör-
maður og áhugasamur, f>rátt fyrir
langvinnt heilsuleysi; enda mcð mestu
efnamönnum í sínu hjeraði.
IJrapari.egt slys varð lijer á
höfninni í fyrri nótt. Itóðrarskip
sunnan af Strönd kom ofan úr Borg-
arfirði kveldið áður með margt kaupa-
fólk, karlar og konur, fullorðna og
unglinga. Skipshöfnin nóttaði sig
mestöll í landi, en formaðurinn,
Magnús Magnússon frá Ásláksstöðum
tók pað til bragðs, með pví að gott
var veður, — en að parflausu pó —
að hann ljet fyrirberast úti I skipinu
á höfninni við stjóra um nóttina, við
2. mann fullorðinn og 3 drengi. í
gærmorgun, er peir vöknuðu, var
drengurinn einn horfinn, og fannst
lík hans um miðjau dag í gær við
einn bryggjusporðinn bjer. Mun
hafa vaknað um nóttina, og hrapnð
útbyrðis í svefnórum. Hafði skip-
stjóri einn á höfninni, á „Stfganda11,
heyrt hljóð par nærri, og scndi bát
að svipast eptir, hvað um væri að
vera, en árangurslaust. Hefur pilt-
urinn að líkindum vaknað við pað, er
hann datt I sjóinn og rekið pá upp
hljóð; og er merkilegt, að fjelagar
hans I skipinu skyldu eigi vakna við
pað. Hann hjet Vilmundur Stefáns-
son, frá Knararnesi á Vatnsleysu-
strönd, (Jónssonar og Guðrúnar Ein-
arsdóttur), 12 vetra gamall, efnilegur
piltur; hafði verið I kaupavinnu vest-
ur í Dölum í sumar með móður sinni
og öðrum dreng, bróður sínum, en
pau mæðgin voru I landi um nóttina
hjer I bænum meðhinu kaupafólkinu.
HÁSKÓLAMÁLIÐ í REYKJAVÍK
Skkmmtisamkoma. Fyrir for-
göngu „liins Islenzka kvennfjelags“,
var lialdin samkoma í Good-templara-
húsinu 25. ágúst og var húsið troð-
fullt af áheyrendum. Var par sungið
kvæðið „Kvennaslagur“ eptir sjera
Matthías Jochumsson en IJelgi
kaupmaður Helgason hafði samið
lag við pað. Dr. Jón Dorkels-
son (frá Khöfn) flutti par erindi ekki
alllangt en skorinort; skyrði hann frá
pví, að pað væri á misskilningi einum
byggt, er menn hjeldu, að slofna
skyldi nú pegar háskóla, er væri svo
stórvaxinn, að hann væri mönnum um
megn, pví að ekki pyrfti nema „ein-
stakt lit“ í lög pau, er sampykkt voru
á síðasta pingi til pess að sjá, að farið
væri stillt af stað, og alls ekki siglt I
neinum loptförum. Ilann minutist
og á grein pá í ísafbld, er höfð var
eptir brjefum frá Konráði Maurer í
Munchcn, er hefði ótilkvaddur farið
ógætilegum orðum um háskóla stofn-
un á landi lijer, og talið enda laga-
skóla hjer óheppilegan, en liefði pó
áður (1865) mælt sterklega fram með
pví, að slíkur skóli væri stofnaður
hjer; ætti höf. yfir höfuð litla pökk
skilið fyrir pessi afskipti sín af mál-
inu, og hefði getað gert eitthvað parf-
ara á gamalsaldri, en eins og vjer ætt-
um að virða Maurer fyrir fræði-
mennsku hans, eins ættum vjer ekki
að fara eptir tillögum hans 1 pessu,
heldur halda okkar stryki. Einnig
gat ræðumaður pess, að samkvæmt
pessum brjefum Maurers ætti W.
Fiske að vera móthverfur háskóla, en
hann las upp brjef frá Fiske, dags. 19.
okt. f. á,, er kvað nokkuð við annaq
tón. Detta hlyti mönnum að sárna,
að heyra hjá vinum sínum, par sem
Maurer hefði stutt að pvl manna bezt,
að vjer fengjum stjórnarbót fyrrum
og Fiske hefði æfinlega verið peim
uiogin, cr oss hofði betur gegnt, ct(
annað sárnaði manni pó enn meir, og
pað væri pað, að sjá Islenzka náms-
menn í IÁaupmannahöfn snúast I mót-
stöðuflokkinn, ekki á íslenzku varnar-
pingi, heldur I dönskum biöðum, og
ljezt hann ekki vita, hver orð væru
hæfilega valin slíku athæfi. Jafn-
framt gat hann pess, að hjer á landi
væru allir ekki heldur samdóma um
petta mál og jafnvel tneðal kvenn-
pjóðarinnar, er hefði synt í pví dæma-
fáan á'nuga, hefði hann heyrt getið um
pær konur, sam hefðu farið um pað
peim orðum, er honum pættu ekki
eptir hafandi. Nafnið ,.háskó!i“ kvað
hann sjer liafa virzt, að sutnum íslond-
ingum pætti of virðulegt fyrir sjálfa"
pá, en bað pá að gefa sig fram, sem
skömmuðust sín fyrir sig sjálfa. Að
lokum kom3t ræðumaður svo að orði,
að „hvað sem öðru liði, mundu peir,
sem báskólanum væru hlynntir vilja
k jósa alla góða ttienn úr andskota-
flokki sínum“.
£>ví næ3t hjelt fröken Ólafía Jó-
hannsdóttir fyrirlestur. Skýrði hún
frá pví að pjóðernistilfinning og ætt-
jarðarást væri leiðandi afl í lífi ein-
staklingsins, sem auðgaði og proskaði
sálarlíf hans, byndi hann við land sitt
og pjóð, og væri skilyrði fyrir pví, að
hann legði alla sína krapta fram til
að styðja að velgengni og framförum
ættjarðar sinnar. En lifandi pekking
á rjettarfari, máli, sögu og bókmennt-
um pjóðarinnar vekti og glæddi frem-
ur öllu öðru pessar tilfiuningar; pess
vegna hefði pað svo mikla pyðingu
fyrir oss, að uámsmenn vorir fengju
pjóðlega og innlendl menntun, að
peir færu proskaðir og sjálfstæðir til
annara landa til að afla sjer meici
pekkingar á pví, sem peir hefðu lagt
fyrir sig og til að verða fyrir áhrifum
alheimsmenningarinnar; peir mundu
hafa meira gagn af eins eða tveggja
ára utandvöl á pann hátt en margra
áraveru við Kaupmannahafnarháskóla,
eins og nú stæði á. Það væri ekki
einunods eðlileoit, að kennslan I lö<r-
fræði væri hjer á Iandi, heldur gæti
hún hvergi verið nema hjer. Það væri
nógu lifandi og sjálfstæð pjóðernis-
tilfinning og ættjarðarást, sem o3s
skorti, ættjarðarást er knyði einstak-
linginn til að leggja liönd á hvert pað
verk, erhann fyndi, að pjóðinni mætti
verða framför að; pað væri ekki nóg
að standa aðgerðarlaus hjá, og ætti
o3s, sem erum svofáir, að verða nokk
uð ágengt, mætti enginn skerast úr
leik. Svo minntist hún pess, að peir
væru arlendis, er álitu, að íslenzkar
konur væru enn eins og I fornöld, öðr-
um konum frjálsbornari, hugnm3tærri
og prekmeiri, endi virtist pað benda
á, að svo væri, að hinn fyrsti fjelags-
skapur íslenzkra kvenna miðaði til
pess að styðja almennar og pjóðlegar
framfarir, en ekki eins og á sjer stað
annarsstaðar I hinum menntaða heimi,
einungis til pess að berjast fyrir sín-
um eigin rjettindum.
Luku fundarmenn miklu lofsorði
á ræðu pessa, er var mjög vel flutt.
Síðast talaði jómfrú Þorbjörg
Sveinsdóttir nokkur orð pess efnis, að
allt pjóðlegt líf yrð; að byggjast á
kristilegum grundvelli. Fór sam-
koma pessi að öllu leyti vel fram og
skemmtu menn sjer hið bezta.
Fundi var 27. p. m. skotið á
ineðal nokkurra pingmanna og annara
er stofnað höfðu til liáskólasjóðsins í
fyrra, til pess að álita, hvort taka
skyldi nokkurt tillit til pess, er fram-
komið hefði frá nokkrum íslenzkum
námsmöntium 1 Khöfn móti háskóla-
máli íslendinga I erlendum blöðugi
slðastliðið vor, og sem vitanlega, mátti
ætla, að gæti orðið til pess að spilla
fyrir uiáUnu bjá uðrum pjóðum, Yirt-
ust menn á einu máli um pað, að til-
tektir peirra I pessu efni Lefðu verið
mjfg óheppilegp.r og sumir töldu pær
enda ósætnilegar, en á hinn bóginn
pó svo barnalegar, að ekki væri á-
stæða til að taka svohart á peim. Þar
að auki voru par ekki viðstaddir tveir
af aðalmönnum pessa tiltækis, sem pó
eru báðir nú hjer á landi; var annar
peirra riðinn úr bænum, en hinn kom
ekki á futid. Kom pað og fram á
fundinum, að skoðanamunur var ekki
allmikill, pví að íslenzkir námsmcnn
I Kaupmannahöfn tnyndu flestir vilja
hafa fram lagaskóla, en ekki hafa gætt
pess, að I háskólafrv. pvi, er sampykkt
var á síðast alpingi var einungis gert
ráð fyrir, að bætt væri fyrst I stað
lagaskóla við pær stofiianir, sem nú
eru. Ljet fundurinn sjer pví lynda
að lysa pví yfir, að hann vonaðist til,
að Islenzkir námsmenn erlendis mundu
framvegis verða til pess að styðja há-
skóla málið I útlöndum og að fram-
koma peirra I pví yrði heppilegri
eptirleiðis.
H. C. llobb látinn.
Frá New York er oss skrifað
27. f. m.:
Laugardaginn 22. september and-
aðist að heimili slnu I Elisaboth N. J.
Hans Christian Robb, fyrrum kaup-
maður I Reykjavík, rúmra 62 ára gam-
all. Krabbamein í maganum vaið
honum að bana. Ilann lætur eptir
sig konu og prjá uppkomna syni.
Jarðarförin fór fram paun 25. p. in. í
viðurvist fjölda af vinum hins látna
íslenzkutn onf inalendum. Norskur
prestur safnaðarprestur kirkjunnar
sem hinn látni var einn af forstöðu-
mönnum í, mynntist hans I húskveðj-
unni með mjög lijartnæmum orðum
bæði á dönsku Ofif ensku.
n
FUNDARBOD.
Hinn 4. p. m. (fimmtudag) held-
ur Byggingarmanna-fjelagið fund í
fjelagshúsinu á Elgin Ave. byrjar kl.
8. e. m. Þar eð nauðsynjamál Hggja
fyrir til umræðu, purfa fjelagsmenn
að sækja fundinn.
Björn Björí.sson.
Ritari.
Land til sölu
í Argyle-nýlendunni.
160 ekrur, par af 100 brotnar, af
vel yrktu akurlendi. Dágóðar bygg-
ingar, ágætur brunnur. Nokkrar
slægjur, 25 ekrur inngirtar fyrir
„pasture“. Nálægt markaði, skóla,
o. s. frv. Fæst keypt mjög ódyrt,
góðir skilmálar. Lysthafendur snúi
sjer, innan 15 daga frá dagsctnÍDgu
pessarar auglysingar til annajrsbvors
af undirrituðum.
Yms verkfæri geta fylgt með í
kaupunum fyrir „slikk-verð“.
Beltnont P. O. aept. 17. ’94.
Magnós Tait. Yal. A. Cooke.
TIL SÖLU.
Fimmtíu smá-bújarðir í Selkirk
til sölu mót vægum borgunar skil
málum.
S. C. Corbett frá Winnipeg verð-
ur á Canada Pacific Hotelinu í Sel-
kirk, pann 18. sept. næstk., og byður
par fram pessar bújarðir.
Mjög litla peninga f>arf til pess
að gera kaupin, p.ví að borgunarfrest-
ur verður gefinn á mest allri upp-
hæðinni.