Lögberg - 06.10.1894, Blaðsíða 2

LÖGb’ERG LATTGATIDAGINN 6. OKTÓBER 1S94.
6)
^ögbcrg.
Wehö ót að 148 Prinoass Str., Winnipeg Ma
of T,'e /jjgberg Priniing & Publiihing Co’y.
(Incorporaled May 27, l89o).
RrrsTjóRi (Editor);
•E/A'AR HJÖRLE/PSSON
Bosessss maiagír; B, T. BJORA'SON.
AUGLÝ’SINGAR: i Smá-aaglýsingar 1 eitt
skipti IT> cts. fyrir orð efSa 1 þuml.
dálkslengdar; 1 doll. tnn mánuCinn. Á stærri
auglýsingum eSa augl. um lengri tíma af-
sláttur eptir samningi.
SUSTAD A-SKIPTI kaapenda verBur a6 til
kynna shnfiega og geta um fyrverandi bfí
staP tafnframt.
UrANÁSKKIPT til AFGREIÐSLUSTOKU
blaffsins er:
THE LÓ'GBEHC PRIMTIÍIC & PUBLISH- CO.
P. O. Box 368, Winnipef?, Man.
UTANÁSKUIFr til RITSTJÓRANS er:
KOiTOX
O. BOX 368. WINNIPEG MAN.
-- LAUGAUOAaÍNN 6. OIvT. 1894. —
C3F" Samkvæm íapcslögum er uppsögn
kaupanda á blaöi ogild, nema hann sé
skuldlaus, þegar hann segir upp. — Ef
kaupandi, sem er í skuld viö blað-
iö flytr vistferlum, án þess að tilkynna
heimilaskiftin, þá er t>&ð fyrir dómstól-
unum álitin sýcileg sðnuun fyrir prett-
Vlsum tilgangi.
jr?r* Eptirleiðis verður hverjum þeim sem
sendir oss peninga fyrir blaðiö sent viður
kenning fyrir borguninni á brjefaspjaldi,
hvort sem borganirnar hafa til vor komið
frá Umboðsmönnuin vorum eða á annan
hátt. Ef menn fá ekki slikar viðurkenn-
lngar eptir hætilega lángan tíma, óskum
vjer, að þeir geri oss aðvart um það.
— Bandaríkjapeuinga tekr blaðið
fullu verði (af Bandarikjamönnam),
og frá íslandi eru íslenzkir pen-
ingaseðlar teknir gildir fullu verði sem
borgun fyrir blaðið. — Sendið borgun S
0. Honey Ordern, eða peninga í R>
gútored Letter. Sendið oss ekki bankaá
vlsanir, sem borgast eiga annarstaðar en
S Winnipeg, nema 25cts aukaborgun fylgi
fyrir innköllun.
í einhverju helzta ihaldsblaðinu,
sem gefið er út á Rússlandi, er nylega
grain um orsakirnar til anarkismuss-
im o<s ráð gegn honum. Sú grein
kastar einkennilejru ljósi yfir rúss-
neskan hugsunarhátt. Að nokkru
leyti er tekinn málstaður anarkista,
f>ví haldið fram, að í raun og veru
sjeu J>eir að eins beint áframhald af
hin irn avoköliuðu frelsis-tilhneiging-
um aldarinnar, og að lokurn er bent á
eina ráðíð, sem til pess á að vera að
vinna bug á J>eiin,enda er vitanlega J>ví
ráði fylgt á Rússlandi. „Til J>ess
að berjast gegn anarkismus, svo nokk-
urt gagn verði að, J>aif ekki að eins
að se/ja anarkistum miskunnarlaust
stríð á liendur, beld"r öllum J>eim
myn.lum, sem sósíalismusina kemur
fram í. Pað veiður að bæia niður til
fulls alla viðleitni sósíalista við að fct-
breíða skoðanir sínar, og skjóta. loku
fyrir verkamam a æsingar og umiæð-
ur um afstöðu einnar stjett.arinnar við
aðra. I->að verður gersamlega að
banm fjelög verkamanna, fundi
þeirra og verkföll; (>að verður að
banna með öllti sósíalistarit og ö!l
ædnga-tæki. í>etia er eina ráðið, ef
J>að er ekki pegar of seint. tín (>ing-
ssjóruir pora aidrei að taka til slíkra
riða; |>ær stjóruir einar, sera ekki eru
biudnar við stjórnarskráa-ósannindin,
gera átt við anarkista, og ve3turhluti
N >iðurált'unnar hefur enga slíka stjórn
I>ingstjórnir borgaranna, sem játa trú
sína á „málfrelsi“, „prentfrelsi“ og
„samkomufrelsi“, geta ekki, ef pær
vilja vera sjálfum i-jer samkvæinar,
svipt óviui sína pessu frelsi. Stjórnir
Norðuiálfunnar verða að taka hönd-
um saman og hefja almennt stríðgegn
anarkismus, án pets að láta nokkurt
J>ing koma til sögunnar, og þessu
stríði veiðar að halda áfram, pangað
til sigurinn yfir sósialismusinum eral-
ger. I>ví miður pora Norðurálfu-
stjórnirnar aldrei að verja sig á penn-
an bátt, og J>að virðist svo, se.n vest-
urhluti álfunnar muni ekki geta af-
styrt byltiugunum, sem eru í nánd b
I>að leynir sjer ekki, að stjórn-
málamenn Breta líta allt öðruvísi á
petta mál;pað er naumast unnt að
gera sjer 1 hugarlund, að nokkur
brezkur maður pæti látið sjer slík orð
um munn fara eins og pað sem rúss-
neska blaðið heldur fram og rússneska
stjórnin setur í fratnkvæmd að meira
eða tninna leyti. Bretar trúa á pær
ymsu myndir frel»isins, sem Rússinn
hefur andstyggð á, enda hefur brezka
stjórnin hingað til neitað að gera
nokkrar nyjar lagaákvarðanir gegn
óaldaseggjunum, hvað pá peim hreyf-
ingum í pjóðlífinu, semhaldið er inn-
an laganna eins og starf sósíalistanna
venjulega er fyrir útbreiðslu skoðana
sinna og samtök verkamanna. En ef
til vill hefur munurinná rússneska og
brezka hugsunarhættinum aldrei kom-
ið bjósara fram en nú, ef pað reynist
satt, sem fullyrt er í ymsum blöðum, að
Rosebery lávarður ætli að gera sósía-
listann William Morris að eptirmanni
Tennysons,krynáaliirðskáldsins. Morr-
is er auðugur maður, en eindreginn
sósíalisti og er einn af aðalleiðtogum
sósíalístafjelags eÍDS, sem mjög er út-
breitt á Englandi, og opt afar harð-
orður um ymsar viðurkenndar stofn-
anir hins menntaða heims. I>að
mundi syna nokkuð ápreifanlega
frjáislyndi Breta, ef slíkur maðuryrði
aðnjótandi iiins æðsta bókmennta-
lega heiðurs, sem brezka stjórnin get-
ur nokkrum manni veitt.
Svo framarlega sem sögurnar, er
berast frá Suður-Dakota og nokkrum
suðvestur ríkjunum eru sannar, virð-
ist pað mundi vera mjög vel tilfundið
af fólki par syðra, að flytja sig tii
Manitoba eða á eitthvert annað af
lífvænlegum svæðum jarðarinnar.
Nylega er komið hingað norður brjef
brá bónda einum nálægt Warner í
Suður-Dakota, og er ástandinu par í
grendinni lyst mjög hörmulega. Upp-
skeran hefur orðið sáralítil, eins og
annars á undanförnum árum, 1—5
bushel af illu hveiti af ekrunni; kart-
öflu-uppskerunni einni er nokkurt
gagn, Sunnar og vestar er bagur
manna sumstaðar jafnvel enn verri.
t>ar er nokkað til af kvikfjenaði, en
ekkert fóður, stór svín eru seld fyrir
80 cent, og hestar eru drepnir vegna
fóðurleysis; má kaupa hesta par fyrir
50 cent, og au minnsta kosti á einum
stað hefur ferðamönnum, sem um veg-
inn fara, verið boðið með uppfestri
auglýsing, að koma inn í hesthúsið
°g veija úr hestunum, án pess einu
sinni farið sje fram á 50 cent sem
borgun. Blöðin eru að benda Ottawa-
stjórninni á að ástæða væri til að
reyna að leiðbeina elnhverju af pessu
fólki norður fj rir.
Skyrslur eru komnar út í Wasli-
ington yfir ríkistekjur af tolli af inn-
flattum vörum fyrirseptember mánuð,
og er pað fyrsti mánuðurinn sem not-
ið hefur við hinna nyju tolllækkuuar-
laga. Bessar skyrslur syna að tekjur
af tolli vaxa en minnka ekki við pað
að tollurinn er færður niður á liinum
ym3u vörutegundum. t>ví hefur llka
stöðugt verið haldið fram af peim sem
barizt liafa fyrir tolllækkuu, en talið
m :sta heimska af hátollsmönnum.
Verði reynslan viðvíkjandi pessu hin
sama framvegis í Bandaríkjunum eins
°g fviir pann eina mánuð sem af er,
pá synist hún sanna ómótmælanlegu
hlið peirra er mæla með lágum tolli,og
halda pví jafnframt fram, að engan
tekjuhalla muni leiða af pví, vegna
pess að pví lægri sem tollurinn sje
peim mun meiri vörur verði fluttar
inn í ríkið svo allt jafi i sig að öðru
en pví að peir sem vörurnar purfa að
notá geti pá keypt pær fyrir mikið
lægra verð.
Hljóm-myiula-vjelin.
[Epíir ísafoldj
J>að er hið nyjasta kynjatól Edi-
sons.
Kineto fonograf heitir pað hjá
honum, og er nafnið búið til úr grísku
eneraðvonum ekki ineðfærilegt ís-
lenzkri alpyðu, og virðist af tvennu
til skárrn, að gefa pví eitthvert ís-
lenzkt heiti; [>að stoðar eigi að setja
pað fyrir sig, pó að pað purfi skyr-
ingar við, áður almenningur veit
S(löggt, hvað í pví felst; pvf svo er
um mörg íslenzk orð og heiti, góð og
gild, að pau eru I sjálfu sjer alls ekki
einhlít til pess að lysa fyrir ókunnug-
um J>vt sem J>au eiga við.
Hljóin-myiida-vjelin er tvö tól
saman sett. Annað peirra er hljóm-
ritinn (fonograf), er margir kannast
við; pví hann er nú orðinn fram undir
pað 20 ára gamall. Hann er orðinn
algengur í Ameriku og pykir eins ó-
missandi eins og talpráðurinn (tele-
fónninn). Hann ritar hvaða hljóð
sem er, — mál manna, söDg og hljóð-
færaslátt — og skilar pví aptur hve-
nær sem vill alveg rjett og reglulega.
Kaupmaður, embættismaður, blaða-
maður o. s. frv. parf ekki annað, er
hann les brjef sín, en að mæla svarið
upp á pau inn í hljómvjelina, og láta
síðan skrifara sinn rita brjefin (svörin)
eptir henni í góðu tómi. Skrifarinn
gerir ekki annað en snyr með sveif
máltólinu í vjelinni. Hún mælir pá
orðin fram, eins og pau voru í hana
töluð, og í saroa rómi, svo hægt eða
hart, sem hann vill, eptir pví hvað
hart er sriúið sveifinni. Hann getur
stigið sveifma með fætinum, eins og
rokk, og ritað brjefi.ð á ritvjel eptir
fyrirlestri hljómritans.
Fyrir nokkru komu fáeinir vinir
enska skáldsins Browning, sem dáinn
er fyrir nokkrum árum, saman á ein-
um stað í Lundúnum, í pvf skyni, að
heyra liann tala. Dar var engri fjöl-
kyngi beitt. Hann liafði einu sinni
áður en hann dó talað inn í hljóðrita,
er geymt hafði orð hans og skilaði
peim nú frá sjer aptur keiprjett og í
hans greinilegum róm og með hans
framburði.
Hin vjelin nefnist „kinetograf“
eða hreifimyndavjel. Eins og hljóm-
ritinn drekkur í sig hvern bljóm,
skrásetur bann, geymir hann og skil-
ar honum frá sjer aptur hvenær sem
vill, og margopt, ef vill, eins drekkur
hitt tólið í sig myndir, skrásetur pær,
geymir pær og skilar peim frá sjer
aptur, pegar vill. Það sem hljómrit-
inn gerir fyrir eyrað, pað gerir petta
tól fyrir augað. Og eins og hljómrit-
inn endurkveður öll orðin, er töluð
hafa verið inn í hann, hvert á fætur
öðru, í einni pulu, eins endurmyndar
myndvjelin allt, sem fyrir liana hefur
borið, hvert á fætur öðru, í samfastri,
rjettri röð, ótal myndir í einni runu—
endurmyndar allt sem fyrir augun
ber, eins og hljómritinn endurkveður
prð sem fyrir eyrun ber. Eins og
hljómritinn endurtekur mál manns
áfram margar mínútur og margar
klnkkustundir, eða einslengi eins og
hann liefur talað í pað sinn, eins end-
urmyndar myndvjelin allt útlit hans
allan pann tíma, allar hreyfingar hans,
limaburði o. s. frv., allt synilegt hátt-
erni hans. Á sama stendur, pó að í
stað eins manns sjeu tveir, tíu eða
hundrað manns. Sömuleiðis pótt J>að
sje einhver skepna, eða landslag eða
hvað sem er annað. Vjelin speglar
pið allt og endurmyndar — allt liið
synilega líf.
Á pessu skilst, hvað hljóm-
mynda-vjelin er. Það eru ámynnzt
tvö tól saman og í samvinnu hvert
við annað. Það er kynjatól, sem
etulurtekur bæði J>að sem heyrist og
sjest, alveg eins og pað heyrist og
sjest, í sömu röð og hlutfalli hvað við
annað. Með pví áhaldi hefðu vinir
Brownings eigi einungis heyrt liann
mæla, heldur einnig sjeð hann, meðan
hann var að tala, sjeð andlitsdrætti
hans og limaburð, augnaráðið, er míl-
inu íylgdi, o, s. frv. Vjelin synir
hest á harða stökki og endurrómar
jafnframt hnegg hans; f henni sjest
hundurinn hlaupa og heyrist jafnframt
I honum geltið. Vjer sjáuin í henni
jafnsnemma öldurótið og heyrum
brimhljóðið. Vjer gerum bæði að
sjá og heyra til leikenda á ágætu Ieik
húsi og allt sem par fer fram. Hefðu
Forn-Grikkir og Rómverjar haft
hljómmyndavjel, mundum vjer nú
eiga kost á bæði að heyra og sjá De
mospenes og Cicero I ræðustólnum
og nema af (>eitn málsuilld.
Margir vita sæmilega glögg deili
4 hljómritannm. Um hitt áhaldið,
myndavjelina eða kinetógrnfinn, er
pað að segja, að hann er raunar eiod
annað en Ijósmyndarvjel, peiin niun
fullkomnari en ella gerist, að hún
tekur margar niyndirá hverri sekúndu
hverja á fætur annari, varðve'tir pær
og f amleiðir síðan í sömu röð jafn-
hratt. Húntekur4ö myndir á sek-
úndunni, 2700 myndir á mínútunui
og 105,000 myndir á klukkustund
inni. Haldi maður ræðuheila klukku-
stund, tekur vjelin af honum á meðan
105,000 myndir. Hraðinn er svo
mikil, að pegar myndirnar eru „undn-
ar af“, sjer peirra engin skil, heldur
en væri pað ein mynd, en eins cg
lifandi, með sífelldum tilbreytingum.
Maðurinn sjest með öllum hans svip-
breytingum og hreifingum, eins og
pær liafa verið, er vjelin endurmynd-
aði hann. Hann sjest alveg eins og
hann væri lifandi. Þegar 46 myndir
líða fram fyrir sjón vorri á einni sek-
úndu, verður úr pvf eins cg ein jöfn
hreifmg. Ilraðinn er samur og jafn,
eins og meðan myndin var tekin. Það
er með öðrutn orðum, að pær 165,600
myndir af ræðumanni, er talað hefur
eina klukkustund, líða fram fyrir
augu vor á jafnlöngum tfma, 1
klukkustund, en öðrum præði mælir
hljómritinn orðin, er hann hefur talað,
jafnhratt, pannig, að hvert atkvæði
verður samferða peirri hreifingu,
peirri svipbreytingu, er pvf orði eða
atkvæði fylgdi, er maðurinu talaði
pau.
Ljósmyndirnar eru teknar á ofur-
næmt band úr efni pví, er nefnist
celluloid. Bandið er puml. á
breidd, en myndirnar pumlungs stór-
ar í ferbyrning. Hálfspumlungsjað-
arinn utan við er bafður til pess að
gera í hann smágöt, í pjettri röð, og
grípa par í tennur í stillihjóli, er mið-
ar jafnri hreifingu á myndabandið
fratn hjá ljósmyndaglerinu. Tennur
pær halda bandinu kyrru fyrir framan
pað í níu tfundu hluti úr einum fer-
tugasta og sjötta hluta úr sekúndu og
poka síðan bandinu til um 1 J>uml. á
peim eina tíunda hluta af tímanum
sem ætlaður er til hverrar myndar,
en pað er einn fertugasti og sjötti
hluti úr sekúndu, sem fyr segir. En
nærri inágeta, að æðimikla nákvæmni
parf til pess að petta lánist.
Þegar búið er að taka allar
uiyndirnar. eru pær endurmyndaðar á
annað band viðlíka, og pað sfðan lát-
ið inn í annað áhald, sem pær eru svo
undnar af. Það áhald nefnist kineto-
skop. Það getur verið misjafnlega
fullkomið. Einfaldast er pað haft
pannig, að ljósmyndarbandið er látið
J>okast fram bjá stækkunargleri jafn-
hratt og myndirnar eru teknar. Gegn-
um petta stækkunargler borfir J>á á-
horfandinn. og sjer pá, sem myndirn-
ar eru af, tala og hreyfa sig. Hin
fullkomnari áhöld varpa aptur á móti
myndunum stækkuðum og í fullu líki
á bjart veggtjald { dimmu her-
bergi, eins og pegar sýndar 6ru
skuggmyndir. Þá verða menn og
tnálleysingjar eða dauðir hlutir eins
á alla vegu og peir eiga að sjer, jafn-
háir og breiðir eða digrir. Það sýn-
ist oss með öðrum orðum allt í fullu
líki.
Og pegar myndavjelin og hljóm-
ritinn eru tengd saman og látin vinna
saman, pá sjest cg heyrist allt jafn-
snemma, eins og á að vera og gerist í
lífinu. Járnsmiðurinn sjest reiða
hamarinn á steðjann, neistarnir rjúka
af járniuu, og jafnframt heyrast bæði
höggin og másið í manninum.
Myndavjelin út af fyrir sig hefur
verið notuð til margra fróðlegra til-
rauna og skrítilegra. Ein er sú, að
tekin hefur verið ljósmynd af lífinu í
einum vatnsdropa í stækkunargleri,
og sú mynd síðan endurmynduð
miklu stærri á veggjatjaldi. Þar
getur pá að líta mikinn sæg af ferleg-
um skrfmslum, er berjast mjög grim-
ilega og ósteflega, og liggja flykki,
læri, skoltar, o. s. frv., er pau hafa bit-
ið hvert af öðru, vfðsvegar um víg-
völlinn.
Þá má og nota áhaldið til pess
að liða sundur og rekja mjög skjótar
hreyfingar. Meðal annars liefur ver-
ic tekin mynd af pví, er maður hnerr-
ar’ myndir á sekúndu hverri,
uieðan hnerrinn stóð yfir. Má síðan
rannsaka í hægðuin sínum hverja
hreifinguna um sig eða „vinda af“
hverja mynd peirra og framleiða á
ný ofur hægt, svo að sjá má greini-
lega hin voðalegu fjörbrot, er bnerr-
inn samanstendur af.
Erfiðast var að finna efni, er væri
nægilega næmt fyrir áhrifum ljóssins,
svo næmt, að komið gætu par fram
skýrar og greinilegar myndir á einutn
fertugasta og sjötta hluta úrsekúndu;
og pá annað hitt, að fá hljómritann
og myndavjelina til að vera alveg
samtaka, svo að hljómur og hreyfing
yrði fyllilega samferða. En loks
tókst pað pó. Rafurmagnsvjel hreif-
ir bæði áliöldin og stillir J>au eins.
Tveir hugvitsmenn aðrir hafa
unnið að stórvirki pessu með Edison.
Þeir heita Maybridge og Marié.
Eptirtektavert tilfelli.
Illl> IINDABLEGA ÁSTA XI), SEM Bkant-
FOKI) maðueinn i.enti f.
Læknunum kom ekki saman um
sjúkdóm hans.—Hann varð ekk-
ert nema beinin, og gat ekki
hrært sig og pjáðist óttalega.
Tekið eptir Brantford Expositor.
Fyrir nokkrum mánuðum stóð í
Expositor lýsÍDg af peirri dásamlegu
lækningu, sem Mrs. Avery I Pleasant
Ridge fjekk, sem vakii mikla eptir-
tekt, í peim bæ og kringumliggjandi
svæði. Vjer getum nú skýrt fr.á
annari undursamlegri lækning, sem
gerð hefur verið síðan fyrsta janúar.
Maðurinn, sem J>á var aumingi, en er
nú gæfusamur maður, er William G.
Woodcock, sem á heima að 189
Murray stræti. Hann korn frá Kent
á Englandi fyrir ellefu árum síðan.
Hann var bakari og rjeðist til Mr.
Donaldson, og kom til pessa bæjar
fyrir tveimur árum. Frjettaritari
heimsótti hann fyrir fáum dögum og
fjekk hjá honum eptir fylgjandi
skýrslu:
„Jeg kom til pessa bæjar fyrir
tveimur árum og fór að vinna 1 baka-
ríi hjá Mr. Donaldson. í nærri heilt
ár fyrir fyrsta janúar hafði jeg ein-
hverja veiki eða lasleik í mjer, en gat
pó verið við vinnu. í septertiber
mánuði varð jeg svo aumur, að'jeg
mátti hætta að vinna. Þessi vesöld
kom fram í fjarskalegu aflleysi, fyrstí
fótuDum, en pegar áleið allt upp í
mjaðmir. Jeg fjekk ráðleggingar og
meðöl frá ýmsum iæknum. Sumir
sögðu að petta væri af of mikilli á-
reynslu, og aðrir að taugakerfi mitt
væri algerlega eyðilagt. Þó pei-n
kæmi ekki saman nm orsakirnar til
veikinnar, J>á ráðlögðu peir mjer allir
að Slvefja á mjer fæturna. Jeg gerði
pað en hatnaði ekkert, og varð svo
máttlaus að jeg gat ekki dregið mig
um húsið. Jeg leið óttalegar kvalir
og fjekk enga hvíld. í nóvember var
jeg fjórtán daga á sjúkrahúsinu og
par var mjer sagt að jeg hefði tauga-
veikina, en pó jeg sje ekki alveg viss
um pað,pá held jeg pað hafi ekki ver-
ið í mjer nein hitaveiki. Þegar jeg var
fluttur af sjúkrahúsinu gat jeg hvorki
borðað nje sofið, leið óttalegar kvalir.
í pessu ástandi var jeg, nær dauða en
lífi, pangað til fyrstajanúar 1894, pá
rjeð af að reyna Dr. William’s
Pink Pills. Jeg sendi í lyfjabúð Mr.
Bachelors á nýjárs daginn og keypti
Veitt
Hædstu verdl. a heimssyningunna
DH

L
HIÐ BEZT TILBUNA.
Óblönduð vínberja Cream of Tartar
Powder. Ekkert álún, ammonis eða
önnur óholl efni.
40 &ra reynzlu,