Lögberg - 08.08.1895, Qupperneq 7

LÖGERG, FIMMTUDAGINN 8. ÁGÚST 1895
7
Canada og Canada-Islend
ingar.
liæða eptir M. Paulson.
Háttvirtu tilheyrendur!
Jeg hef verið beðinn að tala um
Canada og Canada-íslendinga lijer í
dag. t>jer getið f>vl nærri að pau fáu
orð, sem jeg segi um Canada, verða
lofsorð; ekki vegna J>ess að hin heiðr-
aða nefnd, sem bað mig að flytja hjer
ræðu, hafi uppálagt mjer íreitt slíkt;
ekki heldur vegna pess að Dominion-
stjórnin, nje nein önnur stjórn eða
einstaklingar hafi leigt mig til pess
að lofa petta land. Jeg get ekki
sjeð að jeg nppskeri neinn persónu-
1 egan hagnað fyrir pað að tala vel um
Canada. Aptur á móti b/st jeg við,
að jeg gæti átt kost á, ef jeg færi
pess á leit, að fá póknun hjá vissum
manni eða mönnum fyrir að leggja
Canada illt til; reyna til dæmis að
sanna að Canada sje langtum verra
1 and en ísland, óbyggilegra land en
Island; reyna að sanna að peir, sem
hingað hafa flutt frá íslandi nagi sig í
handarbökin fyrirheimskuna, og væru
fyrir löngu horfnir heim aptur til
gamla landsins, ef peir hefðu nokkurn
tíma orðið peir menn að geta nurlað
saman nógu miklum peningum fyrir
farseðil. En jeg vil ekki vinna pað
fyrir neina póknun. Með pvl talaði
jeg pvert á móti betri vitund, og með
pví fyrirgerði jeg öllu tilkalli til
pess,að orðum mínum yrði trúað fram-
vegis meðal pess fólks, sem pekkir
petta land og vort gamla ættland,
ísland.
Jeg ætla mjer ekki í petta sinn
að draga fram og rifja upp fyrir yður
hina mörgu og miklu kosti pessa vors
anga, kæra fósturlands, nje baráttu
yðar og sigur í landnámsstríðinu.
Hað hefur verið gert mjög nákvæm-
lega undanfarin ár, og nú í síðasta
blaði Lögbergs er ræða 1 sömu átt
eptir Sigtrygg Jónasson. Jeg vil
sjerstaklega biðja yður að lesa pá
ræðu; pað er, eptir mínn áliti, sú laDg-
merkilcgasta ræða, sem hefur verið
haldin um pað efi.i. Jeg ætla að
verja pessum fáu augnablikum til
pess að tala um Canada og Canada-
Islendinga frá annari hlið.
Ilafið pjer tekið eptir pví — sem
er óneitanlega einkennilegt, meir en
lítið hlægilegt og ótrúlegt — að ís-
lendingar heima á Fróni tala ver um
Canada, hafa minna álit á Canada, en
ilestar ef ekki allar aðrar pjóðir í
Norðurálfunni? Er pað ekki óskilj-
anlegt? Bretar, Frakkar, Þjóðverjarj
Svíar og Norðmenn ljúka Jofsorði á
petta land og flestir peirra, sem hing-
að hafa fluttst, pykjast hafa breytt um
til batnaðar. ísland, pessi ísbrjótur
Norðurálfunnar, petta olnbogabarn
forsjónarinnar, sem svo grátlega s/n-
ist hafa verið afskipt, pegar pessa
lieims gæðum var úthlutað á meðal
landanna, lang óbyggilegasta land-
ið, sem á syni og dætur í Canada— er
pað ekki óskiljanlegt fyrir oss að pað
land skuli lita niður fyrir sig á Can-
ada? Að Islendiugar á Fróni skul'
halda pví fram, að Canada sje verra
land, óbyggilegra land en ísland?
Fólk á íslandi gerir sjer ákafiega
skrítnar hugmyndir um petta land og
oss, sem hjer búum. Jeg gæti sagt
yður margar sögur um pað, ef tíminn
leyfði, og get fullvissað yður um pað,
að pjer mynduð brosa að sumum
peirra. Hvernig stendur á pví að ís-
leDzka pjóðin getur ekki sannfærst
um kosti pessa lands eins og aðrar
pjóðir hafa látið sannfærast? Stendur
íslenzka pjóðin betur að vígi en allar
aðrar pjóðir heimsins til pess að dæma
rjett um petta land? Frá hverjum
liefur liún fengið sínar upplysingar?
Ekki frá peim herrum Sigfúsi Ey-
mundssyni og sjera Matth. Jochums-
syni, einu íslendingunum, sem hafa
ferðast h jer um til pess að skoða land-
ið og kynna sjer ástand manna, pvj
peir lfstu pví yfir báðir, eptir að peir
komu heim aptur, að landið væri fag-
urt og að hjer væri mjög lífvænlegt.
Ilvaðan er pá petta álit 4 Canada og
vður, sem hjer búið, komið inu hjá
frændum yðar og vinum heima á ís-
landi? A einni af ferðum mínum
meðfram Islandsströndum sfðastliðið
sumar, varð jeg samferða enskum og
íslenzkum farpegjum. Einusinni
pegar vjer sátum undir borðum, varð
mikill hlátur á meðal Englendinganna
yfir pví, sem peir voru að tala um. ís-
lendingur, sem sat næstur mjer, bað
mi ífað segja sjer að hverju mennirnir
væri að hlægja, en áður en jeg fjekk
ráðrúm til pess að verða við bón
mannsins, gall við íslenzkur konung-
legur embættismaður, sem var nær-
staddur: „Jeg legg aldrei eyrun við
neinu, sem Englendingar segja. Allt
úr peirri átt er einkisvert“. Hjer,
sem hafið kynnst enskum bókment-
um, sem hafið lesið eitthvað eptir
ensku rithöfundana og skáldin,sem er-
uð ekki vaxnir upp yfir pað að leggja
eyrun við þvl semEnglendingar segja,
pjer getið pví nærri að jeg muni hafa
orðið hissa. Jeg hef aldrei fyrr nje
síðar heyrt neinn annan mann telja
sjer pað til gildis, að hannlokaði eyr-
unum fyrir öllu, sem Englendingar
segja, nje 1/sa pví yfir að allt enskt
væri einkisvert. Jeg komst að pvi
litlu síðar, að pessi konunglegi em-
bættismaður skildi ekki eitt einasta
orð í ensku. En pað stendur alveg á
sama. fslenzk alpyða tekur svona
lagaða sleggjudóma fyrir góða og
gilda vöru, pegar peir koma frá viss-
um flokk manna. Á pennan hátt hef-
ur alpyða manna á íslandi lært að
pekkja Canada. I>að er viss flokkur
manna á íslandi sem getur látið al-
pyðuna trúa hverju helzt sem vera
skal. I>að er sá sami flokkur, sem.
ómögulega porir að láta almúgann fá
rj etta pekkingu á Canada, pví liann
óttast, að pá myndi fólkið streyma
vestur örara en nokkru sinni áður.
Nú í sumar 4 að skora á íslenzka
pingið um hjálp til pess að ná ungu
og efnilegu fólki hjeðan úr eymdinni
og hungrinu og gera pað að vinnu
fólki á íslandi. Til hvers haldið pjer
að pað sje gert? I>eim sem gangast
fyrir pessari hlægilegu hreyfingu
kemur ekki til hugar, að fólk flytji
bjeðan frá Canada til íslands í pví
skyni að bæta kjör sín, heldur gera
peir petta til að slá ryki í augu fólks
á íslandi, innprénta fólkinu að hjer
sje ekki lifandi, og að ekkert liggi
fyrir yður annað en hungursdauði ef
ísland hlaupi ekki undir bagga!!
I>að stendur á sama pó petta sje ó-
satt. t>að kemur að tilætluðum not-
um. Alpyðan á íslandi trúir pessu
öllu og situr kyr heima. En petta
liefur líka áhrif í aðra átt. Hetta
drepur niður, eða að minnsta kosti
dregur úr peirri hreifingu, sem hjer er
nylega byrjuð um skemmtiferðir til
Islands. t>að hefur mátt skilja pað
mjög ótvíræðilaga á blöðunum á ís-
landi að allir, sem ferðast hafa heim
síðastliðin ár (að undanskildum
agentnnum og hr. Sigurði J. Jóhann-
essyni) hafi flutt alfurnir heim og
pakkað sínum sæla fyrir að sleppa
hjeðan. Vjer viljum ekki vinna pað
fyrir skemmtiferð til íslands að láta
segja að vjer getum ekki lifað í Can-
ada og láta svo brúka pað fyrir vopn
á móti pessu landi til pess að aptra
frændum vorum og vinum frá að flytja
vestur.
Canada-íslendingar! Ljer, sem
hingað hafið flutt frá íslandi, og sem
pskklátir minnist peirrar stundar,
pegar pjer stiguð fyrst fæti á petta
land, pakklátir fyrir pann mikla hag,
sem pjer hafið haft af skiptunum,
pakklátir vegna yðar sjálfra, pakklátii
sjerstaklega vegna barnanna yðar,
pakklátir fyrir pað að pjer hafið getað
rjett vinum yðar og vaudamönnum
heima á íslandi hjálparhönd og náð
peim vestur til yðar — hefur yður
alltaf miss/nst? Er pað mögulegt að
pjer hafið akipt um til verra, pó yður
finnist hið gagnstæða? Eða liafa all-
ar vonirnar brugðist, sem pjer gerðuð
yður um petta land pegar pjer yfir-
gáfuð ísland og hefur yður alltaf
fundist petta land verra en ísland?
Er pað pá satt, sem Chicago-íslend-
ingurinn hefur skrifað um vður a3
pjer lifið hjer við eymd og allsleysi og
haldið pessu landi frain aðeins tii pess
»ð draga vini yðar ogvandamenn nið-
ur í sömu eymdina? Er pað satt að
pjer væruð lögð af stað heim til ís-
lands alfarin ef pjer hefðuð komist
vegna fátæktar? Hvaðan tókuð pjer
pá alla pá peninga, sem pjer hafið sent
vinum yðar á íslandi.
Nú er ekki lengur ástæða til að tala
pvert um liuga sinn. Nú á ísland að
fara að hlaupa undir bagga. Nú á að
gefa ungu, efnilegu fólki kost á að
komast heim aptur til pess að verða
vinnumenn og vinnukonur á íslandi.
Hvað haldið pjer að íslenzku Mani-
tobabændurnir segi um pað, að yfir-
gefa bújarðirnar sínar og flytja til ís
lands? Haldið pjer að peir verði upp
með sjer af skiptunum? Þjer, herrar
mínir, sem pekkið vinnumannastöð-
una í sveitunum og tómthúsmanna-
lífið í kofunum uinhverfis kauptúnm
á íslandi, laDgar yður til pess að
skiptaum? Djer ungu konur, sem
pekkið æfi kvennfólksins á íslandi,
langar yður heim? t>jer getið hvort
sem pjer viljið heldur orðið vinnu-
konur uppi í sveit, eða verið í kaupa-
vinnu hjá bændu.n á sumrum og unn-
ið haust og vor í kaupstöðum við upp-
skipun, mótekju, túnaáburð, fiskverk-
un o. s. frv. E>jer ungmenni, sem
eruð á skólaaldri, hvað munduð pjer
segja ef pað ætti að flytja yður burt
úr pessu yðar föðurlandi og dreifa
yður út um sveitir á íslandi? Svipta
yður öllum möguleikum til pess, að
halda áfram námi yðar, og gera yður
að vinnumönnum og vinnukonum á
íslardi?
Jeg get fullvissað yður um, að á-
lit yðar á Canada er engin missynÍDg.
Yður er óhætt að halda áfram að trúa
pví, að pjer hafið grætt, ogpað mikið,
við vesturferðina, bæði andlega og
líkarolega. Þó jeg væri hjer alsend-
is ókunnugur og hefði aldrei sjeð yð-
ur fyrr en í dag og vissi ekkert umyð-
ar lífskjör, pá samt gæti jeg borið um
pað, að pjer hafið grætt Landið, sem
jeg sje innan pessa litla sjóndeildar-
hrings umliverfis pallinn, sem jeg
stend á, sannar pað. Utlit yðar og
allar yðar hreyfingar sannapað ómót-
mælanlega.
Hafið pjer tekið eptir pvi, hvað
tsiendingar eru miklu fallegri hjer en
heima á íslandi? Hvernig stendur á
pví, hvað mikið pjer hafið fríkkað
síðan pjer komuð til Canada? Það
er eðlileg afleiðing af bættum lífskjör-
um.— Á íslandi skiptast menn i tvo
flokka, heldrimenn og almúgamenn.
Heldrimannaflokkinn mynda aðallega
embættismannastjettin og verzlunar-
mannastjettin. Hið fyrsta verk, sem
jeg var notaður til að vinna pegar jeg
var barn, var að fara til dyra pegar
baiið var, og jeg man ekki eptir að
mjer skjátlaðist nokkurn tíma að
•segja rjett frá, pegar jeg kom inn,
hvort pað var heldrimaður eða al-
múgamaður, sem kominn var. Heldri-
mennirnir voru svo auðpekktir; peir
voru svo allt öðruvísi en almúga-
mennirnir. Þeir voru vanalega miklu
hærri, eða að minnsta kosti, peir stóðu
svo langtum upprjettari. Þeir voru
vanalega miklu feitari og miklu fall-
egri, miklu uppliUdjarfari og einurð-
arbetri, miklu fljótari að heilsa og
segja hvern peir vildu finna. A mfn-
um ungdómsárum skildi jeg ekki
hvernig stóð á pessu ólíka útliti
heldrimanna og almúgamanna. Jeg
hjelt að allt, sem almúgamaðurinn
pyrfti að gera, til pess að líta út eins
og heldrimaður, væri, að fá sjer falleg
föt, vera á frakka og stígvjelum. Það
eru til ungir almúgamann á Islandi,
sem halda að peir komist í heldri-
mannaröðina með pví að veraí falleg-
um fötum; en pað má alltaf sjá pað,
prátt fyrir frakkann og stígvjelin, að
peir eru almúgamenn. Breytingin á
útlitiyðar síðan pjer komuð til Canada
hefur gert mjer skiljanlegt hvernig
stendur á pessum mikla útlitsmun
heldrimannanna og alpyðumannanna
á íslandi. Það eru eðlilegai afleið-
ingar af ólíkum lífskjörum pessara
tveggja flokka. Hvað mikill mann-
fjöldi, sem ersaman kominn á íslandi,
pá geta ókunnugir jafnt og kunnugir
strax bent á hverjir eru heldrimenn
og hverjir eru almúgamenn í hópnum.
Hjer i Canada er ekkert slfkt mögn-
legt. Hjer er daglaunamaðurinn,
handiðnarmaðurinn og bóndinn ó-
pekkjanlegir frá embættismanninum
og verzlunarmanninnm hvað útlit
snertir.
Jeg vildi að peir heima á íslandi,
sem mest veður gera út af óbyggileg-
leik Canada og eymd fólksins, væru
komnir hjerna á pallinn við hliðina á
mjer, svo peir gætu sjeð framan í
andlit yðar, ef ske mætti að peir
lærðu að fyrirverða sig fyrir öll ósánn-
indin, sein peir hafa sagt og skrifað
um yður og petta land. Jeg vildi að
peir heima á íslandi, sem trúa sögun-
um um eymdina og hungrið og heim-
f/si yðar, gætu horfið hingað allra
snöggvast til pess að sjá með sínum
eigin augum hvernig pjer lítið út og
hvernig Canada hefur farið með yður.
Þeir muiidu pá sjáað pað er satt, sem
jeg sagði, að allt veðrið sem gert er
um eymdina hjer og nauðsynina á að
ísland hjálpi, er gert til pess að villa
peim sjónir.
Þegar sjera Matth. Jochumsson
kom hingað vestur, tók hann strax
eptir pví hvað fólkið hafði fríkkað og
hann undraðist yfir pess „jafna menn-
ingarlega útliti“; en hann áttaði sig
strax á pví að pað væri eðlileg afleið-
ing af bættum lífskjörum, af „sjálfs-
krapti mannsins í frjálsu og feitu
landi“. Já, Canada-íslendingar, pjer
berið pað utan á yður, pað stendur
stimplað á andlitum yðar,að pjer hafið
fluttst til frjálsara og feitara lands en
pess sem pjer voruð fæddir í. Can-
ada-íslendingar, pjer hafið ástæðu til
pess að pakka peim, sem ræður gangi
hlutanna, fyrir petta feita og frjálsa
vonarinnar og framttðarinnar land.
Þjer hafið ástæðu til pess að vera
glaður og pakklátir yfir pví, að geta
arfleitt börnin yðar að slíku föður-
landi.
En uin leið og pjer meðpakklæti
minnist alls pessa, pá megið pjej ó-
mögulega láta yður gley nast, að pjer
hafið helgar og háleitar skyldur að
rækja gagnvart pessu landi og pessari
pjóð, sem pjer nú eruð partur af. Um
lcið og pjer verðið brezkir pegnar.
veitast yður pau rjettindi, sem brezk-
u.n borgurum, að taka pátt í öllum
opinberum velferðartnálum Canada.
Gætið pess vandlega að láta öll yðar
afskipti af slíkum málum vera pannig,
að af peim leiði gott, en ekki illt, fyrir
landið og pjóðina, svo aldiei verði
hægt að segja annað um Canada-ís-
lendinga, en að koma peirra og
landnám hafi verið niikjll gróði, ekki
aðeins fyrir pá sjálfa og niðja peirra,
heldur einnig fyrir petta peirra nyja
fósturland, Canada.
Blessist og blómgist Canada og
Canada-íslendingar!
PILILS jj
i—mi iii • nr~i- iii -.oinœa . — ——J
Cttre Biliousness. Sick Head-
ache, Dyspepsia, Sluggish Liver
and ail Stomach Troubles.
PILLS
Are Purely Vcgetable,
elegantly Sug ir-Coatcd, and do
not gripe or sicken.
Act gently but promptly and
thoroughly. “The safest family
medicinc.” All Druggists keep
I RAKARABÚÐ
M. A. Nicastros
áið pið ykkur betur rakaða fyrir lOc.
en annarsstaðar I bænum. Hárskurður
25c. fyrir fullorðna, 15c. fj'rir ung
linga. Tóbak og vindlar til sölu.
!t:n Maiu Strcct,
nsstu dyr við O Connors Hotel.
I
í
®ma ure
IS OPTEN
A NEGLECTED COLD
WHIOM DIVIlOfB
Finally Into Contumptior;.
B EAIt UP á COLD IN TIN(E
• V UIINQ
Pyny-Pectoral
THE QUICK CURE
POH
COUGHS, COLOS,
BRONCHITI3,
HOARSENESS. ETO.
Largc IIolilc, *s (ll.
Og
rvllt iix-icl íxirt lcx-ixxg'
fást allskonar tegundir af bezta
tóbaki, sígörum og pípum I
Army & Navy Tobaksbud
fyrir verð, sem á við tímann. Þeir
hafa ágætt reyktóbak f luktum flátum
og pfpur af öllum mögulegum sortum
fyrir eins lágt verð og hægt er að
finna nokkurs staðar í bænum.
Komið og fáið ykkur rc k.
W. BROWN & GO.
Stórsalar og Suiósa r.
537 Main Stk.
SUMAR SKÓR.
Morgan liefur hið bezta upplag i bæn-
um af ljettum skóm fyrir sumarið.
Aílar sortir—allir prtsar, Fínir reim-
anir eða hnepptir dömu „Kid“skór á $1,00
parið.
Mr. Frank Friðriksson vinnur S ðúð-
inni og talar við ykkur á ykkar eigin
raáli.
A. G. MORGAN
412 Main St.
MANITOBA.
fjekk Fybstu Vkrðuaun (gullmeda*
líu) fyrir hveiti á malarasýningunni,
sem haldin var í Lundúnaborg 1892
og var hveiti úr öllum heiminum synt
par. En Manitoba er ekki að eins
hið bezta hveitiland í heimi, heldur er
par einnig pað bezta kvikfjárræktar-
land, sem auðið er að fá.
Manitoba er hið hentugasta
svæði fyrir útflytjendur að setjast að
í, pvl bæði er par enn mikið af ótekn
am löndum, sem fást gefins, og upp-
vaxandi blómlegir bæir, par sem gott
fyrir karla og konur að fá atvinnu.
I Manitoba eru hin miklu og
fiskisælu veiðivötn, sem aldrei bregð-
ast.
I Manitoba eru járnbrautir mikl-
ar og markaðir góðir.
I Manitoba eru ágætir frískólar
hvervetna fyrir æskulyðinn.
I bæjunum Winnipeg, Brandon
og Selkirk og fleiri bæjum munu
vera samtals um 4000 íslendingar.
— I nylendunum: Argyle, Pipestone,
Nyja íslandi, Álptavatns, Shoal Lake,
Narrows og vesturströnd Manitoba
vatns, munu vera samtals um 4000
rslendingar. I öðrum stöðum í fylk-
inu er ætlað að sjeu 600 íslendingar.
I Manitoba eiga pví heima um 8600
íslendingar, sem eigi munu iðrast
pess að vera pangað komnir. I Maní-
toba er rúm fyrir mörgum sinnum
annað eins. Auk pess eru í Norð-
vestur Tetritoriunum og British Co-
lumbia að minnsta kosti um 1400 ís-
lendingar.
íslenzkur umboðsm. ætíð reiðu-
búinn að leiðbeina fsl. innflytjendum.
Skrifið eptir nyjustu upplysing-
um, bókum, korturn, (allt ókeypis) tll
Hon. THOS. GREENWAY.
Minister *f Agriculture & Immigratiou,
Wxnnipbq, Manitoba.