Lögberg - 12.09.1895, Síða 7

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 12. SEPTEMBER 1895.
7
Ahrif söngsins á pýzkalaudi.
t>að hefur verið sagt, að sjerhver
tilraun sem pjóðverjinn geri tilskáld-
skapar, sje byggð á upplagi til söng-
listar. Hið sama mætti segja um
sjerhverja aðra tilfinningu sem f>jÓð-
verjar eru undirorpnir — trúarbrögð,
föðurlandsást, og ást yfir höfuð. Allar
þessar tilfinningar eru undarlega
samtvinnaðar við sönghjáDjóðverjum.
Þannig voru pað liinir mikilfenglegu
sálmar Luthers sem ruddu siðabót
hans veg inn í hjörtu Þjóðverja, prátt
fyrir að hún útrymdi allskonar söng
að miklu leyti í sumum löndum. i
formála fyrir grein um Söng á þýzka-
landi, sem Mr. Sidney Whitman rit-
aði nylega í blaðið „The Chautanqu-
an“, lætur hann í ljósi þessa skoðun,
sem vjer höfum minnst á að ofan, og
svo heldur hann áfram og segir, að
mikið af hinni saklausu lífsnautn
sem maður verði var við á Dyzkalandi,
eigi rót sína að rekja til hinnar al-
meniiu ástar til sönglistarinnar, eink-
um söngva (clus Lied)\ f>ví þó að hinir
mestu lagasmiðir í heiminum í öllum
greinuin sönglistarinnar hafi verið
fjýzkir, j>á er j?að í j>ví sem táknað
er ineð ój>/ðanlega orðinu Lied, sem
j>yzk sönglist hefur viðhaldist f>jóð-
legust. Mr. Whitman segir:
„Ef maður er á ferðinni í gegnum
pýzkau bæ, einkum að sumrinu, pá
vekur það eptirtekt ferðamannsins að
heyra sk ólabörnin syi gja. Skólahús-
in eru optast stórhýsi og eru valdir
fyrir f>au fallegustu blettirnir; f>ar
læra börnin af öllum stjettum saman
í byrjuninni. Gluggarnir eru látnir
vera opnir, og pað getur vel hittst svo
á, að ferðamaðurinn heyri einmitt
þegar verið er að kenna börnunuin
sönglexíuna, og heyri pessar ungu
raddir syngja einn af pessum dýrð-
legu sálmum, t. d. „Ovinnanleg borg
er vor guð“.
f>að var einn af sálmum Luthers,
„Nun danket Alle Gott“, sem allur
, herinn hóf upp raust sína og söng
með pakklætis og undirgefnis-anda
morguninn sem hinn minnisstæði
bardagi við Sedan átti sjer stað. Há-
skólastúdentarnir komusaman við há-
tfðleg tækifæri t. d. eins og þegar
ófriðurinn byrjaði við Frakka árið
1870, ogsuugu „Ovinnanleg borg“ o.
s. frv. og menn, sem heyrðu f>á syngja
pennan sálm, hafa sagt mjer að pað
hafi verið óviðjafnanlega hátíðlegt.
Sambandshlekkurinn milli trúarbragð-
anna og föðurlandsástarinnar, sem er
innifalinn í þýzka sálmasöngnum, er
sjerstakur fyrir [>á f>jóð. Ltskýring
pessa er í sögu landsins, par'sem, eins
02 á Skotlandi til foina, barátta manna
fyrir prótestantisku hugsunarfrelsi var
um tíma samtvinnað við tilveru pjóð-
arinnar sem sjálfstæðrar pióðar.
Sálmasöngurinn (choral) hefur inni-
falin í sjer einkenni, sem tilheyra
eingöngu pesskonar verkum er eiga
uppruna sinn að pakka pjóðlegum
tilfinningum; og pess vegna hefur
hann enn j>ann dag í dag hald á hug-
um pjóðarinnar, sem hið kapólska
Te Ðeurn er búið að tapa og sem hin
lærða sálmabók ensku kirkjunnar
aldrei hafði.
Viðvíkjandi ættjarðarást má taka
það fram, að pað voru pýzku þjóð-
söngvarr.ir (Lied) sem hjeldu ættjarð-
ar ástinni lifandi á hinutn dimmustu
mótlætisdögum þjóðarinnar, allt frá
þrjátíu ára stríðinu fram á vora daga.
í frelsisstríðinu 1813 vann söngurinn
nærri eins mikið gagn og sverðið.
Og í stríðinu 1870 átti hinn nafntog-
aði söngur „Varðliðið á Rhin-á“ svo
mikinn þátt í sigurvinningunum, að
það hefur enginn hugmynd um það
sem ekki þekkir líf og lyndisfar
I>jóðverja.
Dýzkir hermenn syngja á meðan
þeir aru á ferðinni, og á kveldin, yíir
varðeldunum, virðist söngur samhliða
pípunni opt nauðsynleg.ur að af-
loknu dagsverki. Það er slá-
andi dæmi uppá hinar skáldlegu
tilfinningar þýzku þjóðarinnar, að
hinir fegurstu af þessum göralu her-
mannasöngvum eru um alvarlega við-
burði í lífi lieraiannsiiis, eu varla
uokkurn tíma neitt sjálfshól eða raup
í þeim“.
Eptir að hafa minnst á hvað hinir
miklu lagasmiðir voru áfjáðir að búa
til lög fyrir ljóð Goethes og Heines,
segir Mr. Whitman, að söngvar
Schumans hafi lagt þýzku þjóðinni
til „söngbiblíu“, sem pýzkir menn og
konur eigi til pess að pýða hvert fyrir
öðru síaar helgustu tiltinningar. Svo
bætirhann við pessum orðum:
„Ljóðum Schumanns hefur tekist
að gera mögulegt að láta í ljósi hug-
sjónir tilfinninganna svo vel, að hin í-
tölsku, frönsku og jafnvel ensku ást-
arkvæði eru ljeleg í samanburði við
pað. í sannleika að segja, pekki jeg
engin önnur ástarljóð í neinu öðru
laudi eða á neinní annari tungu en
Schumans, að svo miklu leyti sem þau
eru ástarljóð ...
Svo framarlega sem jeg þekki til,
eru fólksöngvar (Volkslied) í engu
öðru landi svo nákvæmlega saman-
ofnir við líf allra flokka þjóðarinnar
eins og á Dýzkalandi. í engu öðru
landi bergmála tilfinningarnar, sem
innifaldar eru í fólksöngvunum, eins
I hinu daglega lífi þjóðarinnar, eins
og á Þýzkalandi. Maður verður þess
var í heimilislífinu, í lægri skólunum,
í háskólunum, í hernum; þeir eru
sungnir við borð hinna ríku, maður
lieyrir þá sungna í kofum fátækra
leiguliða, peir gleðja hjarta erfiðis-
mannsins á leiðinni heitn frá vinnu-
striti lians, pegar hann syngur af gleð-
inni yfir pví, að eiga von á hvíld yfir
sunnudaginn. Ein af hinum sterk-
ustu endurminningum, sem útlend-
ingurinn fiytur með sjer frá Þyzka-
landi, er endurminningin um regl.u
pá og siðsemi, sem á sjer stað á al-
mennum helgidögum, þrátt fyrir að
gleði rnanna er talsvert hávær. Mjer
finnst að þyzku fólksöngvarnir útskyri
þetta einnig að nokkru leyti“.
(Þýtt úr Tlie Literary Digest).
Sverting'j arnir og Banda-
ríkja pólitík.
Tveir mjög penn’færir og kjark-
miklir rithöfundar, annar þeirra Suður-
ríkjainaður, . en liinn Norðurríkja-
maður og þrælalausnarmaður, rita
um það se.n þeir nefna „Svertingja
spursmáli?'“ I 77/a Globe Quarterly
Heview (fyrir júlímánuð), gefið út í
New York, og eru skoðonir þeirra
eins óvinveittar Svertingjum eins og
mál þeirra er hispurslaust og áherzlu-
mikið. Suðurríkjamaðurinn er Mr.
Eugene L. Didier, sem álítur að það,
að gefa Svertingjum frelsi, hafi verið
þeim til bölvunar, hræðilegt spje sem
mannkærleiksverk og mikið órjett-
læti gegn hinum hvítu íbúum lands-
ins. Norðanmaðurinn, sem skrifar
um þetta efni, er ritstjóri ofannefnds
tímarits, Mr. Thorne, og er samþykk-
ur ymsu af því sem Mr. Didier segir,
og bætir því við frá sjálfum sjer, að
Suðurríkin verði annaðhvort að gera
Svertingjana að þrælum aptur, eða
flytja þá burt úr landinu. Eptir að
hafa farið hörðum orðum um „axar-
ski>pt“ og „glæpi“ stjórnmálamanna
þeirra, sem komu því á, að þrælarnir
fengu frelsi sitt og kosningarrjett,
lysir Mr. Didier svertingjuiium á
þessa leið:
„Svertinginn er í sannleika að
eðlisfari ævarandi lygari; hann lygur
að ástæðulausu, hann lygur að þarf-
lausu, liann lygur beinlínis, hann lyg-
ur sífellt, hann lygur að nauðsynja-
lausu, hann lygur æfinlega, hann 1 yg-
ur öllum stundum og undir öllum
kringumstæðum og liann lygur þó
hann viti, að upp um hann muni kom-
ast strax. Svertingjanum er eins eig-
inlegt að ljúga eins og að stela og
hann er mjög leikinn í hvorutveggja.
Svertinginn er trassi, blygð-
unarlaus, dyrslegur, svikull, óráð-
vandur, ósannsögull, liefnigjarn, van^
þakklátur og ósiðsamur. ‘ Sverting-
inn, sem er látinn koma fram í skáld-
sögum, er einfaldur, geðgóður, auð-
sveipur, bllðlyndur, ráðvandur og
nærri eins og engill. Fyrri lysingin
er voðalegur sannleikur. en hið síðara
á sjor stað aðeins í ímyndunarafli
flokks eins af Suðurrikja rithöfundum,
sem ættu að skammast sín fyrir að
draga upp svona aðlaðandi mynd af
spilltum og hættulegum kynflokk,
sem er sífeld hætta fyrir menntunina
í Suðurríkjunum.
Kosningarjetturinn, lieldur Mr.
Didier áfram, hefur ekki orðið Svert-
ingjanum að neinu gagni, því að hann
vantar hina andlegn og siðferðislegu
eiginlegleika, sein borgararjetturinn
útheimtir. Svertinginn er, segir
hann, útlendiugur og verður það ætín-
lega, af.því að hann getur aldrei sam-
lagað sig hvíta manntíokknuin. Svo
tökum vjer aptur upp orðrjett það,
sem Mr. Didier segir:
„Kínverjum hefur venð neitað
um kosningarrjett, og þó er menntun
þeirra 3000 árurn eldr> en vor. Indí-
ánum hefur einnig verið neitað um
kosningarrjett, sem þó voru herrar
þessa lands 1000 árum áður en hvítir
menn stigu fæti á það. Samt sem
áður hafa þessi miklu hlunnindi (kosn-
ingarrjetturinn) verið veitt Svertingj-
anum undantekningarlaust, þrátt fyrir
að hann getur aldrei tekið þátt i
fjelagslífi voru, getur aldrei orðið
betri en hann hefur verið eða er —
hinn fávitrasta, niðurlægðasta og Jasta-
fyllsta mannleg vera, sem nokkurn
•tíma hefur verið til í veröldinni. Allt
það blóð, sem hefur verið úthellt, og
allt það fje, sem hefur verið eytt til
þess að Svertinginn yrði frjáls og til
að gera hann jafningja hvita manns-
ins, hefur verið varið til einkis. Svert-
inginn er nú og verður æfinlega
þjónn hvíta mannsins. Hið eina sam-
band, sem getur átt sjer stað milli
hvíta mannsins og Svertiugjans, er
samband herra og þjóns. Þessir
mannflokkar hafa frá upphafi verið
herra og þjónn, og svo mun verða til
enda. Engin breyting á grundvallar-
lögum ríkisins getur breytt hinum ó-
raskanlegu lögum náttúrunnar. Eng-
in breyting á mannalögum getur
hreytt hinum óhreifanlegu lögum
guðs“.
Kosningarrjetturinn hefur nú
ekki gert Svertingjanum hið allra
minnsta gagn, heldur Mr. Didier
áfram, en það að láta hann fá þennan
málamynda rjett, hefur haft hinar
skaðlegustu afleiðiugar í för tneð sjer
fyrir hinn hvíta hluta þjóðarinnar í
Suðurríkjunum. Mr. Didier segir
um þetta það sem fylgir:
„Svertingiun hefur verið, bæði
beinlínis og óbeinlínis, orsök til allrar
þeirrar óhamingju, sem leitt hefur
yfir þetta landsíðan stjórn komst hjer
á laggirnar. Hann var orsökin til að
Norður og Suðurríkin óvinguðust.
Ilann var orsökin til hins bitra fjand-
skapar, sem kom upp milli Norðan og
Sunnanmanna, sem endaði í blóðugu
borgarastríði. Hann var orsök 1 dauða
einnar milljónar af hinum allra efni-
legustu af aineríkönsku ungmennum.
Hann var orsök til að eytt var eitt
þúsund milljónum dollara. Sverting-
inn er hinn eini, dimmi skuggi, sem
hylur hin fögru Suðurríki með myrkri
hins „dimma meginlands“ (Afríku)“.
Mr. Didier segir ekki hvernig
eigi að greiða úr þessu Svertingja
spursmáli, en hann lysir yfir því af-
dráttarlaust, að þetta sje spursmál
sem aðeins snerti part af þjóðinni, en
sje ekki alþjóðarmál, og að Suðurrík-
in sjálf ættu að fá að ráðafram úr þvf,
án þess að Norðurríkin blandi sjer
nokkuð inn í það. Hann lykur máli
sfnu með að minna Norðurríkin á, að
þetta land sje land hvítra manna, og
að kosningarrjettúr Svertingjanna sje
ekki og geti ekki orðið verulegleiki.
„Fólkið í Suðurrfkjunum11, segir hann,
„vantaði hina ágætu eiginlegleika
engilsaxneska þjóðflokksins ef það
þyldi það að láta hjörð af svörtum
villumönnum drottnayfir sjer“.
í ritstjóra athugasemdum sfnum
við grein Mr. Didiers, segir Mr.
Thorne, að í henni sje „heilög sann-
indi“, og að þessi sannindi muni smátt
og smátt þrengja sjer inn 1 hjörtu og
hugi manna, hvort þeir vilji eða ekki.
Mr. Thorne segir ennfremur, að sfðan
borgarastríðinu var lokið hafi skoðanir
sínar vt-rið að breytast liægt og
hægt viðvíkjandi Svertingjanum.
llann segist ekki frauiar vera uieð
þvf, að reynt sje að mennta svertingj-
ann, af því að frelsi og menntun hafi
miklu fremur orðið honum til bölvun-
ar en blessunar. Vjer tökum það
sem fylgir orðrjett upp úr grein
Mr. Thornes:
„Suðurríkin, hinn fegursti og
frjóvsamasti hluti þessa mikla lands,
er f raun og veru óbygg-ður, óyrktur,
forsómaður og gróðrarlaus landshluti.
Svertinginn — sjerílagi Svertinginn
í Suðurríkjunum — fæst ekki til að
vinna nema svipan sje yfir honum.
Síðastliðin 20 ár befur hann verið
landeyða, þjófur og ósiðlegur myglu-
sveppur á hinu fagra fjelagslffi í hin-
um suðrænu ríkjum vorum.
Ekkert lögmál, er lytur að dreng-
skap eða skyldu, kemst inn í hausinn
á honum, eða getur fengið hann til að
vinna á akrinum eða sinna neinni at-
vinnu klukkustundu lengur en kem-
ur heim og saman við augnabliks
geðþótta hans. Og jeg legg áherzlu
á þann sannleika, umfram og í viðbót
við þann sannleika, sem Mr. Didier
hefur tekið fram, að Svertinginn er
eintóm bölvun fyrir Súðurríkin, af
því að hann er óþolandi landeyða.
Hann getur unnið; jiirðin f Suðurríkj-
unum hrópar til himins eptir mönnum
að yrkja sig, og það verður að neyða
Svertingjana til að vinna eða fara
burt; ekkert annað en það, að gera
hann aptur að þræl á einhvern hátt,
getur fengið hann til að vinna, og
þess vegna verður annaðhvort að gera
hann aptur að þræl eða reka hann
burt úr landinu“.
úr The Literary Digest.)
* * *
Grein sú, sem prentuð er hjer að
ofan, er svo einkennileg og svæsnari
en allt annað, sem vjer höfum sjeð
ritað um Svertingja-spursmálið sfðau
borgarastrfðinu var lokið, að vjer
álitum hana þess verða að þyða hana
og prenta í Lögbergi. Það levnir
sjer ekkí, að bæði Mr. Didier og Mr.
Thorne eru demókratar, og má vera
að bakvið ritgerðir þeirra liggi til-
raun tifað kasta skugga á republík-
ana, sem vitanlega börðust fyrir og
komu á lausn Svcrtingjanna undan
þrældómsoki hinna hvftu landeigenda
í Suðurrfkjunum, Það stendur nú
svo á, að það á að halda stórkostlega
syningu í einum af helstu borgum
Suðurríkjanna, Atlanta, innan skamms
og er sú syning nefnd „Gotton States
and International Exposition“. í
syningu þessari takaþátt, auk Banda
ríkjastjórnarinnar og hinna ymsu
Suðurríkja, flest ríkin í Mið-Amerfku
og eitthvað af ríkjunum í Suður-Am-
eríku. í syningu þessari er sjerstök
deild fyrir Svertingja, sem þeir sjálfir
sjá um að Öllu leyti. Eptir lysingunni
af þeirri deild, er dómur þeirra Didiers
og Thornes ósanngjarn og rangur
hvað snertir leti þeirra og ómennsku.
Deild þessi synir hvaða framförum
Svertingjarnir í Suðurríkjuöum hafa
tekið síðan þeir fengu frelsi fyrir 30
árum síðan. Syninguna sækja nátt-
úrlega menn úr öllum áttum og ferð-
ast um leið um Suðurríkin. Þeim
gefst þá tækifæri til að sjá ríkin, sem
Svertingjar eru mannflestir í, og
kynnast ástandi þeirra og öllum hátt-
um, og þá er vonandi að hið sanna
komi í ljós í þessu máli. Það er álit-
ið, að sýning þessi verði til að leiðn
athygli auðmanna og framkvæmdar-
manna að Suðurríkjunum, sem óneit-
anlega eru mjög auðug af náttúrunn-
ar hendi, og því er spáð, að nýtt iðn-
aðarlímabil muni hefjast í þeim við
syningu þessa. Það var Chicago-sj'n-
ingin mikla, sem opnaði augu Sunn-
anmanna, og kom þcim til að stofna
þessa sýningu.
SUMAll SKOK.
Morgan hefur hið bezta upplag j bœn-
um af ljettum skóm fyrir sumarið.
Allar sortir—allir prjsar, Fínir reim-
anir eða hnepptir dömu „Kid“skór á $1,00
parið.
Mr. Frank Friðriksson vianur í ðúð-
inni og talar við ykkur á ykbar eigin
máli.
A. G. MORGAN
412 Main St.
PYNY - PECTORAL
bnnjrs quick relief. Cures ail lr..
flainmation of the brnnchial
tuhes, throat or chest. No nn*
certainty. Relieves, soothes,
heals promptly.
A Large Bottle for 26 Cento.
OAVIS d LAWBENCE G0.> 110.
PR0PRIKT0R9.
montreal.
HOUGH & CAMPBELL
Málafærslumenn o. s. frv.
Skrifstofur: Mclntyre Blook Ma:nFt.
Winnipeg, Man .
MANITOBA.
fjekk Fyrstu Vkrðlaun (gullmeda-
líu) fyrir hveiti á malarasýningunni,
sem haldin var 1 Lundúnaborg 1892
og var hveiti úr öllum heiminum synt
þar. En Manitoba er ekki að eins
hið bezta bveitiland f hsimi, heldur er
þar einnig það bezta kvikfjárræktar-
land, sem auðið er að fá.
Manitoba er hið hentugasta
svæði fyrir útflytjendur að setjast aö
f, því bæði er þar enn mikið af ótekn
am löndum, sem fást gefins, og upp*
vaxandi blómlegir bæir, þar sem gott
fyrir karla og konur að fá atvinnu.
í Manitoba eru hin miklu og
fiskisælu veiðivötn, sem aldrei bregð*
ast.
í Manitoba eru járnbrautir mikl*
ar og markaðir góðir.
1 Manitoba eru ágætir frískólar
hvervetna fyrir æskulyðinn.
í bæjunum Winnipeg, Brandon
og Selkirk og fleiri bæjum munu
vera samtals um 4000 íslendingar.
— í nylendunum: Argyle, Pipestone,
Nyja íslandi, Álptavatns, Shoal Lake,
Narrows og vesturströnd Manitoba
vatns, munu vera samtals um 4000
rslendingar. í öðrum stöðum f fylk-
inu er ætlað að sjeu 000 Islendingar.
í Manitoba eiga þvf heima um 8600
íslendingar, sem eigi munu iðrast
þess að vera þangað komnir. í Manf-
toba er rúm fyrir mörgum sinnum
annað eins. Auk þess eru í Norð-
vestur Tetritoriunum og British Co-
lumbia að minnsta kosti um 1400 ís-
lendingar.
íslenzkur umboðsm. ætíð reiðu-
búinn að leiðbeina fsl. innflytjendúm.
Skrifið eptir nyjustu upplysing-
um, bókum, kortum, (allt ókeypis) til
Hon. THOS. GREENWAY.
Minister *f Agriculture & Immigration.
WlNNIPRG, ManITOBA.
Ent Itgarií)
Og
allt aæld. nm hr»--l-r»p-
fást allskonar tegundir af bezta
tóbaki, sfgörum og pfpum 1
Army k Navy Tobaksbud
fyrir verð, sem á við tímann. Þeir
hafa ágætt reyktóbak í luktum ílátum
og pípur af öllum mögulegum sortum
fyrir eins lágt verð og hægt er að
fiuna nokkurs staðar í bænum.
Komið og fáið ykkur rr k.
W. BROWN & CO.
Sfórsiilar og Smásar.
537 Main Str.
Arinbjorn S. Bardal
Selur líkkistur og annast um út
farir. Allur útbúnaður sá bezti.
Opið dag og nótt.
629 ElQin /Vve,