Lögberg - 17.12.1896, Qupperneq 4

4
töGBERU FIMMTUDAGINN 17) DElOSEMB&R 1806.
LOGBERG.
GefiB ót aS 148 Prineess St., Winnipkg, Man.
af Thb Löcberg Psint’g & Publibing Co’y
(Incorporated May 27,1990),
Ritstjóri (Editor); Sigtr. Jónasson.
Business Mansget: B. T. Björnsoií.
A UR ■ ýalngar : Smi-aoglj singar í eitt skipti S5c
yrir JO ord aða 1 þœl. dálkslengdar, 75 ct« om mán.
odtca. 1 «t®rrl anglýeingom, eda anglýelngnmnm
lengrl tfma, a&láMnr eptir aamalngl.
núatadn-aklptl kanpenda Terfiur að tilkynna
akrlfleaa og geta nm fyrveraml1 bástad jafnframt.
Ctanáakrlpt til afgreiðelu«tofn blaáains er:
Thr Legberg Prmling * Publiah. Co
P. O.Box 368,
Winnipeg, Man.
'Jtanáskrlplttli ritstjórane ar i
Editor C»gbor|g,
P -O.Box 368,
Wlnnipeg, Man.
__ samkvomt landelflgnm er nppsCgn kanpenda á
bladi óglld, nema hannsje ekeldlans. þagar hann see-
Irnpp.—Ef kanpandl, sem «r f sknld Tld blafild flytn
THtferlnm, án þe«« ai tllkynna haimilaikiptln, þá er
pad ryrir dómatólnnnm álltln aýnileg aðnnum fyrr
prettTfsnm tllgangl.
-- KIMMHTDaMnJI 17. DES. 1806- —
BóJusýkin.
Fjrir tæpum míinuði síðan komu
yfir 60 innflytjendur hinsfað til Winní.
peg frá Galieia 1 Norður-Ungrerja-
l&ndi, og dvöldust flestir peirra hjer &
innflytjenda húsinu um hríð, en nokkr-
ir hjeldu strax til landa sinna bjer í
fylkinu. Á meðan peir, sem eptir
urðu, dvöldu hjer á innflytjenda-hús.
inu, veiktist uuglings stúlka ein tiJ-
heyrandi einni fjölskyldunni, og af pvl
mislingar hafa áður átt sjer stað meðal
innflytjend8, sem komið hafa af meg-
inlandi Evrópu í sumar, og með pvi
misliugar hafa gengið hjer í bænum
og vtðar í fylkinu undanfarna mánuði,
pá var álitið, að unglings stúlka pessi
■væri að taka mislinga og var hún p'í
atrax flutt á almenna spítalann hjer i
bænum og sett í mislinga deildina.
En pað kom brátt 1 ljós, að í staðinD
fyrir að pað væri mislingar, sem stúlk-
an hafði tekið, pá var pað hin hættu-
lega og viðbjóðslega bólusyki (small
pox). Stúlkan var pví flutt á bólu-
8ýkisspítal8nn hjer norðvt stast í bæn-
um, og dó hún par nokkrum dögum
seinna. Einum eða tveimur dögum
eptir, að stúlka pessi veiktist á inn-
flytjenda húsinu, tók systir hennar
aykina, en miklu vægri, og var flutt á
bólu-spítalann, og er nú á góðum
batavegi. Sóttvörður var strax settur
um innflytjenda búsið pegar pað vitn-
aðist, að pað var bólusykin, sem gekk
að fyrri stúlkunni, og hjelzt sá vörður
pangað til nú um lok vikunnar, að
engin bætta var á að fleiri tækju
sykina.
Það lttur út fyrir, *ð læknarnir á,
almenna spítalanum hafi álitið, að eng-
in bætta gæti stafað af veru bólusjúku
siúlkunnar par, pví peir Ijetu 3 sjúk-
linga, sem voru í mislinga-deildinni
segar bólusjúka stúlkan kom pangað,
fara af spítalanum strax og peim voru
batnað r mislingarnir. En reynzlan
befur sýnt, að peim skjátlaðist mjög
í pe«su, pví tveir af mislinga-sjúkling-
um peim, er sleppt var út, hafa veikst
af bólunni og eru nú á bólusjúkra-
epítalanum. Dar á móti hefur ungur
drengur einD, Pomeroy að nafni, sem
var samtíða bólusjúku stúlkunni í
mislinga-deildinni á spítalanum, en
sem ekki var sleppt út, tekið bólusýk-
ina, og befur verið sendur á bólu-
sjúkra-spítalann. t>annig hafa 3 af 4
sjúklingum, sem eamtlða voru bólu-
sjúku stúlkunni 1 mislinga-deildinni á
spítalanum, fengið sjkina af henni,
og sýnir petta hve næm sýkin er.
Tveir af sjúklingunum, Sem sam-
tlða voru bólusjúku stúlkunni á spít-
alanum, böfðu Bamgöngur við fjölda
manna. Annar peirra, McDonald að
nafni, á venzlafólk hjer i bænum og
fór 1 hús pess pegar hann kom af spít-
alanum, en siðan fór hann með járn-
brautarlest austur í skóga, og vann
par við timburhögg i nokkra daga og
hjelt til 1 skála einum, sem yfir 60
verkamenn voru i. Dar fór bólu-sýk-
in að koma í ljós á konum, og fór
hann pá aptur hingað til Winnipeg
með járnbrautarlest og settist sð 1
húsi nefnds venzlafólks sins. Eptir
að hann hafði dvalið par í 1 eða 2
daga var sent eptir lækni (O’Donnell)
og áleit hann, að sögn, að MeDonald
væn að fá mislinga (í annað sinn),
fjekk honum miða til yfirlæknisins á
almenna spítalaðum pess efnis, að
hann hefði mislÍDga og bað pvi inn-
göngu fyrir hann; en af pví að misl-
inga deildin var full, neitaði yfirlækn-
irinn honum inngöngu og sagði hon-
um að fara á St. Boniface . spitalaDD-
]>að litur útfyrir, »ð yfirlæknirinu hafi
hvorki pekkt McDonald aptur nje at»
bugað, hvað að honum gekk. Hann
fór svo yfir á St. Boniface spítalann^
og pá uppgötvaði lækniiiun par að
MoDonald var búinn að fá bólusýkina,
og gerði he’lbrigðisriðinu pví aðvart
og var maðurinn pá strax sendur á
bólusjúkra-spítalann. En áður en
McDonald komst pangað, var hann,
eins og áður er sagt, búinn að ferðast
aptur og fram á járnbrautarlestum,
vara saman við yfir 60 menn i skálan-
um austur í skógum (sem sóttvörður
hefur nú versð settur um) og ferðaðist
frá húsi venzlafólks sins með strætis-
sporvagni (eptir Belt line) til almenna*
spítalans og paðan með sama sporvegi
austur á Main stræti og eptir pvi i enn
öðrum sporvagni. Strax og pað vitn- j
aðist, að McDonald hafði bólusýkina I
skipaði heilbrigðisráðið sporvagna- j
fjelaginu að taka sporvagnana, sem1
McDonald ferðaðist í, og dreps allt
sóttnæmi, er í peim kynni að vera, á
vanalegan hátt, og var pessu náttúr-
lega hlýtt, en vagnarnir voru búnir að
ganga svo klukkutímum skipti, frá
pvi að MbDonald ferðaðist í peim,
áður en peir voru teknir af spor-
vegunum.
Degar athugað er, við hvað marga
menn McDonald hafði pannig sam-
blendrri (og við hvað marga menn
peir höfðu aptur samblendi) og hvað
margir ferðuðust í sömu vögnum og
hann, pá er mesta mildi ef sýkin brýzt
jekki út á ýmsum stöðum, að eÍDS fyrir
samgöngur haD8 við menn. En svo
bætist pað við, að annar hinna sjúk-
ílinganna (kynblecdings piltur, Bruce
að nafni), sem fjekk bólusýkina eptir
veru »ína i mislinga-deildinni á spít-
alanum, hafði samgöngur við unglinga
i næstu húsum, svo af honum stafar
einnig bætta hvað útbreiðslu sýkinn-
ar snertir.
Siðan allt petta kom i Jjós, hefur
heilbrigðisráðið unnið röggsamlega
að pvi, að hindra útbreiðslu bólusýk-
iunar. Eins og að ofan er sagt hafa
allir bólusjúklingarnir verið settir á
bólusjúkra spitalann, sem engir hafa
samgöngur við, sóttvörður verið sett-
um skálann, sem McDonald var i aust-
ur i skógum, sóttvörður verið settur
um húsið sem venzlafólk hans byr í,
Bruce-fjölskyldan flutt úr kofanum,
sem hún var i og hann brendur, sótt
vörður settur um húsið, sem sú fjöl-
■ »kylda nú er í, og sporvagnarnir
j hreinsaðir af sóttnæmi. En pað sem
mesta pýðingu hefur er,að heilbrigðis-
1 ráðið hefur gengið röggsamlega að
pvi, að útvega nóg af góðu kúabólu-
efni og að láta bólusetja alla sem ekki
hafa nýlega verið bólusettir, ekki ein-
asta hjer I Winnipeg, heldur út um
allt fylkið. í pessu skyni útbýtir
heilbrigðisraðið kúabólu-efni ókeypis
til sveitastjórnanna I fylkinu og hverra
annara, sem pess æskja. Sveitastjórn-
irnar geta fengið bóluefnið ókeypis
með pvi að snúa sjer til „The Munici-
pal Commissioner, Government Build
ings, Winnipeg.11
*
* *
Af pvi, sem að ofan er sagt sjá
menn hættuna, sem ef til vill vofir
yfir, að bólusýkin brjótist út á ýms-
um stöðum, og með pví pað er marg-
sannað að ekkertnema bólusetning er
einhlýtt að hindra útbreiðslu sýkinnar
og manndauða af henni, pá vonum
vjer, að allir íslendingar, sera ekki
hafa nýlega verið bólusettir, bregði
við og láti bólusetja sig tafarlaust.
Eptirfýlgjandi grein sýnir hve áreið-
anleg vörn bólusetning hefur reynst
gegn sýkinni.
Um bólusetniugar.
Eitt af pví, sem aldrei verður
nógsamlega brýnt fyrir mönnum, er
nauðsynin fyrir pví að bólusetning
sje viðhöfð. Reynslan er búin að
marg-sanna,að pegar bólusóttin geys
ar um löndin, pá er bólusetnÍDg hið
eina, sem getur frelnað mann frá
peirri viðbjóðslegu og kvalafullu
drepsótt. Auðvitað eru dæmi til pess,
eptir skýrslum að dæma, að bólusett
fólk hafi veikst og jafnvel diið úr
bólunni, en vjer höfum ástæður til
pess að Imynda oss, að sú bólusetn-
ing bafi verið á einhvern hátt mis-
heppnuð, vegna pess að oss er full
kunnugt, að pegar bólusóttin kom
upp I Nýja-íslandi, veturinn 1876—-7,
pá dóu engir úr henni, sem höfðu
verið reglulega bólusettir. En setj-
um nú svo, að dæmi sjeu til pess, að
peir, sem hafa verið bólusettir, geti
veikst og jafnvel dáið úr bólunni, pi
eru pau dæmi svo fá, að hræðslan við
pessa drepsótt hyrfi að mestu, ef fólk-
ið væri almennt. bólusett. bannig
sjáum vjer, að pegar bólan geysaði í
Marseilles á Frakklandi árið 1804, pá
sýktist rjettur helmingur peirra, sem
voru óbólusettir, en af prjátiu pús-
und manns, sem hðfðu verið bólusett-
ir, sýktust að eins tvö púsund. í
fransk-pýzka striðinu árin 1870 og
1871, dóu úr bólunni 261 maður af
liði bjóðverja, sem hafði allt verið
bólusatt; en af liði Frakka, sem var
óbólusett, dóu 23,469. Árið 1872
kom bólan upp í Leicestershire á
Englandi, porpi með 1,300 íbúa.
Ef Ykkur Er Kalt
Komid og kaupid hjá mjer
LODKÁPUR,
YFIRFRAKKA,
YFIRSKÓ,
ULLARNÆRFÖT,
-OG-
LODHÚFUR,
SKINN VETLIN G A,
„MOCCASINS“,
ULLARABREIDUR
ALLSKON AR KARLM ANN AKLÆDNAD
Allt gegn mjög lágu verði og í kaupbætir
10 Procent Afslátt
þegar kaupandi borgar strax í peningum.
Jeg hefi fengið óvenjulega góð kaup á
DRY GOODS
og skal skipta hagnadinum sanngjarnlega á
miUum kaupenda og seljanda.
get jeg líka selt ódýrt, til dæmis:
5 pund bezta kaffr fyrir .............$1.00
1 “ Tomson’s kaffibætii’...............10
3 “ Evap. epli.........................25
4 “ Rúsínur............................25
og margt fleira pessu líkt.
Ýmsa hluti hefi jeg frá næstlidnu ári, sem jeg sel
nú fyrir HÁLFVIRDI.
Fr. Fridriksson,
____GLENBORO
246
frætt raig tlöi allt, er snertir dauðdaga föður míns“,
sagði Fidelia. „Hvers vegna kom hann aldrei hing-
að? Hvers vegna vildi Mr. Aspen aldrei koma með
hann til að heimsækja mig eða hjálpa mjer til að
kynnast honum? Eina orsökin gat verið sú, að hann
vissi eitthvað viðvíkjandi dauða föður míns, sem peir
hjeldu—Mr. Aspen og hann—að mundi valda mjer
of tnikils sársauka, ef jeg vissi pað. Sársauka! Eins
og sársauki gerði nokkuð til! Eins og hinn mesti
sársauki fyrir dóttur hans væri ekki innifalinn í pví
að vita, að hann var dauður—dauður—drepinn—
myrtur. Jæja,—haldið pjer áfram— segið mjer
allt, er snertir pennan mann“.
„Eins og jeg heyrði söguna af vörum Ratt’s
Gtmdy ajálf s1, sagði Granton.
„Ó!“, hrópaði Fidelia, og augu hennar leiptr-
uðu, „pjer h e y r ð u ð hann pá segja st guna?“
• „Jeg var viðstaddur optar en einu sinni pegar
hann sagði söguna“, sagði Granton. „Hann sagði,
að faðir yðar hefði fallið I einvigi“.
„Gamla sagan!“ hrópaði Fidelia. „Eins og
pað gæti verið nóg skýrÍDg yfir pað, hve dult er
farið með petta. Eins og pað gæti verið skýringin
yfir hina beimulegu sannfærÍDg mina. Getið pjer
hjálpað mjer til, að finna pennan Ratt Gundy?“
„Nei, Miss Locke; pað get jeg ekki gert“,
svaraði GraDton. „Djer fáið aldrei að sjá Ratt
Gundy. Veslings gamli Ratt Gundy er dauður“.
„Dauður! Ó, nei; pað getur ekki verið“, hróp-
2S5
Hún var í pann veginn að ganga burt, pegar
Bostock sagði í bænarróm’
„Farið pjer ekki alveg strax.“
Hann hjelt enn á skilminga-sverðinu og brá
pví skyndilega, eins og hann vildi mynda með pví
vfggirðing milli hennar og umheimsins.
“Jeg verð að segja yður nokkuð,“ sagði hann.
“Við erum komin út frá umtalsefninu,“ sagði
hún og var óróleg en alls óhrædd.
„Jeg hef ekki vikið frá mínu málefni,“ svaraði
hanu. ‘ Þetta er annað málefnið af peim tveimur,
sem liggur mjer bæði á heila og hjarta. Miss Locke,
vitið pjer hxers vegna jeg sætti mig við að eyða
dögum mínum í að prælka við pennan arga skóla og
kenna einföldum, heimskum og klaufalegum stúlk-
um að skilmast?“
Fideliu lá við að brosa sem allra snöggvast.
„Er jeg ein af pessum einföldu, heimsku og
klaufalegu stúlkum,“ spurði hún, og var ekki laust
við að dálitil stríðgirni lægi í röddinni.
“£>jer ? Ó, jæja, jeg parf ekki að svara pessari
spurning. Vitið pjer hvers vegna jeg eyði dögum
mínum á pessum stað,“ sagði Bostock.
Henni lá við að svara, að hún ímyndaði sjer að
hann gerði pað sökum pess, að lafði Scardale borg-
aði honum mikið góð laun fyrir hans mikið góðu
skilminga kennslu, en andlitíð hans var svo alvarlegt
að hún vildi ekki svara pannig. Hún sagði pví að
eins i sættandi róm:
250
„Nei,“ svaraði hún fremur reiðulega. „Þjer eig-
ið meira með pennan sal en jeg, eða Mr. Granton.14
„Ó!“ sagði hann og virtist segja með látbragðl
sínu: „Ernð pjer svona miskunarlaus við mig!“
Fidelía ljet sem hún tæki ekki eptir pessu.
„Hvað sem öðru liður, pá verð jeg að fara,“
sagði Granton. Hann var einkar ánægður yfir, að
fá tækifæri til að koæast burtu, og sleppa, pó ekki
væri nema um stund, við frekari Bpurningar af hendi
Fideliu.
„Verið pjer sælir,“ sagði hún og rjetti honutn
höndina. „Komið brátt aptur.“ Hún leit til hans
bænar-augum, sem hann reyndi að forðast, en Bost-
ock sá pað og ímyndaði sjer að hann skildi hvað bún
meinti.
Rupert sagði eitthvað í hálfum hljóðum um, að
hann skyldi koma aptur og flýtti sjer út.
„£>jer eruð reið við mig fyrir, að jeg kom inn,“
sagði Bostock.
„Reið; hvaða vitleysa! Hvers vegna ætti jeg
að vera reið?“ sagði Fidelía.
„£>egar tveir ræða saman, er priðja manni ætlð
ofaukið,“ sagði Bostock.
„£>jer virðist vera í heldur illu skapi í dag, Mr.
Bostock og mjer finnst að orð yðar vera dálftið
ókurteis,“ sagði Fidelía.
„£>að er langt frá, að jeg ætlaði að vera ókurt-
eis við yður,“ sagði Bostock.
„Það gerir ekkert til,“ sagði Fidelía og var (
pann veginn að ganga á burt.