Lögberg - 25.02.1897, Qupperneq 4

4
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 25. FEBRUAR 1807.
LÖGBERG.
GefiS út aS 148 PrincessSt., Winnipeg, Man.
af The Lögberg Print’G & Publising Co’y
(Incorporated May 27,1890),
Ritstjóri (Editor): Sigtr. Jónasson.
Business Manager: B. T. Björnson.
A njrl ý*injrn r : Smá-auplýsingar í eitt skipti 26c
vrir .'W ord eda 1 þml. dálkalengdar, 75 cts nm mán-
n iinn. Á stærri anglýsingnm, eda anglýsingumnm
lengri tíma, afsláttur eptir samningi.
Itáolada-skipli kaupenda verdur ad tilkynna
skriflega og geta um fyrverand’ búatad jafnframt.
Utanáskript til afgreidslustofu bladsins er:
Tl»e Lögberg Prinling A; Publifch. Co
P. O.Box 868,
Winnipeg, Man.
’Jtenáskri] Jttil ritstjórans ®r:
Kditor Lögberg,
P O. Box 368,
Winuipeg, Man.
Samkvwmt landslögum er uppsögn kaupenda á
o\a()iógild,nema hannsje skaldlaus, þegar hann see-
írupp.—Ef ksupandl, sem er í skuld vid bladid flytu
vtetferlum, án þess a<3 tilkynna heimilaskiptin, þá er
|>ad fyrir dómstólunum álitin sýnileg sönnum fyfr
prettvisum tilgangi.
-- FIMMTUDAaiílB 25. FKB. 1807. -
Islendingadaguriim.
Fjölda margir Vestur-ísléndÍDg-
ar eru farnir að finna til fiess, í hvaða
óefni komið er með hútíðarhald f>að
sein nefnt er „íslei'dingadagur“, að
menn eru fnrnir að halda hátíð f>essa
á roismunanfli dögum í hinum ymsu
bjggðum íslendinga og að hugir
manna eru mjög á reiki viðvíkjandi
f>vt, í hvers minningu hátíðin er
haldin.
VTjer höfum átt tal um f>etta mál
við marga menn hjer í bænum og
hinum ýmsu byggðum íslendinga, og
hafa f>eir allir látið í Ijósi, að f að sje
nauðsynlegt, að Vestur-íslendingar
komi sjer saman um dag, sem allir
íslendingar geti sameiginlega haldið,
hvar sem f>eir eiga heima. Vjer höf-
um f>ar að auki fengið skriflegar
áskoranir og ritgerðir frá málsmetandi
mönnum í ymsum byggðum Islend-
inga, sem allt fer í f>á átt að nauð-
synlegt sje, að menn komi sjer saman
um, að halda hvervetna sama daginn.
Af þessu höfum vjer komist að f>eirri
niðurstöðu að f>að sje orðinn almenn-
ur áhugi fyrir, að f>essu máli sje kom-
ið í viðunanlegra horf hið allra fyrsta.
Oss er par að auki kunnugt, að rit-
stjóri „Heimskringlu14 hefur einnig
fengið samskonar ásk oranir og ritgerð-
ir eins og vjerhcfum feugið um f>etta
mál, og að pað er almennt álitið að
útgefendur og ritstjórar vikublaðanna
Í3lenzku hjer í bænum ættu að gang-
ast fyrir, að koma f>essu íslendinga-
dags-máli í rjett horf.
Cítaf öllu f>essu áttum við, rit-
stjórar nefr.dra blaða,tal um málið og
kom saman um, að f>að sje nóg annað
fyrir Vestur-íslendÍDga að deila um
en íslendingadags-málið, og aði við
skylduin vinna saman að f>ví að finna
heppilegan dag til bfttíðarhaldsins og
reyna að koma f>ví á, að sá dagur er
við veldum yrði frarovegis haldinn.
Við fengum því nokkra menn úr út-
gáfufjelögum blaðanna til að koma á
fund og ræða íslendingadags-málið
með okkur, og birtum vjer hjer fyrii
neðan skjal sem samið yar og undir-
skrifað af peim, er á fundinum voru.
Skjalið útskjrir sig sjálft, svo vjer
purfum ekki að fara mörgum orðum
um pað í petta sinn. I>að hljóðar
sem fylgir:
“Þar eð ágreiningur hefur að urd-
anförnu átt sjer stað viðvikjandi pvf,
hvaða dag Vestur-íslendingar skuli
halda sem árlegan pjóðminningar-dag,
og par eð ágreiningur pessi hlytur að
spilla fyrir hátiðarhaldinu og draga úr
pyðingu pess, ef haldið er í sömu átt
og að undanförnu, pá hafa nokkrir
menu úr útgáfufjel. blaðanna Lög-
bergs og Heimskringlu komið sjer
saman um, að við undirskiifaðir, rit-
stjórar blaðanna og sex aðrir menn,
kotni sjer saman um dag, er geti orð-
ið meiri hluta manna geðfeldur og
um leið sje á hentugasta tíma árs fyrir
sem flesta Vestur-tslendinga, gefs
deginum nafn o. s. frv.
Eptir að hafa vandlega yfirvegað
petta mál, höfum við undirskrifaðir
komist að peirri niðurstöðu sem
fylgir:
1. Að velja fimmtudag'nn sem fell-
ur frá 11. til 17. júnímánaðar, að
báðum pessum dögum meðtöld-
um, sem pjóðminningardag fyrir
íslendinga.
2. Að dagurinn nefnist á íslenzku
„íslendingadagur11, eins og að
undanförnu, en að hátíðarhaldið
einnig nefnist „Þjóðminningar-
hátíð íslendinga11, og að á enskri
tungu nefnist dagurinn „The
Icelandic National Day“ og há-
tíðin „The Icelaudic National
Celebration11.
Þegar vjer völdum daginn
(fimmtudaginn 11. til 17. júní), pá
höfðum við fyrir augum, að alpingi
íslendinga var sett penna dag í upp-
hafi,eptir hinu gamla tímatali, og peg-
ar alpingi var pannig sett í fyrsta
sinn má álíta, að hin íslenzka pjóð
bafi verið fullmynduð með pví, að pá
hafi hið forna íslenzka lýðveldi verið
stofnað. Við höfðum pað og á bak
við eyrað, að líkur eru til, að ísland
hafi verið fundið í júnímánuði, að
Leifur Eiríksson hafi fundið Ameríku
í júní, og að pað er vafalaust að hinir
fyrstu fslenzku landnámsmenn á pess-
ari öld stigu fyrst fæti á land í Am-
eriku, til að taka sjer bólfestu í landi
Leifs hins heppna, í júní mán.' 1870.
Þegar alls pessa er gætt álítum við,
að hiu íslenzka pjóð í heild sinni geti
sameinað sig um dag pann í júní, er
við höfum valið, sem almennan pjóð-
minnÍDgar-dag, og skorum á alla ís-
lendinga að halda hina árlegu hútíð
sfna—íslendingadag —fimmtudaginn
er fellur pann 11. til 17. júní ár
hvert.
Winnipeg, Man. 22. febr. 1897.
Sigtr. .lóaasson, Eggert Jóhannsson,
E. Ólafsson, Magnús Paulson,
Á. Friðiiksson, Björn Halldórsson>
Kr. Stefánsson, Kristján Ólafsson.“
Af pví sem að ofan er sagt sjá
menn hver var orsökin til,að vjer.höf-
um dregib svo lengi að skrifa um ís-
lendingadags-málið. Vjer vonum að
sú stefna, sem ritstj. Hkr. og vjer höf-
um tekið í málinu, verði happadrygri
en að deila um málið í blöðunum, og
vonum að allir góðir drengir virði
viðleitni hans og vora að koma mál-
inu í heppilegt horf, og syni pað með
pvf, að styrkja að pví að sá dagur,
sem við höfum valið, verði hjer eptir
hvervetna haldinn sem almennur
pjóðminningar-dagur. í pessu sam-
bandi álítum vjer rjett að taka fram,
að pað var ritstjóri Hkr. sem stakk
upp á deginum, sem við völdum, og
gátuin vjer ekki sjeð að hægt væri að
finna heppilegri dag sem almennan
pjóðminningar- dag.
Þeir sem skrifaðir eru undir ofan-
prentað skjal, hafa skorað á íslend-
ingadags-nefndina hjer í Winnipeg að
kalla almennan fund bráðlega, til að
láta álit sitt í ljósi um daginn, sem
valinn hefur verið, og mun nefndin
gera pað. Eptir pann fund mun
málið borið upp fyrir íslenzkum al-
mennincri annarsstaðar til úrslita.
n
Að endingu felum vjer ísleDd-
ingum málið til athugunar og heppi-
legra úrslita.
Brjef frá Korsíku.
Ajaccio, í janúar 1897.
Vera má, að sumir af lesendum
Lögbergs hafi tekið eptir pví, að jeg
lagði af stað með „Vestu“ f áliðnum
októbermánuði, og að ferðinni var
heitið til Þyzkalands, mjer til heilsu-
bótar. Merkur læknir f Kaupmanna-
höfn rjeð mjer til að leita heldur
veturvistar hingað. Þannig víkur pví
við, að jfg er hjer staddur, pegar jeg
skrifa Lögbergi pessar línur.
Jeg ætla að vera fáorður um ferð-
ina suður. Vestur-íslendingar pekkja
allir ferðalag á járnbrautum og vita,
hvað lítið maður f raun og veru sjer
úr járnbrautavögnunum. Eða rjett-
ara S8gt, hve Iftið gagn maður hefur
af pvf sem fyrir augun ber. Mann
ber of fljótt yfir. Hver sjónin purkar
aðra út úr huganum.
Jeg var nætursakir í premur borg-
um á leiðinni eptir að jeg fór frá
Kaupmannahöfn: Berlín, Frankfurt-
am-Main og Genf. í Frankfurt og
Genf var jeg blánóttina r.ð eins, f
Berlíti tvær nætur og einn dag. Jeg
hafðist við í hóteli einu f götunni
„Unter der Linden“, sem er skraut-
legasta og frægasta strætið f Berlín.
Mjer virtist pað mundi vera álfka
breitt og Main Street í Winnipeg, og
tvær raðir af linditrjám eru plantaðar
eptir pví miðju. Á löngum kafla
tekur við hver höllin af annari, ogall-
marg'ar líkneskjnr eru par af konuug-
um Prússa. Alit er stórskorið, mikil-
úðlegt og tignarlegt, en f mfnum
augum var nokkuð punglamalegur
svipur á öllu.
Mjer til mikillar ánægju fann
jeg í Berlfn fröken Lehmann-Filhés.
Hún er ein af peim Þjóðverjum, sem
vnest hafa að pví unnið að gera bók-
m inntir vorar kunnar hinum mennt-
aða heimi, hefur pytt mikið af íslenzk-
um sögum, ljóðum og ritgerðum, og
ávallt af hinni mestu snilld. Það er
víst leitun á íslenzkri konu, sem er
jafn-gagnkunnug bókmenntum vorum
eins og hún. Hún hefur haft alveg
ótrúlegan áhuga á að kynnast öllu^
sem við kemur íslenzku pjóðlífi, enda
tekizt pað aðdáanlega. Jeg skal geta
pess, rjett til dæmis, að jeg áttaði
mig ekki í fyrstu á leggingum á
dökkgráum ullarkjól, sem hún var í,
og pó fannst mjer jeg kar.nast sv®
vel við pær. Svo duttu mjer allt í
einu f hug gömul íslenzk sokkabönd,
enda reyndist íslenzkur spjaldvefnað-
ur á pessum borðum, sem jeg hafði
verið-’að horfa á. Frökenin hafði
aldrei sjeð íslenzkan spjaldvefnað, en
lært að vefa hann af íslenzkum bók-
um. Kynlegt pótti henni pað, og
jafnframt illa farið, að íslenzkar hann-
yrðir skyldu vera að leggjast niður
og gleymast á Islandi sjálfu. Hún
hafði heyrt að svo væri, og jeg gat
ekki á móti pví borið. En ekki
hafði jeg skapsmuni til að gera henni
grein fyrir, hvernig svo margt hið
sjerkennilegasta í pjóðlífi voru óðum
er að purkast út—sumpart auðvitað
fyrir eðlilega og gleðilega breyting á
lifnaðarháttum vorum, en sumpart
lfka fyrir öfugstreymi, sem komist
hefur inn í menntun vora og menning,
smekkleysi, heimsku og spjátrungs-
hátt. Síðan jeg talaði við fröken Leh-
mann-Filhés hefur hún látið prenta í
pyzku tímariti merku pyðing áf rit-
gerð sjera Þorkells Bjarnasonar,, Fyrir
40 árum“, ásamt ymsum fróðlegum
athugasemdum, par á meðal útdrætti
af ritgerðum Ólafs Sigurðssonar um
sama efni. Geta má pess, að fyrir
allmikið af hinu íslenzka bókmennta-
starfi sínu hefur hún engan eyri
fengið, og er pví meiri ástæða fyrir
oss fslendinga til að bera til hennar
hlyjan og pakklátan hug.
Af öllu pvf sem jeg átti von á að
fá að sjá á ferðinni lilakkaði jeg
einna mest til að sjá Sviss. Jeg verð
að segja, «ð pær ánægjuvonir brugð-
ust að eigi all-litlu levti. Fyrir ís-
lenzkt auga voru fjöllin of pjett,
dalirnir of krappir, útsjónin of lítil,
par sem jpg fór um. Um mestallan
Rhone-dalinu fór jeg í royrkri, en pað
sem jeg sá af honum pótti mjer ljóm-
andi fallegt.
Það ræður að lfkindum, að með svo
að segja viðstöðulausri ferð geti menn
lftið skyggnzt inn í pjóðlífið. Eilt
atriði getur pó ekki dulizt manni:
fátæktin fer að verða augljósari, ör-
eigarnir láta meira á sjer bera, pegar
að Miðjarðarhafinu dregur. Norðan
til í álfunni verður ferðamaðurinn
engrar örbyrgðar var, nema hann
leiti að henni. Á suðurlöndum
finnst manni fyrst í stað, ekki verði
komizt pvers fótar fyrir henui. Hún
orgar f eyrað á manni, nuggar sjer
upp að manni, pvælist fyrir manni við
hvert spor í líki soltinna, gráðugra,
gauðrifinna og ótrúlega óhreinna
mannræfla, sem sitja um að gera eitt-
hvert viðvik fyrir mann. Og hún
grátbænir og engist sundur og saman
af volæði og undirgefni í lfki Jemstr-
aðra beiningamanna. Hvergi á leið
minni var pessi söfnuður jafn-preyt.
andi eins og á járnbrautarstöðvunum í
Marseille, og kom jeg pó pangað kl.
5^ að morgni. Þar hjengu livfvetna
áminningar til ferðamanna, á frönsku,
spánversku, ítölsku, pysku og erisku,
um að gjalda varhuga við vasapjófum.
En ekki virðist mönnum hafa hug-
kvæmst pað ráð, sem pó er ÓDeitan-
lega einfalt, að útiloka pennan lyð frá
járnbrautarstöðvunum. A Þyzka-
landi—að minnsta kosti í Berlín—er
eptirlitið ólíkt meirs. Þar geta ekki
einu sinni ökumenn leyft ferðamönn-
um upp í vagna sína á j&rnbrautar-
stöðvunum nema peir hafi áður fengið
leyfi lögreglupjónanna til pess í hvert
sinn.
Jeg hafði ætlað mjer að fara með
gufuskipi frá Marseille til Ajaccio, en
pað var nyfarið, pegar jeg kom, og
jeg hefði purft að bíða pess prjádaga.
Jeg tók pví pað ráð, að halda, norð-
vestur með ströndinni til Nizza, pví
að paðan gat jeg fengið far samdæg-
urs. Mikill hluti af peirri leið er
fagur mjög, skógi vaxin fjöll á aðra
hönd og spegilsljett, heiðblátt Mið-
jarðarhafið á hina. Nizza er fallegur
bær, hótel skrautleg, skemmtigarðar
dyrðlegir, pálmar á götunum, sem er
óumræðileg pryði, og tíguleg fjöll
umhverfis, nema hafið sunnan við.
Þar eru 100,000 manna, að ferða-
mönnum meðtöldum, og af peim hef-
ur bærinn langmesta atvinnu sína,
enda er afarmiklu til kostað til pess
að hæna pá að. En eins er par ástatt
og vfðar á suðurlöndum, að betra er
fyrir fjelitla menn að hafa vaðið fyrir
neðan sig í liinum smærri viðskiptum.
Mjer hafði verið vísað á gott hótel og
386
mjög sökkinn niður í hugsanir sínar til pess, og
virtust hugsanirnar vera pægilegar. En maðurinn
gaf nákvæmar gætur að Bostock. Undir barðinu á
hinum slútandi hatti voru tvö hvöss, dökk augu, er
aðgættu nákvæmlega andlitsfall, vaxtarlag og fram-
göngu Bostocks. Hin hvössu, dökku augu fylgdu
Bostock eptir par sem hann gekk í hægðum sínum
fram með viðkunnanlega spítala-garðinum, er ein-
mitt pá var fullur af ungum mönnum, sem voru að
leika cricket. Ilin hvössu, brúnu augu fylgdu Bost-
ock eptir á meðan hann var synilegur; en strax og
Bostock hvarf, fór sjómaðurinn frá dyrastafnum, sem
hann hafði hallast upp við og gekk í áttina sem
Bostock hafði komið úr. Hann gekk rnjög hægt,
svo hann var f pó nokkrar sekúndur að komast að
dyrunum á búð Mrs. Borringers. Þessar sekúndur,
sem hann var að ganga pessi fáu spor til búðarinnar,
var hann auðsjáanlega í djúpum pönkum yfir ein-
bverju, sem hann átti talsvert bágt með að átta sig á.
Hann hafði nú hreykt fremra hattbarðinu upp á
hvirfil, svo að nú sást andlit hans glöggt, og var pað
mJög veðurtekið og hafði reglulegan djúpan kopar-
lit, er pað hafði fengið af að vera lengi úti í öllum
veðrum og af áhrifum sólarinnar í hita beltinu. Hann
var meðalmaður á hæð, grannur, en pó mjög hraust-
lega vaxinn; hann var auðsjáanlega mjög sterkur
maður, og pað var auðsjeð, að hann var maður, sem
gat beitt öllu afli sfnu pannig að pað notaðist sem
þezt. Maðurinn var ekki fríður í andliti, en andlitið
375
Hiram fyrir sjer, pá geðjaðist Raven vel að honum.
Hiram bar á sjer pann einkennilega sjálfstrausts-
svip, sem peir menn einuugis hafa, sem sjálfir hafa
rutt sjer braut í veröldinni og barist áfrara í hanni í
laiígan aldur. Hann ávann sjer strax traust og til-
trú allra manna sem voru pess verðir, að ávinna sjer
traust peirra.
Þau töluðu öll saman um stund, en sfðan stóð
Raven upp til að fara. Hann varð að fara til baka
ti) ferðamanna-klúbbsins, sem hann, sjer til heiðurs
og sóma, hugsaði eins mikið um að prifist nú, sfðan
hann stóð til að erfa mörg púsund pund sterling,
eins og hann hafði áður gert á meðan hann hafði
ekki upp á neitt annað að treysta sjer tii framfæris
en launin, sem klúbburinn galt honum.
Mrs. Borringer afhenti Raven dálítið umslag,
nettlega brotið saman með nafni hans skrifuðu á pað.
„Þetta ætti að bæta penna höfuðverk11, sagði hún
með brosi, sem ofurlítil ávítun lá í. „En bezt af
öllu er að sneiða sig bjá öllu, sem getur gefið til-
efni til slíks höfuðverks11.
Raven hló aptur hálf-afsakandi, stakk umslag-
inu í vasa sinn og pakkaði henni fyrir meðalið með
inörgum fögrum orðum. Hiram Borringer, sem
hafði einnig staðið á fætur pegar Raven stóð upp,
sagðist nú ætla að verða honum samferða, og undr-
aðist Raven pað.
„Jeg parf að fá mjer ögn af fersku l®pti“, sagði
hinn harðgerði sjómaður, „og mjer pykir gaman að
370
síðan gengið að eiga Tatara kouu og pað virtist eins
oer sumt af einkennum Tatara hefði komið fram í
Lydiu. Djúpu, svörtu augun hennar höfðu lesið
lyndisfar unnusta henna niður í kjölinn og hún var
sannfærð um, aí hversu óstyrilátur og einpykkur
sem hann hafði verið, pá mætti hún treysta honum
pegar hann sagði henni, að nann elskaði hana. Húu
hafði óljósa meðvitund um, að hún stæði að mörgu
leyti hærra sem kona en hann sem karlmaður. Hún
var menntuð, en hann par á móti voðalega illa að
sjer; hún var gædd dómgreind og hngsunarkrapti,
sem forlögin höfðu gersamlega neitað Krumma
kapteini um. En hún elskaði hann og hún vissi, að
hún mátti treysta honum, og pað var henni nóg.
Þegar fregnin um morð Sets Chickerings barst
út, og allar pær opinberanir, sem voru geymdar f
vasabókinni, urðu kunnar, pá fann I»ydia til sársauka.
Þegar Raven kom að heimsækja hana, trylltur af
fögnuði, til pess að segja henni hinar góðu frjettir,
pá fann hann til pess, að frjettirnar glöddu hana alls
ekki. Hún benti honum á pað, pegar pau fundust í
fyrsta sinni eptir nefndan atburð, með hinni yndis-
legu alvöru, er var eitt af pví, sem var mest töfrandi
við hana, að pessi óvænti auður hefði algerlega
breytt kringumstæðunum. Það var ekkert á móti
pvf, sagði hún, að Raven giptist Lydiu Borringer á
meðan hann var fátækur maður, sem varð að vinna
fyrir sjer, og Lydia var stúlka, er átti dálitið af pen-
ingum, og sem mundi verða ágæt eiginkona — hún