Lögberg - 12.05.1898, Page 7

LÖOffiERG, FIMMTUDAGINN 12. MAÍ 1898..
7
BLÖD
LANGAFA VOKRA, AÍa Og FEÐKa.
I.
Ólíklega mundl f>ess hafa þótt til
getið fyrir hilfri öld liðugri, að i lok
sldarinnar yrði b'aðafjöldinn af sum-
'nn mönnum talinn með meinum pjóð-
ar vorrar og að stöðugar r&ðagerðir
kœmu á prent um að stemma stigu
við honum.
Þvf að f>& er ekkert blað til á
landinu. í ágætri ritgerð (eptir Jens
rektor Sigurðsson heit. og Pál Mel-
steð) I 0. firi „Nyrra fjelagsrita41
(1846), „Um blaðleysi og póstleysi á
íslandi, ertmeðal annara kveðið að orði
& f>essa leið:
„Enginn í landinu ritar neitt,
ekh i svo mikið sem meinlausar frjettir;
allir þegja, svo ekkert heyrist, bvorki
smátt nje stórt, af þvl sem mönnum
riður & að heyra og menn eiga að
heyra; almenn tíðindi og merkir við-
burðir berast um landið & líkan hátt
°g bæjarskraf og sveita, á skotspón-
um, annaðhvort munn frá munni, eða
Þ& i seðlum, er fara einstöku manna &
milli og sem f>á ekki bera annað en
munnmælgina; f>ar af leiðir f>á, að tið-
tndin koma brjáluð og bjöguð í næstu
sveitir, stytt með gleymsku eða lengd
með lygi, f>vi ósjaldan f>arf nema fá-
®ina munna til að aflaga f>au“.
Eiginleg blaðamennska byrjaði
ekki hjer & landi fyr en eptir að þetta
var ritað. En um nærfelt f>rjá fjórð-
unga aldar hefur allt af öðru hvoru
hólað á visi til hennar.
Margt var f>að, sem olli f>vi, að
hlaðamennska hjer á landi gat ekki
náð neinum þroska á f>essu tlmabili.
h-n fyrsta og helzta orsökin til f>ess
var sú, hve þjóðlifið var vesalt, fátæk.
legt og fjörlaust. I>vf að engin grein
hókmenntanna stendur i jafn-óslítandi
sambandi við þjóðlifið eins og blaða-
mennskan. Jafnframt f>eim b9Ínu &-
hrifum, sem hún hlytur að hafa & f>jóð-
Hfið, ef nokkur mergur er í henni,
getur ekki hjá þvi farið, að þjóðlffið
®hapi hana i mynd sinni og líkingu,
setji að minnsta kosti mót sitt dýpra
^ hana en nokkuð annað, er að rit-
atörfum lytur. Og þroski f>ess er ó-
hjákvæmilegt skilyrði fyrir hennar
Þfoska.
Jafnvel enn í dag f>ykir fullörð-
ugt suma tfma árs að hafa á boðstólum
K°tt blaðaefni, sem alþýðu manna
Þyki að sj&lfsögðu hugðnæmt og
koma sjer við til muna. En hvað ætli
hlaða-mönnum megi ekki hafa fundizt
tll um slíka örðugleika, meðan lands-
^enn hafa engiu afskipti af löggjöf
8lnni, taka öllu þvi þegjandi, sem að
Þeim er rjett, meðan f>eir hafa engin
r&ð yfir sameiginlegu fje sfnu, meðan
V0rzlunin er ekki að eins í hörðum
höodum, helduröll í höndum útlendra
^anna, meðan svo að segja engir
^iannfundir eru haldnir til að ræða
8ameiginleg mál manna, meðfram af
Þvi, að f>eim er ekki ljóst, að nokkurt
^ál Bje sameiginlegt velferðarmál
Þeirra, meðan þjóðin telur flestum
hókum ofaukið, nema guðsorðabók-
Uln> meðan svo að segjaöll öö þjóðar-
lQnar liggja í dái, önnur en trúin &
Róð umskipti við andl&tið, og svo f>au,
8®m beitt er, án nokkurrar samheldni
°R fjelagsskapar, & stritið fyrir fyrstu
°g einföldustu lífsskilyrðunum? Með-
8n svo er ástatt er „ekkert að frjetta“,
n®ma konunglegar tilskipanir, em-
®ttaveitingar, misjafna tið, mannalát
°R elysfarir.
I>að liggur i augum uppi, hver
Jarðvegur muni vera fyrir efling og
Þfoska hlaðamennskunnar í slíku f>jóð-
*h. Og svona var þjóðlffið f>á f>rjá
aldarfjórðunga, sem hjer er um að
rteða.
En svo bætist annað við. Engar
Satt>göngur eru um landið. Pó að
^lthvað beri við, sem f frásögu sje
a^andi, f>ft frjetta blaðamennirnir
Það ekki. Qg [>ó að f>eir frjetti f>að
°R f>ó að f>eir prenti f>að, f>& geta f>eir
^hki komið f>ví frá sjer út meðal al
^enningg. Jafnvel um miðbik f>ess-
avar aldar voru póstgöngur um land ð
ai teljandi, nema I Sunnlendinga-
Jórðungi. Um hina fjórðungana fór
póstur að eins tvisvar á ári. Um
þetta samgönguleysi segja ritgerð-
ar höfundarnir í „Nyjum Fjelagsrit-
um“, sem vjer höfum þegar minnzt á:
„Pað sem við ber í einhverjum
landsfjórðungi þarf. . -. .misseri eða &r
til að komast í hinn, og f>að er ekki
allsjaldan, að tiðindi berast fyrst frá
Kaupmannahöfn í næsta landsfjórð-
unginn, svo að f>að er orðið máltæki
hjá öðrum f>jóðum, að skemmsta leið-
in milli fjórðunganna á íslandi liggi
um Kaupmannahöfn. Póstarnir milli
Kalkútta á Indlandi og Lundúna-
borgar fara f>ar 12 sinnum & ári fram
og aptur yfir hálfan jarðarhnöttinn,
sem póstar & Islandi fara ekki nema
tvisvar um einn fjórðung eyjarinuar,
og tíðindi heyrast töluvert fyr til
Lundúnaborgar úr Kínlandi en til
Reykjavikur úr Norðurlandi, hvað f>á
af Vestfjörðum eða Austfjörðum.
Alþingistíðindin hefur orðið að senda
til Kaupmannahafnar til að koma þeim
sem fljótast norður i Skagafjörð, eða
austur, eba vestur“.
]>að væri þvi ósanngjarnt mjög
að dæma hart um blaðamennsku-við-
leitni þá, er afar vorir og langafar
verða að notast við. I>að gegnir engri
furðu, hvað hún var ljeleg. Hitt er
næstum þvi merkilegra, að hún skyldi
nokkur vera.
II.
ISLANDSKK MaANEDSTIDEN.DER.
Hundrað árum og þremur m&n-
uðum áður en konungur skrifar undir
stjórrarskrá vora kemur út fyrsta
tfmaritið & íslandi, „Islandske Maan-
edstidender14, ofurlítil örk á mánuði
hverjum, með álika miklu lesmáli,
hvert tölublað, eins og nú er á einni
Ísafoldarblaðsíðu. Allt árið jafngilti
ritið því hjer um bil 4 tölublöðum
ísafoldar, að auglysingum hennar frá-
skildum. I>að var prentað í Hrappsey
og ritstjórinn var Magnús syslumaður
Ketilsson, bróðurson Skúia Magnús
sonar landfógeta. Pað varð þriggja
ára gamalt, kom fyrst út í október
1773 og síðasta blaðið í september
1776.
Eðlilega rekur lesandi rits þessa
fyrst af öllu augun í það, að það er—
á dönsku! Skyrari bending um þjóð-
lifið hjer & landi á þeim tlmum er
ekki auðfengin, heldur en sú, að þeg-
ar manni hugkvæmist fyrst að gefa
hjer út frjettablað, ætlar haDn það
engum alþyðumanni, heldur eingöngu
embættismönnum og svo lfklegast
einhverjum örfáum mönnum f Dan-
mörku. Geta má nærri, að það staf-
ar af þvi, að hann hyggur, að það
mundi alls ekki verða keypt af öðrum.
Og liklegast hefur haun haldið, að
embættismennirnir mundu kunna bet-
ur við það á dönsku en íslenzku.
1 fjórða tölublaðinu lætur rit-
stjórinn þess getið, að örðugt sje að
á efni f þetta rit, ekki stærra en það
var; „þvf að það væri fífldirfska14,
segir hann, „að eyða tíma annara með
f&nytu eða óáreiðanlegu hjali; og
naumast er unnt að fá hjer á landi
áreiðanlegar frjettir, sem verðskuldi
eptirtekt almennings og fylla megi
með heilar 12 arkir á einu ári“. Að
sumu leyti ber nú ritið vitanlega vitni
um þessa frjettaörbirgð og skort á
umræðuefni. Við ber það, að heilt
tölublað, eða allt að því, er fyllt með
skyringu & efni, sem blaðamenn vorra
tíma mundu tala um í örfáum lfnum,
ef þeir minntust á það á annað borð.
En yfirleitt hefur ritið tekizt furðuvel,
þegar gætt er að ástæðum öllum, og
ólfkt meiri blaðamennsku-hæfileikar
koma þar fram heldur en f „Sunnan-
póstinum *, sem kemur út nálægt 60
árum sfðar og minnzt mun verða á,
áður en langt um lfður. Eptir því,
sem búast má við á þeim tfmum, er
viðleitnin mjög mikil að afla sjer
frjetta og segja þær ekki óskemmti-
lega. Og allmikið er þar af ritstjórn-
argreinum um landsmál. Einkum er
verzlunin gerð að umtalsefni, og rill
ritstjórinn leysa af henni böndin og
leyfa landsmönnum viðskipti við alla,
sem flytji henni vörur. Svo eru og
ritgerðir um bÚDað landsmanna—hvað
eptir annað kemur þar fram ótti um,
að fólk muni flosna upp hópum sam-
an, og mest kennt atorkuleysi—,um
sjávarútveg, kjör presta, afnám helgi-
daga, o. s. frv.
Einnar ritgerðar skal getið hjer
sjerstaklega, þvi að efnið er svo ein-
kennilegt; afnám íslenzkunnar hjer á
landi. Blaðið segir, að sumir góðir
menn og þjóðhollir sjeu farnir að
halda því fram, að hentugast mundi
að leggja niður islenzkuna og kotna
dönsku inn f staðinn. Ritstjórinn
andmælir þeirri skoðun afdráttarlaust)
og aðalástæður hans eru þær tvær: að
ekki mundi reynast vinnandi vegur að
láta þjóðina skipta um tungu og að
það væri tjón fyrir vfsindin, að íslenzk-
an hætti að vera til sem lifandi m&l.
Fróðlegt væri það mjög, ef unnt
væri að f& einhverja hugmynd um,
hvort margir málsmetandi menn muni
hafa haft aðra skoðun en ritstjórinn á
þessu máli.
Yfirleitt er ritið frjálslegt og
mannúðlegt, þegar það er borið sam-
an við þá tíma hjer á landi; því að þá
vottaði enn ekki nema örlítið fyrir
frelsis- og mannúðaranda 18. aldarinn-
ar hjer. Einna þröngsynastur er
hann, þegar hann er að tala um lausa-
mennskuna. En slíkt er varlega lá-
andi; því að það eimir eptir af skoð-
unum hans & því efni enn í dag. ís
lendingar virðast eiga örðugt með að
komast í skilning um það til fulls, að
hver maður eigi rjett & að leita sjer
heiðarlegrar atvinnu & þann hátt, sera
hann sjálfur vill.—Isafold, 19. marz.
VEGG J A-PAPPIR
OG MOULDINC
Þar eð mi er fá tími árgins, sem þjer
hreinsið og fágið heimili yðar undir
sumarið, óska jeg aptir að hjer komið
og skoðið veggjapappír hjá mjer áður
en pjer kaupið snnarsstaðar, og mun
það borga sig fyrir yðu
JEQ HEF
Yeggjapappir fyrir 4c rdlluna og upp.
Veggja-borða á lc yardið og upp.—
Meira að velja tír en í nokkurri ann-
ari veggjapappirs-búð í Vestur-Oan-
ada.—Prufur sendar með pósti til
hvers sem óskar eptir því.
Mr. Árni Eggeitsson, sem verið hefur
hjá mjer í síðastliðin 4 ár. er ætíð
til reiöu að tala við yður.
Robt. Leckie,
4251MAIN ST.,
-^WINNIPEC.
kemnlp
BÓKHALD,
IIRAÐpiTUN,
STILRITUN,
TELEGRAPHV,
L'IG, ENSKAR NÁMSGREINAR,
OG „ACTUAL BUSINESS",
FR& BYRJUfi TIL ENDA.
ST0FJ4ADUR FYRIR 33 ARUM SID&N
og er elzti og bezti skólinn í öllu Norðvest-
urlandinu.
YFIR 6000 STUOENTAR
H^FA UTSKRIFAST AF HONUNj.
og eru þar á meðal margir mest leiðandi
verzlunarmenn.
þessi skóli er opinn allt árið um kring, og
geta menn þvi byrjað hvenær sem er. hvor
heldur þeir vilja á dagskólann eða kveldskólann
\enslan er fullkon\ii\.
Nafnfr.cgir kennarar standa fyrir hverri
námsgreina-deild. pað er bezti og ó-
dýrasti skólinn, og útvegar nemendum
slnum betri stöðu en aðrar þvílikar
stofnanir.
Komið eða skrifið eptir nákvamari upplýs
ingum,
MAGUIRE BROS.,
EIGENDUR.
9J E. Sixth Street, St. Paul, Minn.
MANITOBA.
fjekk Fykstd Vkrðlaun (gullmeda-
líu) fyrir hveiti & m&larasýningunni,
sem haldin var I Lundúnaborg 1892
og var hveiti úr öllum heiminum synt
þar. En Manitoba e ekki að eins
hið bezta hveitiland í hei»*i, heldur er
þar einnig það bezta kvikfjávræktar-
land, sem auðið er að fá.
Manitoba er hið hentugasva
svæði fyrir útflytjendur að setjast að
í, því bæði er þar enn mikið af ótekn
um löndum, sem fást gefins, og upp-
vaxandi blómlegir bæir, bar sem gott
fyrir karla og konur að fá atvinnu.
1 Manitoba eru hin miklu og
fiskisælu veiðivötn, sem aldrei bregð
ast.
í Manitoba eru járnbrautir mikl
ar og markaðir góðir.
í Manitoba eru ágætir frískólat
hvervetna fyrir æskulyðinn.
í bæjunum Winnipeg, BrandoD
og Selkirk og fleiri bæjum munu
vera samtals um 4000 íslendingar.
— 1 nylendunum: Argyle, Pipestone,
Nyja-íslandi, Álptavatns, Shoal Lake
Narrows og vesturströnd Manitob*
vatns, munu vera samtals um 4000
rslendingar. í öðrum stöðum í fylli
inu er ætlað að sjeu 600 íslendingar
í Manitoba eiga því heima um 8600
íslendingar, sem eigi munu iðrast
þess að vera þ&ngað komnir. 1 Manf
toba er rúm fyrií mörgum sinnum
annað eins. Auk þess eru I Norð-
vestur Tetritoriunum og British Co
lumbia að minnsta kosti um 1400 íe
endingar.
íslenzkur umboðsm. ætíð reiðu
búinn að leiðbeina ísl. innflytjendum
Skrifið eptir nyjustu upplysing
m, bókum, kortum, (allt ókeypis)
Hon. THOS. GREENWAY.
Minister #f Agriculture & Immigratioi
WlNNIPEO, MaNITOBA.
Stranahao & Hamre,
PARK RIVER, - N. DAK
SELJA ALLSKONAR MEDÖL, BŒKUR
SKRIFFÆRI, SKRAUTMUNI, o.s.ftv.
Menn geta nú eins og áðnr skrifað
okkur á íslenzku, þegar þeir vilja fá meðöl
Munið eptir aö gefa númerið af meðalinu
I. M. Cleghorn, M, D.,
LÆKNIR, og YFIR8ETUMAÐUH, Et-
’lefur keypt lyfjabúfiina á Bildur r>g hefur
því sjálfur umsjon á öllum m.íolum, sem hsnn
ætur frá sjer.
EEIZABETH ST.
BALDUR, - - MAN.
P. S. Islenzkur túlkur viö hendinahve
nær sem þörf gerist.
ÍSLENZKUR LÆKNIR
Dr. M. Halldorsson,
Stranahan & Hamre lyfjabúS,
Park Iliver, — — — N. Dak.
Er að hitta á hverjum miðvikudegi í Grafton
N. D.,frá kl. 5—6e. m.
GODIR
LANDAR!
Komið á hormð á King og Jarnes
St’s, þar er margt sem ykkur girnir
að sjá. Þar fáið þið allt sem lltur að
hysbúnaði, svo scn: Rúinstæði rneð
öllu tilheyrandi, Hliðarborð, \\ý og
gömul, stólar forkuunar fagrir. M»t-
reiðslu stór af öllum niögulegum
stærðum, ofnar og ofnpípur.
Ljómandi leirtau og rnargt fleira
sem hjer er of langt upp að teljs.
Allt þetta er selt við lægsta
verði.
Við vonum að þið gerið okkur þá
ánægju að koma inn og llta á sam-
safnið áður enn þið kaupið annars-
staðar, og ]>á sjilfsagt að kaupa ef
ykkur vanbagar um eitthvað.
Gætið þess að kaupa ekki kött-
inn f sekknum.
YðAR ÞJENUSTU BEIÐUBÖNIB.
Pa/son & BardaL
Physician & Surgeon.
ÚtskrifaSur ftá Queens háskólanum í Kingston,
og Toronto háskólanum í Canada.
Skrifstofa f IIOTEL GILLESPIE,
CRYSTAL, I>.
Gamalnienni og aði ir,
veiu þjást af gigt og tatigaveiklan
ættu að fá sjer eitt af hinum ágætu
Db. Owen’s Electric beltum t>au
eru áreiðanlega fullkomnustu raf-
mrgnsbeltin, sern búin eru til. t>að
er hægt að tempra krapt þeirra, og
leiða rafuriaagnsstraumiun í gegnutn
líkamann hvar sem er. Margir ís-
lendingar háfa reynt þau og heppnast
ágætlega.
t>eir, sem panta vilja belti eða
fá nánari upplysingar beltunum við-
vfkjandi, snúi sjer til
B. T. Bjöbnson,
Box 368 Winnipeg, Man.
NopthFD Paeific By.
TIME G-ÆRID.
MAIN LINE.
| Lv. I ' Lv
a i 2SP ... Winnipeg.... j i OOp 9 3cp
a 12 oop .... Morris .... 2.28 p| 12oiS
a .. . Emerson . .. 3.‘20p' 2 4 p
... Pembina.. .. 3.35 p 9.30 p
1 7.30a . .Grand Forks. . 7-05p 5.55])
4.05 a Winnipeg Junct’n 10.45p 4.00p
7.30a .... Duluth .... 8.00 a
8.30 a .. Minneapolis .. 6.40 a
| 8.00a .... St Paul.... 7.15 a
|)0.30a .... Chicago.... 9.35 a|
MORRIS-BRANDON BRANCIL
Lesfl upp Les nidnr
Arr. | Arr. Lv. | Lv.
ll.OOa 4.00p ...Wmnipeg. . lO.SOaj 9 3op
8,30p| 2 20p 12.15p 7.lX)a
5.15p|l2.53p .... Miami l.SOp 10.17
12.10a 10.56a .... Baldur .... 3.55p 3,22
9.28 a 9.55 a . .. Wawancsa.. . 5.00p 6,02
7.00a| 9.00 a Lv. Brandon. ,Ar | 6.00p| 8.30
þetta byrjadi 7. ilee. Kngin viGetadn í Morrie.
ma-ta inenn lestinni nr. 103 á vestur-Ieíc) og leetiun
nr. 104 á austur-leid. Fara frá VVpeg: mánud., mldv.
og íöstud, Frá Biandon: J>ridj ,fimmt. og laug.
PORTAGE LA PRAIRIE BRANCH.
Lv Arr.
4 45 p m j.. . Winnipeg. .. 12.35 p m
7.30 p m | Portage la Prairie 9.30 a m
CHAS. S. FEE, II. SWINFORD,
G.P &T. A. St.Paiil, Gen.Agent, Winnipe
-»
ALLSKONAR HLJODFÆR..
Vjer getum sparað yður peninga á beztu
tegundum af allskonar nótnabókum, bljóð-
færum,svo sem
HOUGH & GAMPBELL
Málafærslumenn o. s. frv.
Skrifstofur: Molntyre Block, MainSt.
Winnipkö, Man.
Pieino, Or^rel,
Banjo, Fiolin, Manciolin o. fl.
I.lliil OR In rld.
Gangið á St. Paul ,Business‘-skólann. það
tryggir ykkur tiltrú alira ,bnsiness‘-manna. A-
lit hans hefur alltaf aukist þar til hann er nú á-
litinn bezti og ódýrasti skólinn í öllu Norðvcst-
urlandinu. Bókhald er kennt á þann hátt, að
þegar menn koma af akólanum eru þeir fœrir
urn að taka að sjer hjerum bil hvaða skrifstofu-
verk sem er. Reikningur, grammatík, að stafa,
skript og að stýla brjef er kennt samkvæmt
fullkomnustu reglum Vjer eritm útlærðir lög-
menn og höfum stóran klassa í þeirri námsgrein,
og getur lærdómur sá, sem vjer gcfum í þeirri
námsgrein komið í veg fyrir mörg málaferli.
MAGUIRE BROS.
93 E. Sixth Street, St. Paul, Minn
Vjer höfum miklar birgðir af nýjum hljöðfærum til að velja
úr. Og svo höfum við líka nokkur
„Secoivci Hand“ Oryel
í góðu lagi, sem vjer viljum gjarnan selja fyrir mjög.lágt verð,
til að losast við þau
J. L. MEIKLE &. CO.,
TELEPHONE 809. B30 MAIN STR.
P, S. Mr. H. Lárusson er agent fyrir okkur og geta Islendingar þvi snúið
er til hans þegur Jeir |mrfa einhversmeð af liljóðfíeruin o. s. frv.