Lögberg - 08.08.1901, Síða 4

LÓUBERU, lflMTUÓAUlNN 8 ÁGÚST 1901
LÖGBERG.
•r eefi ð út hvern flmtedag af THE LÖGBERG
RINTING & PUBLISHINO CO., (líSftglH), ad Cor.
WilUam Ave. ogNeoa Str. Winnipeg, Man. —Koat-
ar*2.00 nm áiíð [á íalandl «kr.l. Borgiat fjrir
fram, Einstfik nr. oc.
Pnblished every Thursday by THE LÖQBERG
PRINTING fe PUBLISHING CO., (lncorporated), at
Cor William Ave t Nena 8t„ Winnipeg, Man —
Subscription price »2.00 per year. payable in ad-
vance. Single copies 5c.
Business Manager: M. PAULSON.
aUGL\ SINGAR: Smá-auglýsingar í elttskiRi26c
fyrir 30 ord eða 1 þml. dálkslengdar, 75 cts um
mánudinn. A stœrri auglýsingum um lengri
tíma, afsláttur efiir namomgl
BUSTAD \-SKIFTI kaupenda veróur aó tilkynua
skriflega ög geta um fyrverandi búetað jafnfram
TJtatáí'kripttil afgreióslustofublaósinser *
The logber^ Printing & Pubiishing Co.
P.O.Box 1292
Winnipeg.MaiL
UUr.tslrip ttil ritstjórans er:
Editer Vjdirberg,
» ‘O.Box 1292«
Winnipeg, Man
—— Samkvwmt landslOguro er uppsOgu kaupanda 4
blaðiógiid,nema hannsé skuldlaus, þegar haun seg
r opp.- Ef kaupandi,sem er í skuld vió blaðió flytu
vistferiura, án þessaó tilkynna heimilnskiptin,þé er
ad <yrir dómstólunmo álftln sýntleg s^rnum fyrir
prettvísum tilgangi.
FIMTUDAGINN, 8. AGUST 1901. —
Skólamálið.
Loksins lftur nú út fyrir, aS
skólamálsnefnd kirkjufélagsins sjéi
veg til þess að byrjað verði á kenslu
innan skamms, vonandi á Dæsta
hausti. Hi5 eina, sem égert er til
þess byrjað verði, og sem vonandi
tekst, er að fá söfnuði séra Friíriks
J. Bergmanns ti) að gefa hann eftir
næsta vetur fyrir það fyrsta.
Eins og kunnugt er, var mjög
eindregin tilraun gerð á síðasta ári
til þess að komast að samningum
við við lúterska lærðaskúlanu, Gust-
avus Adolphus College í St. Peter,
Minn., og jafnvel fleiri mentastofn-
anir í Bandaríkjunum, en, eins og
einnig er kunnugt, var slíkt ekki
unt. Á því ári hafði sk Úamáls-
nefndin einuig skrifast á við for-
stöðumenn allra l.erðuskólanna í
Winnipeg, og kom það fram við þau
bréfaskifti, að litlar eða engar líkur
voru til þess, að hægt mundi verða
að komast að neinum sainuiugum
við St. John’s College eða Mmitoba
College; aftur a móti t^ku forstöðu-
menu Wesley College sérlega vel
undir málið og s/ndu það strax, að
þeir vildu gjarnan hlaupa undir
bagga og hjálpa því áfrarri eftir
megni.
þannig stóð þá miilið á síðasta
kirkjuþingi. Nefndin hafci starfað
kappsamlega að því að hrinda skóla-
málinu áfram í horfið; og hefði St.
Peter skólinn staðið við tilboð þau,
sem fram voru lögð á kirkjuþingi
árið áður, þá hefði samningar verið
gerðir við hann og kensla verið
byrjuð fyrir síðasta kirkjuþing.
þótt þannig færist fyrir að kenslan
gæti byrjað á 3iðasta ári, þrátt fyrir
allar tilraunir nefndarinnar, þá
kannaðist kirkjuþingið við, að hún
hefði gert alt, sem hægt var að
gera, með því að endurkjósa alla þá
nefndarmenn, sem fáanlegir voru.
Að undanförnu hafa 5 menn verið
í skólamálsnefndinni, en á síðasta
kirkjuþingi var þeim fjölgað um 2,
svo nú eru 7 menn í henni. þessari
7 mam.a nefnd gaf síðasta kirkju-
þing fult vald til þess að láta kenslu
byrja á árinu á þann hátt og með
þvi fyrirkomulagi, sem hún éliti
hyggilegast undir kringumstæð-
unum.
Að líkindum hefði öllum fjölda
íslendinga verið það kærast, að hafa
sjálfir sinn eigin skóla og kenslana
upp á sín eigin býti algerlega; en
þegar að því er gætt, hvað lítill
skólasjóður kirkjufélagsins er, og
ennfremur, hvað litlum kenslu-
kröftum er á að dreifa, þá er ekki
aö furða þó nefndin hikaði sér við að
ráðast í slíkt að sinni. Eftir mjög
nákvæma yfirvegun áleit hún því
skynsamlegast og réttast að setja
sig í samband við einhvern hérlend-
an skóla til reynslu, og var þá ekki
um annað að tala en Wesley Coll.
Samningamir, sem nefndin hef-
ir komist að við Wesley College,
eru einungis munnlegir, en alls eng-
ar Hkur eru til, að ekki verði þar
við alt staðið; og samningarnir eru
góðir, talsvert aðgengilegri en það,
sem nefndin ætlaði að ganga að
hefði samningar komist á við Gust-
avus Adolphus College. Kirkjufé-
lagið leggur til íslenzkan kennara
og borgar f af kaupi hans, en fær
aftur J af öllum þeim kenslulaun-
um, sem íslenzkir nemendur borga
skólanum; kostnaðurinn, sem við
þetta legst á kirkjufélagið eðaskóla-
sjóðinn, verður því eins lítill og
framast er unt að húast við. Og
svo eru ekki samningar gerðir nema
til eins árs til reynslu. Verði byrj-
unartilraun þessi þannig, að menn
verði óánægðir með hana, eða eitt-
hvað annað býðst, sem á.itlegra
þykir, þá er hægt að breyta til eftir
J árið.
Byrji kensla í haust í sambandi
I við Wesley College, með séra Friðrik
J. Bergmann sem kennara, þá er
| nú eftir að vita að hvað miklu
t leyti fólk vort notar hana. þangað
geta allir unglingar gengið—drengir
' og stúlkur — hvort heldur þeir eru
mikið eða lítið undirbúnir. þeir
geta náttúrlega haldið þar áfram
námi þangað til þeir útskrifast af
skólanum, eða sótt skólaun eitt eða
fleiri ár til þess að ná almennri
mentun.
Islenzkir unglingar hér nota
okki skólana eins mikið og æskilegt
væri. því hefir hingað til verlð um
kent, að þeir skólar, sem hér er
kostur á, sé ekki lúterskir. Með
þessu fyrirkomulagi kirkjufélagsins
er að voru áliti fullkomlega úr því
bætt. Nú ætti fjöldi íslenzkra ung-
menna að sækja Wesley College
næsta vetur ef séra F. J. B. verður
þar kennari. Og það vill nú svo
vel til, að það er óvanalega gott í
ári, 8vo bændunum ætti að vera
það létt og ánægjulegt að senda
börnin s'n.
Innan skamms verður almenn-
ingi gert kunnugt alt kenslunni
viðkomandi, bæði hverjar kenslu-
greiuarnar verða, h'/enær kenslan
byrjar, hvað hún kostar, hvað
langt skólaárið er, o.s.frv.
Beztu innflutnmga agent-
arnir.
Nýlega hefir því verið hreyft,
að æskilegt væri, að fá Dominion-
þingmennina frá austurfylkjunum
til þess að takast ferð á hendur
hingað vestur í því skyni að fá
réttari hugmynd um Manitoba, bæði
landkostina og alt hið mikla, sem
hér er búið að koma í framkvæmd-
ir nú á rúmum aldurfjórðungi. það
er búist við þvf, að gæti þetta orðið,
þá myndi ástandið hér og framtíðar-
horfurnar hafa þau áhrif á þing-
mennina, að enn þá rneira tillit yrði
framvegis tekið til Manitoba á
Ottawa þinginu hér eftir en hingað
til. það er búist við, að þetta hefði
meiri áhrif en allir þeir umboðs-
menn, sem um austur fylkin ferðast,
og öll þau rit um fylkið og lýsÍDg-
ar af því, sem breitt er út austur
frá.
Aldrei hefir innfiutningur Banda-
ríkjamanna til Manitoba verið jafn
mikill eða þeir sókst jafn mikið eft-
ir Manitoba landi eins og síðan Mr.
. Sifton kom þvf til leiðar, að leiðandi
j menn sunnan að ferðuðust hér um
íog skoðuðu sig um sjálfir. Nú er
svo komið, að á allra siðustu árum
hetír innflutningurinn þaðan verið
svo mikill, og svo mikið land hér
verið keypt af Bandaríkjamönnum,
j sem enn þá eru þar búsettir, að sum-
| um hér þykir jafnvel nóg um, eru
I hálft f hvoru hræddir um, að Banda-
ríkjamenn muni með þessu lagi ná
| hér yfirráðum og gera oss alla að
j Bandaríkjamönnum !! Vitaskuld
Ifta fáir þannig á málin; hinir eru
miklu fleiri, sem þykir vænt um að
fá sem allra flesta dugandi og góða
menn til Manitoba og vita þnð af
reynslunni, að allir, sem hiugað
flytja, hw ða i helzt scm þeir koma,
verða Canada-inenn í húð og hár
engu síður en þeir, sem hér eru
bornir og bainfæddir.
Væri unt að koma því til leiðar
að leiðandi memi frá íslandi gæti
átt kost á að ferðast hingað vestur
og dvelja hér í Manitoba og Norð-
vesturlandinu einn til tvo mánuði,
þá mundi slíkt verða til þess, að
fleiri landar vorir þar næði í lönd
þau, sem hér er enn að fá. Menn
þessir gæt’ ferðast um bygðir ís-
lendinga og bæina, þar sem íslend-
ingar eru fjölmennastir, og fengið
allar þær upplýsingar um landið,
efnahag manna, fólagsmál, o. s. frv.,
sem útheimtist til þess að geta sagt,
þegar heira keuiur, hvort íslending-
ar hafa skift um til betra eða ekki
við það að íiytja hingað, og hvort
þeir, sem heima eru, geri viturlega f
þvf að flytja vestur eða ekki. Eins
Og stendur veit fólkif ekki hverju
það á að trúa. og vér getum ekki
betur séð en það, sem hér er bent á,
sé eini vegurinn til þess að sýna
þeim hvað sannast er. þá kæmi
það fyrst verulega fram, hvort sann-
ara er, lýsing sú, er umboðsmenn
stjórnarinnar hafa gefið, eða bréfin
í þjóðólfi frá mönnum. sem einhverra
hluta vegna hafa komi.st á kant við
alt hold hér vestra og setla svo að
svala vonzku sinni me5 því að n'ta
alt niður.
Mundi ekki mega fá Canada-
stjórn til þess að gera eitthvað svip
að þessu fyrir landa vora heima á
Fróni?
1II.VM ÍSI AM>S.
2. Ágúst 1901.
(Lag: „Nortlur vit) helmsskaut" o.ft.frv.]
Fornhelga ættjörd! Úr framandi landi
flutt skal þér ylhýrt og sonarlegt mál.
Margt vid þig ávalt oss bindurþví bandi
að biðjum þér heilla með lífi og sál.
Ætíð þig, heimkynnið söngva og sagna,
synirnir muna, þótt lifi þér fjær.
Aldrei á tungunni þjóðkvæðin þagna
þau, sem í æskunni gerðust oss kær.
Svo fyrir ofmargra sjónum þú stendur
sem værir eyðisker hafjökli klætt,
börnin þín ómenni, ónýtar hendur,
ættir ei neitt, sem fær huga manns kætt.
Víst er það skylt þeirri vanþekking
eyðum,
verndum þitt dýrðlega minninga-safn;
athygli heimsins aðhverju því leiðum
heiðrað og víðfrægt sem geti þittnafn.
Jafnan þú sért oss í muna og miuni
meðan vér lifum, vor feðranna grund!
Hátíð vor minningu helguð er þinni,
hún er sem kallar oss 4 þennan fund.
Geymi þig alvaldur sjólanna sjóli,
sem að þig verndaði’ á aldanna braut,
Lifi þín börn í hans ljósi og skjóli
lýðfræga drotning við norðurheims-
skaut.
Hannes S. Blöndal.
Heimskringla og Mutuai
Reserve.
í síðasta blaði Hkr. er löng ritstjórn-
ar-grein með fyrirsðgninni: „Mutual
Reserve", og datt méríhug, aðþar hefði
þó sannarlega verið smíðaður ,,langur
skór á lítinn fót.“ Eg ætla alls ekki að
fara að svara greininni, nema þeirri á-
lyktun ritstjórans, þar sem hann er að
talá um, að þær ástæður, er félagi ðfæri
fyrir kröfum slnum, séu svo hneykslan-
legar, að „jafnvel Stefán Thorson hafi
ekki lyft penna til að verja þær.“
Fyrir nálægt tveimur árum síðan
ritaði eg greinar um Mut. Reserve gegn
árásum Hkr. á það félag, og svo aftur
nú fyrir fáum vikum síðan. Ástæðan
fyrir því, að eg ritaði þessar greínar var
sú, að eg áleit, að greinar,þær, sem birt-
ustí Hkr. (eftir ritstj ), gæti verið vill-
audi. Röksemdir þær, sem egframfærði,
hefir ritstj. Hkr. alls ekki reynt aðhrekja.
Vegna hvers? Vegna þess, að það var
ekki hægt. 1 greinum þeim, er eg ritaði,
hafði eg alls enga tilgátu um, af hvaða
hvötum ritstj. Hkr. ritaði áreitnings-
greinar sínar til Mut. Reserve. Eg rit-
aði greinar mínar að eins um málefnið,
og eg hélt, að eg hefði rétt til að vonast
eftir sömu kurteisi frá hans hálfu. En
i staðinn fyrir að svara greinum mínum
með röksemdum, slær ritstj. Hkr. því
út í siðasta blaði sínu, að það sé nægi-
leg sönnun fyrir því, að aðferð Mut. Re-
serve sé vond, að eg hafi ekki „lyft
penna“ til að verja hana. Það er auð-
vitað, að ritstj. Hkr. er að gefa i skyn
með svona lagaðri setning, að það hljóti
þó sannarlega að vera vondur málstaður,
sem eg vilji ekki verja—eg sé ekki svo
vandlátur. Þessi ónota sletta eru allar
röksemdir ritstj. Hkr. gegn greinum
minum. Jæja, það verður hver að
tjalda þvi sem til er,
Ástæðan fyrir því, að eg ekki „lyfti
penna” til að verja Mut. Reserve nú,
var sú, að eg áleit enga ástæðu til þess;
eg áleit, að greinar þær, sera birzt hafa
i tveinour síðustu blöðum Hkr., sé ekki
þess eðlis, að þær geti gert Mut. Reserve
neitt ógagn. Aðvörunarkápa sú, er
blað’ð klæddi sig í þegar það fór fyrst að
tala um Mut. Beserve, er nú farin að
rifna, svo að allir sjá í óhrein undir-
fötin.
Þetta er áslæðan fyrir því, að eg hef
ekki svarað slðustu greinum Hkr. um
Mut. Reserve.
Stephen Thorson.
,,Spyr sá ekki veit.“
Eg hafði gert ráð fyrir því, að þeir
meðlimir Mutual Reserve félagsins, er
sent höfðu Hkr: bréf frá fél. til þýðingar
og birtingar í blaðinu, hefði ekki haft
full not af bréfum á enskri tungu, og á-
leit því réttlátt gaguvart mönnunum að
útleggja bréfið og birta það fyrst Hkr.
nenti því ekki!! Út af því fann Hkr.
ástæðu til að spyrja mig í síðasta blaði,
er út kom 1. Ág, þ. á., hvers vegna fé-
lagið sendi ekki bréf til meðlima sinna,
sem þe:m sé skiljanlea:. Eg verð að
taka þetta eins og einfeldningur spyrji,
og þá um leið að gefa einfalt svar, með
tilsvarandi virðingu fyrir spyrjanda.

[820
gekk út að glugganuti til poss að hleypa inn dags-
birtunni. Eg lyfti upp glugganum til pess að geta
opnað hlerana, og skyldi eg pá ekki reka augun f
mjög grunsamlega lagaðan böggul & framdyra-stétt-
inni. Grunsamlega lagaðan, segi eg, pvf pó eg hafi
aldrei sjálf átt börn, pft hef eg lmft fyrir mörgum
króanum, o > svo gat eg mér þess óðara til, að ein-
hver óláusbjftlfinn hefði skilið eftir barnið sitt þarna
við dyrnar hjft mér. ,Guði sé lof,‘ sagði eg upphfttt
pó enginn væri nærstaddur, ,kannske hann hafi nú
bænheyrt mig.‘ Siðan hleypti eg mér í nóg föt til
pess að geta farið til dyr&nna, svo fór eg inn með
böggulinn, og pegar eg var búio að næla frá sjalinu,
viti menn, pá er barn par innan í. Lifandi barn,
skal eg segja yður, feitt og blómlegt og glóðheitt,
prátt fyrir pað pó frostið væri biturt.“
„Og var petta Lilian?“
„£>etta var Lily, og engin önnur. Eg opnaði
hjarta mitt fyrir henni strax fyrsta daginn, skal eg
segja yður, og upp frá peira degi hetír pað mest alt
tilheyrt henni, jafnvel pó hún kunni að efast um pað
núna upp á sfðkastið. En pað er nú drykkjuskapn
um að kenna, sem eg kannast \ið, að eg hef stund-
um gert mig seka f. En hvað á einmana ekkjuræfill
að gera, sem er f pröngum kringumst.æðum og altaf
prengir meira og meira að? £>að er nóg til að koma
dýrðling til að drekka vfgt vatn, pað segi eg satt.“
Hún ptirkaði burtu tftr með pilsfaldinum sínum,
sem hún fletti hiklaust upp um sig til pess, og Mit-
886
kom hérna. Hún er á Ifkum aldri nú eins og móðíf
hennar var pegar eg kyntist henni fyrst, og mér
fanst rétt eins og gamla vinkona mín stæði lifandi
frammi fyrir mér.“
„Er hún lfk henni að öðru leyti?“
„Hún hefir sömu hæfileika til að s^ngja og
dansa og pað er eins og hún sé fædd leikkona. Svo
hefir hún sama eftirláta, barnslega, blíðlynda geðs.
lagið. Dað hefir orðið henni til fulls efns og móður
hennar, er eg hrædd um. Dað dugar ekki fyrir
stúlkur I pessari spiltu veröld að vera of eftirgefan-
legar f ástamftlum.“
„Hafið pér nokkurntíma séð pennan MortOD,
sem hún & að vera gift?“
„Einmitt pað! Svo pað er pft Morton, sem hún
hefir felt ástarhug til, er pað svo? Jft, mikil ósköp,
eg hef séð hann, og eg ft honutn grfttt að gjalda; pað
var haLD, sem koin Lily til pess að fara frft mér og
búa ein sér. Eg skil nú hvernig & pví stóð. Hann
hefir viljað hafa hana nær sér, par sem eg gat síður
haft auga & henni. Detta er argasti bragðaiefur! Eg
hef aldrei haft mikið ftlit á manninum, og eg varaði
Lily við honum hvað eftir annað.“
„Rétt er nú pað! Svo ykkur Morton hefir pá
ekki pótt sérlega vænt hvoru um annað?“
„Dótt vænt hvoru um annað? I>að er nú sfður
eu svo. Eg hef æfinlega fyrirlitið hann, pað er af
mér að segja. Mér hefir aldrei geðjast hann frá pví
fyrsta; mér fanst hann aldrei vera allur par, sem
880
„Ög eg er yður hjartanlega 8atndÓaia,“ sagði
Mitchel, „slfkur maður ætti að finna til.“
„Ó, hann gerir paðl Verið pér öld ingis óhrædd*
ur. Og takið pér nú eftir! Haldið pér hann mundi
ekki finna neitt til núna ef hann fengi að vita pað,
sem pér hafið sagt mór? Lagði hann ekki óblessun
sfna yfir barnið, pegar hann spáði fyrir pví, að pað
mundi missa skfrlffi sitt? Og nú, pegar hún er upp
komin, kemur pá ekki pessi svfvirðilegi spádómur
fram á henni? Hvernig mundi honum falla að frétta
p»ð? Haon mætti vera meira en lftill mannhundur
brigði honum ekki við slfkar fróttir. En í rauninni
eru margir peirra reglulegir mannhundar, svo pað er
b&gt að tegja.“
„Haldið pér nú áfram sögu yðar, Mrs. Cooper.
Hvernig fór svo?“
„Ó, pá versnaði nú. Vinkona mín fór að grftta,
og hann akipaði henni að hætta pessu snökti/ Dft.
indis félegt orðbragð eða hitt pó heldur. Hún
reyndi að hætta að gr&ta, en gr&turinn branzt út,
hvernig sem hún reyndi að bæla hann niður, svo
hann talaði aftur til hennar ,Heyrðu mig!‘ sagði
hann, eg- kom hérna f kveld til pess að segja pér dá.
lftið, og eg get öldungis eins sagt pér pað nú eins
og sfðar. Dú sagðist ekkert hirða um heiminn ef eg
elskaði pig, Jæja, pú hefir nú mist af minni ást,
svo um hana er ekki framar að tals. I>ú varst einu
sinni frfð stúlka, en pú hefir grátið svo mikið upp &
síðkastið, að t&rin hafa pvogið allan fríðleikann 1