Lögberg - 10.10.1901, Blaðsíða 4

4
LÖGBEiiG, FIMTUDAGINN 10. OKTOBER 1901
LÖGBERGr.
er prefl <3 hvern flmtndaK af THE LÖGBERG
RINTING & PUBLISHING COM (lÖggiU), ad Cor.
Wlllhim Ave. og Nena Str. Winnipeg, Man. — Kost-
ar f2,00 um án<3 [á islandi 6kr.l. Borgist fyrir
fram, EinstÖk nr. 5c.
Pnbllehed every Thnreday by THE LÖQBERG
PRINTING ít PUBLISHING CO., [lncorporated], at
Cor William Ave fe Nena St„ Winnipeg, Man. —
Subecrlption price «S.OO per year, payable in ad-
vance. Single copiea 5c.
Business Manager: M. Paulson.
aUGLYSINGAR: Smá-auglýsingar i oltt ekifti 25c
fyrir 30 orð eða 1 þml. dálkslengdar, 75 cts- um
mánudinn. A stærri auglýsingnm um lengri
tíma, afsláttur efiir samnmgi.
BUSTAD \-SKIFTI kaupenda verður a<3 tilkynna
skriflega ög geta um íýrrverandibústað jafnfram
Utanáskripttil afgreidslustofu blaðsins er t
Tht Lagberg Printlng & Publishing Co.
P.O.Box 1292
Tel 221. WInnipeg,Man.
ytanáskripfttil rltstjórans trt
Editor liðfrberyr*
P -O.Box 1292,
Winnipeg, Man.
-— Samkvœmt landslögum er uppsögn kaupanda á
bladi ógild, nema hann sé skaldlaus, þegar hann seg
r upp.—Ef kaupandi,sem er í sknld vi<3 blaáid flytu
vtstferlum, án þess aó tilkynna heimilaskiptin, þá er
a<3 fyrir dómstólnnnm álitin sýnileg sönnumfyrir
prettvísum tilgangi.
— FIMTUDAGINN, 10. OKT. 1901 —
Jarnbrautarsamningar
Roblin-stjórnarlnnar.
N& era menn farnir að reka sig
á f>að, að basndunum < Manitoba ætlar
ekki að skfna sérlega mikið gott af
j&rnbraut.rsamningum Roblin-stjórn-
arinaar á þessu hausti. I>*ð er nú
komið 1 Ijös, að mót^pjrna fylkisbúa
ge rn samningunum var ekki ástæðu-
laui. Fjrsta syuishornið af því hvaða
h g hveitibændurcir tttu að hafa af
sanning pessum átti að koma fram í
þvf, að flutningsgjald undir hveiti
yrði fært niður um tvö cents undir
hver eitt hundrað pund 1. Október
1901. Nú er 1. Október 1901 korr-
inn og farinn og flutningsgjaldið hef-
.r ekki verið fært niður. Roblln
stjórnin hefir bleypt fjlkinu I dómr-
da '8 skuldasúpu, en petta, sem
lopað var í aðra hönd, lækkun &
flutningsgjaldi, reynist nú svikin ein-
tóm eins og roenn voru hræddir um.
£>egar Greenway-stjórnin kom
f>ví til leiðar, að Dauphin-brautin var
lögð og byrj&ð v&r á suðausturbraut-
inn, {>& ábyrgðist hún skuldabréf upp
& $8,000 doll&ra á miluna frá bænum
Gladstone norðvestur að fylkistak-
mörkunum og frá Winnipeg austur
til Rainy River, ennfremur frá vestur
takmörkum fylkisins norðvestur til
Saskatchewan. Sem trygging fyrir
ábyrgð á skuldabiéfum fyrir f>ær 35
mflur, sem austan fylkitins lágu, tók
Greenway s^jórnin skuld&bréf félags-
ins; og sem trygging fyrir pann hluta
brautarinnar, sem leggjast átti vestan
fylkisins átti hún at fá einn priðja af
járnbrautarlandi félagsins, og auk
pess fékk hún að velja 250,000 ekrur
af landi til pess að bæta fylkinu upp
tjón pað, sem Norquay-stjórnin bak-
aði pví með gömlu Hudson’s flóa
járnbrautarsamningunum. l>að voru
ails 500 mílur, sem Greenvay-stjórn-
in lofaði pannig að ábyrgjast skulda-
bréf fyrir.
£>essir samningar Greenway-
stjórnarinnar póttu afturhaldsmönn-
um ópolandi. I>eir máttu ekki til
pess hugsa að svona væri farið með
almenningsfé. „Komið okkur til
valda“, sögðu peir, „og pá skulu járn-
brautarfélögin ekkert fá“. I>eir lof-
uðu pvf, að ef félögin ekki vildu
leggja brautir án styrks, pá skyldi
fylkið byggja sínar eigin brautir.
M&ður ekyldi halda eftir alt, sem
búið var að segja Greenw&y-stjórn-
inni til lasts fyrir að hafa ábyrgst
járnbrautarfélaginu $8,000 á míluna,
að n/ja fylkisstjórnin gerði sig ekki
seka f hinu sama, og pvf sfður öðru
verra. t>eir, sem nokkura trú höfðu
á loforðum afturhaldsflokksins ogekki
pektu leiðtoga hans, gerðn lér œjög
góðar vonir um að járnbrautarmál
fylkisins kæmist i miklu betra horf.
£>eir gengu út frá pví, sem nokkuru
algerlega sjálfsögðu, að ekki eitt ein-
asta cent af almenningsfé gengi fram-
ar til járnbrautarfélaga, og peirgerðu
sér allmiklar vonir um, að mest allar
járnbrautir innan fylkisins yrðu innan
skamms fylkiseign. I>að gekk meira
að segja sú saga um vissan mann f
einni íslenzku bygðinni,að hann hefði
átt að stinga pví að kunningja sfnum
rétt eftir fylkiskosnÍDgarnar sfðustu,
að pegar fylkið væri búið að eignast
járnbrautiruar, pá mundi sig ekki
kosta mikið að bregða sór til Winni-
peg.
I>að datt pess vegna fremur ofan
yfir vini Mr. Roblins pegar hann, f
stað pess að framfylgja loforðum
flokks sfns og leggja ekki fé fr&m til
járnbrautarfélaga, bætir $2,000 við
pá $8,000, sem Greenway-stjórnin
hafði ábyrgst járnbrautarfóíaginu á
hverja mílu. I>essi upphæð, sem Mr.
Rolslin bætir pannig við, er ein miljón
dollars. £>essari upphæð var harð-
lega mótmælt. Menn um pvert og
endilangt fylkið létu til sín heyra og
báðu stjórnina að gera sig ekki seka
í slfkri óhæfu að ausa pannig út al
menningsfé a'gerlega að ópörfu.
Margir leiðandi menn úr flokki aftur-
haldsmanna sendu ávarp til stjóm-
arinnar um að hrapa ekki um of að
járnbrautarsamningunum. í ávarp-
inu stóð petta, viðvíkjandi hinni á-
minstu $2,000 viðbót á mfluna:
„Þíð parf útsk/ringar við hvers
vegna $2,000 skuldbinding er bætt
á fylkið fyrir hverja mflu af braut
peirri, sem pað áður hefir ábyrgst
upphæðir fyrir. I>að lítur út fyrir,
að upybásð sú sé ekkert annað en
blátt áfram gjöf handa peim -Mac-
Keczie & Mann“.
Mr. Roblin tók áskorun vina
sinna til umræðu á pinginu, og grein
peirri, sem hér er tilfærð um $2,000
viðbótina, svaraði hanrv pannig, að
járnbrautarfélagið shuldbindi sig til
að verja hverju centi af viðbót pess-
ari fyrir flutnings&höld á brautina,
sem samkvæmt samning ætti að verða
fullgerð alla leið frá Winnipeg til
Port Arthur 1. Okróber 1901. I>að
lftur fremur út fyrir, að pessari $2,000
viðbót, sem s&mt&ls gerir $1,000,000,
hafi verið varið til einhvers annars,
og að tilgáta vina Roblins hafi kann-
ske ekki verið svo fjarri sanni.
*
* *
á.fturhaldsmenn urðu ofan á við
slðustu kosningar meðal annars vegna
pess peir lofuðu að styrkja ekki jirn-
brautarfélög eins og Greenway-stjórn-
in hefði gert. I>egar peir eru komn-
ir til valda, komast peir að peirri nið-
urstöðu, að Greenway-stjórnin hafi
ekki styrkt járnbrautarfélögin nógu
mikið og láta pau fá $1,000,000 f
uppbót.
Afturhaldsmenn urðu ofan á við
sfðustu fylkiskosningar meðal annars
vegna pess peir lofuðu að vera spar-
samari en Greenway-stjórnin. Eftir
að peir voru búnir að vera eitt ein-
asta ár við völdin, var tekjuhallinn
orðinn $180,000.
Afturhaldsmenn urðu efan á við
sfðustu fylkiskosningar meðal annars
vegna pess peir lofuðu að leggja
enga tekjuskatta á fylkisbúa. I>eg-
ar peir eru komnir til valda, hækka
peir útgjöld manna um $115,156.15.
I>að lftur út fyrir, að Roblin-
stjórnin geri sér sérstakt far um að
svfkja öll sfn loforð og breyta pvert
á móti hverju einasta atriði f stefnu-
skrá aftuihaldsflokksins.
J>ínglok á Islándi.
Eins og áður hefir verið sagt frá,
var alpingi á íslandi slitið 26. Ágúst,
og birtum vér á öðrum stað hór I
blaðinu ávarp efri deildar til kon-
ungs.
í ávarpinu kemur fram vilji
meirihlutans á pinginu, og eru mikl-
ar líkur til að p&ð fái góða áheym,
sérstaklega vegna pess, að sá flokkur,
sem að undanfömu hefir verið íslend-
ingum vinveittur og haldið taum
peirra, er nú við völdin 1 Danmörk,
og ank pess eru réttarbætur pær, sem
fram á er farið, mjög vægar og sann-
gjarnar.
Meirihlutinn á piogi hefir f petta
sinn sýnt lofsvert samheldi og dugn-
að, pví peir áttu við mjög mikla mót-
spyrnu að strfða, sérstaklega frá
hendi landshöfðingja, sem stjórnar-
bótar-frumvarpinu var mjög mótfall-
inn og reyndi pví á /msan hátt að ó-
nýta Málið og draga kj&rkinn úr
pingmönnum með pví að Begja, að
frumvarpið næði ekki sampykt ís-
landsráðgjafans.
Ea strfðinu er enn ekki lokið.
Nú verðnr pingið væntanlega leyst
upp og stofnað til nýrra kosninga.
t>4 byrjar stríðið fyrir alvöru. Við
pær kosningar skiftist pjóðin vænt.
anlega f tvo flokka, annan með stjórn-
arbótinni og hinn á móti henni, og
má telja víst að sótt verði af kappi
frá báðnm hliðum. Er svo að sjá,
aem stjórnarbótarmenn kvfði næ>ta
pingi mest vegna afstöðu landthöfð-
ingja. AÖal-málgagn stjórnarbólar-
manna, ísafold, leggur pví mikla á.
herzlu á pað, að stjórnin skipi nú
pegar sérstakan ráðgjafa fyrir ísland,
sem samið geti við aukapingið næsta
sumar um stjórnarmálið, og pykir
nyja stjórnin ekki breyta sanngjarn-
lega við pjóðina sé pví neitað. Meðal
annars farast blaðinu pannig orð:
„Sannleikurinn er sá, að með
engu móti verður sagt, að sanngjarn-
lega só við oss breytt af hinni nýju
stjórn, svo framarlega sem vér eigum
enn að semja um málið á sama hátt
og að undanförnu. I>að verður naum-
ast talið sæmilegt, að neyða oss til að
semja við landshöfðingja einan,mann,
sem aldrei getur svarað með neinni
vissu um vilja stjórnarinnar, ef nokk-
ur vafaatriði koma upp, pó að hann
vildi pað, sem hann ekki vill, mann,
sem vitanlega hefír alt af róið öllum
árum að pvl að samningar tækjust
ekki, og samt sem áður lýst yfir pvf,
að pað væri barnaskapur að semja
ekki, mann, sem afsegir f pinginu f
sumar að koma með nokkurar breyt-
ÍDgartillögur við málið í pví skyni að
gera pað aðgengilegt fyrir stjórnina,
en talar svo á næsta pingi á undan,
sem hann vildi fyiir hvern mun aö
málið næði fram að ganga. I>að
væri gabb og hneyksli, að serda
pinginu enn slfkan mann einan til
samninga nm pað stórmál landsins,
sem öll pess velferðarmál standa að
meira eða minna leyti í sambandi
við.“
Ekki verður annað sagt, en
minnihluta flokkurinn hafi einnig
s^nt dugnað á pingi, enda stóðu peir
að pví leyti betur að vfgi, að landa-
höfðingi veitti poim lið. Strax 1
pinglok sendi sá flokkur tvo menn úr
liði sínu, Tryggva Gunnarsaon banka*
stjóra og Hannes H&fstein syslumann,
til Khafnar til pess að andmæla
stjórnarbótinni. Sendinefnd pessi
og ymislegt, sem gerðist eða reynt
var að gera á pÍDginu frá hálfu minni-
hlutans, synir pað, að íslenzkir ping.
menn eru ekki búnir að læra pá list
að beygja s:g undir meirihluta.
atkvæði pings. Það fer undur illa á
pvf, að minnihluti pingmanna fari
fram á pað við stjórnina að taka ekki
sampyktir pingsins til greina; slíkt
hlytur að r/ra álit stjórnarinnar á
pingi og pjóð, sem ekki er pó
gustuk.
Annað Dreyfus-mál.
Fyrir tveimur árum sfðan lótu
herforingjar I>jóðverja eindregna á-
nægju sfua 1 ljósi yfir pvl, að mál
Alfreds Dreyfus kafteins ætti að
verða rannaakað að nýju. X>eir lótu
pað óspart á sór heyra, að jafn stór-
koatleg ályfgi, jafn illmannlegt sam-
særi, jafn fyrirlitlegt ráðabrugg til
pess að koma sakl&usum manni i
snöruna og steypa honum í ógæfu,
hefði hvergi getað komið fyrir ann-
ars staðar en f her Frakka.
Nú hefir komið upp mál á I>ýzka.
landi, sem í sjálfu sór er lftið eða
ekkert betra en Dreyfus málið, og er
enda f /msum blððum kallað „annað
Dreyfus mál.“ Undirflokksforingi
var kærður fyrir að bafa skotið yfir-
foringja sinn í hernum, og var málið
rannsakað samkvæmt borgaralegum
lögum. Almennur grunur lók á pvi
að maðurinn væri saklaus, enda feng-
ust engar sannanir gegn honum, svo
hann var dæmdur sýkn. Fleiri her-
10
Henni fanst eins og nýtt tímabil væri aS renna
upp í lífi bróSur sfns.
„Hvernig lízt þór á þaS, systir góö?“ sagði
drengurinn, o*g hallaSi höfðinu upp að öxlinni á
henni. Hún kysti á hárið á kollinum á honum og
lagði svo kinnina á sér við það. „þetta er ekki
nákvæmléga það, sem eg hefði helzt viljað, að þú
fengir að gera, góði minn“, sagði hún, og starði
hugsandi inn í eldinn, „og ekki það, sem eg hafði
gert mér vonir um, en“ (hún hugsaði til þess, sem
drengurinn hafði sagt, og vissi um ótrú föðursins
á honum) „ef til vill er þetta það bezta, í bráðina
að minsta kosti. það er nógur tíminn fyrir þig þó
þú breytir til.'* þau sátu stundarkorn, og þögðu
bæði. Drenguriun hreiðraði höfuðið á sér ofurlít-
ið þéttara undir vanga hennar. „Systir góð“, sagði
hann, „ef ailir væru líkir þór, þá ímynda eg mór, að
ekki yrði mikið af mötlæti í heiminum“, það hert-
ist vitund á faðmlögum hennar um hslsinn á hon-
um. „Eg er hrædd um“, sagði hún, „að eg þekki
sjálfa mig betur en þú, góði minn. það er létt að
elska þá, sem við elskum1', og ofurlítill rakur blett-
ur kom í hárið á honum.
1»
lagninguna, — „vantar upp á peningana?" spurði
hann, og lagði handlegginn ofan & blaðið.
„Já, herra minn.“
„Ja, hórna“, sagði fjárgæzlumaðurinn, og fór
aftur yfir blaðið, „og byrjar í Desembermánuði."
„Já, herra minn.“
„því hefir þú ekki sagt mér frá þessu fyrri?"
sagði fjárgæzlumaðurinn í alvarlegum róm, og leit
harðneskjulega á gjaldkerann ofan við gleraug-
un sín.
„Eg hef altaf ætlað að gera það, en það
hefir dregist svona. Eg heí' ekki getað skilið
í, hvernig á þessu stæði. þetta hefir komið fyrir
svona hvað eftir annað; stundum hafa heilar vik-
urnar liðið á milli, og eg hélt því öðruhvoru að
þetta væri að hætta, og—“
Fjárgæzlumaðurinn hristi höfuðið. „þú hefð-
ir átt að segja mór frá þessu strax eftir að þú sann-
færðist um, að þetta stafaði af einhverju öðru en
þinni eigin yfirsjón/1 sagði hann. ,.þú hefðir að
minsta kosti á þann hátt leyst sjálfan þig úr vanda,
sem eg skil ekkert í hvers vegna þú hefir viljað
hleypa þér í. Undir kringumstæðunum hlýt eg að
láta þig borga þessa upphæð", hætti hann við, „og
hór eftir ætlast eg til, að þú látir mig tafarlaust
vita, ef nokkuð svipað kemur fyrir“.
„Nú, jæja“, sagði gjaldkerinu, og beitájaxl-
inn. „En þegar eg ber allan skaðann, er þá nauð-
14
komu, og þó faust honum einu sinni eða tvisvar, aö
viss atriði benda til þess, að velvild hennar til sín
mundi vera annars éðlis. Hann langaði til aö
vita um hugsanir hennar, og þó þorði hann ekki
sö vita það. Yfirstandandi tíminn var honum svo
unaðsríkur, að hann forðaðist að hugsa um
ókomna tímann.
V.
það, að nýr þjónn kom i Franklin-bankann,
var ekki nægilega stór atburður til þess að banka-
þjónarnir gæfi þvl neinn sórlegan gaum. Gjald-
kerinn tók brosandi í hendina á nýkomna drengn-
um og vonaði, að honum fólli vel vinnan, og hélt
svo áfram að búa sig undir dagsverkið. Drengur-
inn, sem i burtu ætlaði af bankanum, átti að vera
einn cða tvo daga eftir að hróðir Helenu kæmi til
þess að sýna honum hvað hann ætti að starfa. Frá
því fyrst, að gjaldkerinn byrjaði að leggja leiðir
sínar í hús Samnó gamla, hafði hann öðru hvoru
rekist þar á Karl, en ekki tekist að komast í neicn
kunningsskap við hann. Karl hafði frá upphafi
fremur sneitt hjí gjaldkeranum með ólund, og svg