Lögberg - 10.04.1902, Side 2

2
LÖGBERG, 10. APRÍL 1902.
Ættjarðarástin í kvæðum
Jónasar Hallgrímssonar
Erindi flutt á stúdentafélags-samkomu
í Winnipeg, 20. Jan., 1902.
EETIR
STEFÁN GUTTORMSSON.
(Niðurl.)
Fornöld íflands stendur Jónasi
sk/rt fyrir hugskotssjðnum. Hann
m&lar hana með skýrum og fögrum
dráttum í kvseðum sinum. Og nsest-
um f>ví í hvertsinn, er fornöid Islands
verður honum að yrkisefni, kemur
hann með nútfðinafram & sjónarsvið
ið til samanburðar. Tilgangurinn er
auðvitað sá, að sýna hverjfr mttlerar
íslendingar séu orðnir, t>annig vill
hann kveikja í brjóstum lacda sinna
„gófugan metnað1 að vera eigi eftir-
bátar fyrirrennara sinna. Á pessum
anda hefir snemma borið hjá Jónasi.
t>anuig kemst bann að orði í kvæðinu
„Nótt og morgun,“ sem er eitt af
fyrstu kvæðum hans:
,,Hún kvað margt um horfinn þjððaranda
hreystibrest og kveifarlíf og neyð.“
En skýrast kemur þetta fram f
kvæðinu „ísland“. l>ar byrjar hann
með f>ví að spyrja:
,,ísland! farsælda-frón
og hagsælda hrimhvíta móðir !
Hvar er þín fornaldar-frægð,
frelsið og manndáðin bezt?“
S 'O kemur bann með mikilfenglega
l/sing á fornöld íslands, og er par 1
f>3tta erindi:
„Landið var fagurt og frítt,
og fannhvítir jðklanna tindar,
liimininn helður og blár,
hafið var skínandi bjart.“
Svo heldur hann áfram,og dregur f ör-
fáum dráttum glöggva mycd af land-
n&ni, lffeinisháttum og alþingi Is-
leudinga hinna fornu. t>egar hann er
nú búinn a? gera lesandann hugfang-
inu af fornöldinci.þá endurteknr hann
náttúrulýsinguna, sem er grunnur
mál verksios, með næstum pví óbreytt
um orðum, pannig:
..Landið er fagurt og frítt,
og fannhvítir jöklanna tindar,
himininn heiður og blár,
hafið er skínandi bjart.“
S/o sýnir hann, hversu nútíðar f>jóð-
lif íslendinga stingur í stúf við feg-
urð landsins sjálfs, eins og ljót mynd
sómir sér illa á fallegum grunni. Með
pví móti, að hafa þannig náttúrufeg-
urð landsins fyrir miliilið í saman-
burðinum á fornöld og nútfð, eykst
skáldlegt gildi kvæðisins, sem er
snildarverk f sinni röð, stórkostlega.
Pessi samanburður kemur lfka
fram f enda kvæðisins „Gunnars-
hólmi,“ f>ar sen. skáldið kemst svo að
orði:
„Flúinn er dvergur, dáin hamra tröll,
dauft er í sveitum, hnípin þjöð í vanda.“
Sömuleiðis f gamanvísunni „Aldar-
háttur,“ sem er þannig:
„Hingað gekk hetja unga
heiða um brattar leiðir,
fanna mundar að finna
fríða grund í hríð stundum;
nú ræðst enginn á engi
(í ástarbáli fyr sálast),
styttubands storð að liitta,
stýrir priks yfir mýri.“
í erfiljóðum Jónasar kemur ætt-
jarðarást hans einna glöggvast fram.
Yrki hann erfiljóð eftir vini sína, sem
honum voru hjartfólgnir, ber minna
f þessum kvæðum á söknuði hans
sjálfs, en á harmatölum yfir tjóni f>ví,
er landið hafi beðið við fráfall þessara
manna. t>essu til sönnunar vil eg
benda á kvæðið „Tómas Sæmunds
son“, f>ar sem petta stendur í.
,,En þá fósturfoldin hans!
Hvi vill drottinn dýrðarrfkur
duftinu varpi jafnskjótt slíkur
andi hennar mesta manns?“
I kvæðinu „Bjarni Thorarensen“
kemst hann svo að oiði:
,,Nú reykar harmur í húsum
og hrygð á þjóðbrautum."
Og í kvæðinu „Jón Sighvatsson'*, far-
ast honum þannig orð:
„Menjar skulu merkis-
manns hins frábæra
lifa og blómgast
. í landi voru."
í n&nu sambandi við þetta, er
f>að einkenni Jónasar, að hugur hans
bneigist mest að f>eim möanum, sem
s'arf ið hafa að velfarð íslands af ó-
eigingjörnum hvötum. Dannig verð-
ur hjá honum persóna Eggerts Ólafs-
sonar, pjóðvinarins mikla, þunga-
miðja kvæðisins „Hulduljóð.“ Sk&ld-
ið lætur Eggert rísa upp frá dauðum,
og skygnast um f mannheinni á landi
pví, er hann unni og starfaði fyrir.
Pannig fer skáldið að pví, að sýna
pjóðinni ófullkomleika hennar og
graFa. Ekki með pví, að vera sífelt að
núa henni um nasir, hversu hún sé lft-
ilsigld og f&kunnanJi; heldur með því
að s-ýna henni fyrirmyndir. Sk&ldið
festir atbygli l?senda sinna á dygðum
og sálsrgöfgi mikilla mauua; flytur þá
upp á háfjöll f andans heimi, og ger-
ir pá svo hugfangna af hinum fögru
myndun, er við þeim blasa, að peir
gleyma um stund sj&lfum sér og sam-
tíð sinni. Lætur hann pá síðan skygn-
ast af hæðum þessura heim til átthag-
anna, og inn í instu fylgsni sálar
sinnar. V:ð petta koma gallarnir
skýrast og átakanlegast í ljós, og ein-
lægur framfarahugur vaknar. í pessu
kvæði dregur skáldið upp svo tilkomu-
mikla my-id af Eggert Ólafssyni, að
alt annað gleymist meðan maður virð-
ir haoa fyrir sér. Til skýringar vil
eg tilfæra petta erindi:
„Sjáðu! enn lengra svífar fram um völlu
svásúðleg mynd úr ungum blómareit.
Sterkur og frjáls, og fríður enn að öllu
Eggert að skoða gengur bygða sveit.
Hann fer að sjá, hve lífi nú á láði
lýðurinn uni, sá er mest hann þráði."
Ekkert vonleysisvfl á sér stað í
kvæðum Jónasar; engin vantrú á
framtfð landsins. Heldur pvert &
móti, bjartsýni og tröilatrú & viðreisn
pjóðarinnar, er eitt af einkennum
kvæða hans. Letta kemur einna ber-
legast fram f kvæðinu „Séra t>orsteinn
Helga8on.“ Eftirfylgjandi erindi
leyfi eg mér að tilfæra:
„Veit þá engi, að eyjan hvíta
átt hefir daga, þá er fagur
frelsisröðull á fjöll og hálsa
fagurleiftrandi geislum steypti;
veit þá engi, að oss fyrir löngu
aldir stofnuðu bölið kalda,
frægðinni sviftu, framann heftu
svo föðurláð vort er orðið að háði.“
„Veit þá engi, að eyjan hvita
á sér enn vor, ef fólkið þorir
guði að treýsta, hlekki að hrista,
hlýða réttu, góðs að bíða;
fagur er dalur.og fýllist skógi
og frjálsir menn, þegar aldir renna.
Skáldið hnígur og margir í moldu
með honum búa, en þessu trúið!“
I>jóðernistilfinning Jónasar kem-
ur og skýrt fram f kvæðinu „Kveðja
og pökk íslendinga til Alberts Thor-
waldsen.“ l>að eitt, að Thoiwaldsen
var af fslenzku bergi brotinn, á ef til
vill meiri pátt en nokkuð annað f pvf,
að gera hann að eins konar hálfguð f
augum Jónasar. Jónasi faraat meðal
annars þannig orð:
„Ó að þú mættir
augum leiða
landið háa
og Ijósbeltaða
þar sem um grænar
grundir líða
elfur ísbláar
að ægi fram.
* * *
Mundi þá'hinn mikli
mögur Þorvaldar
kynland sitt kenna
og karlmannlegt þykja;
tign býr á tindum,
en traust í bjðrgum,
fegurð í fjalldölum,
en í fo8sum afl.“
En laus er Jónas við öfgar. Og
að kvæði hans, eins langt og pau ná,
séu hin rétta skuggsjá tilfinninga lians,
um það efast eigi nokkur. t>ví hrein-
skilnin lýsir sér alls staðar. Kvæði hans
öll eru blátt áfram. Til dæmis f kvæð-
inu „Gunnarshólmi“ segir hann:
,.En Gunnar vildi heldur bíða hel,
en horfinn vera fósturjarðar-ströndum.11
Hvað getur verið l&tlausara en petta,
og þó um leið suo árifamikið? Og er
hægt að finna margt meira bl&tt áfram
en petta „íslands minni“ Jónasar.
„ Þið þekkið fold með blíðri brá
og bláum tindi fjalla,
og svanahljómi, silungsá
og sælu blómi valla,
og bröttum fossi, hjörtum sjá
og breiðum jökulskalla —
drjúpi’ hana blessum drotins, á
um daga heimsins alla!“
Eg vil leyfa mér að regja, að þetta
erindi muni vera við lfði pegar heill
hópur af tilgerðarmeiri íslandskvæð-
um er undir lok liðinn.
Áður en eg lyki pessum fáu orð-
um mfnum um „skáldið góða,“ hafði
mér hugkvæmst, að beina orðum mfn-
um sérstvklega að okkur, Vestmönn-
um. En mér vefst tunga um tönn. Og
fig þagna. t>ví skáldið (heyrið pér
ekki?) talar e n til hvers og eins af
oss, úr giöf sinni, svofeldam orðum:
,, Veit þá engi, að eyjan hvíta
átt hefir sonu fremri vonurn —
hugðu þeir mest á fremd og frægðir,
fríðir og ungir hnigu í stríði;
-----Og góður sonum getureiséna
göfga móðir með köldu blóði
viðjum reyrða og meiðslum marða
marglega þjáða, og fá ei bjargað."
Heilsan a vorin.
NÁTTÓRA.N ÞARFNAST AÐSTOÐAR UM
VOBMÁNUÐINA.
Aðstoðar til pess að buitcýma óheil-
næmum efnum er hafa safnast
saman ura vetrarmánuðina. t>að
ætti ekki að brúka hreinsandi
meðöl. Hressingarlyf á hér bezt
' við.
í hérlendu lopts'agi eru margar
ástæður til pess að fólki finst pað ekki
vera mcð eðidegri heilsu og fjöri á
vorin. Helzta ástæðan er, ef til vill
innivera fólks tíuiuouin saraan í loft-
lilum skrifstofum, verksmiðjum og
húsum um vetrarmánuðiaa. Ef tií-
vill finst pér pú ekki vera virkilega
veikur, en þér finst pú verða preyttur
eftir litla áreynslu, eða ef til vill er
matarlystia misjöfn, eða litlar bólur
ájhörundið, sem sýnir að bfóðið er
ekki eins hreint og pað ætti að vera.
Ef þannig er ástatt fyrir pér, pá
hei r.ta, ekki einungis llfspægindi þln
heldur og líkamsheilaa pln að pú taf-
arlaust leitist við að hreinss burt úr
blóðinu óhreinindl pau, sem eru vald-
andi passu ástandi plnu. I>ú parft
að fé hressanpi lof, sem styrkir taug-
arnar og endurnýjar alla likamsbygg-
inguna. Dr. WUliam’s Pink Piils for
Pale People fnllnægja péísum pöif-
um betur en nokknrt acnað meðal.
pdssar pillvr eru styrkjandi án pess
að pær veiki líkamann, eins og hreins-
audi meðöl gera. Nattúran parfnast
ekki neinna slórkostlegra verkana &
voiin, heldur einungis hjá'par til pess
að kasta i burtu óheilnæmum efnum,
semhafa safnast saman um veturinn,
og pannig hressa og styrkja sérhvert
lifiæri, svo llkaminn verði hraustur
°g styrkur. Allir — ungir og gaml-
ir — ættu að nota Dr. William’s Pink
Pills á vorin. Ekkert meðal kemur
yður að jafn miklu gagni. Mr. Jam-
es Salmon, póstafgreiðslumaður í Sal-
mon Creek, N. B., segir svo frá: —
„Síðastliðið vor var eg mjög lasinn.
Eg var m&ttlitill, hafði stundum svima
og mér fanst eg alt af vera preyttur.
Eg hafði slæma matarlyst og var að
leggja af. Eg reyndi ýmiskonar með-
öl, en ekkert peira kom mér að haldi,
pangað til eg fór að brúka Dr. Will-
iam’s Pink Pills, eg áeinar öskjur
af peim geröu mig svo að mér fanst,
eg vera nýr maður. Eg rildi ráð-
leggja öllum, sem eru léraagna og
og pjakaðir að brúka Dr. Williarh’s
Pink Pills“. Dr. Willim’s Pink Filis
eru einnig ágætismeðal við ölium
sjúkdómum sem stafa af efnislitlu,
punnu vatnsmiklu blóði eða veikluð-
um taugum. Takið ekki neitt í stað-
inn fyrir þessar piliur, pað er tíma-
eyðsla og hættuspil fyrir yður að gera
pab. Fullvissið yður uin að nafnið
Dr. William’s Pink Pxlls for Pale
People, með fullum stöfum á umbúð-
unum um sérhverjar öskjur. t>ær eru
seldar & öllum lyfjabúðum, eða verða
sendar frftt með pósti & 50 cent askjan
eðaö öskjur & $2,50 ef skrifað ereftir
peim til Dr. Wiiliam’s Medicine
Co., Brockville, Ont.
rOKUÐUM TILBOÐUM, stíluðam til undirskrif-
J aðs or köljuð ..Tenders for Court House, York-
ton, N, W. T.“, verður veitt móttaka á skrifstofu
þcssari þangað til á lauyai daginn, 19. April 1902,
um að byggja Court House í Yorkton, N. W. T.
Uppdrættir ok reglugerð eru til sýnis, og geta
menn veitt sór það ineð því að snúa s^r til deildar
þessarar OR til Post Office Yorkton, N. W. T.
beir, sem tilboð ætla að senda, eru hér með
látnir vita, að þau verða ekki tekin til greina nema
þau séu gefð á þar til ætluð eyðublöð og undirrituð
með bjóðandans rétta nafni.
Hverju tilboði verður að fylgja viðurkend banka-
ávísun á löggiltan banka stíluð til the Honourable
the Minister of Public Works, er hljóði upp á, sem
svarar tíu af hundraði (10 p.c.) af upphæð tilboðsins.
Bíóðandi fyrirgerir tilkalli til þess ef hann neitar að
vinna verkið eftir að honum hefir verið veitt það eða
fullgerir það ekki samkvæmt samuingi. Se tilboð-
inu hafnað, þá verður ávísunin endursend. —
— Stjórnardeildin skuldbindur sig ekki til þess
að taka lægsta boði eða neinu þeirra.
Samkvæint skipan
FRED. GÉLINAS,
Secretary.
Department of Public Works,
Ottawa 24th March 1902.
Fréttablöð, sem birta þessa auglýsing án heirn-
jldar frá stjóniaideildinni, fá enga borgun fyrir slíkt.
ANDTEPPA
LÆKNUD
ÓKEYPIS.
ASTMAI.EXE gefnr fljétann
og læknar algerlega í öl!
uni tilfelluiii.
Sent alveg ókeypis et beðið er um
það á póstspjaldi.
KITID NÖFN YDAR GREINILEGAOO IIKI MIL
gefur fróunn á augnabragði jafnvel í
verstu tilfellum, Það læknar þó öll ónn-
ur meðöl bregðist.
Sóra C. F. Wells frá Viila Ridge, 111.
segir: „Glasið af Asthmalene er eg pant-
aði til reynslu, kom með góðum skilum.
Eg heli ekki orð yfir hvað cg er þakklát-
ur fyrir hvað )>að hefir gert mér gott. Eg
var fangi hlekkjaður viiS rotnandi kverk-
ar og háls og andarteppu 5 tíu ár. Eg sá
auglýsing yðar um meðal við þessum
voðalega kveljandi sjúkdómi, andarteppu
og hélt að því mundi hælt um of. en á-
Jyktaði þó að reyna Jað.
Mér til mestu undrunar hafði þessi
tilr be u áhrif. Sendið mór flösku
af fuilri stærð.
Séra DR. MORRIS WEOHSLER,
prestur Bnai Israel safnaðar.
New York, 3. Jan, 1901.
Drs. Taft Bros Medicine Co.
Herrar minir: Asthmalene yðar er
ágætt meðal við andarteppu og árlegu
kvefl og það léttir allar þrautir, sem eru
samfara andarteppu. Áhrif þess eru fá-
gæt og undraverð. Eftir aö hafa rann-
sakað og sundurliðað Asthraaiene, þá
getum vér sagt að þai inniheldur ekkert
opium, morphine, chioroform eða ether.
Séra Dr. Morris Wechsler.
Avon Springs, N. Y. 1. Feb. 1901.
Dr. Taft Bros. Medicine Co.
H errar mínir: Eg skrifa þetta vottorð
því eg finn það skyldu mína, af því eg heíl
reynt þann undra kraft, sem Asthmalene
yðar til að lækna andarteppu hefir. Kon-
an mín hefir þjáðst af krampakendri and-
arteppu í síðastliðin 12 ár. Eftir að hafa
reynt allt, sem eg gat og margir aðrir
læknar, þá af hendingu sá eg nafn yðar á
gluggum í 130. stræti í N«w York, Eg
íékk mér samstunðis flösku af Asthma-
lene. Konan mín fór fyrst að taka það
inn um fyrsta Nóvemper. Eg tók brátt
eftir virkilegum bata, og legar hún var
búin með eina flösku hafði andarteppan
horfið og hún var alheil. Eg get þvi með
fyllsta rétti mælt fram með meðalinu við
alla sem þjást ai þessum hryggilega sjúk-
dóm.
Yfar með virðingu,
O. D. Phe'ps, M. D.
* 5. Feb. 19C1.
Dr. Taft Bros. Medicine Co.
Ilerrar mínir: Eg þjáðist af andar-
teppu í 22 ár. Eg hefi reynt ýmsa læknis-
dóma en alla árangurslaust. Eg varð var
við auglýsing yðar og t'ékk mcr eina llösku
til reynslu. Mér iétti óðara. Síðati hefi
eg keypt flösku af f ullri stærð, og er mjög
þakklátur, Eg hefi fjögur börn í fjöl-
skyldu og gat ekki unnið í sex ár. Eg
hefi nú beztu heiisu og gegui störfum
inínum dagloga. Þér memð nota þetta
voltorð hver iig se , þév viljið.
Heiuiili 235 Rivington Str.
S. Raphael,
67 East I29th str. New York Clty.
CJlas til rcyns ókcypis cf skrifaó
cr eftir )>>í.
Euginu dráttur, Skrifið nú þegar til
Dr. Tafí Bros Medicine Co
79 East 130th str. N. Y. City.
# Selt 1 öllum lyfjabúðum. 0
THROUGH
TICKET
til staoa
SUDUR,
AUSTUR,
VESTUR
Ódýr Tickcts tii ríi’iforaia
Ferðamanna (Tourist) vagnar
til California áhverjum
-miðvikudegi.
Hafskipa-farbrúf til endimarka
heimsins fást hjá oss.
Lestir koma og fara frá Canadian
Northern vagnstöðvunum eins og hér
segir:
Fer frá Winnipeg daglega 1.45 p. m. J
Eftir nánari uppiýsingum getið þér
eitað til næst.a Canadian Northern
agents eða skrifaö
CHAS, 8. FEE,
G. P. &T. A., 8t.,Paal.
H. SWINFORD,
Gen. Agcnt, Winnipeg,
James Lindsay
Cor.Jsabel & Pacific Ave.
Býr til og verzlar með
liús iampa, tilbúið mál,
blikk- og eyr-vöru, gran-
ítvöru, stór o. s. frv.
Bllkkþökum og vatns-
rennum sér takur gaum-
ur gefinn.
Casadian Pacific Bailway Tlxue Talble.
LV, AR
Owen Sound,TorontO, NewYork,
east, via lake, Mon.. Thr.,Sat. <6 oo
OwenSnd, Toronto. New York&
east, via lake, Tues.,Fri..Sun.. lo 15
Montreal, Toronto, New York &
east, via allrail, daily 16 oO 10 ly
Rat Portage and Interœediate
points, daily 8 oo 18 Ot
oson.Lac du BonDrt and in- Merirediate pts.Thurs only....
7 8o 18 3
Portage la I’rairie, Brandon,Leth- bridge.Coast & Kootaney, daily
16 30 I4 3o
Portage ía Prairie Brandon & int-
ermediate points ex. Sun 7 30 22 30
Gladstone, Neepawa, Minnedosa
andinterm. points, dly ex Sund Shoal Lake, Yorkton and i nter- 7 3° 22 3o

mediate points Mon, W ■ Fri 7 30
Tu'-s, Thurs. and Sat 2 2 30
Rapid City, Hamioti, Minio'a,
Tues, Thur, Sat 7 3o
Mcn, Wed and Fri 22 30
Morden, Deloraine and iuterme-
diate points... ..daily ex. Sun. 3 2O 15 4ð
Napinka, Alamcda and interm, daily ax Surd., via Brandon..
7 30
Tues, Thur, Sut 22 3o
Glentroro, Souris, Melita Alame- da and i .lermediate points
daily ex. Sun 9 c5 15 15
Pipf sto: e, Reston, Arcola and
Mon.Wrd, Fii via Brandon 7 3o
Tues, Thurs, Sat. via Brardon 22 03
Forbyshire, Hirsch, Blcnfait and Estevan, Tues, Thur, Sat, via
Brandon 7 3o
Tues ,Ttu s ,Sat. via Brandon 14 10
Gretna, St. Paul, Chicago, daily 14 lo >3 35
West Selkirk. .Mon., Wed., Fri, 18 30
West Selkirk.. Tues. Thurs, Sat. Io g
Stonewall,Tuelon,Tue.Thur.Sat. 12 2o 18
Emerson.. Mon. Wed, and Fri 7 60 17
J. W. I.EONARD C. E. McFIIERSON
G'neral Supt, Gen Pas Agent
Dr. Dalgleish,
TANNLÆKNIR
knnngerir hér me#, að hann hefur sett
uiður verð á tilbúmm tönnum (set of
teeth), en þó með því SKilyrði að borgað sé
út í hönd. Hann er sá eini hér í bænum,
sem dregur út tennur kvalalaust, fyllir
tennur uppá nýjasta og vandaðaata máta,
og ábyrgist altsitt verk.
4l6IVlclntyre Block. Main Street,
OLE SIMONSON,
mælirmeö sínu nýja
tadiuavian Uotel
718 Mai* Strkbt.
F»Pi $1.00 á dag.