Lögberg - 06.08.1903, Qupperneq 4

LÖGBEtiGf 6. ÁGÚST 1903

*«n ftt bna tetnte «* THB LðGBSBQ
HUKTING & PUBUSUOtO Co. Oöugllt!. al
Cot. Wuuii An. ec Wnmiíio,M»».
-KoM«r (to» an ári» U hUmM t krJ BorciM
PabBahail ovjrr TteMW .
RUtTIMG * PUBUSHING Co.
bjr THB LðGBERO
(Ineorporatsaj.
St.. WmTlpao.
BÖSTAÐA-8KIKTI kaoponda varðnr «8 <H>
Cynna akriEosa o« gau nxs trmraadl btatat
Ualtaaii
'JtaaAakrin tll aíg.aiaahtateta bíaðaiaa ari
Th# Logborg Prta, At Pubk Oa
». C- »««
r. Wlnmt
CtaaAokrtn Ui riotidm* utr ■
Sdlior LoKt>ar||.
B O Wlanioog. Uaa.
nVSaioKTæmi hu datognm er nppaðgn fcanpandg
i blaöi dgiid nema bftnn aé aknldlaua. þegar bann
aegirnpp.—E.‘ kaupandi. sem er í akuld við blaðiH
lytnr vistlerlum án þesr aö tilkynna heimilisakift*
fe. þá er það fyrir dómstólunum álitin syuileg
gönnun fyrir prettvíslegum tilgangi. '~i
/ irrUndoijinn (>. A</v.%t, 1903
Hvað vprfTur um íslenzku
innflytjen durna?
A vrnaum tímum hnfir Lö"berg
hentáþafS, hvrtX íslendingar hér í
landínu væri bptur komnir og
trygPi hetnr framtíð s'na með því
að set.jast að út til sveita og reyna
sem allra fyrst að verða bændur
heldur en að setjast að í bæjunum
ocr verða þar—eins og allur fjöldinn
hlýtur uö yera sér að góðu — dag-
launamenn.
Fyr árum voru inntíytjendur,
sem bingað komu allslausir, neyddir
til að setjast aff í bæjum og taka
hverri 'innu sem bauftst þangað til
þeim grcddist nóg fé til rtö geta
sezt að á landi. Fjöldinn hefir vafa-
laust hatt það i huga ah flytja úr
bæjunum og t >ka sér land þegar
efnin leyfðu, og margir hafa gert
það, en þó eru hinir fleiri, sen» eftir
sitja, hafa tekið estfóstri við bæina
eða sumum jafnvel fundist þeir
aldrei verða svo efnum búnir, að
þeir gæti byrjað búskap og slíta svo
kröftum sínum við daglaunavinnu
það sem eftir er æfinnar. Samt
hafa nokkurir fyr og síðar, sem alls-
Jausir hnfa komið, flutt beina leið
ut tii sveita, eða jafnvol öbygða, með
það eitt augnamið að verða bændur.
Og þó þeir hafi att við ósegjanlega
marga og uiikla örðugleikaað stríða,
þá hetir ræzt fram úr fyrir þeim
vonum bráðar og eru nú flestir
miklu betur staddir heldur en ef
þeir hefði sezt að í bæjnm.
Nú eru kringumstæðnrnar orðn-
ar alt aðrar hér. Landbúnaðurinn j
er kominn á það stig, að fjöldi bænd-
anna kemst ekki af án vinnumanna
jafnvel árið um kring; og þó kaup
sá lægra hjá bændum heldur en við
daglunnavinnu í bæjum þá er vinn-
an stö^ugri og minni tilkostnaður
bæði til fata og annars, og uema
bæjarmaðurinn sé því sparsamari og
he pnai i þa [verður útkoma manns-
ins, sem hjá bóndanum vinnur, betri
eftir árið. Auk þe3s lærir sveita-
maðurinn alla bændavinnu svo 3em
að sjalfsögðu og sé hann annars fyr-
ir búskap hneigður verður bann
búndi og sinn eigin herra eftir fá
ár.
það «r hægt að nafngreina all-
marga íslendinga, sem hingað komu
félausir fyrir fáum árum, fóru strax
f vinnumensku til bænda (landa
sinna) og eru nú seztir að á landi og
komnir & góðan rekspöl og líður
vel. þeir létu kaupið sitt ganga
fyrir skepnur og með hagsýni og
sparsemi fór eignin svo vaxandi, að
að þeir gátu eignast hestapar og
allra nauffsynlegustu verkfæri og
byrjað búskap. í fyrstu verða
menn undir flestum kringumstæð-
um að hverfa að heirnan og leita sór
vinnu hjá öðrum á vissum tímum
ársins. Á fyrri árum urðu slíkir
menn að leita ýmist til bæjanna eða
út á járnbrautir og fylgdi því erfið-
leikar og kostnaður—auk óvissunn-
ar um að fa nokkura vinnu—og í
mýmörgum tilfellum varð gróðinn
lítill eða enginn af útgerðinni, og í
sumum tilfellum minni en enginn.
En nú|j geta menn fengið alla þá
virnu, sem þeir þurfa, hjá bændum
í nágrenninu, ekki sízt eftir að þeir
hafa eignast heátapar.
það er því engin ástæða fyrir
innflytjendur, þó fátækir sé, að setj-
ast að í bæjnnum nú á tímum, og
j slíkt viðgengst ekki—eða að mjög
^litluleyti—nema með Islendinga
þeir koma hingað vanalega á þeim
tíma sumars þegar allra bezt er um
\ daglaunavinnu og eðlilega er þ i
i freistandi fyrir þá að setjast hér oð
og sæta henni. En sú vinna varir
i sjaldnast nema skamman t maog þó
mönnum þessurn aflist nokkurt fé
þinn tíma þá gerir það ekki betur í
; allflestum tilfellnm en hrökkva þeim
lyfir vetrarinánuf ina meðan vinna er
lítil eða engin í bæjunum.
En|það er ekki einungis í bæj-
unurri, á þessum árum, að vinnu er
að fá. Hjá bænduin má heita stöð-
ug mannekla, og nú í suinar hefði
verið vandalaust fyrir innflytjend-
urna frá íslandi að fá góðar vistir
hjá bændum, ekki einasta fyrir ein-
hleypa menn heldur jafnvel menn
með litlar fjölskyldur.
það er fjöldi góðra íslenzkra
bænda bér í fyikinu, sem þarfnast
vinnum anna og hafa reynt að ráða
til sín innflytjendur í sumar og boð-
ið þeim góð kjör, en fæstum þeirra
orðið Hgengt.
Eðlilega geta innflytjendurnir
sjálfir ekki um það dæmt, hingað
nýkomnir og öllu ókunnugir, hvern
ig hollast er fyrir þá að snúa sér, en
umboðsmennirnir, sem innflutning
inn hafa með höndum, ættu að vera
færir um það að dæma. Og það
hvilir á þeim mikil skylda í þessu
efni. Starfi þeirra er sannarlega
ekki lokið, eða ætti ekki að vera
það, þegar innflytjendumir stíga af
vögnunum í Winnipeg. þar er ekki
slept hendinni af öðrum innflytjend-
um, heldur hjálpað til að velja sér
land og jafnvel látnir fá afmarkað
nýlendusvæði eins og hverjum þjóð-
flokk er að mörgu leyti hagkvæm-
ast.
það getur slarkast að haga svona
fslenzknm innflutningi—hafa ekk-
ert víst handu íslendingum að að
hverfa þegar hingað kemur—þegar
ekki koma nema fáir tugi manna á
ári; en þegar stórhópar koma hveit
árið eftir annað, þá er alt öðru máli
að gegna.
þessar bendingar vonum vér,
að íslenzku umboðsmeunirnir og þeir
sem innflutningsmálin hafa með
höndum, taki til yfirvegunar.
Nýjárnbraut iráhafitil hufs
það er nokkuð síðan til orða
kom, að Grand Trunk járnbrautar-
fóiagið legði braut sína vestur um
land alla leið til Kyrrahafsins. Mani-
tobufylki og Norðvesturiandinu var
þetta eðlilega gleðifregn mikil, því
að með enga öðru móti var hugsan-
legt að úr vöraflutninga-vandræð-
nnum bættist jafn vel. Grcind Trunk
járnbrautarfélagið er mjög öflugt og
í alla staði því vaxið að verða full-
kominn keppinautur Can. Pac. járn-
brautarfélagsins og hvers annars
járnbrautarfélags sem er.
A hinn bóginn bjuggust meun
við því, að fólagið mundi leita styrks
hjá Dominion-þinginu, og ógnaði
mörgum til þess að hugsa þegar þess
var gætt,£ hvað mikið það kostaði
Canada að fá Can. Pac. járnbraut-
ina bygða/^það var við því búist,
aö þetta nýja fólag mundi biðja nm
álíka mikinn styrk eins og Can.Pac.
fólagið um árið, því að enga minni
þörf er nú að fá braut þessa lagða
en þá var að fá C. P. járnbrautina,
og gróðavonin fyrir nýja járnbraut
talsvert minni vegna samkepninn-
ar og margs fleira. Með þetta á
meðvitundinni létu margir það ó sér
heyra, sem ekki þörfnuðnst brautar-
innar sjáltír, að þeir væri fjárveiting
til hennar mótfallnir.
Nú er mál þetta komið svo
langt, að samningar um bygging
brautirinnar, sem Grand TrunkPac.
félagið og Dominion-stjórnin hafa
komið sér saman um, hafa verið
lagðir fyrir þingið; og mun alla reka
í rogastanz að heyra.hvað lítið braut
þessi kostar Canada í samanburði
við Can. Pac. járnbrautina.
í stuttu máli eru samningarnir
á þessa leið:
Moncton samkvæmt samningum við
stjórnina og gegn sanngjarnri borg-
un. Járnbrautarnefndin (Railway
Commission), sem þingið er í undir-
búningi i*eð að setja, ræður flutn-
ingsgjaldi. Stjórnin hefir vald til
að velja einn mann í stjórnarnefnd
félagsins. Á vetrum verður fólagið
að flytja vörur, sem úr landi eiga að
fara og á skip í St. John eða Hali-
fax, eftir canadiskum brautum og
fyrir jafn lágt flutningsgjald eins og
þú vörurnar væri fluttar til Port-
iand, sem er vetrarhöfn Grand
Trunk féiagsins Sumarleiðin fyrir
vórur, sem austur sendast frá Mani-
toba, skal vera eftir stórvötnunum
til Georgian Bay-hafnanna og það-
an með járnbraut til skips í Mon-
treal.
Jarnbrautin nær frá Moncton í
New Brunswick vestur að Kyrra-
hafi og verður um 3,300 mílur á
lengd. Fra Moncton til Winnipeg
er vegalengdin áætluð 1,800 milur
og frá Winnipeg til Port Simpson á
Kyrrahafsströndinni 1,500 mílur.
Austurhluta brautarinnar — frá
Moncton til Winnipeg — byggir
stjórnin sj^lf og leigir Grand Trunk
! Pacific félaginu til fimtíu ára.
Fyrstu sjö árin fær félagið
brautina leignfrítt, en verður að
borga allan kostnað við hana. Næstu
þrjú árin fær stjórnin allar tekjur
af henni að frádregnum kostnaði,
en nægi það ekki til að borga 3 prct.
af öllum byggingarkostnaðinum, þá
iegst það sem til vantar við bygg-
ingarkostnaðinn. Næstu fjörutíu
árin verður félagið að borga stjórn-
inni 3 prct. af öllum kostnaði við
byggingu þess hluta brautarinnar.
Bygging þessa hlutn bmutarinriar,
frá Moncton til Winnipeg, vorður
gcrð samkvæmt reglugjörð verk-
fræðinga félagsins og stjórnarinnar
sameiginlega og undir ytírumsjón
nefndar, sem stjórnin velur.
Frá Winnipeg vestur að Kyrra-
hafi byggir Grand Trunk Pac. fél«g-
ið brautina og lýkurþví verki innan
sjö ára. Stjórnin ábyrgist 75 prct.
af byggíngarkostnaðinum (ait að
812,000 á míluna frá Winnipeg til
Edmonton og 830,000 á míluna frá
Edmonton til Port Simpson). Höf-
uÖ8tóll og vextir skuldabréfanna
skulu ábyrgðir í fimtíu ár. Strax
þegar bygging brautarinnar frá
Winnípeg til Edmonton er lokið
skal félagið greiða vexti af hinum
ábyrgðu skuldabréfum. Hvað
snrrtir brautina gegn um fjöllin frá
Edmonton til Port Simpson, þá þarf
félagið ekkert að borga fyrstn sjö
arin; næstu þrjú árin borgar það
allar tekjur að frá dregnum kostn-
aði; og það, sem þær tekjur ekki
hrökkva, iegst við kostnað og borg-
ar síðan félagið 3 prct. af ölln í
fjörutíu ár. Á milli Winnipeg og
Kyrrahafsins teknr stjórnin fyrsta
veð í brautinni, sem trygging, og
Grand Trunk félagið ábyrgist
skuldabréf Grand Trunk Pa.cific fé-
lagsins, eða þann hluta þeirra, sem
það ábyrgist af byggingarkostnaff-
inum.
Grand Trunk Pacific félagið
setur 820,000,000 virði af tíutnings-
færum á alia brautina; á því 85,000,-
000 virði, sem haft verður á braut-
inni milli Winnipeg og Moncton hefir
stjórniu httld, sem sérstaka trygg-
ing fyrir staríi félagsiris á þeim
hluta brautarinnar. þessi hluti
brautarinnar liggur vestur frá Que-
bec norður við Abittibi-vatn í Ont-
ario og þaðan vestur til Winnipeg.
þangað til sá hluti landsins er orð-
inn svo þóttbygður, að járnbrautin
fer að gefa af sér tekjur, hefir stjórn-
in veð í flutningsfærunum, svo að
félagið, sem sjálft byggir vestur á
sléttunum, þar sem brautin borgar
sig strax, ekki reyni að losast við
brautina frá Winnipeg til Moncton,
þar sem tekjurnar eru óvissar, áönr
en fimtíu ára leigutímanum er lokið.
Grand Trunk Pacific félagið
notar brautina frá VVinnipeg til
Höfuðstóll Grand Trunk Paci-
fic félagsins skal ekki vera ytír
$45,000,000. Félagið má gefa út
bráðabyrgða skuldabróf jafnóðum
og brautin er bygð frá Winnipeg til
Kyrrahafsins. Stjórnin ábyrgist
þau og gefur varanleg skuldabréf í
þeirra stað þegar verkinu er lokið.
Að svo miklu leyti, sem við verður
komið, skal kaupa tíutningsfæri og
annan útbúnað í Canada. Stjórnin
gefur félaginu kostnaðarlaust land
undir brautina og vagnstöðvar, þar
sem hún á landið og það verður not-
að til þess. Félagið á að byggja
brautina vestur um fjöllin á sama
tíma og brautina frá Winnipeg til
Edmonton. það verður innan 60
daga að leggja inn $5,000,000, sem
trygging fyrir því, að það uppfylli
samninga þessa, og fær aftur þá pen-
inga þegar brautin frá Winnipeg
vestur að hafi er bygð. Áætlað er,
að brautin með öllum útbúnaði
muni kosta nálægt í*100,000,000.
Talsverffa ábyrgð tekst stjórn-
in auðvitað á hendur með þessu
móti, en það er eins og fjöður á fati
manns í samanburði við það, sem
Can- Pac. járnbrautin kostaði land-
ið um árið. Til þess að gera lesend-
um vorum það skiljanlegt, setjum
vór hér samanburff, sem öllum ætti
að skiliast:
Samkvæmt samningura aftur-
haldsstjórnarinnar árið 1881 fékk
C m. Pac. félagið tnttngu og fimm
miljón ekrnr af landi; Grand Trunk
Pacitic félagið fær alls enga land-
veiting. Can. Pac. félagið fékk
825,000,000 í peningam og verk,
sem stjórnin var búin að láta vinna
upp á kostnað landsins og sem var
talið að minsta kosti 835,000,000.
það má því óhætt segja, að Can.Pac.
felagið hafi fengið 860,000,000 í pen-
ingum; peningaveiting sú, semGrand
Trnnk Pac. félaginu er lofað sam-
kvæmt samningunum, verður ekki
nema nálægt 813000,000. Sam-
kvæmt samningi fékk Can. Pac. fó-
lngið tuttugu ára vermd gegn járn-
brautar samkepni; Grand Trunk
Pacific félagið fær enga slíka vernd.
Can. Pac. félagiS fékk undanþágu
frá skattgjaldi, sem Manitoba og
Norðvésturiandið ekki hafa farið
varhluta af eg eru ekki búin að
bíta úr nálinni með enn þ<í; Grand
Trunk Pacific fólagið fær alls enga
undanþágu frá sköttum.
þetta munu allir sanngjarnír
menn kannast við að sé næsta ólík-
ir samningar. Bygging Can. Pac.
brautarinnar hefir kostað Canada
hátt á annað hundrað miljón doll-
ara, en bygging þessarar nýju braut-
ar kostar Canada ekki yfir þrettán
miljónir.
Samt rísa nú afturhaldsblööin
upp og reyna að gera samninga
þessa að grýlu í augum fólks. Við
öðru er ekki úr þeirri átt að búast;
en eitt er eftirtektavert í því sam-
bandi: Sömu blöðin, sem hafa alt
til þessa haldið því fram, að Msni-
toba-fyiki þyrfti aldrei að borga eitt
einasta cent af því sem Roblin hefir
litið fylkið ábyrgjast fyrir Can.
Northern félagið, segja nú, að Can-
ada megi búast við að borga hvert
cent af því, sem Dominion-stjórnin
ábyrgist fyrir Grand Trunk Pacific
félagið. Er ekki einhver ósam-
kvæmni í þessu? Eða er Grand
Trunk félagið kannske ekki jafn
líklegt til að geta staðið við samn-
ingana og látið járnbrautarfyrirtæki
borga|sig eins og Can. Northern fó-
lagið — að því félagi ólöstuðu?
Iíínaðargýning.
Iðnaðarsýningunni í Winnipeg
var lokið 25. Júlí síðastl. og hepn-
aðist víst vel i öllum skilningi, og
mundi þó bafa hepnast langt um
betur ef fylkiskosningarnar ekki
befði verið látnir detta á sýningar-
vikuna. Fjölmenni var mikið, sýn-
ingin uppbyggileg og skemtileg,
eins og hún á vanda til, og veður
hið allra æskilegasta — ekki sízt
fyrir þá, sem þar seldu svaladrykki
og annað kælandi, því að hitinn þá
viku keyrði úr bófi fram. Ekki
tókum vér eftir því á verðlauna-
skránni, að neinir Islendingar fengi
verðlaun fyrir sýningarmuni, nema
Mrs. W. J. S. Waugh (Baldur) og
Mrs. M. J. Borgfjörð (Winnipeg)
fyrir bannyrðir; hin fyrnefnda tók
mesta fjölda verðlaana enda er hún
vafalaust mesta íslenzk hannyrða-
kona í landinu.—Allmargir Islend-
ingar sóttu sýning þessa og er það-
vel, að aðsókn þeirra fari vaxandi.
Kvenfólag Fyrsta luterska
safnaðar hafði matsölubúð á iðnað-
arsýningunni til inntekta fyrir
kirkju safnaðarins og hepnaðist það
vonnm framar. Konurnar fengu
sórlega gott orð á sig þar fyrir góð-
an og vel framreiddan mat, og að-
sóknin fór því fremur vaxandi en
minkandi eftir því sem á leið vikuua.
þær eru innilega þakklátar unga
fólkinu, einkum stúlkunum, sem
mikilsverða ,hjálp veittu þeim við
fyrirtækið. En sérstaklega þakka
þær herra Árna Friffrikssyni ult,
sem hann gerði fyrir þær; ekki ein-
asta seldi hann þeim allar vörur
með hidldsöluverði og sumt jafnvel
enn ódýrara, heldur yfirgaf hann
verzlun sína og hjxlprtffi þeim með
sínura alkunna dugnaffi mestalla vik-
una. sem þá vikn hlýtur þó að
hafa verið honum mjög óþægilegt.
Honmn þakka konnrnar það að all-
mikiu Ieyti, hvað vel fyrirtækið
hepnaðist.
Einn þingmannsefni frjálsiynd i
fiokksins í fylkinu, sem fórn fram á
að atkvæði væri talin upp af óhlut-
drægum mönnum, voru þeir M.
O’Donohue, þingmannsefni í Kildon
an og St. Andrews, og H. Chevrier,
þingmannsefnið í St. Boniface; og
reyndist það við upptalningnna, að
báðir þeir höfðu fengið meirihluta
atkvæða og eru því nú þingmenn
þetta er gott sýnishorn af því, hvaða
aðferð Roblin-flokkurinn hefir haft
til að vinna kosningarnar. Bágt
að vita hvernig farið hefði ef alls
staffar hefffi verið taliff upp.
Nýjar uppgötvanir.
Blaðið „Morning Telegram" ber
ritstjóra „Heimskringla“ fyrir því,
að hátíffarhaldið 2. Ágúst sé haldið í
minningu þess, að þann manaffardag
árið 1874 hafi Danakonungur gefið
íslandi „þ j ó ð e r n i“ (nationality);
og ennfremur, að nafnið „Heims-
kringla“ þýði „a 1 h e i in u r" (uni-
verse). Miklir menn erum við,
Hrólfur minn.
Óþokkabragur
er ft greinarstúf þeim i aiðustu
„Heimskringlu", sem skýrir frft lftti
Pórdisar Guðlaugsdóttur, sýslumannfl
Guðmundssonar, sem andaðist hér &
almenna sjúkrahúsinu nýiega.—Faðir
honnar, heiðvirður og mikilsmetinn
maður, er þar svívirtur & mjög lúa-
legan hfttt. Umaiœli blaðsins eru
mftsko bygð & sögusögnum, sem þó
vantar alla vissu fyrir að sé sannar, en