Lögberg - 04.08.1904, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 4. ÁGÚST 1904.
3L‘ ö 3 b c u g
cor. William Ave.JA Nena St.
öEÍTmiptg, Jttan.
M PAULSON’, EclUor,
J. A. BLONDAL, Biis. Manager.
UTANÁSKRIFT :
The LÖGBERG PRJNTING & PU BLCo
P. O, Box 130., VVInnlpeg, Man.
Sýningin.
Hverskonar iönaö sem maSur
stundar þá hlýtur hann aS græða
á því aS sækja aSra eins sýningu
eins og nú stendur yfir í Winni-
peg sé því, sem þar er sýnt, veitt
bæfilega mikil eftirtekt.
En þaB tekur nokkurn tíma aS
ganga um og skoSa sýningarmuni,
ekki sízt ef manni verSur þaS á
aS láta óþjóSalýS þann, sem fyrst
inætir auganu þegar inn kemur,
glepjþ sig meS lítilsverSum auka-
sýningum og margskonar brellum
til aS féfletta menn.
Sumar fjárbrellur, sem þar eru
hafSar í frammi, ættu ekki aö líS-
ast innangarSs, og engar auka-
sýningar ættu aS vera settar niS-
ur á beztu og fjölförnustu stöSum
garSsins eins og nú er. ÞaS er
víst óhætt aS fullyröa, aS meiri
hfuti fjöldans, sem sýninguna
sækir, fer þaöan út aftur án þess
aö taka eftir ööru en aukasýning-
um þessum og skemtuninni frammi
fyrir grand stand.
Lifandi peningur sá, sem þar
er sýndur, er frábærlega fallegur
og hlýtur aö veröa gripabændum
þeim, sem þar koma, mikilsverS
áminning um aö gera sig ekki á-
nægða með skepnur af óbættu
og lélegu kyni, enda hafa slíkar
sýningar á undanförnum árum
leitt til stórkostlegra kynbóta út
um fylkiö og víðar.
f stórri og vandaöri byggingu,
sem Dominiou-stjórnin hefir látiö
reisa í garSinum, er sýndur canad-
ískur jaröargróSur, og mun fæst-
um leiöast meöan þeir eru aö líta
yfir þaö sem þar er sýnt. Þar er
sýnishorn af flestu því, sem hinn
frjósami jarövegur Vestur-Canada
framleiðir og því svo smekklega
niSurraöaö aö það vekur aödáun.
Sérstaklega er aSdáanlegt þaö,
scm innflytjendadeild Dominion-
stjórnarinnar sýnir og hvernig frá
því er gengiö. Þar eru sýndar
allskonar hveititegundir og korn-
matar, til manneldis og gripafóö-
urs, og margskonar grastegundir.
Hjá hverju einu er nafn þessritaö
meö stóru letri og menn viö hend-
ina til aö gefa allar upplýsingar
um hvar hvaS eina hefir verið
ræktaö og yfir höfuö alt sem sýn-
ingu þessari við kemur.
Þá eru iönaöar byggingarnar
þess viröi aö ganga vandlega um
þær. Þar er sýndur flestur can-
adískur iSnaSur og er engum Can-
ada-manni láandi þó hann sé
stoltur af landinu sínu þegar hann
lítur þaö sem þar er sýnt og
merkt er ,,búiö til í Canada. “
Meðal annars, sem aö er hjá
þeim, sem fyrir sýningu þessari
standa, er þaö, aö enginn upp-
dráttur af sýningargarðinum skuli
vera fáanlegur, er sýni hvar helzt
hvers einssé að leita. Slíkt er
þó alment á öllnm stærri sýning-
um. Vegna þess þetta vantarmá
reiSa sig á, aö margur fer svo
heim. að hann hefir ekki séö sumt
af því, sem hann helzt af öllu
heföi viljaS sjá.
Á bak viö hiö svo nefnda Colon-
nade eöa súlnagöng í garöinum
vcstanveröum er sýnt þaS sem
eiginlega er mest um vert. Þar
er sýndur allur iönaöur og lifandi
peningur. Fyrst kemur akur-'
yrkjubyggingin, sem áöur var get-
iö, og á bak viö hana jarðyrkju-
verkfærin. Þar norður af eru
þrjár byggingar, hver þeirra 400
fet á lengd. í hinni fyrstu eru
sýningarmunir canadíska verk-
smiSjumanna félagsins; í annarri
vélar, eldstcrog almenn járnvara;
þriSja byggingin er aS því leyti
merkilegust, aö þar er sýndur
verksmiðjuiðnaður og verzlunar-
vörur Winnipeg-manna. Þá
koma nautgripafjósin, eitt 350
feta langt, annaö 350 og þriöja
500 fet. Næst koma þrjú stór
hesthús frá 400 til 600 feta löng,
nyrzt eru fjárhúsin og svínahúsin.
Sá sem kemur á sýninguna og fer
af henni án þess aö ganga um
byggingar þessar heföi eins vel
mátt sitja heimá.
Sýningin hefir veriS vel sótt og
veörið flesta dagana hiö hagstæö-
asta. Flutnfngur fólks meö stræt-
isvögnum 1 il sýningarinnar og frá
henni hefir gengiö vonum betur
þegar tillit er tekiö til fólksfjöld-
ans og óþægindanna sem stafa af
ástandi strætisins viS C.P.R.
vagnstöövarnar. Slys hafa furð-
anlega lítil oröiS. ‘Einn rhaöur
dauSskotinn óviljandi af dreng í
garöinum; einn maöur lent undir
C.P.R. vagnalest all-langt frá al-
mannafæri; einn eöa tveir menn
meiðst lítilsháttar viö kappreiSar;
en í sambandi viö flutninga meö
strætisvögnum hefir enginn meiSst
og er þaö furða.
I dag er Empire and Old Tim-
ers dagur, og á morgun Manufac-
turers dagur.
Dominion-syningin
og Vestur-Canada.
Fyrir átta árum, þegar fram-
faraleysi, verzlunardeyfð og út-
flutningur einkendi Manitoba-
fylkiS og Norðvesturlandið frem-
ur en nokkuð annað, þá mundu
fáir hugsandi menn hafa álitiS
þaö líklegt, aö hlutirnir breyttust
svo til hinsbetra, aö sumariö 1904
yröi Manitoba-fylki búiö aö ná
þeirri viöurkenningu og því heið-
urssæti í fylkjarööinni, aö þá yröi
þar haldin sameiginleg iönaöar-
sýning allra Canada-fylkjanna.
Meiri og bráöari þroska hefir
ekkert land undir sólinni tekiö á
jafn skömmum tíma heldur en
Vestur-Canada á ' áöurnefndu
tímabili eins og sjá má þegar litiö
er á Winnipeg-borg, sem inn-
flutningi fólks, auknum landbún-
aöi og bættum viSskiftum á hinn
mikla vöxt sinn og framfarir að
þakka.
Og innbúar vestur Canada (ekki
sízt bændurnir) hafa sannarlega
gilda ástæðu til aö vera ánægðir
yfir og stoltir af því aö aúglýsa
land sitt og iðnaö jafn aðdáanlega
og þeir eiga föng á aS gera á sýn-
ingu þessari. Þesskonar auglýs-
ingar eru ætíö það sem þær sýn-
ast. Viö iðnaðarsýningar er alt
eins og sýnist; þar komast ekki
að néinar yfirskins eöa missýning-
ar. Hestarnir, nautgripirnir,
sauöféö, svínín, alifuglarnir, hveit-
iö, hafrarnir, byggið, rúgurinn,
garövöxturinn, smjöriö, ostarnir,
mjöliö o. s. frv., er alt lagt fram
fyrir sýningargestina til skoöunar
og er praktískari og áhrifameiri
lýsing af landkostum Vestur-
Canada og notkun þeirra, heldur
en allir agentar og bæklingar.
Sum blööin á íslandi, og lík-
lega í fleiri löndum, halda því
fram, aö stjórnar-agentar tæli
menn til Canada meö lognu lofi
um landið, og auk þess sendi
stjórnin út bæklinga meö sams-
konar lygaöfgum. Vitaskuld er
þetta ósatt? Bæöi í gegnum
agenta sína og ritlinga gefur
stjórnin samvizkusamlega rétta
lýsingu af landinu. Ósannindi í
því efni mundu bráðlega koma
stjórninni og landinu í koll og
ekl^i borga sig.
Ti! þess aö fá innflytjendur til
Vestur-Canada þarf öldungis ekki
aö ljúga neinum kostum á landið.
Alt sem. útheimtist er að .lýsa
landinu eins aö þaö er, og högum
manna eins og þeir eru. Þessu
til ó'rækrar sönnunar má benda á
það, sem á síSustu árum hefir
komiö til leiSar mestum og bezt-
um fólksflutningi inn í landiö.
Dominion-stjórnin rak sig á þaö,
aö innflutninga-agentunum og rit-
lingunum var ekki trúaö alment,
mest af þeirri ástæðu, aö alt af
uröu einhverjir til þess ýmsra or-
saka vegna aö fara illum oröum
um landiö, og þeim þá fremur
trúaS; því að mönnum hætti svo
undurmikiö til að trúa því bezt
sem er verst.
Til þess að bæta úr þessu fann
stjórnin upp á því snjallræöi aö
bjóöa blaðamönnum, þingmönn-
um, stórbændum og öörum leit-
andi mönnum frá Englandi og
sern lengst aö, sæki hinar áriegu
iönaöarsýningar og geti þannig
meö eigin augum séS, hvaö hér
er veriö aö gera og hvernig
gengur.
það
Bandaríkjunum aö feröast
Vestur-Canada og skóöa landið
Rússnesku morðin.
Fyrir fáum dögum var M. von
Plehve innanríkisráðgjafi Rússa-
keisara myrtur, og hafa þannig
tveir af helztu stjórnmálamönn-
um Rússlands verið myrtir hvor
eftir annan á örstuttum tíma.
ÞaS er haft aö orðtaki, aS einveldi
þýöi haröstjórrí sem haldiö sé í
skefjum meS moröuin. HiS eina
sem þjóöin hafi til aö verjast und-
irokun harSstjórnarinnar með, sé
morð. Enginn getur þó neitað
því, aö slík rnorö eru aumasta úr-
ræöi sem unt er aS hugsa sér til
þess aS varöveita frelsi þjóöarinn-
ar meö. Slík morS eru vénju-
lega drýgö í stjórnleysis æSi af
æstum ofstækismönnum, og þaö
er langur vegur frá að fj'rir þeim
veröi ætíö menn þeir, sem mestri
eða jafnvel nokkurri harSstjórn
beita, eða þjóöirnar hafa nokk-
ura sjáanlega ástæöu til aS skeyta
og ástandiS
með eigm augum.
Margar slíkar feröir kornust á og
ferðuSust hér um leiöandi Banda-
ríkjamenn og Englendingar svo
þúsundum skifti. Dominion-
stjórnin kostaöi allar ferSir þess-
ar og lágði til fylgdarmenn til aS
sýna skoöunarmönnunum alt sem
þeir vildu sjá og íerSast meS þeim
hvert sem þeir vildu fara. Þetta
mundi stjórnin naumast hafa gert
ef hún heföi áöur verið búin aö
breiöa út bæklinga meö öfgafullri
og rammskákkri lýsingu af land-
inu. Meö því hefði hún sett sjálfa
sig í gapastokkinn.
FerSir þessar höföu þau áhrif,
eins^og vitanlegt er, aö mennirn-
ir uröu hrifnir af landinu — bæöi
sem akuryrkju og gripalandi, og
lýsing þeirra af því, þegar heim
kom, varö til þess að koma á
mörgum sinnum meiri fólksflutn-
ingi en nokkuru sinni áður. Og
ekki einasta þaö, heldurfóru auö-
um skapi á eöa nokkura minstu skyn-
samlega von urn aö gottgæti staf-
aö af að ráSa af dögum. Á fjölda
mörg slík dæmi mætti benda þó
ekki væri nema forsetamorðin í
Bandaríkjunum. Flestum stjórn-
urum NorSurálfulandanna hefir
fyr eSa síöar veriö sýnt banatil-
ræSi og þaö engu fremur hinum
verstu en hinum beztu. Victoríu
Bretadrotningu, sem af flestum
hefir talin veriö drotninga og
stjórnara bezt og með réttu ávann
sér þá viSurkenningu aö vera
nefnd ,,hin góöa, “ var fimrn eöa
sex sinnum veitt banatjlræöi.
Haröstjórninni stendur ótti af
morðvörgum þessum, en slíkur
ótti leiSir til enn þá meiri harð-
stjórnar og grimdar. Rússakeis-
ari er viöurkent góömenni, mót-
fallinn grimdarverkum, stríöi og
undirokun. En hættan, sem yfir
forfeörum hans og fyrirrennurum
vofSi frá hendi morðingjanna,
hefir veiklað hann og gert hann
aS leiksoppi í höndum þeirra, sem
mennirnir aö líta eftir, hvort ekki bundnir eru viö fornar venjur og
mundi ráölegt aS leggja nokkuö J byggja vald sitt og viögang á svik-
af peningum í lönd í Vestur-Cana- srmlegri embættisfærslu og misk-
da. Bankahaldarar og aðrir pen- unnarlausum. níöings og grimdar-
ingamenn fóru því aö ferSast um verkum. Afleiöingarnar eru þær,
landiö og hafa þeir nú lagt ó- aö á stjórnartíö Nikulásar hefir
grynni fjár í lönd í Vestur-Cana- j komiö fram meiri undirokun og
da, bæSi bæjarlóöir — einkum í grimd í stjórnarfari Rússlands en
Winnipeg — og búskaparlönd. nokkuru sinni áÖur í minnum nú
Meö því að fá menn til að ferS- lifandi manna.
ast um og skoöa, hefir hiö miklaj Hvaö M. von Plehve sjálfan
Norövesturland náö meira áliti snertir þá var Rússlandi vissulega
en þaS heföi nokkurn tíma fengiö ] enginn mannskaöi aö honum,
gegnum agenta og ritlinga, sem
fólkiö ekki þorir aö treysta.
Þaö hafa ekki margir leiöandi var persónugerfingur
menn frá íslandi komiö hingaö (rússneskri skrifstofustjórn.
vestur snöggva ferð
ekki nema fjórir: Sigfús Ey- J nokkur annar maöur a
mundsson, séra Matthías Joch- Sumir segja hann hafi veriö af
umsson, dr. Valtýr Guömunds- GySingaættum, en engu aö síöur
son og Þorsteinn Erlingsson. En lýsti hann því nálega yfir opin-
fremur en Bobrikoff illmenninu í
garð Finnlendinganna. Hann
alls ills í
Hann
eiginlega j var hataöur meira en ef til vill
Sigfús Ey- nokkur annar maður á Rússlandi.
þann litla tíma sem þeir dvöldu
hér var á allan hátt aö því hlynt,
berlega, aö hann heföi átt þátt >
Kishenefí blóöbaöinu með því að
aS þeim gæfist kostur að fara sem j segja aö páskamorö Gyðinga
víðast á meSal fslendiríga og heföu æst kristna menn gegn þeim.
kynnast háttum þeirra og högum. J Meö því gaf hann þeirri ástæöu-
Fáorðir voru menn þessir aS vísu lausu og heimskulegu hjátrú byr,
um þaö, þegar heim kom, sem J aö Gyöingar stælu kristnum börn-
fyrir augu þeirra bar hér vestra;
sögöu eiginlega ekkert meS eSa
móti Vestur-Canada. En hvers
vegna svo fáoröir? Vegna þess
þeir óttuöust auknar vesturfarir
ef þeir töluöu eöa rituðu eins og
þeim bjó í brjósti, en voru of
heiöarlegir menn til aö segja ó-
satt frá.
Stjórnin hlynnir aö því eftir
megni, aö sem flestir menn, og
um til fórna ef ekki til matar sér.
Heföi hann tekið þaS fram jafrr-
framt, aö hjátrú þessi væri á eng-
um rökum bygö, þá heföi ekkert
verið út á orö hans aS setja, en
hann geröi þaö ekki, jheldur hag-
aöi þannig oröum sínum, aö næst
lá aö álíta, aö hann tryði frásög-
unum um barnamorö þessi.
Næsti innanríkismálaráögjafinn
á undan Plehve var myrtur 15.
Apríl 1902. MorSinginn var stú-
dent sem þóttist vera sendimaö-
ur frá Serge stórhertoga. Hann
var umboösmaður stjórnbyltinga-
félags og ha-fSi veriö sagt svo fyr-
ir að drepa annanhvorn tveggja
ráðgjafa keisarans og láta þann
veröa fyrir því sem fyrri kæmi á
ráögjafafund sem ueröa átti. BáS-
ir ráSgjafar þessir voru stækir
afturhaldsmenn, mótfallnir öllum
nýmælum í stjórnarfarinu og
miskunnarlausir haröstjórar. ÞaS
morö leiddi ekki til neinna um-
bóta fyrir þjóöina, því að Plehve
| eftirmaSur hans var enn þá grimm-
ari og íhaldssamari. Plehve
var veitt embættiö tveimur dög-
um eftir morö fyrrirrennara hans,
og þremur dögum síðar lagSi
j mentamálaráögjafinn niöur völdin
vegna þess mikilsveröum kenslu-
umbótum, sem þann fór fram á,
var neitaö eöa frestaö til óákveö-
ins tíma vegna stjórnbyltinga yfir-
lýsingar sem stúdentar höföu
gefiö út.
Fyrirrennari Plehve var innan-
ríkismálaráögjafi í hálft þriðja ár.
Á því tímabili sendi hann sextíu
þúsund manns—karla og konur—
í útlegö úr stórborgunum, að meö-
töldum verkalýö sem sendur var
j heirn til þorpa sinna þar sem þeir
kveiktu og útbreiddu nýjar óeirö-
j ir. Allar slíkar útlegöir og heim-
rekstur hafði gagnstæSar verkan-
1 ir við þaö, sem til var ætlast og
varö til þess aö æsa lýöinn.
Plehve og fyrirrennara hans er
um margt ilt aö kenna, og hinni
undirokuöu rússnesku þjóS er alls
ekki láandi þó hún bæri til þeirra
illan hug. Hinn 16. Marz 1902
var haldin fjölmenn samkoma í
Pétursborg til aS mæla frarn meö
málfrelsi, félaga og samkomu-
frelsi, umferðafrelsi og einstakl-
ingsfrelsi. Stúdenta og verka-
manna nefndir gengust fyrir þessu
og sendu skriflega beiöni til hers-
höfðingjanna um aS láta ekki her-
menn skjóta á lýöinn óvopnaöan,
sem einungis ætlaöi þannig á friö-
samlegan hátt aö láta stjórninrii í
Ijós vilja sinn. En þegar rauðir
fánarvoru dregnir upp og lýöur-
inn lét í Ijósi vilja sinn urn stjórn-
byltingu, þá sóttu Kósakkar aö
meö brugönum sverðum, en fólk-
iö bar alls enga vörn fyrir sig.
ÁriS áöur höföu stúdentar hald-
iS samskonar mót, og vegna þess
Maxim Gorki rithöfundurinn und-
irritaöi andmæli sem hann ogaör-
ir rithöfundar sömdu gegn grimd
þeirri, sem lögreglan þá beitti,
var hann dæmdur til kyrrsetu í
Krím.
SlSan Plehve tók viö embætti
hefir hvað eftir annaö veriö haft í
heitingum viö hann; *og við því
var búist, aö þær yröu fyr eða
sfSar efndar. Honum var gefinn
sá vitnisburöur, að hann talaöi
aldrei satt orS; honum var brugð-
iö um þaö, aö hann svifti fólk
frelsi og lífi sértil dægrastyttinga;
að hann væri sálarlaus mannníð-
ingur án rninstu réttlætistilfinn-
ingar.
Líklegast er, að eftirmaður
hans veröi engu betri, en þó benda
tákn tímanna á þaö, aö dagar
skrifstofustjórnarinnar rússnesku
séu taldir. Framfara og umbóta
menn hafa ekki verið aðgerða-
lausir á Rússlandi. Þeir hafa
starfað af því meira kappi sem
embættismenn stjórnarinnar hafa
gert sig seka í fleiri harðýðisverk-
um, og þeim hefir oröiö svo mik-
iS ágengt, aö þeir hafa jafnvel
komiö skoðunum sínum inn í
skrifstofur stjórnarinnar.
En keisara og rágjafamorö tefja
fremur en flýta fyrir stjórnarbót
þeirri sem vesali*gs rússneska
þjóöin þráir og þarfnast svo til-
finnanlega. Viö hvert slíkt morö^
er meira og meira þröngvaö kost-
um manna.
Broslegar fagnaöarviötokur.
Þegar Edward VII. ferðaöist til
írlands, var honum tekið með
mikilli viShöfn í bænum Kilkenny
byggingar margvíslega skreytt-
ar. Yfir göturnar og franran á
stórhýsi voru festir fánar meö alls
konar hlýlegum einkunnurorðum.
Einn slíkur fáni var festur fram-
an á gamalt fangahús bæjarins,og
stóöu á honum með stóru letri orö
þessi: ,,Hundrað þúsund sinnum
velkominn hingað. “
Álíka broslegt skeöi eitt sinn
hér á árunum þegar Gladstone
sál. var á .feröinni á Skotlandi.
I einum bænum var mikill viö-
búnaður til aö takavel við gamla
manninum og sýna honunr sem
rnestan sórna. Viö járnbrautar-
stöðina biöu hans bæjarbúar svo
þúsundum skifti og fylgdu honum
í skrúögöngu til ráöhússins. Fán-
ar með margvíslegum einkunnar-
oröum blöktu í skrúögöngunni;
á einum þeirra stóð:
,,Great is thy power; great thy
farne;
Far kenned and noted is thy
name“.
Og hefir víst þótt rnest til hans
koma, því aö hann rar borinn í
fararbroddi.
Mr. Gladstone braut lengi heil-
ann yfir því, hvaöan vísuorð þessi
væru tekin, og loks mundi hann,
að þau voru úr kvæðinu, ,,Ávarp
til djöfulsins“ eftir skozka skáld-
ið Burns.
Hvers vegna enair flökkuinenn
eru á Þýzkalandi.
Kjör erfiðismanna eru á margan
hátt betri á þýzkalandi en í ensku-
mælandi löndunum. þj-zka stjérn-
in viðurkennir réttindi allramanna
til lífsviSurhalds. þegar þýzkur
erfiðismaöur er orðidn gamall og
slitinn, þá fær hann viðunanlegau
ellistyrk, sem lótinn er ganga und-
ir nafninu eftirlaun Á þýzka-
Iandi fá erfiðismenn að ferðast meö
strætavögnum fyrir tvö cents. í
i.meríku verða þeir að borga fimm.
í bo’gunum á þýzkalandi eru bað-
hús og þvottahús fyrir almenning,
stórir skemtigarðar, ókeypis söng-
skemtanir og margt fieira sem ger-
ir fátæktina þolanlegri þó það út-
rými henni ekki. Með þessu fylg-
ir það.’að keisarinn leyfir engum
flökkulýð að vera á ferðinni og
gera umferð hættulega eftir þjóð-
vegum landsíns. Lögregluliðið er
á verði út um landsbygðina engu
síður en í borgum og bfejum og
allir flækingar eru yfirheyrðir og
verða að segja, hvernig á þeim og
iðjuleysi þeirra stendur. Á Eng-
landi hafa flökkumenn verið þjóð-
inni til skapraunar nú um marga
mannsaldra—í Bandarikjunum eru
þeir orðnir veruleg hætta fyrir
alþýðu. Á þýzkalandi eru engir
flökkumenn. Fáir kjósa sér að
ganga iðjulausir þar, því að þeir
mega búast við að komast undir
mannahendur og fá þeir þ\ verri
og erfiðari vinnu hjá stjóininni
heldur en ef þeir væru sér úti um
'hana sj&lfir.
Englandsstjórn er nú að taka
sig fram um að líta eftir flæking-
um. Ytírvöldin hafa átt i sífeldu
stríði við flökkulýð síðan á siða-
bótartímum þegar hann myndaðist
fyrir alvöru. Á dögum Elisabetar
drotningar var flækingum hegnt
með hýðingu. Gerðu þeir sig seka
í hinu sama í öðru sinni, þá voru
þeir markaðir á hægra eyranu, og
við þriðja brot voru þeir sendir í
langferð, sem enginn getur komið
til baka úr. Vægari lög voru
srmin á stjórnarárum Georganna.
Núgildandi tíökkumannalög voru
samin árið 1824 og endurbætt árið
1898 En flækingarnir hafa eng-
cm endurbótum tekið.