Lögberg - 24.08.1905, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 24. ÁGÚST 1905
I>ríhöfðinn.
—
Svar frá S. B Benedictssyni til Ólafs
Torfasonar, B. L. Baldvinssonar og Lár-
usar Guðmundssonar.
(Framhald.)
Áður en eg legg fram slíkar
spurningar ætla eg aö athuga
sérstaklega það sent Lárus Guð-
mundsson hefir að segja um
Freyju og jiitu niálefni sem hún
fjallar um.
Hann gefur i skýn, að hann
hcfði orðið fyrsti maður til að
tala máli Freyju. Og því sé
eitthvað orðið bogið við hana,
fyrst hann sjálfur vinurinn neyð-
ist til að snúast á móti henni.
En leyfið mér að segja yður, kæru
lesendur, að hann lætur Freyju
gjalda Hagyrðinga - félagsins í
heild, sem hann fann ástæðu til
að áreita, og svo sérstaklega
þeirra manna úr því, sem hafa
svarað honum, er eg þar einn á
meðal. Er sú aðferð frá mínu
sjónarmiði fremur lítilmannleg,
að reyna aö ná sér þánnig niðri
að reyna að skaða Frevju, seni
er Hagyrðingafél. óviðkomandi,
og um leið snúast á móti vinum
sínum, þar sem um okkur hjónin
er að ræða, eða að minsta kosti
konuna mina, sem hefir ætið
sýnt honum kurteisi og vináttu
og sem Lárus hefir vottað með
bréfum sínum.
Seinast i fyrra sendi hann út-
gcfanda Freyju langt og vin-
samlegt bréf, er hann bjóst víst
að mundi prentaö í Freyju, en
þíó bréfið væri vinsamlegt og að
mestu leyti vel skrifað, þá var
það eigi prentað, mest vegna
þess hváð það var langt. Dett-
ur tnér í hug, aö honum hafi mis-
líkað það, og það orðið meðfram
til að snúa huga hans á móti
Freyju. Það bréf þ.yrfti að koma
fyrir almennings sjónir, rnyndi
þaö gefa dágóða hugmynd urn
hinn betri mann Lárusar í garð
Freyju, og eins og að sjálfsögðu
mótmæla hans núverandi hátta-
lagi.
1 Jiessu bréfi getur hann þess,
að hann hafi strax sent Hkr.
grein móti J. Einarssyni sem
hafi verið neitað. Kvartar hann
undan réttlætis tilfinningu ritsj.
og segir það ekki eina skiftið
sem sér hafi verið neitað um
greinar er snert hafi Freyju. En
svo þegar hann snýr við blaðinu,
finnur hann léttara aðgöngu.
Ritsj. Hkr. kann að rneta aftur-
halds andann. Eftir því hefi eg
tekið, þtj bréf Lárusar opnaði
enn betur á mér augun, að Hkr.
hefir aldrei í seinni tíð haft gott
orð að segja um Freyju hvorki
frá hálfu ritsj. eða annara, en
ætið verið reiðubúin að taka um
hana last og níð mótmælalaust,sem
hlýtur að skoðast hennar rödd,
tþegar fremur er afsakað en mót-
mælt af hálfu ritsjórans. Kemur
í}>að fremur flatt upp á útgef-
anda Freyju, sem hefir ætið
skoðað hann sér vinveittan og þvi
málefni sem hún berst fyrir. En
eg þykist sjá í gegnum svarta
leppinn, að þessi hringsnúningur
þremenninganna hefir komið yfir
þá síðan þeir tóku anarkista fár-
ið um árið.
Lárus byrjar á þiví að stað-
hæfa að Freyja hafi breytt upp-
haflegri stefnu sinni og ákvörðun |
og hallmælir þessari sögu er
nefnist 'Heimili Hildu.“ Hann
gætir eigi þess, að þessi saga er
samin í sama anda og hin sagan
á undan ,,Eiður Helenar,“ nema
þar sem þessi gengur lengra i
frelsisáttina. Hún planar heiinili
sem sé bygt á samvinnu (co-
operation) fyrirkomulagi. Hjú-
skapar hugsjónin er þar hin sama,
nfl. sú, að sambúð karla og
kvenna eigi að grundvallast á |
ást og engu öðru. Mergurinn
málsins er sá, að kenna konum
sem körlurn sannan manndóm,
sem álitið e.r að aðeins geti átt sér
stað í frjálsu þjóðfélagi, en kúg-
un og afturhald sé aítur á móti
skaðlegt og viðurstyggilegt. Þetta
hafa menn skilið á öllum öldum,
og þess vegna hefir átt sér stað
stöðugt sríö niilli franrþrounar
og afturhakfs, milli þeirra manna
sem elskuðu, — elskuðu bæðv
manninn og fagrar hugsjónir—
og þeirra sem elskuðu ekkert
nema sjálfa sig. Afturhaldiö er
formælandi eigingirr.i og sjálfs-
elsku en frálslyndið er formæl-
andi mannástar og fagurra húg-
sjóna, seni frelsið eitt getur
fóstrað. Kúgunin, sem er afleiö-
ing afturhalds, drepur hugsjón-
irnar, leggur sekt við þeim, og
skattar hverja ærlega tilfinningu,
er rándýr þj'óðféiagsins, sem
rænir mann bæði andlega og lík-
amlega.
I hjúskaparmálum skoða þessir
frjálslyndu syndarar að ástin sé iö
eina nauðsynlega skilyrði til þess 1
að þau blessist. Og að löggjöfin j
eigi að vera í samræmi við það, en j
ekki gagnstríðandi. Að ekki megi
nieð lögum eða ólögum þvinga
vilja elskendanna, því }>á geti ást-
in elJki lifað. Gísli Brynjólfsson j
kvað: v
„Astin þolir enga hlekki,
er.hún bezt að sinni vil,
sæla- jafnvel sæl "er ekki
sé oss nauðgað hennar til".
En þeir, sem vilja láta rýmka
um hjónaband, meina, að ekki
megi neyða nokkura til að bua
sarnan, þegar þeir ómögulega vilja
það sjálfir. A þvi byggist krafa
þeirra, sem vilja veita hjónaskiln^
að. Hjónaskilnaðarmál ættu að
vera í höndum héraðsdómstólanna. ■
Eg hefði ekki svarað Lárusi nú
nema fyrir það, að í grein hans
kemur fram alvara og löngun til
að ræða málið af sanngirni. Eg
virði einlægniiia,er grein hans lýsir
og væri ekki svo mikið vatn á heila
hans ,eins og flest hans ritverk,
því miður bera vott unt, mundi
hann hafa .komist betur út úr
þessu máli. Eg, sannast að segja,
hlakka til að sjá næstu ritgjörð
hans í afturhaldsmálgagninu.
Hann segist vera samdóma Ölafi
Torfasyni um það, að Freyja sé
nú orðin siðspillandi fyrir hjóna-
band og sambúð karla og kvenna.
Skyldi Olafi hafa fundist hjúskap-
arlif sitt fara lökrandi upp á síð-
kastið?! Ætli honum hafi virzt,
aö konan ekki taka með tilhlýði-
)egri auðmýkt aga hane, fyrir
sjálfa sig og börnin ?! og kenni
svo Freyju um það? Og skyldi'
nokkuð svipað hafa komið fyrir
Lárus? Þess vil eg hreint ekki
geta til.
Hið raunalega er það við þessa j
lærisveina Baldvins, aö þeir virð- f
ast ekki geta gert greinarmun á j
lijúskap og hjónabandi.
Hjónaband er lagaleg stofnun, !
og þar af leiðandi háð vissiun j
laga-ákvæðum, sém þó er liægt
að breyta hve nær sem löggjafar- j
valdinu sýiiist og á livern hátt, j
sem því sýnist.
Hjúskapur er sambúð karla og j
kvenna, „sent hlvtur að eiga sér j
stað eins lengi og mannkynið lif- j
ir,“ segir L, og er eg honum þar
samdóma. En þessi setning bend-
ir á, að hann slengir saman tveim
j hugmyndum í eina og ræðir syo j
málefnin í graut.
Þegar um afnám hjónabands er
að ræða, þá er ekki veriö aö draga
ræturnar undan heimilinu, eins
og sumir halda, heldur tryggja
það. Því ef hjónaband væri
grundvallað á fjárhagslegu jafn-
rétti rnanns og konu, þá væri
heimilið traustara. En undir nú-
vcrandi hjónabands-lögum á slíkt
jafnrétti sér ekki staö.
Það er að vissu leyti rétt skilið,
hjá J-, að Freyja álíti, að „bind-
andi hjónaband" ætti helzt ekki
að eiga sér stað, enda þó hann
komist þarna svo klaufalega að
orði, þá er mciningin þessi, að
Frcyja álíti aö þurfi að rýrnka um
lijónabandið, nfl. gera hjónaskiln-
að léttari. Þarna er í einuni bögli
öll sú synd, sem Freyja hefir drýgt
gagnvart almenningi. En hitt er
aftur rangt skiliö, „aö Freyja
kenni, að hjón ættu undir eins að
skilja og eitthvað amar að í hjóna-
bandinu.“ Hún vill hvorki íáta)
neyða menn til að skilja eða vera
saman. Fina og helzta ráðið er
því, að gera lögin svo úr garði, að
hver geti sem bezt notið farsæklar
lífsins án þess að aðrflr þurfi að
líða við það. Og aö gefa mönn-
um og konum hæfilegt frelsi hefir
ætíð reynst vel. Við það líður
ekkert nema tollarnir og þeir, sem
lifa á þieim. Það er að segja þeir
tollar, sem teknir eru með valdi,
efns og ríkistollar og skattar.
Skoöun Frevju á hjúsKapar-
málum er sú, að sambúð karls og
konu sé bygð á ást. Það fram-
leröir betri börn og gerir betra
þjóðfélag. Helgasta tilfinning
mannsins er ástin, og að göfga
hana og fegra hljóti að vera fag-
urt markmið. En lög geti ekki
haft áhrif á innra lif manns, þess
vegna sé ekki einhlítt að binda
nienrí saman með lögum. Það
væri eins rétt að nauðga mönnum
inn í hjúnaband, eins og að neyða
menn til að vera saman eftir að
maður og kona vilja skilja. Það
er hættulaus eftirlátssemi,því eng-
ir ástvinir skilja bara að gamni
sínu. En væru þau látin afskifta-
laus, væri þeim heimilt að sættast
aftur, ef svo bæri undir, en þegar
þau eru skilin að lögum er það
miklu erfiðara, því lagasóknir og
afskifti annarra hafa þá hálf-trylt
þau og fylt þau hatri og beiskju.
Eg viðurkenni það satt að vera,
að hjónaskilnaður sé „ið mesta
ólán, og sárasta neyðarúrræði“, en
eg álít liann sé þó það skársta und-
ir kringumstæðunum, þegar hjú-
skaparlífið er orðið óbærilegt. Það
er eitt, sem er hin voðalegasta af-
leiðing ástlauss hjónabands, það
eru óvelkomin börn. Og þegar of
bindandi hjúskaparlíf er búið að
deyða móðurástina, þá fer maður
ekki að finna svo mikla ástæðu til
aö grobba af siðmei/iningunni.
Elskan gerir ekki náunganum
mein, hún er uppfylling lögmáls-
ins etc. Hvi ekki að hagnýta
svona setningu? hví ekki að íhuga
það, að ástin er tilgangur lífsins,
og að liða nokkru að standa i vegi
fyrir heilbrigðu ástalífi, er að veita
tílverunni banatilræði? Hugsjón
hins frjálslvnda manns er að elska
alt það fagra*og góða. Og athafna
stefna hans er að taka á brott all-
ar þter hindranir, sem eru i vegi
fyrir ntannkyninu til að varna því
farsældar i verklegum og andleg-
um skilningi. Frjálslyndur mað-
ur ann öllum náttúrlegum lögmji,
öllu því er heldur við reglu og
skipulagi.en hann hatar alla þving-
ttn, öll bönd, alla kúgun og óeðli-
legt valdboð, en vill að öll þjóðfé-
lagsbyggingin hvili á frelsi og
bræðralagi, það er, samkomulagi
allra.
Að hjónaskilnaður fari með
Töe Gfflwn Co-operative
Loen Company Ltd.
Við höfum enn til nokkurar
bygginga-lánveitingar, sem fást
með sanngjörnu verði. LÁG
NÚMER. Ef þér ætliö að
byggja bráðlega borgar það sig
að finna okkur.
$1.000 lán kostar $100
í 200 mánuði.
Nákvæmari skilmálar hjá
Crown Co-operative Loan Co. Ltd.
Top Floor Bank of British
North America.
“EIMREIÐIN”
Fjölbreyttasta cg skemtilegasta tímaritið
á íslenzku. Ritgjörðir, myndir, sögur og
kvæði. Verð 40C. hvert hefti. Fæst hjá
i H. S. Baidal og S. Bergm n .
TtlE C4NADIAN B4NK
Of COMMERCE.
á liorninii á Ko»>« 00 NhIm I
Höfuðstóll fP,700,000.00 Varafejóður f3,500,000.00
SPARISJOIISPEILDIN
Innlög $1.00 og þar yfir. Rentur lagðar
við höfuðstól á sex raánaða fresti.
The Winnipeg Laundry Co.
Llmlted.
DYERS, CLEANERS & SCOURERS.
261 Nena st.
Ef þér þurfið að láta lita eða hreinsa
ötin yðar eða láta gera við *þau svo þau
verði eins og ný af nálinni þá kallið upp
Tel. 966
og biðjið um að láta sækja fatnaðinD. Pað
er sama hvað fíngert efnið er.
Vfxlar fást á Knglands hanka
M-m eru borganlegir á
ABalskrifstofa f Toronto.
Bankastjori í Winnipeg er
0---JOHN AIRD------o
TI1E DOMINION BANK.
Borgaður höfuðstóll, $3,000,000 00
Vrarasjcður, - 3,500,000.00
JVl. Paulsoa,
Wi'1 Kos« Avf..
selur
Giftingaleyflsbréf
Eitt útibúbankaDs er á horninu á Notre
Dame og Nena St.
Alls konar bankastörf af hendi leyst.
Sparisjóðsdeildin tekur við innlögum, frá
$1.00 að upphæð og þar yfir. Rentur borg-
aðar tvisvar áári, í Júoí og Desember.
T. W. BUTLER,
Bankastjóri.
| Jame» Birch
>t> Z!
Höfuðstóll.. $3,500,0O0
Varasjóður.. 3,500,000
| 329 & 359 Notre Dame Ave. W .
% Eg heír aftur fengið gömlu búðina í f 11X1^6^131 0311 K OT uSDSuS
Opera IJlock og er nú reiðubúinn að \l/
® íullnægja þötfum yðar fyrir rýmilegt
verð.
•-emjið \ ið mig um skrautplöntur
'ffc fyrir páskana. Eg befi alskoaar fræ, o?
plöntur og blóru gróðursett eða upp- ®
® skorin. Ef þér telefónið verður því jK
/n tafariaust gaumur gefin. S
* x
Telephone 2638. ^
STÆKKAÐAR MYNDIR,
16x20 Crayons á$2,OOhver
16x20 með vatnslitum $3.09.
MYNDARAMMAR:
16x20 rammar frá $1.00 og þrr
yfir. Vér búum til myndaramma
af öllum stærðum. Komið og
skoðið þá.
GOODALL’S
Myndastofur
616/4 Main st. Cor. J.ogan ave.
536)^ Main st. cor. James st.
Taylor st. Louise Bridge.
ORKAK
MORRIS PIANO
Tónninn og.-tflfinninginer L-amleitt
A hterra stig og með meiri list en á nokk-
uru öðru. Þau eru seld með góðum
kjöritm og ábyrgst um óákveðinn tíma,
Það ætti að vera á hverju heimili.
S L BARROCLOUGH & Co.
228 Portage ave. Winnipeg.
100 strangar aí bygginga-papp-
ír, fimm hundruð ferhyrnings fet
í hverjum. FJÖRUTÍU og
FIMM cent stranginn. Kjör-
kaup fyrir byggingamenn.
WYATT s CLARK,
Algengar rentur borgaðar af öllum inn-
lögum.—ÁvfSANIR SELDAR Á BANKANA Á ís-
LANDI, ÓTBORGANLEGAR f RRÓNUM.
Utibú í Winniþeg eru:
Aðalskrifstofan á horninu á MaÍD st. og |
Bannatyne ave.
N. G. LESLIE, bankastjórf.
Norðurbæjar-deildin, á horninu á Main st
og Selkirk ave. I
F, P, JARVIS, bankastjóri.
DR A.V, PETERSON
■' |
Norskur tannlæknir.
620i Main st.
LYFSALI
H. E. CLOSE
prófgenginn lyfsali.
Allskonar lyf og Patent meðul. Rit-
föng &o,—Læknisforskriftum nákvæm-
n gaumur pefinn.
MaþlcLeafRenovatingWorks
Föt hreinsuð, lituð pressuð, bætt.
l25Albertst. Winnipeg.
þér þurfið að láta hreinsa,
fylla eða gera við tennurnar
þá komið til mín. Verð
sanngjarnt.
495 NOfRE DAME
Dp.M. halldorsson,
Parlc Rlver, 35ST X»
Er að hitta á hverium miðvikudegi
í Grafton, N. D., frá ki. 6—6 e. m.
Dr. W. Clarence Morden,
TANNLŒKNXR
Cor. Lostan ave. oa; Main st.
620>4 Main st. - - ’Phone 135.
Plate work og tennur dregnar úr
og fyltar fyrir sanngjarnt verð.
Alt verk vel gert.
Thos. H. Johnson,
islenzkur lögfræðingur og mála-
færslumaður.
Skrifstopa: Room 33 Canada Life
Block suðaustur horni Portage
Ave. & Main st
TTtanáskript: P. O. box 1864,
TaJefón 423. Winnineg. Manitobe
t03XTXX 3631.
Cfintral Auction Roonis
í gömlu eldliðs-stöðvunum
347 William Ave,
1 Við h 'fum mikið til af brúkuð- !
um húsbúnaði, eldstóm o. s. frv. !
sem við seljum með mjög sann-j
gjörnu verði. Með mjög lítilli
aðgerð iíta þessir húsmunir út j
eins og nýir væru. Það borgar
sig að finna okkur.
TEL. 3506.
-ÉTmtib eftir
því að —
Eúúu’s Bugglngauappir
heldur húsunum heitum’ og varnar kulda. Skrífið eftir sýnishorn
um og verðskrá til
TEES & PERSSE, Ltd.
á-GENTS,
WINNIPEG.
Vörurnar fást lánaðar, og með
vægum borgunarskilmálum.
New York Furnishing House
Alls konar vörur, sem til hús-
búnaðar heyra.
Olíudúkur, linoleum, gólfdúk-
ar,_ gólfmottur, glaggatjöld, og
myndir, klukkur, lampar, borð,
dúkar, rúmstæði, dýnur, rúmteppi,
koddar, dinner sets, toilet sets,
þvottavindur og fleira.
JOSEPH HEIM.
eigandi.
Tel. 2590. 247 Port age ave.
p
Winnipeg Picture Frame Factory,

Búð: 495 Alexander ave.
Vinnustofa: 246 Isabel st.
’Phone: 2789.
Allar tegundir af myndarömmum búnar til. — Stækkum myndir.
Við þurfum umboðsm'enn víðsvegar til að selja fyrir okkur.-
Heildsala og smásala.
P. Cook, Eigandi.
u
u
I