Lögberg - 26.10.1905, Síða 6

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 26. OKTÓBER 1905.
• 3;-'
SVIKAMYLNAN
Skáldsaga eftir
ARTHUR W. MARCHMONT.
XVII. KAPITULI.
Það er snúið á mig.
Hann sneri alveg á mig og haföi skiliS mig
Iangtum betur en eg hann. Hótanir mínár voru
uppgerð, og það vissi hann. Hefði eg verið jafn
tilfinningarlaus og hann og mér verið jafn létt ura
J>að og honum að fremja morð, þá samt hefði mér
það að engu haldi komið. Ógurlegu og þögulu verö-
irnir að baki mér komu nú að fullu haldi; nærvera
þeirra frelsaði líf pasjans og gaf mér, enga von um
að sleppa.
Á meðan sextíu sekúndurnar voru að renna út
stóð eg hugsandi og í frámunalegum vandræðum, Og
þegaé hann Iokaði úrinu þá vissi eg, að 'tíminn var
út runninn.
„Þú hleypir ekki af byssunni, Mr. Ormesby,“
sagði hann í sama kalda og stillilega rómnum. „Þú
ert skynsamur maður og skilur hvað óendanlega
gagnslaust það værj. Viltu geraj Svo vel að rétta
mér skammbyssuna þina?“
„Nei,“ svaraði eg í styttingi.
„Eg þarf ekki annað, en gefa bendingu til þess
hún verði tekin af þér.“
„Öll hlaupin sex eru hlaðin, og eitt þeirrp næg-
ir mér.“
Hann ypti öxlum.
„Græðum við nokkuð á því að halda lengur uppi
Ieik þessum?“
„Þú þreifar á þjví, að mér er blá-köld alvara.“
„Og til hvers hugsar þú þér þá að grípa?“
„Eg er fastráðinn í því, að láta ekki halda mér
hér.“
„Og segi eg að ekki sé hægt að l|eyfa þér að
fara ?“ /
„Eg er sæmilega góð skvtta á stuttu færi,“ svár-
aði eg.
„Þú átt við, að þú ætlir að verja þig, og takist
þér það ekki, þá að skjóta þig?“
„Það væru betri forlög heldur en láta þig eiga
líí mitt í hendi þér.“
„Ekki er eg viss um það, Mr. Ormesby. En á
þann hátt losast eg þó við þig, og þér skal getfast
kostur á að standa við þessi karlniannlegu orð þín
og hann glotti og hringdi borðklukkunni í ákafa.
Horfurnar voru ekki álitlegar, en eg ásetti mér
að verjast alt hvað eg gæti; og í þjví skyni gekk eg
til hliðar og stóð með bakið upp við vegginn.
„Blóð hvers þess manns, sem leggur hönd á
mig, komi yfir þig, pasja,“ sagi eg.
„Við því er eg náttúrlega búinn,“ svaraði hann;
„en eg get ómögulega inn á það gengið, að þú berir
vopn þetta. Sendu hann Ulmet inn hingað með sex
menn með sér,“ sagði hann við þjón, sem inn kom.
Og svo gaf hann málleysingjunum einhverja vís-
bendingu, og þeir nálguðust mig með hægð.
Af hendingu var stór gluggi að baki mér og
bjóst eg við, að úti fyrir honum væru svalir; egsneri
mér þtví við í hasti, opnaði gluggann og þaut út í
myrkrið. En við þessu hafði augsýnilega verið bú-
ist og eg fann að gripið var aftan i kaftaninn minn.
Eg leit við og sá, að þar var kominn málleysinginn
sem áður hafði hendur á mér, og skaut eg viðstöðu-
laust í handlegginn á honum. En eins og örskot
þreif hainn þá til mín með hinni hendinni. Þá kom
og hinn málleysinginn félaga sínum til hjálpar og
drógu þeir mig inn aftun til pasjanis og tóku af mér
skammbyssuna, þrví eg var eins og barn í höndunum
á þeirru
Marabúk sat hinn rólegasti rneðan á þessu stóð.
Hann benti mönnunum að láta mig þar sem eg hafði
áður staðið og afhenda mér skammbyssuna; og þegar
meniiirniri komu, sem þjónninn var sendur eftir, lét
•hann þá undir eins fara aftur og sagði einum þeirra
að taka með sér málleysingjann, sem eg skaut á, og
binda sár hans. Hinn málleysingjann sendi hann
þangað s^em hann hafði áður staðið, við dyrnar.
„Það hefði verið betra fyrir þig að fá mér um-
yrðalaust skammbvssuna, Mr. Ormesby," sagði hann
með sömu stillingunni; „en ef til vill hefir þetta veriö
það bezta til þess að sýna þér hvað gagnslatis öll
vörn er.“
,.Sem stendur hefir þú yfirhöndina, það játa eg.“
„Og verður ekki sagt, að þú með því játir sér-
lega mikið/' svaraði hann. „En ef til vill sérðu nú
hvað miklu ver þú ert kominn vegna fljótfærni þinn-
ar. Þú komst hingað sem spæjari; þú hótaðir að
clrepa mig þegar þú ert uppvís orðinn; þú reynir að
flýj^í; og þegar þjónar fflínir reyna til að láta þig
ekki hálsbrjóta þig þá skýtur þú á annan þeirra.
Slíkt er fyrirlitlegur glæpur, jafnvel frá liendi Eng-
lendings í Stambúl — þú ert Englendingur, er ekki
svo ?“
„Hvað sem þú heldur þú getir gert við mig,
pasja, er þér bczt að gera, og það fljótt," svajraöi eg
einbeittur og ákveðinnn, jafnvel þó eg með sjálfum
mér væri meira en lítið áhyggjufullur yfir þvi hvern-
ig nú var komið fyrir mér. Satt að segja var eg
sannfærður um, að lif mitt væri i hættu og var mér
Vissulega nauðugt að deyja; en það hefði verið sú
mesta heimska aö láta liann sjá á mér nokkurt minsta
hugleysi.
„Mig langar ekki til að gera þér neitt mein, Mr.
Ormesby; þvert á móti væri mér það sönn ánægja
að geta undir eins látið þig laulsan; en eins og þú
skilur heíir þú gert mér það örðugt ef ekki ómögu-
legt.“
„Ifg hefi íengið órækar sannanir fyrir velvildar-
hug þínum með tilrauninni sem hann Kópríli gerði,
—klaufinn, eins og þú kallaðir hann.“.
„Eg ætti, held eg, að afturikalla þá lýsingu mína
mína á honum þegar eg sé, að honum er að þakka
þessi heimsókn — eg ætla að kalla það því nafni.
En nú ætla eg að leggja fyrir þig fáeinar spurning-
ar, og ert þú auðvitað sjálfráður hvort þú svarar
þeim eða ekki.“ Þetta sagði hann í mildum tón, en
á bak við lá þó ógnun í«rómnum. „Þú ert trúnaöarv
maður Bandaríkjainannsins, hans Mr. Grant?“
,Já“
„Hvað var þá aðal augnamið hans með landið
sem honum var veitt í Makedóníu?"
„Að koma þar á blómlegum viðskiftum og
græða á því.“
„Það sagði hann að væri augnamiðið; en hvert
var hið levnilega augnamið hans?“
„Vér Englendingar og Bandaríkjamenn drögum
engar dulur á augnamið vor. Landinu verður vel
stjiórnað, gott skipulag á öllu og vel litð eftir hags-
niunum innbúanna. Nýmæli á Tyrklandi, óefað, sem
ef til vill ekki fellur í srnekk embættismanna sem því
eru vanir að stjórna fólki með ilstrokum eins og þér
geröuð, til dæmis.“
„Þú ferð út frá málefninu, Mr. Ormeisby. Þeg-
ar búið er að koma á skipulagi í hérpðinu, hvað á þá
að gera?“
„Geðjist stjórn þinni að því, sem gert verður,
og samþykki hún það, þá verður ef til vill samskon-
ar fyrirkomulagi komið á í næsta héraði. Það verð-
ur að eins uin viðskiftamál að ræða, sem stjórnin er
sjálfráð hvort hún samþykkir eða ekki.“
„Og vopnin, sem þið hafið safnað að ykkur á
eynni úti fyrir landinu, og allur mannsöfnuðurinn ?“
„Tilgangurinn með það er algerlega auðskilinn.
Félagið hlýtu'r að ráða menn til þess að vinna verkið
þangað til íbúarnir eru því vaxnir; og með því alter
fult af stigamönnum, þá hljótum við að hafa vopn
okkur til varnar. Lítir þú á málin með augum vest-
urlanda-þjóðanna, en ekki með tyrkneskuni gleraug-
um, þá sérðu að þetta er undur eðlilegt."
„Ó, þú vilt ekki segja mér það, og mig undrar
það pkki. En við erurn ekki blindir, Mr. Ormesby.
Augnamið ykkar var í sannleika það að stofna fyrst
nýlendu, færa hana siðan. út og fá meiri og meiri fót-
festu svo þið með tímanum gætuð algerlega útbolað
Múhameðstrúarmönnum.“
„Þetta kalla eg að líta á inálin með tyrkneskum
gleraugum—lituðum með þjóðernis og trúarbragða
fordómum. Við höfum hvorugt til brunns að bera.
Lanjd þitt er eitthvert auðugasta land heimsins og þó
liggur því við gjaldþroti, vegna þess því en hvorki
rétt stjórnað né neitt gert til þess að vinna það. Við
ætlum að sýna ykkur til hvað ósegjanlega mikilla og
margvískgra hagsmuna slíkt leiði.“
„Ætluðuð að sýna okkur það, áttu við?“ sagði
hann þurlega. „Eða hefðuð reynt.“
„Sé það satt, sem þú hefir meðgengið fyrir mér
—að þú ltafir látið byrla vjni mínum eitur, þá hefir
þú rétt fyrir þér, og öll áform okkar eru að engu
orðin.“
’,,Þú lilýtur að vera mörgu kunnugur í austur-
löndum eftir því að dæma hvað vel þú talar tyrk-
nesku og hvað fimlega þér tókst að stæla manninn
áðan. Samt kemur þér annað einfe og það til hugar,
að Tyrkjar geti þýðst það, að villutrúarmenn —
þessir hrokafullu óvinir Islams — kenni þeim stjórn-
araöferð?“ Hatur hans til vor kom fram í málróm
hans.
„Nema þjð lærið af einhverjum og það bráð-
lcSa» l'á rekið þið ykkur á það, að Islams tryggustu
synir reynast landsins verstu óvinir.“
„Þögn!“ hrópaði hann og misti allra snöggvast
vald yfir sjálfum sér.
„Þú sagðir þig langaði til að spyrja mig. Líki
þér ekki hvernig eg svara,þá hættu að spyrja,pasja,“
svaraði eg og hafði hálfvegis gaman af reiði hans.
Þar kom þó að minsta kosti fram einlægni í stað
faríseaháttarins í yfirskins rólegheitum hans.
,-Þú særðir mig, og eg slepti mér,“ sagöi hann
þegar liann var búinn að ná sér aftur.
„Eg tek það sem fullnægjandi forlátsbón,"
svaraði eg í snatri 'og brosti; og átti hann aftur
fult í fangi með að tapa sér ekki af reiði.
„Við skulum reyna að gera okkur skiljanlega,
Mr. Ormesby.“
„Mér finst við vera á góðum vegi með það,“
sagði eg, en hann bandaði hendinni við svarj mínu
og ylgdi sig.
„Þú ert vinnumaður Mr. Grants?“
',,Að vissu leyti.“
„Og býst við hærri stöðu þegar áform ykkar fá
íramgang ?“
„Að vissu leyti,“ svar,aði eg aftur.
„Þú ert ungur maður, metorðagjarn og gerir
þér háar vonir/ Þú ert gagnkunnugur landinu. Þú
skilur þessar nútíðar hugmyndir og aðferðir Norð-
urálfumanna; og erindi þitt hingað hefir verið að
le}ta þér fjár og frama. Ilefir þú nokkurn tíma
hugsað um það, hvað háleits verksviðs og mikilla
upphefða maður sá ætti aö mega vænta, sem jafn
vel er gefinn og settur?“
„Margt hefir mér til hugar komjð,“ svaraði eg
með léttúð, vegna þess eg ekki skildi hvað hann var
að fara.
„Miklar breytingar eru fyrir dyrunx og við
stöndum á þýðinganuiklum tímamótum; miklar
framfarir eru fyrir hendi í ÖUum átturn, og mikiþ
leiki og dýrð rikisins kemst aftur í sinn fyrri blóma.
V ið verk það þarf á mönnum með margs konar hæfi-
leikum og mentun að halda; og rnenn eins og þú
ættu að geta kornist í þægilega stöðu sjálfum þeim
og ríkinu til sameiginlegra hagsmuna.“ Hann talaði
þetta með hægð. hagaði orðum sínum með gætni og
gaf því nákvæman gaum hver áhrif þau hefðu á
mig. |
„Eg er hræddur um að eg skilji þig ekki, pasja,“
sagði eg þegar hann hikaði við.
„Slíkir menn mundu kornast til upplxefðar og
valda, og fá ráð og hlunnindi sem útlendingar hafa
enga hugrrtyrid urn og enginn verður aðnjótandi, sem
ekki aðhyllist hin einu réttu trúarbrögð."
„Eg endurtek það, pasja, að eg skil þiig ekki.“
„Auðæfi, völd, metorð, uppfylling svo að segja
allra óska, undirgefni rnargra þúsunda, virðing og
aðdáun margra miljóna,—alt þetta eiga slíkir synir
Islamfe i lxendi sér ef þéir hjálpa til að reisa við hjö
fallna ríki, hleypa í það nýju lífi og fjöri og endur-
reisa frægð þess og vegsemd.“
Nú skildi eg hann til hlítar; og hin stórkostlega
slægð, sem á bak við þetta svívirðilega boð hans lá,
gekk öldungis fram af mér. Hann ætlaði að rnúta
mér til þess að svikja Grant, og alla aðra í Hvíta
húsinu, með loforði um metorð, og gera það jafn-
framt að skilyrði, að eg tæki Múhameðstrú og gengi
í þjónustu hans.
„Eg álit,“ sagði eg eftir nokkura þögn, og eins
og væri að velta þessu fyrir mér í mestu einlægni,
„að hið fyrsta, sem slíkir menn mundu fara fram á,
yrði einhver trygging fvrir því, að alt yrði efnt og
reyndist eins og þú segir.“
,,\ ið mundunx ekki álíta þá menrt nógu varkára,
lil þcss að takast starfann á hendur, sem ekki gerðui
það. En trygging sú yrði gefin.“
„Hvor þeirra mundi þá gefa hana—Rechad eða
War-ed-in?“ , *
„Til lxvers er að halda því leyndu eftir alt sem
okkar liefir farið á milli? Herra minn, War-tedtin*
rnundi gefa liana. Sem tilvonandi æðsti ráðgjafi lians
hefi eg timboð til aö gera bindandi loforð fvrir hans
liönd."
Eg hikaði aftiir og lézt hugsa mig um.
„Eigum við að hugsa okktir, að maður eins og
cg biði sig •fram til einhvers sem þú talar um?“
„Orð mín voru sérstaklega til þin stíluð, Mr.
Ormesby,“ svaraði hann viðstöðulaust.
„En eg er Englendingur, vántrúaður, kristinn.“
„Þú yrðir auðvitað gerður að tyrkneskum borg,-
ara.“
„En trúarbrögð mín?“
„Það gætir þú tekið til yfirvegunar eftir á.
Menn þeir, sem til æðstu valda komast, hljóta að
vera Múhameðstrúarmenn. Sannir vinir ríkisins j
hljóta allir að trúa á einn og sama guð.“
»,Og þii imyndar þér, að eg ætti hægt nxeð að j
skifta um trúarbrögð?“
„Það hafa ýmsir aðrir landar þínir, gert.“
„Þú mátt eiga það, að þú talar ljóst.“
„Eg er hér að tala við starfsmálamann; og auk
þess—“ hann :sló frá sér höndunum og brosti blíð-
lega — „sem stendur ert þú ekki sjálfum þér ráð-
andi og naumast líklegtir til að hlaupa langt nxeð
það sem eg segi.“
„Eg held eg skilji þig. Og verði þetta yrði eg
tafarlaust af hendi að inna—fyrir hylli herra þjns?“
„Þú byrjaðir auðvitað tafarlaust á því.að starfa
að hagsmunum tyrkneska ríkisins.“
„Og á hvern hátt?“
„Þú mundir til dæmis líta á' þjetta Bandaríkja
fyrirtæki frá sjónamiiði ríkisins og hugsa unx hags-
nxuni þess, en ekki núverandi húsbónda þíns.“
Þetta var djöfullegt svikræði í sniöugunx bún-
ingi. Svo gagntekinn var eg af reiði, aö um stund
treysti eg mér ekki að taka til máls; en hér var að
eins fyrir mig unx vörn að ræða, og því gagnslaust
að svala geði sínu.
„Þú hefir sett hreinskilnislega franx aðra lxlið
málsins,“ sagði eg loks. Þá kenxur nú hin hliðin.
Hvering fer ef eg neita þessu?“
„Mér félli Jjað illa."
„Um það efast eg ekki,“ hreytti eg úr mér þur-
lega. „En hvernig fer þá?“
,.Við munum missa mann, senx við vildurn
gjarnan hafa, og fyrirtæki ykkar mundi — ekkert
græða. Húsbóndi þinn eða vinur, lxvort sem þú vilt
heldur kalla hann, lifir ekki og eins og þú kannaðist
áðan við, deyr fyrirtækið með honum. Þú ^jálfur’
ja“—og liann ypti öxlunx drýgindalega — „þú ert
okkur nógu kunnugur til þess að vita, að þú sleppur
ekki og hlýtur að lokum að standa fyrir máli þínu
fyrir áverkann sem þú veittir eftirlætisþjóni mínum.
En sakamál vor eru ekki útkljáð í hasti, og þangað
til“—hann hikaði aftur—„fangaklefar vorir eru ekki
skemtilegir bústaðir. Og í þeim er enn þá rúm.“
Hann sagði þetta meö hægö, en biturlega, og
reyndi að hræða mig með því að nefna fangelsin, senx
eins og kunnugt er hvergi í hpimi eiga sinn líka fyr-
ir óþrifnað, grimdarfulla meðferð og ails konar svi-
virðing. En honum hnikti við, og eg held hann hafi.
reiðst þegar eg hló að orðum hans í stað þess að
sýna nokkurn vott hræðslu þeirrar senx gagntók mig.
Eg hafði talsvert leikið dag þennan, en örðugast af
öllu veitti mér aö konxa upp hlátri þjessum og svara
i léttum tón.
„Það yirðist vera all-sláandi níunur á þejssunx
tveimur myndum. Þú dregur upp skæra liti, pasja.“
„Og enn þá er ekki alt búið á litaspjaldinu, Mr.
Ornxesby. Eg veit ekki hvort þú lætur þig það
nokkuru| skiftal eða ekki, en hann húsbóndi þjnn á
systur, sem mér er sagt að sé rik og er talin fríð
sýnunx.“
„Hvað kemur hún þessu við?“ spurði eg livat-
skeytslega.
„Henni hefir verið veitt háleit staða. Henni
hefir hepnast að finna rtáð i augunx man(ns, sem ofar-
lega stendur í ráðaneyti voru og á fyrir hendi að
heíjast enn þá meira og verða auðugur. Hún verð-
ur kona hans—eða að minsta kosti ein þeirra. Augui
lians tindruðu í ljósbirtunni, þegar lxann festi þau á
mér til þess að sjá hvernig eg tæki því þegar lxanjx
kórónaði svívirðinguna með þessum síðustu orðunx;
en það hafði tekið hann of lengi að konxa þeinx út,
og eg liafði lxaft nægan tíma til að ná taumhaldj á
tilfinningum mínurn.
„Eg hefi eitthvað tinx það heyrt. Eg þekki Stefán
greifa; og eg efast ekki um, að hann verði hafinn upp
—í einhvern eikartoppinn með hjálp kaðalspotta, sem
einhver hraustur drengur heldur í annan endann á.“
„Slíkt hræ verðskuldar ekki einu sinni kaðaj,“
sagði hann með megnustu fyrirlitningu. „Eg var
ekki að tala unx hann.“
„Sleppunx því,“ sagði eg. „Eg býst við eg hafi
nú fyrir, mér myndina eins og þú ætlar að mála liana.
En það eru eftir tveir litir, sem þú ekki hefir notað.
í fyrsta lagi er þess að gæta, að Miss Grant er hér
undir vernd Bandaríkja-sendiherrans. Hitt snertir
nxig. Brezki sendiherrann veit að eg er hér og hvar
mín er að leita; og liann hefir nógu mörg augu og
eyru í þjónustu sinni til þess að geta fundið migi
jafn.vel í fangelsi. Þetta þýðir að minsta kosti það,
að eg get nxeð stillingu og rólegheitum yfirvegað
tillögu þína. Hvað langan umhugsunartíma ætlar
þú að gefa mér?“ jj'
„Þangað til á morgun. Eftir morgundaginn
verður það of seint.“
„Og þangað til á eg, býst eg við, að verða gest-
ur þinn.“
„Þú verður að vera hér; en lofir þú mér því, og
leggir drengskap þinn við, að reyna ekki að sleppa,
þá verður þú einungis að nafninu til í varðhaldi.“
„En nú lofa eg því ekki,“ svaraði eg hiklaust.
„Þá gefur þú mér ekkert undanfæiii,“ sagði
hann eins og honum félli það illa.
Með því lauk þessu einkennilega samtali; og
liann sendi »eftir þjónunx sínum, afhenti þeim mig og
gaf þeim einhverjar fyrirskipanir, en svo lágt, að eg
heyrði þær ekki.
Um mótspyrnu var náttúrlega ekki að tala og
fór eg því umyrðalaust með þeim. Á rneðan Mara-
búk 'sá til, fóru þeir ekki illa með mig; en undir enis
og fi;am úr stofunni kom, tóku þeir mig, bundu
hendurnar á mér fyrir aftan bakið, bundu fyrir augu
mín og hröktu mig síðan og drógu eftir gangi og
niöurr stiga þangað til þeir loks hrundu mér inn í
eitthvað og eg heyrði hurð lokað að baki nxér og
slagbranda dregna fyrir hana.
í þessu ástandi var skilið við nxig.