Lögberg - 07.06.1906, Blaðsíða 4

\
LOGBERG fÍMTUDAGINN 7. JÚNÍ 1906
JJögbútg
er geflS út hvern flmtudag af The
Lögberg Printlng & Publishing Co.,
(löggilt), aö Cor. William Ave og
Nena St., Winnipeg, Man. — Kostar
12.00 um árið (á lslandi 6 kr.) —
Borgist fyrirfram. Einstök nr. 6 cts.
Published every Thursday by The
Lögberg Printing and Publishing Co.
(Incorporated), at Cor.William Ave.
& Nena St., Winnipeg, Man. — Sub-
scrlption price $2.00 per year, pay-
able in advance. Single copies 5 cts.
S. BJÖRXSSOX, Edltor.
M. PAULSOX, Bus. Manager.
Auglýsingar. — Smáauglýsingar I
eitt skifti 25 cent fyrir 1 þml.. A
gtærri auglýsingum um lengri tlma,
afsláttur eftir samningi.
Bústaðaskiftl kaupenda verður að
tilkynna skriflega og geta um fyr-
verandi bústað jafnframt.
Utanáskrift til afgreiðslust. blaðs-
ins er:
The LÖGBERG PRTG. & PUBL. Co.
P. O. Box. 136, Winnipeg, Man.
Telephone 221.
Utanáskrift til ritstjðrans er:
Editor Lögberg,
P. O. Box 136. Winnipeg, Man.
Samkvæmt landslögum er uppsögn
kaupanda á blaði ðgild nema hann
sé skuldlaus þegar jtann segir upp.—
Ef kaupandi, sem er 1 skuld við
blaðið, flytur vistferlum án þess að
tilkynna heimilisskiftin, þá er það
fyrir dðmstólunum álitln sýnileg
sönnun fyrir prettvlslegum tilgangi.
Ófágurt atferli.
Conservatívu málgögnin hér í
fylkinu hafa nú, á þessum siðustu
og verstu tímum, hallast að því ó-
drengilega viðfangsefni að níðast
ast á látnum flokks andstæðingum
sínum, og ekki nóg með það, held-
ur eru þau á mjög óvirðulegan
hátt að reyna að bendla Sir Wil-
frid Laurier við óþokkaskap sinn.
Skaðlaust er það þó með öilu
fyrir Sir Laurier, því að hann er
er lýð þessa lands svo margreynd-
ur heiðursmaður,að þó krkákurnar
sletti saur á svan þann, er hann
jafnan hreinn, sem áður, en sjálf-
ar bæta þær nýju óþrifnaðarlagi
á sorpdyngju.þá, sem þær lifa og
hrærast í, og sjáanlega losna aldr-
ei úr, en kafna að líkindum í að
lokum, þjóðinní til lítillar eftirsjár.
Að ætla að reyna að klemma því
á Sir Wilfrid Laurier þó rannsókn
arferðirnar um norðurstrendur
Canada hafi orðið kostnaðarsam-
ari, en náfuglunum líkar, er rétt
eftir því krummakyni, vitandi vel,
að Laurier þar, sem annars stað-
ar hvervetna, er minsti vafi hefir
leikið á því, að full samvizkusam-
lega væri farið með stjórnarfé, lét
þegar skipa nefnd til að rannsaka
málið, og fá því kipt í lag, er á-
bótavant kynni að vera.
A slíkur valdsmaður, sem jafn-
an er boðinn og búinn til að laga
allar misfellur strax og þeirra verð
ur vart, auðvitað fremur lof en last
skilið, af undirmönnum sínum, og
mikið má herra Roblin læra af
honum, bæði af samvizkusemi og
réttsýni, til þess að hugsandi yrði
að þangað gæti hann þokað tárium
er hinn hefir hælana.
Að ábyrgðin í norðurfarar mál-
þessu, enda þótt einhver væri, hvíli
á viðkomandi stjórnardeild, er
hinn látni ráðgjafi Prefontaine
veitti forstöðu, leiðir af sjálfu sér.
um það efast enginn maður; eiv
það eru afturhaldsblöðin, sem
leggjast á þann mann látinn og
reynav að gera mikið veður úr
sekt hans þar að lútandi, vitandi
vel. að hann er of fjarri til að bera
hönd fyrir höfuð sér.
Þetta er ekki nema vanalegt ná-
fugla vængjablak afturhalds .leið-
toganna, og af því að svo vildi nú
til, að hinn látni ráð,Jafi var úr
Ottawa stjórnarráðinu, hlaupa þati
í kúðung um leið og þau gefa
honum vegannesti inn í eilífðina,
en miklu voru þau upplitsdjarfari
þegar þau, með Mr. Roblin í
broddi fylkingar, á fylkisþinginu í
Manitoba, eigi alls fyrir löngu,
reyndu að klína öllum þeim stjórn-
arfársklækjum þessa fylkis, sem
við varð komið, á látna fylkis-
stjórnarráðgjafann hér, Mr. Dav-
idson, o£ bar ekki á því, að hvorki
Roblin eða hinir herrarnir hryltu
sig í herðum eða fengju nábít af.
-----------------o-------
Xýja ii'ánaöarritið Breiðablik.
Það má með nýjungum telja, að
hér í borginni er risið á legg tíma-
rit, sem ætlast er til að komi út
mánaðarlega, og heitir Breiðablik.
■Útgefandi Ólafur S. Thorgeirsson
og ritstjóri séra Friðrik J. Berg-
mann. í byrjun líðandi mánaðar
kom fyrsta tölublað þess fyrir al-
mennings sjónir.
Ritið er ljómandi snoturt útlits,
í dálítð stærra broti en „Samein-
ingin“, og sextán síður af lesmáli í
því. Verðið er einn dollar um ár-
ið, og tíu cent eintak hvert.
I upphafi þessa fyrsta blaðs er
stefnuskrá ritsins.og ti.lorðning út-
listuð, eins og lög gera ráð fyrir,
af útgefanda og ritstjóra.
Útgefandi segir svo, að blaðið
eigi að leitast við, að styðja alt það
er verða mætti íslenzkri menning
til eflingar og frama, sérstaklega
hér vestan hafs, en eigi síður gefa
sig við hver-ju því máli.er við kem-
ur allri íslenzku þjóðinni. Blaðið
ætlar og að flytja lesendum sínum
skemtandi og fræðandi ritgerðir,
sögur og kvæði, svo og ritdóma
um nýútkomnar bækur, íslenzkar.
Flytja á það enn frenuir myndir
merkra manna og staða, að svo
miklu leyti, sem því verður við
komið.
Þá leiðir ritstjórinn athygli
manna að því, eftir að hafa drep-
ið á starfssvið íslenzkra bókmenta
hér vestra, að skorturinn á tíma-
riti, er hefði fyrir aðal markmið
að styðja og efla vestur-íslenzka
menning, hverrar tegundar sem
væri, hefði hrundið þessu mánað-
arblaði á stað. — Um leið og hann
bendir á hið víðtæka starfssvið,
sem þetta tímarit á að hafa, gerir
hann úrslita útskýringu um afstöðu
blaðsins svo hljóðandi:
„Breiðabiik látum vér þá tákna
landið fyrir framan oss, hugsjón-
anna land,-|-landið, sem vér eigum
enn ónumið, — land íslenzkrar
framtiðarmenningar í sannasta og
fylstæ ískilningi. Þangað er ferð-
inni heitið. Þangað ættum vér all-
ir að eiga samleið.
Loforð eru fánýt, og viljinn í
veiku gildi. En tilraun munum
vér gjöra eftir mætti að leggja
eitthvert gott orð í belg, hve nær
sem vér fáum því við komið. —
leggja góðum mönnum og málefn-
um það liðsyrði, er vér 'framast
megum.
Yið alla vildum vér gott eiga,
eins og Gunnar á Hlíðarenda, en
segja þó afdráttarlaust það, er oss
býr í brjósti. Sannfæringu vorri
munum vér leitast við að halda
fram með lempni eins mikilli og
oss er unt. Og af alefli vildttm
vér að þvl styðja, að samúðarþel
milli blaðamanna og flokka næði að
eflast, en æsingar og flokkshatur
að bælast og hverfa.
Ágreiningsmálin munum vér því
leitast við að ræða með huglátsemi
eins mikilli og nærgætni og vér
höfum lag á.“
Alt er þetta fallega sagt og
kemur nákvæmlega saman við
stefnu séra Fr. J. B. í slíkum mál-
um. Sjálfur er hann friðelskandi
maöur, sem vill heldur grynna það
djúp en dýpka, er flokkshatur,
sundurgerð og skoðana mismunur
hefir grafið inilli ýmsra manna ís-
lenzku þjóðarinnar, og gerir þeim
þess vegna hálfu torveldara en
áður, að efla og hlynna -að aðal á-
hugamálum hennar með bróður-
legttm samtölum, þar sem hönd
styddi hendi.
Starfsvið ritsins er ail víðtækt,
og væru oss eigi kunnir góðir hæfi-
legleikar séra Fr. J. B., mundum
vér draga það í efa að blaðið gæti
fullnægt öllu því, er þegar er frá
skýrt og lofast til. En þar eð vér
vitum, að hann er þessum starfa
manna bezt vaxinn, þeirra,sem hér
er ttm að gera, bjóðum vér blaðið
Breiðablik velkomið og óskum þvi
góðs gengis á ókomnum tíma.
Ritgerðir í þessu fvrsta tölublaði
Breiðabliks, eru, atik ávarpanna,
þrjár, og smásaga að auk. Fyrst
þeirra er „Sambandið við anda-
heiminn“, sérlega gætileg umsögn
um aðstandendur þess máls á ís-
*landi og aðgerðir þeirra þar að
lútandi. Varar höfundurinn við
þungum áfellisdómum um þá, en
skorar jafnframt á tilraunamenn
að fara varlega.
Vér erum hinttm heiðraða höf-
ttndi samdóma um það, að áfellis-
dómar út af skoðana mismun
manna á ýmsum málefnum,séu að-
gæzluverðir, en þá skal jafnt á
komið á báðar vogir. Vilji nefnd-
ir tilraunamenn komast hjá áfe’l-
isdómttm, mega þeir heldur ekki
fordæma skoðanir annarra, er
konta t bága við álit þeirra, nefna
þá þekkingarféndur og annað þvi
um likt.
Eins og skiljanlegt var, þykir
ritstjóranum andatrúar hreyfingin
stefila mjög í öfuga átt, og skorar
hann því á tilraunamennina, er
vakið hafa þessa stefnu til lífs á
íslandi, að leiða þjóðina fram hjá
öndunum og fram fyrir andann,
eða konung andanna.
Önnur ritgerðin hljóðar „Um ís-
lenzka námsmenn“, og eru þar
svndar myndir af tveimur nýút-
skrifuðum Islendingum frá háskól-
anum hér í Manitoba, þeim Hjálm-
ari Ágúst Bergmann, lögfræðingi,
og Þorbergi Thorvaldssyni nátt-
úrufræðingi.
Þar i blaðinu, sem bókmentum
er ætlaður staður, er undir yfir-
skriftinni „Á Hofmannaflöt“, sögð
saga siðustu málgagna kirkjunnar
á íslandi, og síðan vikið að útgá.fu
Nýs kirkjublaðs, er höfundurinn
hyggur eiga mikla framtíð fyrir
höndum, og munu fleiri þeir, er
til ritstjóranna þekkja, hneigjast
að þeirri skoðun, enda þótt kirkju-
mála áhugi íslendinga hafi verið
og sé mjög yfirbragðsdaufur á
þessum síðustu tínmm.
Síðast i blaðinu er stutt saga
andatrúartegundar, þó, og með sér
lega tvíræðu sannleiksgildi, eins
og aðrar slíkar „historiur".
Að öllu yfirveguðu, fer blaðið
svo myndarlega á stað, og lítur út
fyrir að verða svo viðsýnt, að á-
stæða er til að halda, að fjöldinn
af löndum vorum, sérstaklega hér
vestra, taki því tveim höndum.
-------o-------
Að gœta fengins f jár.
Margir eru þeir,sem safnað hafa
sér auði á þann hátt að nota sér
vanþekkingu annara á starfsmál-
ttm. Bragðarefirnir byggja ein-
mitt vélráð sin á þvi, hversu auð-
velt það er að hafa fé út úr þeim
mönnum, er enga þekkingu hafa á
að vernda eignir sínar.
Þeir græða á fávizku meðbræðra
sinna. Þeir vita það vel, að lag-
legk tilbúin auglýsing, kænlega
orðuð umburðarbréf, opna fjár-
hirzlur þessa grunlausa fólks og
læinir. straumnum þaðan og inn í
þeirra eigin vasa.
Vökunótt.
Hver er alt of uppgefinn
Eina nótt að kveða’ og vaka ?
Láta óma einleikinn
Auðveldasta strenginn sinn,
Leggja frá sér lúðurinn,
Langspilið af hiílu taka.
Til Kristinns.
53. afmælið hans, 26. Maí 1906.
I.
Ég man að var skrafað og skrifað um það
I skeggræðum fólks og í upptuggu-blað:
Að fimtugir ættum við all-flestir þó
Af afmæhs-dögunum meira en nóg.
Ljóð mitt aldrei ofgott var
Öllum þeim, sem heyra vilja,
Þeirn ég lék til þóknunar
Þegar fundum saman bar —
Eg gat líka þagað þar
Þeim til geðs, sem ekkert skilja.
Nú skal strjúka hlýtt óg hljótt
Hönd við streng, sem blær í viðnum.
Grípa vorsins þrá og þrótt,
Þungafu.lt en milt og rótt,
Úr þeim söng er sumarnótt
Syngur djúpt í lækja-niðnum.
Það er holt að hafa átt
Heiðra drauma vöku-nætur,
Séð með vinum sínum þrátt
Sólskins-rönd um miöja nátt,
Aukið degi’ í æfi-þátt
Aðrir þegar stóðu' á fætur.
Birtan sezt ei sjónum manns,
Svona nætur kveldin þrauga.
Norðrið milli lofts og lands
Linu þenur hvita-bands,
Austur rís við geisla-glanz
Glóbrún dags með ljós í auga.
Skamt er að syngja sól í hlíð,
Sumar-blóm í rnó og flóa —
Hvað er að víla’ um vöku-stríð!
Vaktu’ í þig og héraðs-lýð
Vorsins þrá á þeirri tíð
Þegar allar moldir gróa.
Úti grænkar lauf um lyng
Litkast rein um akra sána —
Eg í huga sé og syng
Sumar-drauma alt um kring
Út að fjarsta alda-hring,
Yztu vonir þar sem blána.
f
Út í daginn, fögnuð frá
Fulltun borðum, söng og ræðum —
Nóttin leið í ljóði hjá —
Ljósi’ er neyð að hátta frá!
Vil eg sjá hvað vaka má,
Vera brot af sjálfs míns kvæðum.
Vini kveð ég, þakka þeiin
Þessa sumar-næturvöku!
Úti tekur grund og geim
Glaða-sólskin mundum tveim —
Héðan flyt ég fémætt heim:
Fagran söng og létta stöku.
Steþhan G. Stephansson.
Að æskunni finst svo um fausk eins og mig
Ei firtir—en, Kristinn minn, varaðu þig!
Því árþriöjungs-brotinu' er bótleysa að
Ef Bald-vinur jafnaldri rekst o'ná það.
Og nú skal ég segja þér alt eins og er,
Að óþarfa-líf fer að hlotnast af þér,
Þín komandi æfi er hreint ekki' á huld’-----
En hvað þú svo gerir er ekki mín skuld!
Ég auðvitað hálf-segi’ og hleyp yfir margt
Af hrörnunar-merkjum—ég anna þeim vart.
Ég drep rétt þín glöggvustu elli-glöp á,
Sem ættu menn viljugt að steinsofna frá.
Ég tel ekki hjálpfýsi, samlyndi, sátt.
Sem sammerkt við nafn þitt og fjöldann þú átt,
Né kærleik, né góðvild, né greiðvikni þá
Sem getur hvert sóknarbarn skorið sig frá.
II.
Þú komst ekki hálærður hingað til lands,
Þú hafðir ei „víxil“ á banka neins manns,
Né fyrir þeim „innstæðum“ ofan þú tókst
Með auðmýktar-svip, hvert þú gekst
eða ókst.
En hvar sem þú lagðir fram verk eða vit
í veizlu, á mál-fund, við leik eða strit,
Þar mátti hver hérafinn hafa sig við
Að halla’ ekki undan, að biðja’ ekki
um grið..
Því meðalmann hvern gaztu hæglega þreytt
í hvatræði’ og glöggsýn, ef léztu því beitt —
Við stóðum ei alténd í sammála sveit.
Ég segi af reynslu það lítið ég veit.
Þú hneigðist að framför og frjálslyndi því
Sem flekar ei málstaði rógburði í.
Og hveimleitt var hræsninni að heyra þíti
svör,
Sem hvíslar í flónin með tvíræðri vör.
Þú hefir ei breytt þér með aldrinum enn —
Og enginn er viss á því, guðir né menn,
Sitt arfgenga fjármark á eyranu' á þér
Hvert aðgætni skarpsýnust neinstaðar sér.
Og framvegis verður þú efalaust eins,
Svo umtölur sþökustú væru’ ei til neins.
Og von fyrir komið það öldungis er,
Að enn geti búkröggur svelt neitt úr þér.
III.
Ég óska þér framtíðar — þel mitt er þvtt.
Ég þakka þér alt saman, gamalt og nýtt —
Það sýnir víst glöggvast að meira sé mér
Þó mál á að hátta fimtugum þér.
En ég fékk víst útvalning enga til þess:
Á englanna loftungu' að syngja mín vess.
Ég fæddist ei þulur með þjóðskálda-mál —
Svo þarna er kvæðið, og hérna er skál!
"Í'-JW-. *.
1
Stephan G. Stepliansson.
Starfsmála-þekking er hverjum
manni afar nauðsynleg og allir
ættu að gera sér far um, að svo
miklu leyti sem framast er unt, að
afla sér þeirrar þekkingar eins
snemma æfinnar og mögulegt er,
eða um það leyti, sem þeir leggja
út í hina harðsóttu lífsbaráttu.
Sú þekking tekur af manninum
marjt skakkafallið, losar hann við
rnargar þungar áhyggjur. Hún
gettir orðið sá bjargvættur, sem
frelsar manninn frá því að missa
alt sitt, og ganga slippur og snauð-
ur frá, eftir að hafa varið mörgum
dýrmætum árum æfinnar í þá bar-
áttu aö tryggja efnalega framtíð
sína og sinna.
Margir eru þeir mennirnir í
heiminum, sem einu sinni æfinnar.
voru sínir eigin herrar, en nú verða
að vinna fyrir sér og sínum á efri
árunum ■ sem annarra þj .nar.
Skortur á þekking,starfsmálaþekk
ingu, er oft og tíðum orsökin ti!
þess að þannig hefir farið ■ fydr
þeini. Eignir þeirra og afrakstur
æfistarfsins hefir orðið svikahröpp-
unttm að bráð sökum þess að þá
skorti þekkingu og framsýni til
þess að geta haldið lilut sínum ó-
skertum.
Hversu margir hugvitsmenn
hafa ekki orðið að berjast fyrir
lífinu, berjast við fátækt og ör-
byrgð, berjast gegn ofsóknum og
hleypidómum, og þó að lokum
unnið þann sigur, að árangurinn
af æfistarfi þeirra hefir orðið til að
bæta kjör og létta starf alls mann-
kynsins. Og þó hafa oft og tíðum
þessir hugvitsmenn aldrei komist
úr örbvrgðinni, þrátt fyrir þaö þó
luigsanir þeirra hafi náð því stigi
að geta orðið að áþreifanlegum,
mikilsveröum sannindum. Or-
sökin hefir verið sú, að þeir hafa
enga, eða alt of Iitla, þekkingu
liaft á starfsmálum til þess að geta
verndað réttindi sín og notið á-
rangursins af lífsstarfi sínu. Aðrir
hafa notið ávaxtanna, sem hafa
haft þekkingu og hrekkjavit til
þess að svifta liina réttu eigendur
arðinum of uppskerunni.
Þúsundir af mönnum um víða
veröld eiga nú þann dag í dag í
basli og bágindum, og eru allslaus-
ir fyrir sig og sína, Sökum þess að
þeir hafa treyst vinum sínum óg
vandamönnum til þess að breyta
rétt og heiðarlega gagnvart sér, án
þess í viðskiftunum við þá að gera
glögga, skýra og bindandi samn-
inga.
Það hefir enga þýðingu hversu
heiðarlegan og hrekkjalausan sem
þú kant að álíta vin þin eða við-
skiftamann. Hann getur gleymt
einhverju atriði,, sem ey áríðandi
íyr‘r þ o munnlega hefir verið
um samið ykkar á milli. Af þessu
getur leitt misskilningur og mála-
þras, 0g því-ættu engir algerlega
munnlegir starfsmálasamningar,
sem nokkurs eru virði, að eiga sér
stað, hvorki milli vina né vanda-
manna. Alt slíkt þarf að vera skrif
legt. Það kostar hvorki mikinn
tíma né fjárútlát að hafa þá aðferð
og sé hún notuð verður hún oftast
meðalið til þess að komast hjá
málaferluui, gremju og sturlan.
Hversu margir góðkunningjar
hafa ekki orðið hatursmenn ein-
rnitt af þeirri vanrækslu að gera
ekki fasta viðskiftasamninga sín á
milli. Þúsundir af lögsóknum eru
fyrir dómstólunum á hverjum ein-
asta mánuði, sem eingöngu hafa
risið af því að málspartarnir hafa
vanrækt að gera skriflega samn-
inga. Mestur hlutinn af tekjum
málafærslumannanna er ausinn úr
þessari lind, bygður á þessari van-
rækslu.
Margir hafa þá skökku skoðun,
sérstaklega livað snertir frændur
þeirra og vini, að þeir muni mis-
virða það og álíta heiðri sínum
misboðið nieð því að gera skrifleg®
samninga um viðskifti. En það er
mesti misskilningur. f slíkri að-
ferð liggur ekki neitt vantraust á
ráðvandlegum viðskiftum. Þar er
að eins um rétta starfamála-aðferð
að ræða, sem ætíð ætti að fylgja,