Lögberg - 27.09.1906, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 27. SEPTEMBER 1906
DENVER og HELGA
eða
VIÐ RÚSSNESKU HIRÐINA.
SKALDSAGA
eftir
ARTHUR IV. MARCHMONT.
„ÞaS eru á að gizka sjö ár síðan, að sá atburður
skeði, er sleit vináttu þeirra, eða skildi þá að. En
það var þeim manni að kenna, er eg mun síðar segja
yður frá. Faðir minn var fyrir þessum manni. Hinn
fyr nefndi var heiðvirður, en hinn síðar nefndi sam-
vizkulaust fúlmenni. Fyrir tilstilli þessa þorpara, og
að undirlögðu svívirðilegu ráðabruggi hans, var lögð
fram ákæra gegn Lavalski prinz, um það, að hann
hefði verið forgöngumaður þess, að búa keisaranum
fjörráð. Sú ákæra var sönnuð af ljúgvitnum óvinar
hans. Tækifærið var heppilegt fyrir óvini prinzins.
Þér hljótið að muna eftir hinu víðtæka níhilista sam-
særi, sem þá varð uppvíst?“
Auðvitað vissi eg ekkert um það, en eg áleit
þýðingarlaust, að vera að segja henni frá því frekar,
hve lítið eg vissi um þetta mál.
„Hvað skeði svo næst?“
„Keisarinn hefir aldrei átt tryggari né dyggari
mann í sinni þjónustu, en I.avalski prinz, en eftir að
búið var að koma því inn hjá Hans Hátign, að prinz-
inn væri sekur, vildi hann enga afsökun heyra af
hans munni. Sennileg skýrsla um allar ákærurnar
var lögð fram fyrir keisarann. Prinzinn var tældur
á afvikinn stað, og tekinn þar höndum, en það borið
út, að hann hefði flúið. I fjarveru hans og leyni-
fangavist var hann gerður útlægur. Er þetta ein-
hver sá svívirðilegasti g.læpur og vélráð, san fram-
kvæmd hafa verið mér vitanlega á Rússlandi gegn
nokkrum aðalsmanni.“
„Hafið þér sannanir fyrir þessu?“
Það var ekki ait búið með þessu. Vegna níhil-
ista samsærisins, sem logoð var upp, að hann væri
riðinn við, var hann siðar dæmdur til dauöa. Margir
voru dæmdir til lifláts, sem grunaðir voru um níhil-
ismus á þeim tímum. En nú vildi svo til að nafn eins
I
þess manns er hfláta átii, var skrifað ineð blvant, en
dauðadómurinn undirritaður af keisaranum. Mý-
antsskrifaða nafnið var máð af spjaldinu, en nafn
föður míns sett í staðinn. En síðan var því aftur
skrökvað í keisarar.n, að faðir minn hefði verið líf-.
látinn í misgripum fyrir annan mann, því að viljandi
mundi keisarinn aldrei hafa undirskrifað dauðadóm
hans.
„Hvííík mannvo.nzka!“ hrópaði' eg. „En sann-
anirnar! Hvar og hverjar eru þær?“
„Eg var lítt af barnsaldri þegarþetta kom/fyrir,
tæpra átján ára, en dómur rússneska yfirvaldsins
náði og til mín. Eg hefði að sjálfsögðu verið tekin
föst, hefðu vinir mínir ekki getað skotið mér undan.
Annars hefði eg verið scnd til Síberíu. En samt sem
áður var eg dæmd í útlegð, en allar eignirnar runnu
undir keisarann. Undrar yður nú þó eg hyggi á
hefndir?“
Hún þagnaði, en eg svaraði engu.
„Eg eyddi heldur ekki títnanum til einskis'. Eg''
sneri aftur til Rússlands undir nafni annarar kontt.
°g þó eg væri að eins umkomulatts unglingtvr, fór eg
strax að leita saka á hendur hinutn volduga ráðgjafa,
sem hafði komið þessum svívirðilega glæp fratn, og
sezt í sæntdir föður míns. Smátt og smátt, hér og
þar, fann eg hlekk eftir hlekk úr svikakeðju þeirri,
er hann hafði svo kænlega tengt sahtan. !Mér tókst
að fá nokkuð af sönnunum, en nokkuð vantaði mig.
því að eg var lika nauðbeygð til að vinna að þessu
leynilega. Loksins var eg þó svo heppin að hitta
mann, sem likt hafði verið farið með og mig, og hann!
gat gefið tnér allar þær upplýsingar og sannanir, sem i
mig vantaði. Meðan þessu fór frant haföi eg komist'
í álitleg efni. Ríkur ættingi minn, látinn, hafði arf-1
leitt tnig. Var eg þess því ttmkomin, að launa þeitn j
öllum vel, er veittu mér hjálp og aðstoð. Þetta var|
samt voðalegt líf fyrir unga stúlku eins og mig, og'
eg er orðin gömul fvrir timann. En mér tókst að ná!
i það, sem eg ltafði ætlað mér,— ntér tókst að fá allarj
sannanimar fyrir vélráðabruggi Kalkovs prinz gegn!
föður minttm, á samt nægttm vitmim til staðfestingar
þeim.“
Sigurbros, blandið angurbliðu, lék um varir
hennar þegar hún sagði þetta.
„Síðan leitaðist eg við, með öllu góöu möti, að.
revna að ná tali af yður—af keisaranum, til að fá tnál:
föður míns tekið fyrir á ný. En maður sá. sem stóð
milli mín og keisarans, braut allar þær tilraunir mín-
ar á bak aftur. Svo varð eg aftur að flýja úr landi.
Að öðrum kosti mundi eg hafa hrept sömu örlög hér
og faðir minn, þvi að þeir, sem helzt gengust fyrir að
hjálpa mér, voru því engan veginn vaxnir, að etja
kappi við hinn slæga og volduga ráðgjafa, sem nú
var orðinn hægri hönd keisaráns. Eg vildi samt ekki
láta bugast, og sneri enn einu sinni aftur til Rúss-
lands, til að reyna hverju eg fengi áorlcað. JÞá var
það að eg kyntist Mr. Boreski.“
„Er nauðsynlegt, að þér segið frá málefnum
hans hér?“
Já, eg verð að segja yður alt, sem viðkemur máli
mínu. Hann er útlægur Pólverji og heitir réttu nafni
Primus Naveschkoff greifi. En fyrir þá sök, að upp
komsi, að hann hefði verið í vitorði með pólskum
uppreistarmönnum, var hann gerður útlægur þaðan,
cn eignir hans dæmdar undir krúnuna. Hann er
söngmaður mikill og leikur frábærlega vel á flest
hljóðfæri. Og Þegar eg komst að því, að Stefanía
hertogafrú væri orðin ástfangin í honutn, sá eg þar
óðara leik á borði fyrir mig. Eg hjálpaði honum til
að giftast henni, því að eg vissi, að hennar vegna
rnundi stjómin eigi veitast að honum fyrir þa smá-
muni, heldur sæma hann viðeigandi hefðartitli, eins
og þegar er komið fram. Hins vegar bjóst eg viö
þvi, að ná fundi keisarans fyrir tilstilli hertogafrúar
innar. Mér duldist ekki, að miklar bægðir voru á því
að ýmsu le>ti, en eg setti þaö ekki fyrir mig. Sjálf-
um yður er kttnmigt um síðasta ráöð, sem eg reyndi,
til að ná fundi keisarans — að mér tókst að ná í
skjölin, og'að eg notaði þau sem keyri á —‘stjórnina.
Enn frernur mun yður ljóst, hver endalok þessa fund
ar munu verða.“
„Eti hvað segið þér um Mr. Paul Drexel?í‘
Hana setti hljóða, þegar eg bar upp spurninguna
og óánægjuský sveif yfir andlit hennar.
„Eg hefi sagt yður það einu sinni áður, aö eg
vildi alt til vinna, til þess að korna fyrirætlunum mín-
um fram.“'
„En hvernig í ósköpunum stóð á því, að sá mað-
ur skyldi bendlast við þaö mál
„Þér eruð þá farinn að hafa gaman af sögunni,
sem eg varð að neyða yður til að hlusta á?“ mælt'i
hún gletnislega.
„Mér er sérlega ant um, að kynnast þeim hluta
af sögu yðar,“ svaraði eg alvarlega. „Hvernig litið
þér á þann mann? Hvernig stendur á að hann veit
um þetta? Er yöur alvara með að giftast honum,
manni, sem þér fyrirlítð og hatið?“
Henni virtist geðjast vel að ákefðinni, sem var í
mér þegar eg bar upp þessar spurningar, því að hún
brosti.
„Já, eg mundt jafnvel hafa gifst honum — éf
það hefði verið nauðsynlegt. Plann hefir neytt okk-
ur til þess, því að hann veit ýmislegt, sem ekki mátti
géra tfppskátt að svo stöddu. — En hvers vegna
skyldi eg ekki líka segja yður það, eg hefi engu leynt
yður af öllu hinu, því eg trevsti yöur takmarkalaust."
„Það gleðttr mig.“
„Paul Drexel vissi um fortíð Mr. Boreski, og því
var honutn innan liandar að eyðileggja alt, með þvi
að tilkynna stjórninni það, sem hann vissi. Það
mátti til að tryggja sér þögn hans, og hún kostaöi
það, að eg héti honum eiginorði. Eg gekk að því. og
var meira að segja mjög fegin, að hann skyldi ekki
heimta, að eg giftist sér strax. Hefði hann krafist
þess, mundi eg þá að líkindum hafa neyðst til þess.“
„En nú?“ spurði eg með öndina í hálsinum.
Hön' þagði fyrst. Svo leit hún beint fratnan í
tnig og svaraði hæglátlega:
„Nú er það ekki nauðsynlegt. Tcr eruð búinn
að hevra sögu mína.” >
Þögnin, sem á eftir fylgdi, varð mér hálf óþægi-
leg. Það var auðséð, að hún stóð enn faSt á þeirri
skoðun, að eg væri keisarinn. Sakir þess, að hún
þóttist viss um það, hafði hún sagt mér þetta alt,- og
af sömu orsök höfðu þau Boreski og hún þorað aö
bjóða Ðrexel byrginn kveldið fyrir. Hún var ,svo
sannfærð um það, að eftir að hún haföi skvrt mér —
keisaranum sem sé — frá órétti þeim, sem henni
hafði verið gjöfður, mundi hún fá þegar i stað leið-
rétting máls síns, og eg gat auðveldlega gert mér í
hugarhind hvernig henni mundi verða við, þegar hún
vissi fyrir víst hver eg væri. Þetta var alt annað1 en
ánægjuleg tilhugsun fvrir mig, svo eg stund við nær
þvi ósjálfrátt, ett hún leit á ntig undrandi.
„Eg vænti eftir svari frá yður,“ mælti hún ó->
þreyjufull.
„Þér hafið ekki sagt mér neitt um þenna Yartic
og fcinga hans.“
„Eg er ekki nihilisti, monsielr, en eg ltefi ekki
hikað við að gera samband viö þá, til þess að hafa
gagn af þeim. Þeir voru færir um að gefa mér upp-
lýsingar, sem mér var ómögulegt að fá annars stað-
ar. Var sú hjálp mér kærkomin. í rauninni var eg
itevdd til að afla mér hennar þaonig.“
„Guð hjálpi yður! Sáuð þér ekki hættuna, sem
þér stofnuðuð yður í með sliku ?“
„Finst yíur líf mitt hafa verið svo rósamt og
friðsælt að eg þyrfti að setja það sérlega mikið fyrir
mig, hvort einni hættunni var fleira eða færra? Eg
hefi styrkt þá aftur á móti með fégjöfum — látið þá,
fá fleiri þúsundir rúbla.“ Svo kom reiðiglampi í
augu hennar og hún mælti enn fremur:
„Hvers vegna hefir Rússastjórn gert mig að ó-
vini sínurn? Hvers vegna er mér neitað um að ná’
rétti mínum? Hvers vegna var allra bragða neytt til
að eyðileggja föður minn og sjálfa mig? Hvers
vegna er ntér neitað um áheyrn? Var hægt að ætlast
til þess að cg notaði sljóeggjuð vopn, fyrst að endi-
leg-a átti að veröa stríð, en ekki friður? Setjið ,yð,ur
sjálfan í spor mín, monsieur, og segið mér hvað þér
munduð hafa gcrt.“
„Eg hefði aldrei orðið níhilisti,“ svaraði eg með
áherzlu.
„Það varð cg heldur aldrei. Eg er eins drottin-
holl, og nokkur önnur kona á Rússlandi. Haldið þér,
að þér væruö lifandi hér hjá mér, ef eg væri níhil-
isti?”
„Eg er ekki að ásaka yður. Eg er að hugsa um
hættuna, sem þér eruð stödd í nú.“
„Hættuna!" hrópaði hún fyrirlitlega. „Eg mundi
blygðast mín fyrir að vera sú raggeit, að ganga sí-
hrædd fyrir hverri mögulegri hættu, sem kynni að
mæta mér á lífsleiðinni. Ef þér h'efðuð lifað öðru
eins lífi og eg, munduð þér hlæja að hættunum alveg
eins og eg geri. Ekkert, jafnvel ekki opinn dauðinn,
getur hamlað mér frá, að koma fram ætlun minni.
Getið þér ímyndað yður að eg hefði getað konlið ,því
í verk, sem cg hcfi gjört, ef cg væri jafn blautgeðja
og ístöðulítil og konur alment gerast?“
Hún var tignarleg ásýndum þegar hún bar fram
þessa drambsömu játningu.
„Samt er ekkert á móti þvi að athuga, hve víð-
tæk þessi hætta er. \reit Vartic hvar þér eruð?“
„Nei.“
„Grttnar Drexel það?“
„Skeð getur það,“ svaraði hún og ypti öxlum
fyrirlitlega.
„Svo eg endurtek aftur spurningu, sem eg hefi
lagt fyrir yður áðttr: Mttndi Vartic lita svo á, að
það væri brot gcgn bræðrasambandinu, ef þér sleptuð
keisaranum skilmálalaust burt úr hústtm yðar, ef
hann hefði komið þangað?“
„Líklegt er það.“
„Hvernig mttndi verða refsað fyrir slíkt brot?“
„Verið gæti, að þeir dæmdtt mig til dauða.“
„Hamingjan hjálpi yður, og þér getið talað um
þctta svona rólega.“
„Það er vanalega hægt, bæði að mæta hættunum
og sigrast á þeim, monsieur."
x Hún var fram úr skarandi kjarkmikil kona.
„Þekkir Drexel þenna stað, Brabisk meina eg?“
„Eg held ekki. En að eðlisfari er hann spæjari,
og gæti ef til vill snuörað uppi verustað minn.“
„Og mundi þá sjálfsagt segja Vartic frá því?“'
„Líklegt er að hann gerði það ekki, en ekki er
það þó ómögulegt. Illmenskuspor hans er takmark-
að.“ Hún þagnaði snöggvast, en sagði svo: „Ef
hann vissi að þér væruð hér, væri hann líklegur til dð
gcra eitthvað þvi líkt.“ ,
Eg sat kyrr um stund og hugsaði af'kappi, óá-
kveðinn og utan við mig af hættunni sem hún var i.
Ilún beið þess, að eg tæki til máls, en kvíði og ör-
vænting stóð letruð i hverjum drætti á yndisfagra
andlitinu á hcnni. Hún vonaðist eftir að heyra eitt-
hvert lnighreystingarorð frá mér, keisaranum sem sé,
vonaðist eftir aö fá einhverja leiðrétting á órétti
þeim ’og ranglæti, scm hún hafði orðið fyrir.
En þegar cg svaraði engu, og hún bjóst við að
orð sin hcfðu cngar vcrkanir, kom ósegjanlegur
gremju- og hörkusvipur á andlit hennar; en eg var
svo agndofa af undrun og erfiðleikum þeim, sem
þrengdu að á allar hliðar, að eg vissi ekkert hvað eg
átti aö segja cða gcra.
Svo stóð hún skyndilega á fætur og sagöi hálf
álasandi og hálf hótandi:
„Maðurinn, sem steypti föðttr mínum í glötun,
var æðsti ráðgjafi yðar og trúnaðarmaður — Kalkov
prtnz. Ef þér lítið svo á að hann sé enn verðugur
hvlli yðar, munuð þér að líkmdum sinna því engu,
sem eg hefi sagt yðttr, en lofa mér að gera þaö við
skjölin, sem mér sýnist. En eg bið yður, og sárbæni
vður, að athuga, hvaöa afleiöingar slikt hefir fyrir
Rússland, þó að þér htigsið ekkert (tm órétt föðttr
míns. Að einum klukkutíma liðnum munuð þér sjálf-
sagt verða búinn að ráða annað hvort af, og verðið
farinn burtu frá Brabinsk. En minnist þess, minnist
þess, tigni lterra, hve mikiö eg hefi bygt á þessunti
viðtalsfutidi, og hve óumræöilegt traust eg hefi borið
til yðar.“
Og áður en eg ha-fði tíma til að lá.ta hana heyra
aiKhnælin, sem komin vortt fratn á varir mér, var hún
horfín.
X. KAPITULI.
Vastik.
. Það var farið að skyggjá um það leyti, sem
þessu samtali olíkar lauk. Eg kveykti í vindli, steig
út um gluggann fram á svalirnar og fór niður í garð-
inn, til að ráða ráðum mínum í einrúmf þar í kveld-
kyrðinni.
Saga Helgu, sent var átakanlega sorgleg, hafði
fremur glætt cn dregið úr samúðarþeli því, er eg bar
til hennar, og eg strengdi þess heit að hjálpa henni,
hvað sem það kostaði. En sjálf gerði hún mér það á-
kaflega erfitt. Færi eg burt frá Brabinsk, án þess að
liafa komið henni í skilning 11111, að eg væri ekki keis-
arinn, mttndi hún óðara senda skjölin í hendttr óvina
Rússlands, og á þann hátt útiloka þaö með öllu, að
keisarinn veitti henni nokkra leiörétting á órétti þeim,
er hún hafði orðið fyrir.
Það var ekki öldttngis ómögulegt, aö tækist tnér
að sannfæra liana um hver eg væri, gæti eg síðar
hjálpað ltenni til að ná fttndi sjálfs keisarans.
Hitts vegar var og annað ráð fyrir hendi, nfl. að
gcfa keisaranum vitneskju uni alt satnan, og láta
ltann raða fram úr því, eftir því sem honum sýndist.
—En þó að þetta virtist í fljótu bragði rétt og’ákjós-
anlegt, var það eigi ólíklegt að leiða fremur til hins
verra en betra. Keisarinn mundi sjálfsagt þegar í
stað ráðfæra sig við Kalkov prinz, og var eigi vand-
séö liverju hanp nutndi svara. Enn fremur var ekk-
ert liklegra, en að hverskonar skeyti, eða orðsending,
sem eg léti frá mér fara til keisarans, mundi falla í
hendttr prinzins. Féll eg því algerlega frá því ráði.
Þá jók það eigi all-lítið á erfiðleikana, hve föst
Helga var í þeirri skoðuii, að eg væri keisarinn. og
ekkert, sent eg hafði enn sagt eöa gert, hafði getað
raskað þeirri röngu ætlan hennar, og enn sent komið
var virtust engin ltkindi til að hun léti sannfærast á
því, þar eð eigi var auðiö að sýna henni okkur báða í
senn livortt við anttars ltlið, og færa henni þannig
heim sanninn um það, hvernig henni hefði skjátlast.
Einhver mesta hugraun, sem komið getur fvrir
uokkurn niattn er það, að honum sé ljóst, aö setið sé
um líf hans af ókunnum morðvörgum; en þó er ann-
aö til, sent er enn tilfinnanlegra, og eg lilaut nú að
reyna,—það sent sé, að ef þessutn blóðþyrstu ill-
ínennum tækist eigi að ráða mig af dögum, þá mundu
þcir einskis láta ófreistað til að myrða konttna, sem
eg elskaði.
Lengi reikaði eg þarna fram og aftur unt garð-
inn, óráðinn í því hvernig eg ætti að fara aö því aö
afstýra háska þeim, er vofði yfir mér og Ilelgti.
Eg aögætti ltúsið vandlega. Það var all ram-
byggilegt steinhús, og járnstengur fyrir öllum glttgg-
um á neðsta lofti, svo að eigi var auðhlaupið að því,
að brjótast inn í þaö.
Eftir að ltafa farið í kring um alt húsið, nant eg
aftur staöar við þann gafl’ þess, er vissi aö götunní,
og var innilega þakklátur rnanni þeitn, setn hafði
bvgt það svo traustlega.
Það var grafþögult þarna í garðinum þetta
kveld. Birtu var tekið að bregða fyrir nokkrtt, og
skygði nú óöum, og eg hafði verið fullan hálftíma úti
án þess að hafa hugkvæmst nokkurt æskilegt ráð til
að losna úr vanda þeim, sem fyrir höndum var, þegar
tnér virtist eg heyra óljósan hávaða.
Hark þetta kom úr töluverðri fjarlægð, en von-
unt bráðar þóttist eg viss tun, að það var jódynur,
sem færðist nær.
Eins og á stóð áleit eg bezt að viðhafa alla vara-
semi, svo eg fleygði frá mér vindlinum, og skerið inn
í runnana, sem næstir mér voru.
Það var ekki óhugsandi, að Þetta væri sendimað-
ur frá Boreski, eða jafnvel Boreski sjálfur—en samt
sem áður hafði eg óljóst hugboð um, að hér væri
liætta á ferðutn.
Mér skjátlaðist heldur ekki i því. Eg stóð graf-
kyrr og beið, og eftir fáar mínútur heyrði eg á þrusk-
inu á sandstráða gangstígnum, að einhver laumaðist
ttpp eftir honum, heim að húsintt.
Eg sá tnanninn, um leið og hann kom að húsinu
frantan verðtt og í sötnti svipan kom eg auga á Helgu.
Þaöan sent eg stóð sá eg inn ttnt opna gluggann á
herberginu þar sent við höfðum talast við síðast. Eg
sá, að hún kont inn í herbergið, og hún furðaði sig
auðsjáanlega á þvi, að finna mig þar ekki. Síðan
gekk hún yfir að glugganutn, og horfði út í garðinn,
sem nú var hjúpaður ditntnutn rökkurskuggum.
Maðttrinn, sent stóð viö húshliðið að framan-
verðtt, sá hana þá og dró sig þegar í hlé. Þótti mér
það býsna grunsamlegt.
Helga stóö eigi nema stutta stund við gluggann,
ert fór siðan út á svalirnar, sem láu utan við hann með
fram húshliðinni. Sá eg skjótt, að hftn var að svip-
ast unt eftir tnér. En eg bærði ekki á tnér, eins og
gefur að skilja. Hún sneri brátt aftur, þegar hún
sá mig ekki, og fór inn tttn gluggann, sem hftn skildi
eftir ólokaðan, og hvarf mér þá sjónunt.
Þegar hún var komin inn í húsið, fór maðurinn,
sern leyndist við hliðið, að færa sig ttpp eftir
sandstígntini, liægt og gætilega. Hann stanzaði «f
ltverju spori ,til að gteta að hvort eigi væri tekið eftir
sér.
Þegar hatin var kominn rétt á móts við mig, nam
ltann staöar og leit í krittg ura sig. Strax og eg sá
íraman i hann, bekti eg hann þó skuggsýnt væri. Það
var Páll Drexel. Mér datt fjölda margt í hug, er
telja mætti sennilegar ásteeður fyrir komu hans
þangað, og var rétt að því kominn að stökkva fram
úr fylgsni minu, og ráðast á hann, þegar hann alt í
einu sneri sér frá hffeinu og gaf merki með hendinn-i.