Lögberg - 26.08.1909, Síða 1

22. ÁR.
WINNIPEG, MAN., Fimtudaginn 26. Ágúst 1909.
NR. 34
Fréttir.
Eins og minst var á i síöasta
blaiSi, vatiS þaö úr aö verkfalls-
menn í Port Arthur og C. P. R.
hlíttu geröardómi. Verkfallsmenn
hafa komiö sér saman um mann í
Port Arthur, Frederick Urry, en
C. P. R. félagiö tilnefndi af sinni
hálfu W. J. Christie hér í Winni-
peg. Ef þessir tveir menn veröa
viö_ tilmælum nim aö taka aö sér
aö gera um máliö veröa þeir sam-
kvæmt lögum aö velja ,sér odda-
mann og veröur hann forseti gerö-
ardómsnefndarinnar. Ef þessum
tveim mönnum kemur ekki saman
um oddamanninn þá skipar stjórn-
in hann.
Eftir aö landvamarþinginu í
Lundúnum er lokiö, er von á þeim
heim aftur ráögjöfum Dominion-
stjórnarinnar, Sir Frederick Bord-
en og Hon. L. P. Brodeur. Þeir
ætluöw aö leggja af staö frá Eng-
landi 26. þ. m. Eigi veröur sagt
um þaö meö ítarlegri vissu fyr en
ráögjafarnir koma, hvaöa skip þaö
veröa eöa hve mörg, sem Canada-
stjórn íætur byggja til landvarna
á næstu árum, en þaö þykir full-
víst, aö ekki veröi upphæöin, sem
árlega veröur variö til flotamála
þessa lands meiri en $3,000,000,
eöa helmingi minni en variö er til
landhersins.
Frestaö hefir veriö brottför
shahins af Persíu þaöan úr landi,
svo stendur á því, aö eignir Mú-
hameds I. í Azerbaijan fylkinu eru
tiestar veösettar rússneskuan bönk
um og þjóöræöismenn eru hræddir
um aö Rússar nái undir sig þess-
um eignum. Til aö koma í veg
fyrir þaö hefir shahinum veriö boö
iö aö hækka eftirlaun hans selji
persnesku stjórninni eignir sinar í
hendur, en hún annist allar skuldir
sem á eignunum hvíla. Enn hefir
shahinn eigi svaraö þessiuun tilmæl
um og þykir óvíst, aö hann sinni
boöinu. Heyrst hefir aö brugg sé
um' aö koma gamla shaliinum til
valda aftur í Persíu.
Jaröskjálftar voru á Spáni i
fyrri viku og höföu valdiö all-
rniklu eignatjóni.
Bandaríkjastjórn hefir von um,
aö vinna mál sitt vfð Standard Oil
félagiö og aö úrslit þess máls
veröi til þess aö leysi upp félag
J itta sem lana '>g lýö er farinn aö
standa afarmikill geigur af
f nýbirtum hagskýrslum Breta
áriö 1908 sést, aö ekki ein . einasti
farþegi hefir látiö lí h'- i járn
brautaslysi inni fólk'flutninga
vagni á Bretlandseyjum þe ta ár,
og þykir þaö íurðu sæta og taliö
einsdæmi. En niargir höföu vit-
anlega látist 1 járnbrautarslysum á
brautamótum og viðar þar sem
slysgjamt var.
Auöæfi John D. Rockefeller
vaxa svo ört, að talið er víst aö
hann verði fyrsti biljónaeigandi í
Bandarikjunum þegar hann verö-
ur áttræöur. Hlutabréf Standard
olíufélagsins eru nú sögö í 712 en
voru i 322 fyrir eitthvað tveimur
árum.
C. F. Willard, lærisveinn flug-
vélasmiösins fræga Curtis i Louis-
iana ríkinu, liefir nýskeö tekist aö
fljúga eina mílu á einni minútu.
Er þaö meiri flughraöi en nokkr-
um öörum manni hefir tekist aö
sýna áöur. Williard mishepnaðist
samt er hann kepti um að fljúga
langa leið, því að hann braut vél
sina. N
Innanríkismálastjórnardqildin í
Ottawa hefir nýskeö gefið út fróö-
lega skýrslu um tjón þaö, er varð
af skógareldum í Canada í fyrra.
Þar er sagt, aö á 835 stööum hafi
kviknað skógareldar í Canada, sem
unnið hafi tilfinnanlegt tjón á
stórum svæöum. Alls fór eldur
yfir eitthvaö 188,000 ekrur og
brunnu þar um fimtíu og sex milj-
ónir feta af trjáviði, er metiö er til :
peninga aö meötöldum mylnum og
verkfæj-um sem brunnu þar, sem
næst $25,000,000. Tuttugu manns
létu lif sitt í skógareldum hér i
landi þetta ár fallir í British Col-
umbia), og 2,404 mistu atvinnu
sakir eldanna.
Landvarnarþinginui í Lundúnum
lauk á fimtudaginn var. Þingið
komst í stuttu máli aö þeirri niö-
urstööu, aö öllum herafla rikisins
bæöi á sjó og landi skyldi vera svo
fyrir komiö, að hann væri fær um
að veita ötula hjálp, ef í haröbakk
ana slægist, hvar í brezka ríkinu
sem væri.
Alþjóöaflota æt« stórþjóðirnar
í Evrópu að koma á fót og mun
innan skamms skorað á Bandarik-
in aö ganga í samband um aö
mynda flóta þenna. Hver þjóö
<um sig, er i sambandinu veröur,
leggur til skip aö sínu leyti. Svo
er til ætlast, að i flotanum veröi
sex stór orustuskip, fimtán smærri
orustuskip, tólf tundurspillar og
þrjátíu og sex tundurbátar. Skip
þessi eiga aö vera til verndar flutn
inga og fiskiskipum yfirleitt og
gæta strandvarna. Þau eiga eink-
um að hafa bækistöð sína á Mið-
jarðarhafinu. Þessi ríki í Evrópu
gangast fyrir að koma upp flotan-
um: England, Frakkland, Þýzka-
land, ítalía, Austurriki og Rúss-
land. Tiltal er um aö koma upp
samskonar flota á Kyrrahafi áöur
langt urn líöur.
Englendingar hafa undanfarið
veriö aö afla sér ítarlegrar þekk-
ingar á loftsiglingum Þjóðverja,
og eftir aö þeim varö fullkunnugt
um hversu Þjóðverjar standa
þeim framar í Jæirri grein, hefir
enska stjórnin ákveðið aö veita
$10,000,000 til eflingar loftsigl-
ingum á Englandi. Englendingar
kunna því yfir höfuö mjög illa, aö
vera orönir eftirbátar Þjóöverja i
loftsiglingum. Játvaröur konung-
ur veitir málinu mikla athygli.
Eftir aö hann sá fhig Wilbur
Wrights á Frakklandi hefir hann
haft óbilandi trú á framförum i
loftsiglingum. Hann léöi þvi ein-
d^egið fylgi, sitt, /aö þessi fjár-
styrkur yrði veittur.
Alt er nú fallið í ljúfa löð meö
Kínverjum og Japönum aö því er
snertir ágreininginn um Antung-
Mukden brautina í Manchúríu.
japanar slökuðu til þegar á herti
og leyfðu Kinverjum eftirlit meö
brautinni aö nokkru leyti. Þykj-
ast þeir hafa gert það til aö halda
við friöi og spekt.
Þær fréttir eru sagðar frá Galv-
eston í Texas, aö mýbit sé svo
mikið á Texas strandlengjunni viö
Mexicoflóann, að búfé sé í mestu
hættu og illlíft úti mönnum og
skepnum. Hætt hefir verið vinnu
á hrísgrjónaökrunum í Texas sunn
an og suöaustanveröiu vegna bit-
vargs þessa. Vegna bitsins þar
geta verkamenn ekki unnið úti-
vinnu nema létt klæddir, og flug-
urnar stinga menn í gegn um lér-
eftsfötin eins og ekkert sé. Þaö
er sögö sérstök mýflugnategund
þar í Texas og hefir hún óvenju-
legan brodd til að stinga meö.
Nautgripir svo þúsundum skiftir
hafa flúiö út í sjóinn og vötnin og
standa þar í kafi í vatninu til aö
forðast pláguna og mun margt
týnast af gripunum ef flugan
minkar ekki mjög bráðlega.
—
Kvenfrelsiskonur í Glasgow og
Liverpool hafa veriö teknar fastar '
nokkrar fyrir grjótkast og fleiri
brot á almennum friöi á pólitísk-
um fundum. I Liverppol lientu ,
kvenfrelsiskonur grjóti inn um
glugga á samkomusal nokkrum,
þar sem Haldane hermálaráögjafi
var að flytja ræðu. Þar voroi' sjö
konur teknar fastar.
í fréttum frá Halifax er sagt
frá því, aö loftskeytastöð Morcpini
félagsins viö Glace Bay hafi
brunniö, öll nema turninn. Loft-
skeyti veröa eigi send frá stöö-
inni um langan tíma þyí aö vélar
aliar eyöilögöust.
Hon. JohnB Burns bar fram þá
kynlegu yfirlýsingu í brezka þing-
inu í vikunni sem leiö, aö /[/[,/158
íbúðarhús stæöi í eyöi í Lundún-
um nú sem stendur. Er þetta sagt
bæöi þvi að kenna hve mikið er
bygt og eins því, að fjöldi bæjar-
búa dvelur nú utan borgarinnar
um þenna tíma árs.
Óeirðir miklar hafa verið um
siöustu helgi i Pittsburg í Penn-
sylvaniaríkinu. Þar hafa verka-
menn strætisvagnafélags gert verk
fall. Á sunnudaginn kvaö svo
ramt aö uppþotino, að blóðugur
bardagi hófst milli verkfallsmanna
og herliðsins. í þeiin skærum lét-
ust fimm manns, en fjörutíu særö-
ust meira og minna. Þegar ógang-
inum linti loks á sunnudagskveld-
ið, höföu óeirðirnar staðiö i átján
klukkustundir samfleytt.
Voðalegir skógareldar hafa
geysaö i British Columbia undan-
farna tíu daga. Á svæðinu austan
frá landamærum Alberta til Kott-
enay Landing hafa brunnið upp
svo mörgum þúflundum dollara
skiftir af trjáviði og sögunar-
mylnum, og margar í mestu hættu.
Timbur hefir brunniö viö Hosmer,
Michcl, Fernie, Coal Creek, Mor-
riseý, Jaffray, Cranbrook, Moyie
og Creton. Viöarsölufélög hafa
eytt stórfé í að kaupa menn til aö
reyna aö slökkva eldana og varna
útbreiðslu þeirra, en ilt hefir ver-
ið viö að ráða vegna þess, að fyrir
helgina var hvassviðri dag eftir
dag. Á sunnudaginn kom rigning
vestra og urðu menn henni fegnir,
Jsví að þá sloknaöi eldurinn víöa.
Marie Corelli, skáldkona, neitar
því þverlega, aö hún hafi gengið i
lið með kvenréttarkonum enskum,
og segir: “Eg væri sannarlega
auim manneskja, ef eg léti snúa
mér svo aö eg hallaðist að þeirri
bersýnilegu heimsku, er nú á tím-
um upprætir kveneðli svo margra
kvenna.
Anarkistar á Spáni blása nú að
óánægjukolunum þar heima fyrir
svo sem þeir frekast mega. Ný-
lega voru fjörutíu þeirra teknir
fastir í Madrid fyrir æsingar.
Á Krítey urðu stjórnarskifti í
vikunni sem leiö og millibilsnefnd
var falið að annast stjórnarstörfin.
Sú nefnd virtist ekki vilja sinna á-
skorun frá ensku stjórninni urn að
draga niötir gríska fánann í Can-
ea. Stórveldin höfðu flota á
vakki viö eyna, og þcgar Krítey-
ingar vildu ekki draga niöur flagg
ið var hermannaflokkitr sendur í
land af skipunum til að koma þvi i
verk. Hermennirnir voru ekki
| lengi aö því. Þeir skutu sundur
j flaggstöngina meö einui skoti og
varð hún þá eigi sett upp aftur.—
Gríska stjórnin hefir nýlega gert
stjórn Tyrkja grein fyrir afstöðu
sinni í Kríteyjarmálinu og kveöst
vera andvíg öllum óróanum á
Kritey og fyllilega samþykk
stefnu stórveldanna og aðgerðum
i því máli. Lítur út fyrir aö Tyrk
ir ætli að sefast eftir þessa yfir-
lýsingu. Stórveldin telja þessa
yfirlýsingu Grikkjastjórnar Tyrkj
um alveg fullnægjandi.
Indverski stúdentinn, Madarlal
Dhinagri, sem drap tvo enska
menn í veizlu i Lundúnum 1. Júli
næstliöinn, var hengdur á þriöju-
daginn var i Pentonville fangels-
inu.
Þess hefir áður verið getiö í
Lögbergi, að Neergaard stjórnar-
formaður í Danmörku beiddist
lausnar um síöustu mánaðamót, af
því aö hann kom ekki fram her-
mála-tillögum sinum í þinginu.
Friörik konungur reyndi að fá
mann til að koma nýju ráðaneyti
á fót, en það gekk mjög illa, af
því aö enginn einn þingflokkur er
í meiri hluta. í fyrri viku tókst
loks aö koma nýju ráöaneyti á fót.
Stjórnarformaöur er greifi Hol-
stein-Ledreborg, gamall maöur
frjálslyndur. í ráðaneyti hans
sitja tveir gamlir stjórnarformenn
þeir Neergaard og I. C. Christen-
sen, sem stjórnarformensku haföi
þegar Alberti hneykslið varö upp-
vist. Þá varð Christensen að láta
af völdum, J>ó aö tregur væri, og
hefir útnefning hans í þetta nýja
embætti vakið mestu undrun og
sætir ákafri mótspyrnu í Dan-
mörku.
W^fíter Wellman lagöi af stað
frá Spitzbergen i loftfari áleiöis
til norður heimskautsins fyrir fám
dögum, en er hann haföi fariö
nokkrar milur bilaði loftfariö og
varð hann að hætta við*förina aö
sinni.
Verkfallið i Sviþjóð hefir ekki
orðið eins áhrifamikiö eins og
horfur voru á um eitt skeið. Að
vísu eru nokkur verkamannafélög
ekki enn farin að taka til starfa,
en utanfélagsmenn hafa hvervetna
unnið, svo að verzlun og við/kifti
er komið í samt lag. Formenn
verkfallsins hafa ekki stjórnaö því
svo ötullega sem þurft hefði* og
mikill fjöldi landsmanna og mörg
blöð hafa frá upphafi veriö verk-
fallinu andvíg.
Alþjóöa friöarþing átti aö halda
á þessu sumri í Stokkhólmi í Sví-
þjóð, en vegna verkfallsins mikla,
I þar í landi hefir því verið frestað
til næsta sumars.
Það er taliö mjög Hklegt, að
fjánnála og skatta frumvarp
brezku stjórnarinnar nái fram að
ganga í neðri málstofunni. Því er
alt af að aukast fylgi meðal almenn
ings á Englandi, en flogið hefir
það fyrir, að lávaröadeildin ætli að
fella það, og má þá búast viö stór-
tiöindum á Englandi.
Það hefir nú verið fastákveðiö,
að lögin um íylkjasamband Suður
Aíríku gangi í gildi 31. Maí næsta
ár og eiga kosningar til sambands-
þingsins fram aö fara í September
eða Október 1910.
Lucania, eitt hið mikla flutn-
ingaskip Cunard línunnar, brann í
skipakvíunum í Liverpool í vik-
unni sem leið. Það kviknaði í skip-
inu um fýrsta farrými og varö
ekki slöktur eldurinn þrátt fyrir
allar tilraunir; í fjórtán klukku-
stundir logaði í skipinu. Það
brann alt innan og sloknaði ekki í
STRATHCONA LÁVARÐUR HEIMSÆKIR WINNIPEG
Strathcona lávarður
kom hingað til bæjarins á þriðju-
dagskvöld, kl. 8.30. Mikill mann-
fjöldi hafði komið saman utan við
járnbrautarstöðina til aö fagna
honum. Þar var stór flokkur
manna með blys, en J>ó voru hinir
miklu fleiri, sem komið höfðu
gangandi eða í bifreiðum, vögnum
og á hjólum.
Lávarðinum var tekið með mikl-
um fagnaöarópum þegar hann
kom út úr járnbrautarstöðinni.
Hann ók þaðan í vagm eftir fjöl-
förnustu götum bæjarins til stjórn
arbygginganna. - Helztu embættis-
menn bæjarins fylgdu honum í
vögnum, en á undan peim fóru
ríðandi hermenn. Skozkur lúöra-
flokkur lék lög meðan á skrúö-
göngunni stóð, en óteljandi mann-
fjöl.di þyrptist aö úr öllum áttum
°g fylgdi lávarðinum. Mann-
þröngin varð svo mikil, að öll
vagnaumferð stöðvaðist um stund.
Strathcona lávarður er 89 ára
garnall. Hann er fæddur á Skot-
landi, en kom ungur til þessa
lands. Hann var í þjónustu Hud-
son Bay félagsins, varö hluthafi
þess og mikils ráöandi um eitt
skeið. Hann varö þingmaöur hér
í Winnipeg fyrir mörgum árum.
Dughaði hans er við brugöiö, og
honum er þakkað það manna mest,
hve járnbrautin komst snemrna á
um þvera Canada frá hafi til hafs.
Strathcona lávarður hefir hlotið
hinar mestu virðingar á Englandi.
Hann hefir dvalið þar allmörg ár
og veriö þar aðal fulltrúi (High
Commissioner) Canada. Hann er
stór-auöugnr maður og hefir gefiö
offjár til ýmiskonar framfara í
Canada.
Það má segja, að tvennir séu
tímarnir. Þegar Strathcona lá-
varður, sem þá hét Donald A.
Smith og ekki hafði fengið lávarö-
ar titilinn, kom hingað um þaö bil
er Riel-uppreisnin fyrri stóö yfir,
var hann sendur af Dominion-
stjórninni til aö semja viö Riel, og
var þá lítið un^ dýröir hér. En i\ú
fagnb honum þúsunidir manna á
sama stað í mannmargri og glæsi-
legri stórborg.

því fyr en það hafði sokkið 30 fet.
Lucania var 12,500 tonna skip, og
var á farrými handa 1,400 farþeg-
um. Skipið var smíðað árið 1893
og kostaði $3,500,000. Um eitt
skeið var þetta hraðskreiðasta
millilandaskip, sem fór ium Atlanz-
haf.
Nú telst svo til, aö Panama-
skurðurinn muni kosta $500,000,-
000, en að líkindum kostar hann
jafnvel enn þá meira. Þaö hefir
sem sé fariö svo, að hvert skifti
sem ný áætlun hefir vfriö gerö um
kostnaðinn, hefir nauðsyn þótt til
bera, aö hækka hann æði niikið;
fvrsita kostnaðaráætlunin var að
eins $140,000,000 eins og menn
muna.
Ur bænum.
og grendinni.
Séra Guttormur Guttormsson
kom til bæjarins þriðjudaginn i
fyrri viku. Hann hefir dvalið
vestur í Swan River dalnuni und-
janfarið. Síöastliðinn sunnudag
prédikaði hann hjá iúterska söfn-
uðinum í Selkirk í fjarveru séra
N. Stgr. Thorlákssonar. Séra G.
G. verður hér í bænum það sem
eftir er þessa mánaðar.
Félag lækna i Canada fCanadi-
an Medical Association) hélt fer-
tugasta og annað ársþing sitt hér
í bænum í þessari viku. Þaö hófst
s. 1. mánudag og vonui þá 240 lækn
ar viðstaddir en margir ókomnir,
búist við að þeir yrðu 500. Einn
íslenzkur læknir, dr. B. J. Brand-
son, talaði á þinginu um sullaveiki.
Hér á'spítalann í Winnipeg hafa
komið 100 sullaveiki-'sjúklingar og
voru 96 þeirra íslendingar.
Pidhoney heitir maður frá Gal-
izíu. Hann var sakaður um morð
í vor. Hafði drepið landa sinn í
kofa skamt frá Sandilands hér í
fylkinu. Hann játaöi glæpinn á
sig fyrir fangaverði og öörum
manni, en þrætir fyrir rétti og
kveðst saklaus. Hann var dæmd-
'ur til dauða og hefir dómurinn
verið staðfestur. Hann verður að
líkindum liflátinn á morgun — 27.
Ágúst.
BIIÐIN, SEM
ALDREI BREGZTI
Alfatnaöur, hattar og karlmanna klæðnaður við lægsta
verði í bænum. Gæðin, tízkan og nytsemin fara sam-
an í öllum hlutum, sem vér seljum.
Gerið yður að vana að fara til
WHITE & MAN AI1AN, 500 Main St., Winnipeg.
D. E. ADAMS COAL CO
224 Baunatyue
HÖRÐ OG LIN KOL Allar tegundir eldiviðar. Vér höfum geymslupláss
um allan bæ og ábyrgjumst áreiðanleg viðskifti.