Lögberg - 24.02.1910, Side 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 24. FEBRÚAR 1910.
3
Hver bóndi||veit
AÐ
DE LAVAL
. .. SKILVINDUR
eru einar sér í flokki og eru beztu skilvindurnar. En
margir hafa þá röngu skoöun, sem keppinauta-efni
blása óspart aö, aö þær séu ,,kostnaðarsamar“ og
einhver ódýrari vél geti komiö í þeirra staö.
En sannleikurinn er sá, aö
DE LAVAL SKILVINDUR
eru ekki einasta beztar, heldur jafnframt lang ódýr-
astar— í hlutfalli viö gæöin og þann tíma, sem skil-
vindan endist.
Þetta er dagsanna, sem hver kaupandi getur
sannfærst um, ef hann vill fyrir því hafa, og þarf hann
ekki annaö en leita til næsta D E L A V A L
umboösmanns, eöa senda eftir verölista.
THE DE LAVAL SEPARATOR CO.
Montreal
WINNIPEG
Vancouver
Hafís-hættur.
Hafísinn er mesti vogestur á
vegtum sjófarenda, er fara yfir
Atlanzhafiö. Hafísinn getur bæöi
verið í jökum og spöngum. Jak-
arnir eru feikilega háir og stórir,
ýmist einir eða margir saman, en
spangirnar úr smájökum. sam-
frosnum og ná yfir margra nílúia
svæði, og er þessi is hættulegur
hverju skipi, hversu sterkt sem það
er, ef það rekst á hann.
Náttúran sjálf fæðir eða býr til
þenna ís við Grænlandsstrendiur.
Umhverfis þetta mikla eyland
þokast ótgrýnni iss á haf út
úr hverjum firði, allan ársins
hring. Grænland er þakiö
“jökulserki”í 5,000 feta háum, og
þunginn er svo mikill á jöklinum,
að isinn þrýstist út um hvem dal,
unz skarimar brotna af í stóreflis
stykkjum og falla í sjóinn.
Þetta nefna hValaveiðamenn
jökulhlaup, og stykkin, sem
brotna af skörum skriðjöklanna,
þegar þær nema við strendrurnar,
það er hafísinn, sem vér þekkjum.
Feiknastórir eru sumir skriðjökl-
arnir á Grænlandi. Þairnig er t. a.
m. gizkað á, að fimm hundruð
biljónir tonna af is hlaupi á ári úr
Humbolt skriðjöklinmn hjá Mel-
ville-flóa. Mundu þar vera nægar
birgðir íss i þarfir allrar jarðar-
búa, og j>ó drjúgur afgangur.
Borgarísinn mikli, sem rekur um
norðanvert Atlanzhaf og suður á
skipaleiðina hvert sumar, hefir
myndast norður í Grænlandshöfum
tólf mánuðum áður. Þar i norð-
urhöfunum er ekki auður sjór
nema þrjá ínáruuði árs hvers, og að
eins þann tínva getur ís leyst úr
jöklunum. En er jakarnir eru
komnir á flot, rekur þá skjótt suð-
ur á bóginn, og ber Labrador-
straumurinn þá á brjóstum sínum
alt suður um Baffinsflóa á haust-
in, og þegar fram á vetur kemur
suður með Laorador ströndum, og
þegar vora tekur er hafísinn kom-
inn að austurströndum Nýfundna-
iands. Enn suntiar berst ísinn er
á líður sumar unz hann mætir
Golfstrauminum og bráðnar í hon-
um og vörmtim geislum miðsum-
ars sólarinnar. Suntur Ixjrgarís-
inn er svo feikna mikill ummáls,
að hann tekur niðri á grynningum
utan við Labrador strendur og
Grand Banks og sitivr þar vikum
og mánuðum saman.
Það er Jivi venja skipstjóra, er
sigla um Atlanzhaf norðanvert, að
fara mjög varlega fyrri hluta sum-
ars þegar þeir koma í nánd við
Grand Banks, vegna hafísjaka,
sem þar eru, og varla kemur nokk-
tirt skip á þær stöðvar fyrri hluta
sutnars, að eigi hitti þar fyrir gríð-
arstóra hafisjaka.
Eitthvert stórkostlegasta slys, er
menn muna eftir í siglingum i haf-
ís, varð í Nóvembermámuði 1878
er Guionlínu-skipið Arizona rakst
á afarstóran borgarísjaka við Cape
Race. Arizona var eittlivert hrað-
skreiðasta skip, sem ttm þær mund
ir klauf öldur Atlanzliafs. Jakinn
Sannar Canada Stúlkur
inunu aldrei eyöa fé sínu f innflutt salt.
Þær vita aö hér f Canada fæst bezta borösalt í heimi —
Windsor Borð Salt.
Sönn Canada stúlka, móöir hennar og amma líka. vita aö
Windsor salt er óviöjafnanlegt aö hreinleik, bragöi. fegurö og
ljómandi blæ.
WINDSOR BORÐ SALT
rakst á stefni skipsins framanvert
og braut framsigluna og svo stórt
gat á framstafninn, að þar hefði
inátt aka inn heilum strætisvagni.
Ef skipið hefði ekki verið þvi bet-
ur bygt mamdi það hafa sokkið á
samri stundu. En því tókst að
komast til St. John’s með alla far-
þega sína, fimm hundruð talsins,
og voru sunrir orðnir nær örvita af
hræðslu. Og er skipið hafði hafn-
að sig til St. John’s, voru tvö hundr
uð tonn af ís tekin út úr háseta-
lokrekkjum í fram stafni skipsins.
í Desember tnánuCi 1886 hlekt-
ist gufuskipinu Nommbega á h ír
um bil á sömu stöðvum og rakst
hafísjaka. Það skip sökk og fór-
ust þar fimtíu og sjö manns, en
sextán björguðust á opimm l>áti og
náðu' landi eftir viku útivist, stót
lega kaldir og nær dauða konmir
af hungri og þreytu, því að þeir
höföu orðið að róa lengst af.
Þá urðu mjög hönnulegar af-
leiðingar þess er frakkneska fiski-
skútan Vaillant rakst á ísjaka við
Grand Banks í Aprílmánuði 18)?
Það var i jx>ku um miðnæturskeiö.
Skiitan var á leið frá St. Maij tt'.
St. Pierre í Miquelon. Skipsham
armenn voru' sjötíu og fjórir. Jak-
inn rakst í gegn um veigalítinn
trékinnung skútunnar og sökk hún
eftir tíu mínútur. Tólf menn kom-
ust í tvo smábáta, og hröktust út í
hafi, klæðlitlir og vistalausir meir
en viku. Nokkrir létust, en þeir,
sem eftir lifðu, voru svo aðfram-
komnir, að jæir lögðn sér til
nnmns líkami íélaga sinna. Þrír
jx's-ara tólf náðti landi og voru þá
svo kaldir aö taka varð af þeim
hendur og fætur.
Sennilegt er, að hlekst liafi á í
liafís tíu gufuskipum, sem lögðu út
úr amerískttm höfnum í Febrút.-
mánuði 1897, og ekki hefir spurst
ti) síðan. Þar voru á 327 tnenn
alls. Skip þessi vortt frá 3,000 til
7,000 tonna og frá ýmsum þjóðun..
Aldrei hefir neitt frézt um það
hvcr.su fór um skip þessi, en með
þvi að vetrarliörku. vorti niik’ar
og ísrek ntikið við Grand Banks,
og hver hriðarbylurinn rak annan.
Jiykir j>að sennilegast, að skipin
hafi fest í ís og mulist sundur i
hafískrepptvnni l>egar ofviðvi 1
skullu á, og farist meö allri áhoí;.
A þessum stöðvttm hlekkist gufti
skiptvm á svo að segja daglegi .1
sumrum og rekast á ísjaka. Stund-
ttm vill svo til er stöðugir og hvass
ir vindar hafa lengi blásið norðan
tneð ströndum Labrador, að borg-
arísjakar losna, er staðið hafa á
igrynningtim við Grand Banks og
rekur j>á mörgum vikuni fyr cn
venja er til suður eftir Atlanzhafi,
og ertv líkir nvítum ægilegum her-
flota á að sjá, háskasamlegum
hverjti skipi. sem liann kann að
mæta.
I Aprílmánuði 1904 laskaðist
skipið Eurtor í ís hundrað milur
austur frá St. John’s á leið til Ev-
rópu með timburfarin frá Canada.
Skipiö sneri aftur til St. John’s og
var þar gert að því. Mámvði síðar
lagði það á staö aftur, og var
skamt komið, er það rakst á isjaka
á ný og brotnaði -svo stórt gat ,
J>að, aö eigi var haffærandi og
igengu skipverjar af og i bátana.
Bjargaði þeim skipið Saratog 1
eftir tveggja sólarhringa hrakning
og flutti j>á til Boston. Áður en
skipverjar gengu af Furtor kveiktu
j>eir í iskipinu svo aö það skyldi eigi
grand gera öðrum skipunv, því aö
svo sem kunnugt er sökkva cmt
j>au' skip, sem hlaðiu eru trjav.-n,
og eru þá reköld þau engu óhæu-.i-
legri hafskipvnn en hafísjakar.
Sama daginn sein Furtor hirkt-
ist á, rakst skipið Bnvoklyn Citv á
borgarisjaka mikinn við Grand
Banks og konvst þó með illan leik
til New York og var J>á í skipinu
fimtán feta djúpur sjór. Tveim ár-
unv seinna rakst annað skip frá
Boston á hafísjaka á sömu stöðv-
um. t Júlímánuði 1895 steytti
skipið Pettvnia við hafísspöng og
skemdist svo, að það sökk á höfn-
inni í St. John’s litlu síðar.
Líkt fór um skipið City of Rome
í Aprílmátvuði 1900, og voru á þvi
nokkur hundruð farþega. Það var
um miðjan dag t niðdimmri j>oku.
í það mund er -setið var að miö-
diegisverði, og er áreksturinn varð
fleygðust matborð og fólkið, sem
við þau sat, alt í eina kös yfir t
í efri enda borðsalsins, en skip’ð
sökk því nær samstundis.
I Júltmámtði 1906 ralcst h<5
prýðitega farjvegaskip Kronpt mz
Vilhelm á afarstóran isjaka og
fór þá sextán mílna ferð á klukku-
stund, og ltafði meðferðis fult
þúsrnud farjvega. Stálbarð skips-
ins klauf jakann þvínær t tvent.
Feikna hrannir af ísmulningi þyrl-
uðust aftur eftir þilfarinu, skipið
ihnn upp á forbergið, en rétt áður
en .áreksturíiui varð höfðu skipv.
séð hættuna var tekið af mesta
■skriðið með þvt að snúa skrúfunv
skipsins öfngt svo að um lcið og
j)að stöðvaðist ]>cgar það rakst i,
rendi j>að aftur á bak ofurhægt og
ofan af jakanum, og björguðu'st
farjjcgar allir.
Líkt j>essu fór fyrir gufuskipinu
Portia frá Nýfuiidnalandi árið
1895. Það skip flutti fjölda far-
]>ega og fór næ.rri jaka til að taka
mynd af honum, en rakst j>á að
óvörum á forbergið, ]>ví að það
skagaði langa leið út frá jakanum
niðri í sjónum. Fór svo að skipið
lenti upp á forbergið cn jakinn
hallaðist og rann skipið j>á út af
forbergimi aftur og skemdist j>ó
æði mikið, en jakinn klofnaði
sitmdur í tvent. Varð skipið að
liraða sér til St. John’s.
í Marzmánuöi 1895 kom skip
Warren linunnar til Liverpool og
haföi laskast liroðalega við New
loundland, rekist J>ar á jaka. Skip-
ið hafði meðferðis sjö hundruð
nautgripi og mikinn farm annan,
og er það rakst á jakann varð
höggið svo nvikiö að tvö luindruð
og sjötíu naubgripir löskuðust 'svo
að fleygja varð þeim útbyrðis, og
enn fremur æði mikið af baðmull.
Idér fyr á árum lá leið gufuskipa
nokkru norðar heldur en nú. Og
vegna j>ess hve mikið varð um slys
á Jxnrri lcið varð jiað að samningi
milli ]>jóða austan hafs og vestan,
að aðal-skipaleiðin rnilli Banda-
rikjanna og Evrópn skyldi verða
þrem lnindmS 11111.11111 sunnar cn
áður var, en skip J)ait, er til Can
ada fara verða að fara norðar. Á
jieirri leið liefir skiptim og hlekst
á nokkrum sinnum. Árið sem leið
rakst skipið Devona á hafisjaka
nvikinn og komst til hafnar mcð ill
an leik. Á leið nvilli Canada og
Evrópu sökk og skipið Gibraltar
árið npo, en Manche skemdist
nvilcið af árekstri ísjaka 1903, og
svo mætti niörg fleiri slys telja.
Stórkostlqgast var þó slysið, sem
henti skipiö Polaris í rannsóknar-
ferðum norður í höf 1871 i Októ-
bermámiði. Skipið brotnaði í spón
við Grænlandsstrendur. Nitján
skipsliafnarmanna af skipimv lögðu
frá því er j)að liðaist svmdur i ísn-
um og fóru út á ísinn. Rak ísinn
með þá tvö þúsund mílur suður i
höf og vorn peir 93 daga á þeirri
leið, og bjargaði Jveiin loks sel-
veiðaskipið Tigress viö Grand
Banks. Með skipshafnarmönmim
var skrælingjakona ein, og 61 hún
barn á ísnum meðan pau var að
reka suður.
Einu sjómenn i viðri veröld, setiv
fagna koniu hafíssins eru selveiða-
menn við Nýfundnalands strendur.
Þeir geta eigi sótt veiði sína ann-
an eti á ísinn, en selir flytjast incð
honum suður i böf til að kæpa. I
Marzmánuði leggur á stað frá
Nýfundnalandi floti mikill, og fara
samfloti venjuletga unv tuttugu og
fimm skip og á fimm þúsund
nianns. Sigla ]>au skip þangað til
þau rekast á isinn, því að jvar er
sehirinn. E11 er J)au koma að ísn-
um leggja þavv inn í hann þangað
sem hann er þykkastur. Ganga
mennirnir j>á út á isinn, slá hring
um selina og rota j)á með keflum.
Hafa j)eir bökurnar með sér til
skipa, þvi að bæði ■skinnin og
spikið er verðmætt. Veiðiaðferðin
er gamaldags, en bæði púður og
dynamít er notað til að sprengja
isinn svo að skipin komist setn næst
þ\ú er ’selirnir halda sig. SelveilSi-
vertíðin iqo8 reyndit sérstaklcga
tjónsamleg J)ví að þá liðuðust sund
ur í ísnum þrjú 'skip og öll hin lösk
uðust ttil muna. Arrð 1898 hel-
frusu í þessum leiðangri fjörutíu
og átta menn af skipinu Greenland
og á ári hverju farast fleiri eöa
færri selveiðamenn.
Engir geta gert sér hugm>-nd um
þau ógrynni borgartss, sem verður
á leið skipa er •sigla norðor í höf-
ttm, nema jæir er kttnnugir eru á
J>eim stöðvum. Markham aðmtr-
áll noröurfari taldi á einum degi
sjöttu og átta hundruð jaka, og var
allan þann ís að reka suður, og
vomí margir jakamir afarstórir.
Hann gizkaði á, að cinn jakinn
%
The Stuart Machinery Co., Ltd. %
WinSTTNTI^Ea-,
MANITOBA.
Hefir tekiö þenna staö í blaöinu
á leigu til sins árs og mun viö og
viö auglýsa nokkuö af sínunt fjöl-
breyttu verkfærutn.
Félaginu þykir ávalt vænt utn aö
fá fyrirspurnir um verö á hverj-
um hlut, sem verkfæra verzlunin
hefir til sölu.
The Stuart Machinery Co., Ltd.
764-766 Main Street.
Phones 3870, 3871.
Minni íslands
Hér er mannfagnaðs-mót,
haldið miðsvetrar-btót
sem hjá málsvörðivm goðanna foröum.
Hér er hofmanna val,
enda horskur hver skal
er með Helga fær setið að borðvun.
Leiðum hug vorn nú heim,
yfir haföldu geim,
og að hjaðningum nútímans gáum;
þars hin fomgöfga fold
geymir feðranna mold,
]>ars í fyrstu vér dagslj<>sið sámin.
t>ví vér gleymum því ei,
þó að flytti oss fley —
burt af fósturlands ástkæru ströndum,—
að vort óðal þar er,
og að allir jafnt vér,
erum tengdir því hlóðskvldu böndum.
Nú er voleika tið,
j>ví um völdin hjá lýð.
þar af vilmögum þjóðar <-r baríst;
á l>eim hatremmis stig,
við þau hjaðninga víg
Jvykir hætt við að sjálfstæðið farist.
Viti dýrborin drótt,
ef að dreifið nú þrótt,
J>ér ei dugið mót féndutm að berjast.
Semjið samhygtJar frið,
setjið varanleg grið,
síðan hættið að hnippast og crjast.
Þá mun samheldi nást,
svo þar innbyrðis á-st
geti alþýðu frrðböndum vafið,
fæðast festuöld ný,
feykist stmdrunga ský’
út t gleymskunnar hyldýpis hafið.
Þá mun Fjallkonan fríð.
mcð sinn framgjama lýð,
er að frelsisins hámarki keppir.
geta saman mtm síð,—
])ó að sókn reyndist stríð,—
að hún sigitr og heiðnrslaun hreppir,
Vermi kvkkunnar sól
vorra langfeðga ból
og þar lýsi til árs og til friðar.
Lifi feðranna frægð,
hverfi fordild og slægð ;
lifi frjálsbomu framsóknar liðar.
5. /. Jólumticsson,
hefði verið átján hundruð feta
langur og sex hundruð feta hár,
og einu sinni voru tvö hundnið
borgarisjakar taldir af landi úti
fyrir Labradorströndum. Stærsta
jaka sem irienn vita um, sáu ménn
á gufuskipinu Minnedota t Júnt-
mánttði 1890. Hann var *jö hundr-
uð fet á hæð frá sjávarborði upp á
koHsbrún. Af skipimt Hafiz sáu
menn í Aprílmánuði 1892 jaka sex
hundruð og þrjátíu feta háan.—
Það cr alvanalegt að sjá við Labra
dor og Nýfundnaland jaka þrjú og
fjögur hundruð feta háa, en oftast
nær lenda j>eir á Grand Banks,
festast þar og molna i sundur. Svo
telst til, að einn áttundi hluti hvers
isjaka istandi upp úr sjónum, en
sjö áttundu niðri t sjónum, og er
l<%un j>es hluta jakanna o£t öll
á annan veg en mátt hefði ráða af
þvi, er ofansjávar er. Sjórínn et-
ur smátt og sniátt af forbergi jak-
anna, sent í kaíi er, qg verður það
því allavega lagað. Sumir borgar-
ísjakar eru mjög prýðilegir á að
sjá, og er varla auðið að líta feg-
urri sjón á sólbjörtvvm sumankigi,
en sigling jökulflotans hvíta, er
. Irð'iiT áfram þögull og tignarlegur
t etns og steinrunnin stórborg — þar
sem stimir á tmjTtd skrautlegra
, kirkna, kastala og stórhýsa gerðra
af náttúrunnar hendi, en hjúpaða
skinajvdi krystak-fekli. En um
Jvokunætur er jökulftótinn drauga-
legw á að sjá og boðbcri feigða
og hörrmtnga. — Collicrcs.