Lögberg - 24.02.1910, Qupperneq 4

LÖOöKRG, FIMTUDAQftNN 24. FEBKÚAR 1910.
LÖGBERG
ge6B út hvern fimtudag af Thk Lög-
aaao PiihtIMg A Publi»jii*g Co.
Cor. William Ave. A Nena St.
Wihhipbg. MaNItoba
S. BJÖRNSSON, Editor.
J. A. BLÖNDAL, Boi. Maaaf er
Umaáakrift:
TW Ugtars friitii? & PiWiikiig ta.
1». O. Box 30*4 VflSSIMC
Utaaáskríft rítstjöraaii
RdiUr Uftarr
p. o. Box »ON4 WlNNIPm.
PIIONK maw 221
Fylkisþingið.
Umræf5u.rnar um hásætisræSuna
háfa staBiö síSastliöna viku og lauk
á föstudag.
Margir liberölu þingmannanna
hafa tekiö til ir.áls, þar á meöal
háfiir íslendingarnir, þeir T. H.
Johnson og Sigtr. Jónasson og
hefir fylkisstjóminni veriö óspart
sagt til syndanna. MeBal annars
hefir veriB bent á eyöslusemi fylk-
isstjómarinnar. í>aB gerBi George
Walton. FærBi hann rök aB þvi,
aB þar hiýttir aB 'koma, meS þessari
fjármálaráBsmensku, aB lagBir
veröi nýir skattar á fylkisbúa, meB
því aö Roblinstjórnin sé á leiBinni
meö fylkið út í botnlaust skulda-
'kviksyndi. Malcolm þingmaSiur
Birtle kjördæmisins vítti stjómina
fyrir afskifti hennar af áhugamál-
um kornyrkjumanna, og kvaB þaö
mundi reynast svo, aB komyrkju-
mönnum mundi lítil hjálp koma
frá Roblinstjórninni. Hún hefði
-dregiB þá á tálar meB svikaloforB-
um hvaö eftir annaB og mundi svo
enn verSa.
T. H. Johnson þingmaöur í W.-
Winnipeg, talaBi alllangt erindi, og
var þó óviöbúinn, því aB Rogers
ráBgjafi neitaöi aB fresta þing-
fundi til næsta dags, svo aB þing-
maBurinn fengi undirbúiS sig. Mr.
Johnson talaBi fyrst á viB og dreif
um fylkismál og mintist meBal
annars á raflýsingarmál Winni-
pegbæjar. Hann hefir á tveim síB-
astliönum þingum reynt aB fá laga-
ákvæBiB numið úr gildi, scm því er
til fyrirstööu, aB bærinn geti sjálf-
ur tekfð aB sér raflýsingu. Enn á
ný hreyfði þingmaðurinn þessu
máli og skoraði á þingiB aB nema
íyrnefnt lagaákvæöi úr gildi. Fé-
1agiB væri búið a8 tyrirgera rétti
sínum aB því er þetta atriBi snerti,
meB því að þaB notaði sömu stöB-
ina bæöi til aB lýsa bæinn og knýja
■fram strætisvagna. ÞingmaBurinn
sýndi fram á, hve brýn þörf væri
A aB þingiB firti bæinn vandræðum
í þessu efni, og minti á aö 1911
mundi bærinn hafa fengiB ráB á
rafmagni til lýsingar er ekki gæti
komiB aB notum fyr en bænum
væri leyft aB brúka þaB.
Mr. McConnelI þingmaBur í
Morden kjördæmi talaöi um landa-
merkjamáliB og síBustu lýgina
þeirra conservativu 1 savnbandi viB
$iojx>o fjárveitinguna, er þeir
kveBa Laurier hafa boBið Manito-
bastjórn meö landviöbótinni vænt-
anlegiut. Þetta er vitanlega heim-
ildarlaus uppspitni og hefir Sir
Wilfrid hvaS eftir annaB neitaB
þeim áburöi í bréfum til Mr. Rob-
lins, er nýlega hafa veriB birt hér
J blöBuntim orörétt.
Sigtr. Jónasson þingm. Gimti-
ltjördæmis, talaöi siöastur í um-
ræBunum ium hásætisræBuna. A-
mæhi hann fylkisstjóminni mjög
fyrir hiröuleysi hennar um aB bæta
kjör íbúanna í norBurhluta fylkis-
-insi, og sjá þeim fyrir viBunanleg-
- um samgöngum, en þær væru svo
lélegar aö fólkiB hefði sumstaBar
ekki haldist þar viö heldur flúiB
t þaöan. ÞingmaBurinn hélt, aB ef
fylkisstjómin gæti ekfki séö um
sveitir, er aB eins væru 60 mílur
vegar frá Winnipeg, þá mundi hún
hafa lítiö meö þaB aB gera, aB fá
fylkistakmörk’U færB noröur aö
Hudsonsflóa.
ÞaB var eftirtektavert viB um-
ræBur þessar, hve istjórnarsinnar
voru fámálugir, og hvaB þeir tókiu'
umyröalítiB viB öllum ákúrum líh-
erala. BæBi var nú það, aB Mr.
RobKn var nú “illa fjarri góBu
gamni”, — en hann hefir oft svar-
aB vel og myndarlega fyrir flokk
sinn og stjóm, og oftast bezt þeg-
ar málstaBurinn hefir veriö verst-
ur — og fins hitt, ao lítill vafi
leikur á því, aB ráögjöfunum er
mjög um þaB hugaB, aB flýta
þingstörfum sem mest má verBa, til
þess aB koma kosningum af sem
fyrst í vor. Stjóminni er ant um,
að láta þingstörfin ganga sem friB-
samlegast, dylja áviröingar sínar
svo sem auöiB veröur ogi skella
síðan kosnijigum á meö sem minst-
um undirbúningi. Henni er full-
kunnugt um aB ekki veitir af aB
halda nú á öllu sínu, því aB fylgiB
er eklci sem öruggast.
ViB síöustu fylkiskosningar
greiddu henni atkvæöi aB eins 52
prct. fylkisbúa, og hefir þó skarB-
ast í hjörðina drjúgum á síBasta
kjörtímahili, svo aB hún ætti ekki
aB fá 50 prct. atkvæBa næst.
SíBastliBiB mánudagskvöld var
landamerkjamáliB til umræöu í
þinginu og bar þá Mr. Norris,
flokksforiragi liberala, upp tillögu
þar er tekiB var fram aB þaB væri
engum vafa bundiB, aB fylkisþing-
iB hér hefBi einkarétt til að semja
lög fyrir alla nýju lándsviBbótina,
sem Manitoba á í vændum.
Svo sem kunnugt er, hefir Rob-
linstjórnin hvaS eftir annaB veriB
aB nudda liberölum hér í fylki því
um nasir, aB þeir væru í ráBa-
bruggi meB Dominionstjórninni
um aB koma sérskóla fyrirkomu-
lagi á í nýju héruSunum. Senni-
lega hefir flolcksforingi liberala nú j
boriB upp fyrnefnda tillögu, til aB
sýna þaö svart á hvítu hve ástæSu-
lausar þe&sar aBdróttanir hafi ver-
iB, og í öSru lagi til þess, aB neyöa
fylkisstjórnina til aB viöurkenna
þaB sem oft hefir veriB neitaB, aB
fylkisþingiB hafi fult vald til aB
semja lög viövíkjandi mentamálum
innan fyfkistakmarka.
Um tillöguna uröu nokkrar um-
ræöur. Mælti Mr. T. H. Johnson
meö henni ásamt flutningsmanni,
ogi enn fremur töluðu þeir ráögjaf-
arnir Rogers og Coldwell, og sáu
sér eigi annað fært en vera tillög-
unni meömæltir. Var hún aö því
búnu samþykt meö mikilli fagnaör
arháreysti af hálfu liberala.
1 þessu atriöi er þá undirstaöan
rétt fundin, og ætti þaB heldur aB
verBa til aB draga úr tvískinnings-
hætti fylkisstjómarinnar í landa-
merkjamálnu.
------o-------
Kornhlöðufrumvarpið.
ÞaB þóttu' mikil tiðindi þegar
Coldwell ráBgjafi lýsti yfir því i
Brandon eftir nýáriB í vetur, aB
fylkisstjórnin ætlaBi nú loks aB
veröa viB kröfum kornyrkjumanna
og gera ráöstafanir til þess, aB
fylkiB eignaBist oig starfrækti korn-
hlööur handa hændum á þann veg
sem þcir óskuöu. Þetta þótti
þeim mun kynlegra sem Roblin-
stjómin var margsmnrs orBin ber
aB því, aö viröa kröfur komyrkju-
manna aB vettugi og svíkja loforB
srn viB þá.
Cojdwell ráðgjafi mælti þó svo
fagurt í Brandon, er hann flutti
þar mál fyllcisstjómarinnar viB
kornyrkjiumenn, aB margir vom
þeir, sem því trúBu, aB nú ættu
komyrkjumenn loks aB fá þaB sem
þeir vildu. En þó voru þeir tU, er
eigi lögBu mikinn trúnaB á heit
Roblinstjórnarinnar í þessu máli,
og varB þeim aB getiu sinni.
Nú er frumvarp fylkisstjórnar-
innar um kornhlöBumar orðiB heyr
inkunnugt. Sannast þar hiS fom-
kveBna, “aB sjaldan bregömr mær
vana sínum”, og ekki Roblin-
stjórnin heldur að svikja kom-
yrkjumenn. ÞaB kveSur svo ramt
að þessu, aB varla er viB nokkurt
atriöi staðiö, sem komyrkjumönn-
um var heitiö í Brandon.
í frumvarpinu er lýst yfir þvi,
aB stjórnin skuli hafa algjör yfir-
ráö og eftirlit á komhlö8u-“kerf-
inu.” Stjómin á aB skipa 'kom-
hlöBtimálanefndina og segir alt
fyrir um hversu komhlöBunum
skuli stjórna og cnnfremur áskilur
hún ('stjóminj sér fult vald til aB
neita eBa fella férlwerja reglugerB,
er ko’rnhlöBumálanefnd semur. Svo
er ákveBið í frumvarpinu, að fylk-
isstjómin skuli láta reisa komhlöB-
ur út um sveitir aB eins þar, sem
60 prct. kornyrkjubænda æskja
þess aB hún verBi bygB, og
verSa bændur þá um leiB aS skuld-
binda sig til aB nota kornhlöBu
stjórnarinnar eingöngu.
Ef kornhlööur em fyrir þar sem
60 bændur af hundraSi æskja eftir
því aB stjómin láti reisa korn-
hlöBu, þá verður sp er kornhlöö-
una á fyrir, aö láta hana af hendi
við stjórnina camkvæmt venjuleg-
um skilyröum ('expropriationj.
Ýmislegt fleira mætti um frum-
varpiB segja og verBur þaB ef til
vill gert frekar hér í blaðinu síBar.
Hafa kornyrkjumenn haft allmiklar
umræBuir um frumvarp þetta og
er mælt, aS þeir ætli aB leggja aB
fylkisstjórninni um aB taka heldur
til smþyktar þeirra farumvarp, er
Mr. R. A. Bonnar hefir samiB.
Kornyrkjumenn kváBu stórum
óánægBir yfir frumvarpi stjórnar-
innar, eins og von er, því aö þeim
dylst þaö ekki, aö hún er hér aö
“gefa þeim steina fyrir brauö.”
Skýrsla
bankarannsóknarnefndarinnar.
Ekkert íslcnzkt mál hefir vcriB
rætt meö < ‘ rum eins ofsa
styrjaldarbi .g eins og banka.nái-
iö. Mönnu n getur eikki annnð en
blöskrað sá skamma austur og ó-
hróður, sem þeir menn voru beittir,
sem eitthvaö eru við bankarann-
sóknina riönir.
Þess vegna hefir Lögberg sem
minst viljað hafa eftir af ummæl-
um bíaðanna, og kasiö heldur aö
bíöa þeirra heimilda ium þetta mál,
sem óHætt er aö treysta, en þaö er
skýrsla rannsóknarnefndarinnar,
sem athugaö hefir alla hagi bank-
ans. í nefndinni sátu fyrst þeir
Indriði Einarsson, Ólafur Dan.
Daníelsson og Karl Einarsson.
Tveir hinir fymefndu fóru úr
nefndinni í haust vegna annara
starfa, og voru í þeirra staö skip-
aöir Magnús Sigurðsson cand. jur.
og Ólafur Evjólfsson verzhmar-
skólastjóri.
Skýrsla nefndarinnar kom út i
lok fyrra mánaöar, og barst hún
Lögbergi um seinustuu helgi. ÞaB
er heilmikiB mál, 80 bls. í mjög
stóra brot.
ÞaB getur engum dulist, er
skýrslu þe&sa les, aB margft hefir
fariB stórlega aflaga i Landsbank-
anum undanfarin ár.
Lang eftirtaktayerBast er hiB
mikla tap, er Landsbankinn hefir
beBiB með því aö láná fé sitt þeim
möanum, er ekki geta greitt þaB,
þegar komiB er aB skuldadögun-
um. Nefndin áætlar, aB þaö tap
nemi aB minsta kosti 400,1x0 —
fjögur hundruð þúsimd — krónum
og er þaB mjög mikil upphæB, þeg-
ar m’ðað er viB hiB litla strafsfé
Landsbankans.
Nefndin skýrir itarlega frá,
hvemig tap þetta sé til komiö.
Bankinn hefir einkum tapaB á
tvenskonar lánum: sjálfsskuldar-
ábyrgBarlánum og “víxla”-lánum.
Um sjálfskuldarábyrgBarlánin seg-
ir nefndin rneBal annars:
“Reikningur I^andshankans ber
meB hér, aB 30. Apríl 1909 átti
bankinn útistandandi í sjálfskuld-
ar-ábyrgBarlánum samtals kr. 1,-
478,906.22, og í reikninigslánum kr
540,386 25.
"Lán þessi veitir bankinn aö eins
eins og kunnugt er, ura stuttan
tíma og aldrei lengur en eitt ár í
senn, sbr. 22. gr. í reglugjörB bank
ans 8/4 1894. Eru þau trygB meö
áhyrgB manna og bera ábyrgBar-
menn ábyrgB á skuldunum einn
fyrir báBa og báBir fyrir einn, eBa
einn fyrir alla og allir fyrir einn,
eftir því hvort ábyrgBarmennimir
em tveir eBa fleiri. — Lánstiminn
er hafBur svo stuttur af þeirri á-
■stæBu, aB lánardrottinn á bágt meB
aB ákveBa til hlitar yfir lengri rima
en eitt ár í senn, svo aB nokkuB
megi á því byggja, hvort ábyrgBin
sé horaum fudnægjandi trygging
fyrir láninu eBa ekki. Sjálfskuld-
ar-ábyrgBarlánin geta oft veriB
hagkvæm þeim, sem á lánum þurfa
aB halda, og oft eina leiBin fyrir
þá, sem ekkert veB hafa fram aB
bjóöa, til þess aö ná sér í lán.
“f reglugjörB fyrir Landsbanx-
ann 8. Apríl 1894, 13. >>r., stendur,
aö Landsbankinn láni fé gegn sjálf
skiU'ldarábyrgB, er bankastjómin í-
lítur fullnægjandi. Samkyæmt
þessu ákvæBi getur enginn einstak-
ur meBIimur bankastjórnarinnar
veitt sjálfskuldarábyrgBarlán, held
ur verBur bankastjómin aB hafa • -
litiB trvgginguna fullnægjandi og
samþykt lánveitinguna, sbr. 8. gr.
reglugjörBarinnar. En eins og
gjörBabók rannsóknamefndariin-
ar sýnir, sbr. fund 9. Nóv. síBastl.,
hefir þetta ákvæBi reglugjörBarinn
ar veriB brotiö, þar sem fram-
kvæmdarstjóri bankans hefir stund
um veitt þessi lán einti og metiö
trygginguna fyrir þeim án þess að
gæzlustjórarnir hafi veriö aö
spurðir......
“Það hefir viljaö viö brenna, og
þaö helzt til oft, aö skuldunautar
bankans hafa ckki getaö staöiö í
'skilum meö greiðslu á sjálfskuld-
arábyrgðarlán im sínum á réttum
gjalddaga; ekki einu sinni getaö
borgað smáa afborgun hvaö þa
heldur getaö greitt þaö aö fulhr.
F.igi allfá lán hafa verið látin
standa afborg marlaus árunr sam-
an, en þaö er þó einkum síöan 1907
því aö frá og meö þvr ári hefir
þaö komiö í ljós við rannsókn
nefndarinnar, aö fjöldi manna hef-
j ir lítil eöa engin skil getaö gert
bankanunr nema hvaö vextir og
smáaflrorganir hafa veriö greidd-
af nakkrum íánum þessum nreöan
nefndin hefir setiö. Sem dæmi
þcss má nefna, aö af rúmrrm 200
5-rærri sjáIfskuldarábyrgBarlán.um
sýndi sig, aö rúmt hundraö þeirra,
haföi sumpart staöiö afborgunar-
laust nokkur ái sumpart var enn-
þá í ólagi aö því er afborganir
srertir.”
Ekki hafa vixlarnir ('promissory
notes) verið betur trygBir en sjálf-
skuldarábyrgöarlánin. Um þá seg-
ir nefndin :
“Samkvæmt peikningi bankans
átti hann 30. Apríl s. 1. víxla fyrir
samtals kr. 993,994.65.
“Víxlar bankans eru margir aö
tölu, en flestir fremur smáir, og
viröist bankastjórnin í seinni tíö
vera komin inn á þá braut, aö veita
smálán í víxilformi, en slík lán ern
dýr og óhentug fyrir almenning
og hættuleg fyrir bankann, því að
oft og tíðum er lítiö eöa ekkert til
aö borga þau meö, þegar aö gjald-
daga kemur. Enda er oft ekki viö
öðnui aö búast t. d. ef víxillán hafa
veriö veitt eingöngu til þess aö lán
takandi gæti hakliö lífinu í sér og
og sínu fólki; þá er ekki annað
fyrir hendi fyrir bankann, en aö
endumýja víxilinn meö lítilli eöa
engri afborgun; og þannig getur
þaö gengiö í hvert skifti, sem
víxillinn fellur, árum saman. Þeg-
ar þessi venja er ikomin á, þykjast
allir eiga heimting á þvi aB hafa
víxla “gangandi” í bankamim og
endirinn verBur sá, aB menn verBa
skuldskeyttir bankanum, sem aldrei
hefBu átt aB verBa viBskiftamenn
hans, af því aB lílouTnar voru svo
miklar fyrir því, aB þeir gætu ekki
borgaB víxilskuldir sínar á. réttum
gjaiddaga.
“Bankastjórnin tjáBí nefndinni,
isbr. fundargj. 9. Nóv. s. 1., aB
framkvæmdarstjóri hefBi oft keypt
víxla einn — þó, aB því er hann
sjálfur sagfii, aB eins smærri upp-
hæfiir — án þess aB gæzlustjóram-
ir hafr komiB þar nærn; og yfir
höfuB virfiast þeir hafa skift sér
Htifi af vixilkaupum hanácarts, enda
er þaB alkunnugt, að þaB var titt
hér i bænum, aB koma með víxla
til sölu og fá þá keypta, einmitt
þegar menn vissu, aB gæzlustjór-
amir voru famir úr bankanum.”
“Þá hefir nefndinni einnig fund
ist þaB mjög athugavert, aö þeir
menn og þau “firma”, sem hafa
há vixillán i bankanum, hafa ekki
sett honum neina tryggingu fyrir
þessum lánum, og bankastjómin
hefir aldrei krafist þess, sbr. fund-
argj- 9. Nóv., og ekki hefir þaB
heldur veriö venja, aö heimta yfir-
lit yfir efnahag þessara manna eöa
stofnana, sbr. sömu fundargjörB.
Og er ekki annaö hægt aö sjá, en
að vixlar þessir , séu keypitir án
nokkurrar sérstakrar rannsóknar
eöa tryggingar fyrir því, aB af
þeim stafi engin hætta fyrir bank-
ann.”
Nú verður mönnum aö spyrja,
hvernig rannnsóknarnefndin hafi
komist aö því, aS tap bankans var
orBið 400,000 króniuir.
Frá því skýrir nefndin á þá leið,
að hún ritaBi upp í stafrofsröB
nöfn allra þeirra manna, er rifinir
voru viö sjálf&kuldar-ábyrgðarlán
eða víxla, anmö hvort sem lán-
takendur eöa ábyrgBarmenn, og
viB nafn hvers var rituö upphæö sú
eöa upphæöir, sem hver og einn
skuldaöi eöa haföi ábyrgst. Þó
slepti nefndin aö mestu aö til-
greina þau lán, er voru 500 kr . eöa
minni. Kom það þá í ljóá, aö tala
þessarra manua reyndist rúm 1,100
og af þeim skulduðu 580 manns
bankanum samtals um eina miljón
og níu hundruð þúsund krónur, í
sjálfskuldar- ábyrgöarlánum og
reikningslánuni, aö mestu gegn
sjálfskuldarábyrgö og víxlum. Því
næst útvegaði nefndin sér “sjálf-
stæöar, áreiöanlegar og nákvæmar
upplýsingar um efnahag og á-
stæöur hvers einstaks þessara
manna, og tókst nefndinni þaö
mjög vel.” Eftir þessum upplýs-
ingum skiftir nefndin mönnum
þessum í fjóra aðalflokka, og 7er
sú skifting á þessa leið:
"7. flokkur,—t þessum flokki, sem
er langfjölmennastur, 740 manns,
eru þeir, sem engar eignir eiga eða
■þá aö eins eignir, sem véðsettar ern
fyrir fullu verögildi þeirra, og má
nefna ýmsa undirflokka í honum,
svo sem sveitarlimi, gjaldþrota-
menn, gjaldþrotabú manna, se'm
eru dánir fyrir löngu og búunum
iskift, menn, sem hvaö eftir annaö
hefir verið reynt fjárnám hjá án
nokkurs árangurs, vitanlega bláfá-
tæka einstæöinga, svo sem vinnu-
menn, sjómcnn, daglauamen .1,
bláfátæki-r t fjölskyldumenn, sem
tæplega er hægt að segja, að
hafi í sig og á o. s. frv. Og er þaö
sameiginlegt fyrir alla þá, sem eru
í þessum fjölmenna flokki, aB fyr-
irsjáanlega geta þeir aldrei eignast
neitt, er þeir gætu látiö af hendi
rakna.
II. flokkur.—Ekki mjög fjöl-
niennur, 55 menn, sem hafa dálítiö
undir höndum, en geta ekki staöið
í skilum meö sínar eigin slculdir og
eiga hvergi nærri fyrir þeim, og
geta því enn síöur borgaö neitt
fyrir aðra.
III. flokkur.—Noklouö fjölmenn-
ur, 280 menn, sem eiga fyrir sínum
skuldum og nokkuB meira sumir,
og er meiri hluti þeirra fólk, sent
skuldar lítiö eöa ekikert í bankan-
um og hvíla á litlar ábyrgfiir, og
hjálpar því sá hluti þeirra lítiö til
þess, aö bera heildina.
IV. flokkur.—Menn aö tölu 30,
sem kalla má efnaBa, og er því eins
varifi meB þá og næsta flokk á und-
an, aB nokkur hluti þeirra skuldar
lítiB efia ekkert og er í mjög litlum
áhyrgfium.”
Nefndin athugafii nú mjög vand
lega, hversu miklar skuldir kærnu á
hvem þessara flokka, og sást þá,
aB um 1,380,000 kr. af þes&um
skuldum koma á rúma 460 skuldu-
nauta, sem allir e»u i I. og II.
flokkiþeirra, sem nefndir eru h£r
á undan, og segir nefndin, aB þeir
séu “flestallir alveg eignalawsir,
nokkrir þeirra hafa MtiB eitt undir
höndum, en eiga hvergi aærri
fyrir skuldum sínum, skulda £þ. e.
lántakendur aB lánum og sam-
þykkjendur á víxlum) } Lands-
bankantim sjálfir 1,380/xx> krónur
í sjálfskukiar-ábyrgBariánum og
vJxlum.”
1 næsta blafii verfiur skýrt frá
öfirum atriBum málsins og því, &em
rannsóknamefndin fiegir um hina
fráfðrná bankastjóra.
The DOMINION KANK
SELKIKK OTIHCIJH.
AUs konar bankastarf aí bendi leyst.
SpurisjóSsdcildin.
Tekifi viO inBlögnm, frá $i.oe aO ap|riuBO
og þar yfir Haestn vextir borgaOir tvisvar
sinnnm á ári. ViSskiftum bacada og aas-
arra sveitamanna sérstaknr gaumur geAoá.
Bréfleg inuleggsg úttektir afgreiddar. óak-
aO eftir bréiaviSskiftum.
Greiddur höfuBstóll $ 4,ooo.ee*
VarasjóOr og öskiftor gróöi $ 3,400,0**
Innlög almennings ..$44,000,00*
Allar eignir... .....$59,000, *o*
Innieignar skírteini (letter of crtdits) s*W
s*m ern greiQanleg nm alian heim.
J. GRISDALE,
bankastjóri
EJdiviður.
Þegar þér þurfíð góBan eldiri*,
þá fáiB harm hjá oss, þvi aB vér
höfum góBan viB og þurran, seot
yfiur vanhagar um. VerB vort hi*
lægsta, en viðurinn hinn bezti. Vár
getum sagaB viBinn og klofiB,
óskað er.
J. & L. GUNN,
Quality Wood Dealers,
Horni Princess og Alexamder *ve.
Tals.: Main79i, Winaipeg.
Bjarni Thorarensen.
Eftir Baldur Jónsson.
Fluit á samkomu tsl. stúdentafH.
f Winnipeg 15. Febr.
A síöari hluta átjándu aldar rets
ný alda í þjóðlífi Noröurálfubúa.
Gagntak hún hugl manna um
Frakkland og Þýzkaland, færfiist
yfir á England og sifian til NorB-
urlanda. Þarf ekki annaB e»
minna á stjórnarbyltinguna á
Frakklandi, efia istórskáld Þýzka-
lands, Goethe, Schiller og Heine,
til að isjá hin viötæku áhrif þess-
ara nýju byltinga.
Stefsia sú, er þá reis í bókmenta
heiminum hefir veriö kölluö róm-
antíska stefnan. — Annars voru
miklar breytingar á svæöum aJls
andlegs lífs. — Skáldskapur allur
umbreyttist. Var nú snúið sér
meir og meir aö tilfinningalífi
mannsandans. Skynsemistrúin, sers
ríkt haföi innan kirkjunnar, varö né
ýmist aö algjörri guösafneitun eöa
innilegri og djúpri tilbeiöslu. —
Þjóörækni var vakin og ættjarB-
arást. VarB doBi sá, er ríkt haffii
afi eldi, er brann í hjörtum allra.
1,1118 haffii stefna þessi gert vart
vifi sig á Norfiurlöndum fyrir lok
átjándu aldar. Og aö sjálfsögfiu
ekki á fslandi. En áriB 1802 kom
til Kaupmannahafnar mafiur sá, er
Henrik hét Steffens. Hann var
alinn upp í Danmörku, en haföi
stundað nám á Þýzkalandi. Boð-
aði hann nýjar kenningar og hóf
nýtt tímabil í mentasögu Dana.
Tók nú alt andlegt lif aö blómgast.
Myndaöi öehlenschlager nýjan
skóla í skáldskap Dana meö ljóBa-
bók, sem út kom áriö 1802.
Nú áttu hreyfingar þessar eldd
langa leiB fyrir höndum, til aö kora
ast til íslands. Andlegir stranmar
hafa löngum horist frá Höfn til
landisins, og var ekki að undra þó
einhverjir eöa allir af íslenzku
námsmönnunum þar, yrfiu gagn-
teknir af hugsjónum andastefnu
þessarar. Bjami Thorarensen
kom til Hafnar 1803, cBa ári sífiar
en Steffens byrjafii fyrirlestra sín».
Hann var þá aö eins seytján ára a*
aldri. Ekki er nein furfia þó hug-
ur unglingsins yrfii hrifiim af öllu,
sem hann heyrfii; enda orti hann
brátt fyrsta ættjarBarkvæfiiB, sem
lifafi hefir á vörum l&lendinga.
Atján ára gamall orti hann Eld-
gamla Isafold, sem allir kunoa og
sungiB hefir veriB í meir en hefla
öld, hvar sem Islendingar hafa far- ‘
W. Þetta kvæfii byrjar nútiBar-
skáldskap Íslendínga,
Þaö er því á tvennan hátt, sem
Bjamí vekur athygh vora; Hana
er beeðji fyrsta nútiBarskáld vort o*
eht af þeim allra beztu.
Meöan Bjami var i Höfn stund-