Lögberg - 02.01.1913, Page 1

SENDIÐ
KORN
YÐAR TIL
ALEX. JOHNSON & CO.
S4.2 ORAIN EXCHANGE, WINNIPEO
INA ÍSLENZKA KORNFÉLAGS I CANADA
BÆNDUR
Því ekki senda okkur hveiti ykkar
til sölu. Vi6 getum útvegaö hassta
verö á öllum korntegundum: Viö er-
um íslenzkir og getiö þi6 skrifaö 'okk-
ur á íslenzku.
ALEX. JOHNSON & CO., Winnipejr, Man.
26. ARGANGUR
WINNIPEG, MANITOBA, FIMTUDAGINN 2. JANÚAR 1913
NÚMER 1
Manitoba þing.
á aö koma saman 9. janúar. Af
stjómarinnar hálfu verSa engin
stórmál lögS fyrir þingiS og engin
lagafrumvörp umfram paS sem
venja er til, nema lagatrumvarp
um graöhesta, sem hrossaræktun-
arfélagiS hefir samiö. 1ip segja
kunnugir, aö köttur búi i sekkn-
um, er ekki sé óliklegt aö sýni sig,
áöur en þingi er slitiS. A síöasta
þingi átti aö koma máli gegnunn
þing, sem mótflokkur stjórnar-
innar gat hindraö aSeins meö ör-
uggustu aöstoS bæjarstjórnar og
borgara í Winn;peg. Þaö er
kunnugt, aS Hon. Colin H. Camp-
bell studdi af alefli mál þess stór-
eflisfélags, sem þá löggjöf vildi
fram hafa;, en nú veröur hann
æösti ráögjafi á þing:, meS þvi aö
Roblin er kominn af staö aftur
suötir i Ríki, og kemur ekki á þing.
Brtmi.
A mánudagsnótt kviknaSi i einu
vöruhúsi Imperial Oil Co., á Logan
West, kl. nálægt 3 um morguninn,
og hélzt eldurinn allan daginn.
Mikiö var þar geymt af oliu, kert-
um og feiti, en svo vei vildi til,
aS ekkert fanst þar er sprungiS
gæti. Eldliöar komu meS sin tól,
en gátu vitanlega ekkert aö gert,
því aö fitan og olían brunnu glatt,
þó aö vatnsbuna kæmi á. Reykur
varö mikill og þykkur og lá eins-
og kolsvört dula yfir strætinu og
langt vestur eftir sléttunni. Skaöi
er metinn alt aö 100 þús. dalir, en
tryggingu kaupir félagiö ekki hjá
öörum, heldur safnar í sinn e gin
brunasjóS. SagSur er eldurinn
stafa frá rafmagnsvirum, meö því
aö engmn umgangur haföi veriö
tim húsiB.
ISLENZKI LIBERAL
KLOBBURINN
Islenzki liberal klúbburinn heldur
ÞRIÐJA SPILA FUND sinn í
neðri Goodtemplara salnum á
föstudagskveldið í þessari viku,
þann 3. þessa mánaðar, klukkan
tí.30. Kappspil mikið verður háð
um “tyrkja” og “gæs,” og allir er
vilja taka þátt, eru fastlega ámint-
ir um að koma í tíma.
Ef einhvern tslending óskar að fá sér
borgarabréf, setti hann i.ð snúa sér til fslenzka
liberal klúbbsins bví viðvíkjandi.
NEFND/N.
fjölskrúöugri en frá ganila skólanum næsta dag. Hann hélt uppteknum
hér syöra. Langur kafli t. d. um hætti eft!r aS hann var oröinn
“Skólalifið” nyrðra, sem lítiö ber á
hér syöra, alténd i skólaskýrslunum.—
' Myndarlegar gjafir hefir gagnfræöa-
skólinn fengiö síöastliðiS skólaár. Ás-
geir konsúll Sigurösson i Reykjavík
sendi skólanum mikinn hluta af eftir-
látnum bókum Hjaltalíns skólameist-
ara föSurbróöur sins. Þá hefir etats-
ráS J. V. Havsteen á Oddeyri gefiö
skólanum þessi síSustu ár ákaflega
verömætt eggjasafn, eitt hreiöur eða
fleiri flestra íslenzkra fugla.

Friður
er ekki á komnn enn og virSist
hvorki reka né ganga hjá fulltrú-
tinum. Sendiherrar stórveldanna
hafa lokiö sínum samningum og
korniS sér niSur á að ekkert sé af
stórveldanna hálfu því til fyrir-
stööu, að Macedonia hafi sjálf-
stæöi undir yfirvaldi ,Tyrkja,
Serbia fá: höfn viö Adriahaf og
Albania stand: undir eftirliti stór-
veldanna. Svo er talaS, aB friö-
arsamningi muni á endanum verða
skotiS undir sendiherra þessa, er
fulltrúar Tyrkja og Bandamanna
á Balkan geta ekki ásáttir oröiS.
Dæmdir.
Forsprakkar verkamanna i
Bandaríkjum, þe r semi lengi hafa
undir ransóknar kæru veriö fyrir
hlutdeild og upptök að spellvirkj-
um, eru nú loksins dæmdir. Ryan
be tir sá, er mestu réö; honum
var dæmd sjö ára hegningarvinna.
Öörum embættismönnum verka-
manna, félagsins voru dæmd 6 ár
í hegningarhúsi, en yfir tuttugu
aSrir, sem viö spellvirki þessi
riðnir, voru dæmd r til skemmri
hegningartíma. Þessir höfðu all-
ir tekiö sig saman aö sprengja i
loft upp meö dynamite verksmiöj-
ur þe'rra, sem utan félags stóBu,
eöa verkamanna samtöknm voru
óvinveittir, og er sa skaSi metinn
til margra miljóna, er þeir ollu.
ÞaS illv'rki þeirra sem stærst var
í brotinu og mannskæöast, var
þaö, þegar þeir sprengdu í loft
upp byggingu blaSsins “Times” í
Los Angeles, og marg'r menn b:Su
bana af. Þaö varö til þess aö rík-
iS tók aB sér máliS og haföi hend-
tir í bári þessara manna, er nú
hafa fengiö skapleg málagjöld.
Verkfall
afarm:k;S er á komiö í New
York, meðal þeirra sem viB til-
búning karlmannafatnaöar starfa.
Um 150 þúsundir manna og
kvenna og bama taka þátt í þvi.
Verkamenn í þessar: iSnaöarg'em
eiga sumir v’S bág kjör aS búa, og
em kjör þeirra líkari þræla en
manna, aS sögn. Eitthvaö 40-0
ve-ksmi8jur eru við verkfalliS
riönar.
Hemaðarokið.
Mannsltf og miljónir.
BalkanstriöiS í haust og vetur hefir
kostaS mörg mannslíf og margar
miljónir, og kostnaSurinn er enn aS
vaxa daglega. England, sem er aö
vísu eitt stórveldanna i Evrópu, hefir
komist hjá þvi betur en flest hin, sem
ekki voru beint vi'S ófriöinn riSin, aS
eyða fé i hann. Sá herkostnaöur
Breta er aS eins talinn um $300,000.—
Mjög erfitt liefir gengið aö fá áreið-
anlega vitneskju um manntjón og til-
kostnað BalkanþjóSanna til þessa
stríðs. Næst hafa rnenn þó komist
þaS er nú skal greina: Serbar hafa
kallaö til vopna 300,000 manna; af
því liöi hafa særst og falliS 22,000;
fallnir þó þar af að eins taldir 4,000.
Búlgarar hafa kvat i stríði'ö 300,000.
Þar af fallnir og særöir 80,000. í or-
ustunni við Kirk-Kilissa mistu þeir
20,000. Svartfellingar buðu út 75,000
hermann, og létu af því liöi milli 6 og
7 þús. Grikkir kölluðu til vopna 120,-
000 manns og hafa fram aS þessurn
tíma látið um 7,000. — Þá var her-
kostnaður og óhemju ntikill. Frá 18.
Okt. til 23. Des. höfSu Serbar eytt í
herkostnað á dag $100,000 eða alls nú
$6,600,000. En í herfylkingarkostnaö
fyrir orustur, fóru um $1,800,000. —
Btilgarar eyddu í 66 daga 120,000 á
dag eöa $7,920,000. Grikkir hafa eytt
í herkostnað fram að þessum tíma í
ófrið þenna $3,660,000, en Svartfell-
ingar $550,000, en mest alt þaS fé hafa
lagt til Rússar og ítalir.
falli, en ekki þann veg er frézt
heföi í fyrstu. Hann hefSi þó
aldrei í ne'nni hættu staddur og
nú þvi nær heill heilsu.
Forsetakjör Frakka.
Frakkar eru nú aö búa sig und-
ir aö kjósa nýjan forseta. Fer
sú kosning fram 17. þ. m. í Ver-
sailles. Forsetaefni eru Poincares
forsætisráöherra, Alexander Ribot
og Paul Deschanel. Óvíst
enn hver hlutskarpastur veröur.
Hinn siöastnefndi hefir mikið
fylgi kvenþjóðarinnar þar í landi;
segja þær að sá maöur sé svo
fríöur og vænn álitum, aS enginn
sómi sér eins vel í hinum hæsta
tignarsessi landsins.
Nýir hertogar.
ÞaS er sagt aö George Breta
konungur ætli aö hefja tvo aðals-
menn til hertogatignar mjög
bráölega, þá prinz Arthur of
Connaught, • son hertogans af
Connaught, og prinz Alexander af
Teck bróöur drotningarinnar.
BáSir þessir prinzar oðlast þá
kjörgengi í lávarSadeildina.
Maondráp á Papúa.
Fregnir hafa nýskeö borist til
Sidney i Ástralíu um ógurleg
manndráp er framin hafa veriB
fyrir skemstu á eynni Papúa;
íbúar þorps nokkurs i grend viS
höfuöstaS eyjunnar alveg strá-
drepnir, af einum þjóöflokki hinna
innfæddu, sem Lemmar heita.
Séra Jens Pálsson
prófastur.
Fn hvað þeim eldri fækkar
fljótt! Þeir hverfa óðfluga af
bakkanum ofan i gröfina. Nú er
séra Jéns líka lag"öur út á “vaSið
yf'r lifsins straum”. Hann dó
28. növember eftir átta daga legu
af byltu. HafSi lagt upp frá
Hafnarfiröi heim til sín, og stigiS
á bak hesti sínum, en hesturinn
tekið á rás áSur en prófastur náöi
fullu taumhaldi eöa ístöðum, og
féll hann af baki. Heim gekk
hann aö húsi þvi er hann lagöi
upp frá, lagöist fyrir og lét sækja
lækni. Kom þá fram, aö hann
var viSbeinsbrotinn og rifbrotinn
og eitthvaö meiddur á höföi, er
lækni þótti litils um vert. Lá
hann i tvo daga viS fulla rænu,
síSan í móki, en hafSi þó þekt og
talaS ööru hvoru viB vini sina, , .
þartil hann andaöist. Kona hans fra utlondunl td ^ess a« ferSast
GuSrún, dóttir Péturs GuSjohn- um °- kenna fo]kl aS bua t!1 <**■
sen og systir frú Láru, sat yfir A1Þ>san horfði a hana einsog
honum allan timann. Jaröarför- tró11 a heiörikJu- ga* he»ni viöur-
in fór fram þann 7. des viö mik- nefniS Osta-Kristin og tyndi strax
iö fjölmenni. ,n,8nr hennar fræSnm- Þessum
Séra Jens mun hafa orSið ná- mikln báskaPar störfum lauk með
lægt 62 ára aö aldri, fæddur og ÞV1’ aS sera Jens varö aS fara frá
uppalinn i HjarSarholti i Dölum, Amaiteh, er faSir hans sagSi af
Þá var faöir hans prestur þar, sér annar fekk branSiS- Þá
Páll, sonur séra Tóns Matthías- varS hann Prestnr á Þmgvöllum.
örvasa og brást aldrei elska
hans og vidSing fyrir fööur
sinum, og öldunginn þéraöi hann
alla tíö, einsog honum haföi ver-
iö kent á barnsárunum. ÞaS er
því eng n furða, þó séra Jjens
þætti á síöan meö prúöustu mönn-
um í framgöngu, er hann var upp
alinn viö ást og stööugan aga til
góöra siöa.
Hann varö aðstoðarprestur
fööur sins 24 ára gamalí og þurfti
biskupsleyfi til vígslu. Þ.ó aö
hann þætti mjög góStir prestur,
þá sýndi hann strax áhuga á
verklegum framkvæmdum, sem
fylgdi honum alla hans ævi. Um
þaö leyti var sem mest talað um
framfarir, er áttu aö veröa sam-
fara hinni stóru stjómarskrá þá
nýfenginni, og allra helzt meö því
aö skera. ofan af þúfnakollum, og
gera skuröi um mýrar. Séra
Jens gekk aö þessu með dæma-
lausu kappi. Undir Arnarbæli
liggjæ ntýrar, blautar og grösugar
og svo víðar aö skifta mun mörg-
unt milum. Þar lét hann gera
skurö urn engjar prestssetursins
og gekk sjálfur allra fajtast aö
þvi verki, og annan skurö lét hann
gera, er mestöll sveitin átti að
hafa gagn af, mikiö mannvirki og
fékk til ntann frá Noregi aB segja
fyrir því verki. og þótti slikt und-
ur. Nú sjást líklega litil nterki
þessara stórvirkja.
Annaö gerði hann sveitinni til
þrifa, fékk útlæröan kvenmann
sapientes settir til a& búa til nýja
sálmabók, og var þaS vist ekki
áformaS í upphafi1, aö þeir settu
sjálfir saman alla sálmana, held-
ur veldu líka úr því sem þeim bær-
ist. Séra Jens tók sig til og orkti
sálma, og er einn þeirra í sálma-
bókinni, sent vottur um áhuga
hans og ótrauðan viija til aö taka
þátt í öllum störfum, sent þá voru
á baugi og nytsöm voru talin. Þá
bauö hann sig til þíngs. Um það
leyti höfðu aldrei heyrst lengri
ræöur á kjörfundi, heldtir en t
nokkrar minútur. Þá var tekiS
fram í fyrir ræSumanni' og síöan
spjallaS í bróöerni eSa hálfkær-
ngi eftir þvi sem andinn gaf
hverjum inn. Séra Jens talaði í
eina tvo tima, og voru fundarmenn
orönir syfjaöir og svangir löngu
áður en hann hætti og svo reiðir
aS þeir kusu hann ekki, þó allir
væru honum hjartanlega samdóma
um þingmálin. ÞaS brigzl fylgdi
honunt lengst af síBan, aö hann
væri úr hófi langorður. Hitt
skal nú sagt, sem lengi hefir legiö
aS
fleytukorn kom á Faxaflóa og
skauzt hafna á milK. En er séra
Jens komst á þiítg, fylgdi hann
samgöngumálinu af allri orku, og
svo er sagt að vegalög þau, er nú
gilda á íslandi og flestar vega-
gerSir stafa frá, séu frá honum
komin. Hann var flutningsmaS-
ur aS “stóra inálinu” 1894, ásamt
nokkrum öörum, og frá þeim
tíma er þessi þ’ngvisa:
Yaltýr eimreiö fer um frón
flýgur Jens á loftballón,
og víst er það, aö hann þótti í
flestu stórhuga umfrain aöra, og
huginyndir, hans sumar líkar loft-
köstulum, og má þaS ef til vill til
sanns vegar færast um spádóma
hans og vonir til afleið’nga af
þeim breytingum og bótum er
hann baröist fyrir. En engttm
stórmálum hélt hann fram á þingi,
sent ekki komust til framkvæm'la,
annaöhvort strax e Sasenna msir.
í viðtali viS þá sem hann um-
gekkst eöa til ltans komu sló hann
oft itpp á stórum nýjungum í
fraintíö íslands, svo að öllum
Jar&göng í Júrafjöllum.
JarSgöng m.kil hafa menn ver-
ið að grafa gegnum Júrafjöllin
milli ítalíu og Frakklands. Var
þa.S verk vel á veg komið en tvi-
sýni á hvort auö S veröur aö
halda því áfram því að vatnsflóS
hfjóp í göngin 23. f. m. VatniS
kemur úr Orbeánni og er altaf aö
aukast, og segja verkfræSingar,
að ef ekk' hepnast aö veita vatns-
elgnum frá, þá veröi aö hætta við
þetta mikla mannv'rki.
Rússneski prinzinn.
Sú frétt vars víSfleyg, aS
rússneski pr'nznn A’exis hefSi
me'Sst all hættulega eigi alls fyr-
ir löngu. Hermála: áSgjafi Rússa
Soukhomlinoff var nýskeS stadd-
ur í Le’pzig og spurður u u h dsu-
far pr nzins. Hann kvaS fregn-
ina mjög ýkta og ra'>gf *rSa.
Prinz:nn hefSi me’ðst aö vísu, af
Íslands fréttir.
Reykjavík, 2. Nóv. 1912.
Þeir stórkaupmennirnir, F. Holme
og Þórarinn Tuliníus, hafa aS sögn
myndaS öflugt verzlunarfélag, er nær
yfir allar verzlanir þeirra hér á landi
og höfiun véf heyrt, aö verzlunarfé-
lag þetta eigi aö heita “Hinar samein-
nSu islenzku verzlanir”. Frarn-
kvæmdarstjóri félagsins kvaö Þórar-
inn Tulinius veröa. en Otto kaupniaö-
ur bróSir hans yfiramsjónarmaöur
verzlunarinnar hér á Iandi, og seltir
hann þá líklega félaginu verzlun sína
á Akureyri. ^Austri).
Riffilkúla kom inn um einn búSar-
gluggann í Godthaab kl. 8*4 í morgun
og var mesta mildi aö ekki varð slys
1 af. Maöur úti í skipinu NorðurljósiS
■ haföi veriS að skjóta á sel út á höfn-
| inni, landmegin við skipiö. Halda
! menn aS kúlan hafi geigaö af steini í
landi og inn um g;Iuggann.
“Fálkinn” hitti fyrir fám dögum
íslenzka botnv. “April” Jskipst. Hjalti
Jónsson), aS ólöglegum veiSum i land-
helgi nálægt Ólafsvik. Sendi hann
botnv. þegar suötir til Reykjavíkur til
að úttaka hegningu fyrir lögbrotið, en
hélt sjálfur áfrarn að leita að uýrri
bráS. “April” kom inn hingað á
þriöjudaginn var, og voru gerö upp-
tæk veiðarfæri hans og afli seld á upp-
boði, en eigendur skipsins keyptu alt
aftur. Auk þess var hann sektaður
um 1000 krónur. — Þetta minnir á
söguna, sem höfö er eftir íslenzkum
stúdent í Khöfn. Hann var spurður
um hvort nokkur böStill væri til á ís-
landi. Hann kvaS nei við. Hvernig
þá væri fariS aö, ef einhver væri
dæmdur af lífi. “Þá er þeim fengiö
fargjald til aö komast til Hafnar og
láta höggva sig þar.” íslendingar eru
auösveipir við lögin.
Dr. GuSm. Finnbogason hefir á
hendi ristjórn Skírnis, meöan Dr.
Bjöm Bjarnarson dvelur erlendis.
Ingólfur Arnarson seldi fyrsta farm
‘>inn í Englandi í vikunni fyrir 530
^terlinesnund. Baldur hefir og selt
■aPa sinn á tæp 600 sterlingspund. —
Reykjavík.
sonar er prestur \{/ 1 Vnaribæli
Hann var áSur prestur á Eyri viö
SkutulsfjörS og i Aðalvík. Eftir
honum er þetta haft;
“Eyri fæddi mig,
ASalvík klæddi mig,
Arnarbæli mæddi mig”.
á láginn', aS hann væri að visu þótti nóg um. komst þag or8 á>
i málstirSara lagi, en þaS mun
hafa komiS til af þvi, aö
hann vildi vanda sem bezt
orð sin. En mörg þingræöa
A l‘ingvöilum.
Engjarnar þar eru mýradrög
langt frá mannabygS, úti á Mos-
fellshe'Si, er hvorki varö veitt
vatni af né á, en þarsem vatnið
giröir ekki túniö, þar er hraun
Á hans rlögum voru hávaSa-! með botnslausum gjám, svo að
menn og stórbokkar 1 Arnarbæl- ! tæplega er skepnum fært. Sveit-
is sóknum en forsprakki þeirra in var afskekt, sundurlaus bygö og
var Sigurður á Hjalla. og reynd j fámenn, aSeins fáein býli innan-
ust ódæl'r prestum sínum ogjum hrauniö og nokkur xot í fjalla-
kvosurn, en bændur geröu hvorki
að sá né uppskera, heldur settu> á
upp á veöurblíSuna og hraun-
ið. Hér virSist vandfeng*
iö verkefni fyrir áhugamik-
inn framfara mann. En þá var
þaB fariö aö hevrast í blööunum,
aB torfbæirnir væru mesta ómynd,
og ósómi fyrir “þjóöina” aS una
viS svo ósjálega byggingu. og
einkum væri þetta óntynd á Þing-
völlum, þarsetn alla útlendinga
bæri aö garði. En ástæðan var
revndar sú, aS einhverjir útlend-
ingar. sem vissu ekki hvaö land-
inu hentaði bezt, höföu tekiB til
torfbæjanna á íslandi. og þaö
lagöist á samvizku þeirra sem þá
að “morgeisa” landssjóöslaun eft-
sögöu frétt’r og túlkuSu stóru irntanna snna
spursmálin í heyranda hljóði a
þvi landi. NokkuS er, aö þegar
séra Jens kom aö Þingvöllum,
áleit Iiann þaB skyldu sina, sóma
Gap-nfræS»skó'inn á Akureyri —
Skólaskýrslur þaSan æiklu fjörugri og
sýslumönnum. Þar fæddust upp
sumir synir séra Jóns, hinir mestu
myndarmenn, fjörmenn miklir og
auösælir, svo sem Guölaugur í
Öxney, Kristján á HliSi og Ami í
Hafnarfiröi, svo og séra Páll.
Dalamönnum þótti mikið koma til
séra Páls, og þegar hann kom
austur í sína fornu átthaga, þar-
sem faSir hans haföi áöur stýrt í
ströngu, þá var hann svo stríður
þverbrotnum, aS ennþá er i minni
haft, hversu hart hann kendi.
Þetta vers mælti hann fram af
stól í aðfararræSu sinni;
Andskotinn illsku-flár
hann hefir snöm snúna
snögglega þeim. til búna
sem fara meS fals og dár!
Hann var rómsterkur og fast-
mæltur og sló hnefanum í stólinn
til áherzlu. Var hann blíður öll-
unt góSum mönnum. en forhert- landsins vegna, aS byggja þar
um, þungur i skauti. Er óhætt að tintburhús. í sama mund vom
segja aB þá var vel rækt kirkja sett ný lög um uppfræBing ung-
og kristnir s ðir í hans prestakalli. dómsins. Presturinn á Þ'ngvöll-
þó aö ekki væri kenningin altaf um fékk sína fámennu sveit til aö
meS nýtízku' sniöi. hyggja skólahús, og haföi af því
Séra Páll var læröur guöfræS- niikiö starf og áhyggjur. En gat
ingur og hafSi búiö með Jóni nú nokkur meö sanngimi kvartað,
SigurSssyni, náfrænda sini^in, aö ekki væri nógu laglega bygt á
meSan hann var við háskóla, Hann Þingvöllum? Nú þurftu ekki út-
var skörungur mikill i lund, fljót- lendingar að sofa í kirkjunni
huga og stórorBur, ef hann brá framar, nú var kominn timbur-
skapi sínu, hinn raunbezti mað- ,kofi, og heldur tveir en einn, á
ur, og hafSi virð'ng af öllum, sem hiö forna og helga söguból Fjall-
kynntust honum. Af séra Páli er konunnar. Þeir viðkvæmu herrar
sagt hér meðal annars af því að í Reykjavík gratúleruðu sjálfum
séra Jens mun aö mörgu leyti hafa sér, Þingvallaprestinum og land-
veriö honum líkur og þeim ætt- inu, en Dalmenn og Tungnakarl-
mönnum. FjöriS og ákafann og ar, sem einir allra landsmanna áttu
skapiS hafSi hann þaSan og inn- kaupstaSarle'S um þennan af-
rætiS. Eftir aS Jens var orSinn skekta staS, furSuSu sig á, aö
prestur og tek:nn v:S búi, þá lét nokkur skyldi hafa hug í brjósti
hann föSur sinn öllu ráSa, sem til aS fitja upp á slíkum óþarfa,
hann vildi. Ungi presturinn gekk og atorkti til aS koma honum
aö vinnu og var líf:ö og sál'n í fram. Þeir máttu þaö, en svo
öllum athöfnum utanbæjar, en á sem hálfum mannsaldri síSar e~
kveldin sagöi hann hinum gamla vel líklegt aB þeir hafi far'S aS
nákvæmlega hvar þá var konrö hrjótast í. aS koma upp timbur-
o<r hlvddi á fyr'rm'eli hans um skvlum sjálfir.
smátt og stórt, hvað gera skyMi Um þetta leyti voru septent
stn.
hans þó ekki væri kölluö áheyri-
leg, var svo skipulega hugsuð og
framsett, að vel mátti prenta orS-
rétta. Hann mtin hafa veriS
fljótur aS hugsa, en sett sér að
tala seint og skipulega. Þess má
og geta. aS frantan af þótti hann
mveiskur á þingi, þangað ti! óvin-
ir hans'fundu út hiS gagnstæSa
og héldu því kappsamlega á) lofti.
Kaiipfélög, samgöngur og þ'mg-
störf.
Útskála fékk séra Jens árið
1886, var þá rúmlega hálffertug-
ur, liélt því i 9 ár og á þeint árum
l’ggur mest eftir hann. Þá voru
góS fiskiár á SuBurnesjunt, efna-
hagur góður og mannmargt. Hon-
unt mun hafa þótt vænt að kom-
ast þangað úr hiuu kyrláta afdala
býli viði Þingvallavatn.
Hann tók þegat tri óspiltra
ntálanna, fvrst aS ltleypa upp
sjávar úveginum, bæta túniS, síð-
an að rifa bæinn og byggja eitt
timburhúsið. Þegar þaö var
seinna nteir boriS á hann sem viti,
að hyggja íbúðarhús á jörö, stór-
um dýrara en ja.rðarveröi nem-
ur, þá svaraði hann, aö ef ekki
væri unnt aS láta sér líBa þolan-
lega, hvaö aöbúnaö snerti, eftir
margra ára strit, þá væri ekki lif-
andi i þvi landí. Hann hafS: þá
af miklu aö taka, er húsiö var
bygt, miklum afla sjálfs sín og
tekjum er vel guldust í góöærinu.
en þimgur haggi mun næsta presti
hafa þótt sér bund^nn, er hann
varS aö halda uppi afborgunum
og kosta viShald. Er þaö rauna-
saga margra brauSa. á Islandii í
seinni tið, aö húsabótalán hvila á
j>eim. svo aö ofvaxin eru efna-
litluni. Nú er þvi væntanlega lok-
ið er prestar eru settir á lands-
sjóöslaun, nema þeir taki upp á
' I Keflavik var frá fornu fari
alræmd einokun, en það var eini
verzlunarstaðurinn a buöumes]-
um. ÞaS var eitt af aðal tun-
talsmálum þeirrar kynslóöar, sem
séra Jens ólst upp með, aB bæta
höndlunina. Hann lagði strax
hönd á plóg nn og stofnaöi kaup-
félag i sínum sóknum, og gekk
þaö greiðlega meöan góöæri hélsL
og mikið lækkuöu þá prísar i
Keflavík, í fyrsta sinn í manna
minnttm. Skiftu kaupmenn og
þeirra fylgjarar um titil hans og
kölluSu hann ekki “séra” heldur
“kaupmann Jens”, en óvild þe:rra
hjaSnaði fljótt fyrir röskleik hans
og lagni. Skóla þann er verið
haföi i prestakallinu flutti hann
hean á prestssetriö, stækkaöi hann,
og setti fyrir hann tvo kennara er
áöur var einn, gerSist forsprakki
í félagsskap bindindismanna í sín-
um sóknum, er honum þótti mjög
viö þurfa, og í flestu gekk honum
að óskum um stundar sakir.
ÞaS þótti honm mest skorta, er
hann stofnaöi kaupfélagsskapinn,
aS erfitt var um vöruflntningi,
haföi lika áöur boriS samgöngu-
málið fyrir briósti. Hann tók nú
aö hreyfa því í hevranla hljóB: og
ritaöi um þaS í blöSin og í flug
riti, og leiS þá ekki langt þartil
aS hann væri draumóra maöur í
skoöunum, og aS vístt mun hann
hafa gert sér stórar vorfr nm
framtíö landsins. Þó munu þær
aldrei hafa náö sér eftir aS fiski’-
leysiS kom á SuSumes, þegar bú-
svelta var í hverju koti og hann
stóS sjálfur uppi meS dýran út-
veg viS auSan sjó. Um þaS leyti
fluttist hann aS GörSum og þiB-
an er lík saga aB segja af athöfn-
um hans og áSur. Þá veriS var
aS byrja aS koma upp íshúsum;
eitt slíkt lét hann smíSa, og er
þaS Iítill vottur um framtakssemi
borgara í HafnarfirSi, aS það var
sett fyrir neBan tún t GörSum en
ekki í kaupstaSnum. Hann var
búinn aö fá nóg af útgerS opinna
skipa og tók nú til viS þ'lskip’n;
viB kaupfélagsskap var hann þar
riSinn, og sýndi enn rvng á upp-
fræSing ungdómsins.
Þctta kjjiti iiú ao þ/kja óþirii-
lega langt mál um æv'feril prests
á sveita og útskaga brauSum úti
á íslandi, jx> mætti segja hana
mikln lengri, því hann tók m kiíin
þátt í þingstörfum og stórmálum
og var þar jafnan tryggur vinur
Björns Jónssonar. Ævt Jens pró-
fasts er merkileg, einkum ef bor-
ið er saman það sem hann vildi
og vonaði aö fraankvæmt yröi og
þaö sem hann orkaSi á. Enginn
var eins hrifinn af hinum glæsi-
legu framtíSum vorum, sem bjg*u
meö ungum mörmum kringum
þjóShátíBar áriö, einsog hann,
eng'nn tók upp þær hugmyndir
sent jbæBi þá og síðar þóttu væn-
legastar til þjóðþrifa, meö eins
miklu fjöri og áhuga, en þó má
segja, að framkvæntdir hans aö
undanteknum þeim þætti sem hann
átti í Uiggjafarstarfmu, hafi oröiS
stórum minni en hann vonaöist t'l.
Hann vann trúlega og af öllu
kappi, að hverju sem hain tók
upp, og þá þótti nauösynlega t.
BúnaSarvitiS á íslandi hef'r tek-
iö miklum framförum síöan og á
vonandi eftir aö skerpast miklu
meir, svo aö sem flestir get: m S
vissu fengið aö v'ta ltvaö hentast
er að gjöra og hvaS ógjöi t aö láta.
Séra Jens starfaöi inest meöan
þaö var ekki vaknað, Ipg, áöur en
samtökin hófust. SiSar sá hinn
manna hezt, aö þaB er nauösyn-
legast af Öllu að gera ráö meö s~m
beztri jtekk’ngu og hafa sem
traustust samtök til að koma þeim
fram.
Hann var naeB skörulegustu
prestum og einkar vinsæ'l og vel
metinn af söfnuöum sínum. Hann
var glaður í viðmóti, öllum góB-
viljaður og raonbeztur; hann
ktmni sig svo vel í framgöngu, að
hann var þóttalaus, jafnvel viö
hinn lítilmótlegasta, en eng n
fann hann svo mikinn fyrir sér
eöa hátt settan, aö hann þætt'st
honum ekki jafnsnjallur. Hmn
vandaSi alt sitt ráð og v:ld' e' ki
vamm sitt vita. Hann var karl-
mannlega skapi farinn. lundin stór
og djörf, en jafnframt nær i
bamslega kát og einlæg. Því ,er
ekki furöa þó hann væri þ"kka-
sæll af öllum sem kynntust hon-
um og ástsæll af sínum vanda-
mönnum.
Þau hjón áttu ekki afk’-æm: en
ólu upo mörg börn; af Te'm e ti
tvö hér í landi: Mr. oe M s. K.
J. Matthiesen í Saskatc' ewan.
1