Lögberg - 28.08.1913, Síða 4

4
LÖGBEBG, FIMTUDAGINN
28. Ágúst 1913.
LÖGBERG
Gefiö ót hvernfimtudag af Thb
Columbia Prkss Limitbd
Corner William Ave. &
Sherbrooke Street
WlNNIPKG, — MaNITOEA.
STEFÁN BJÖRNSSON, WÍ
EDITOR
J. iA. BLÖNDAL, {
BUSINESS MANAGER |i)|
UTANÁSKRIFTTIL BLAÐSINS: JjJÍ
TheColumbiaPress.Ltd. |lj<
P. O. Box 3172, Winnipeg, Man. jjjj
utanAskript ritstjórans:
jEDITOR LÖGBERG, ftfi
P. O. Box 3172, Winnipeg,
Manitoba. AS
TALSÍMI: GARKY 2156 |j
VerS blaðsins $2.00 um árið.
Þökk fyrir lesturinn.
Nú eru þær þá allar komnar fyr-
ir .almenningssjónir, trúmála-hug-
leiöingar Jóns próf. Helgasonar,
hin XII. og síSasta í “ísafold” frá
28. Júní. Fyrir mitt leyti get eg
nú rétt hinum viröulega höfundi
'höndina og sagt: Þökk fyrir lest-
urinn. i\Iér er þetta einlægni, því
trúmála-hugleiSingar þessar hafa
gert mikið gagn með því aö auka
skilning manna á meginatriöum
þeim, sem aö deiluefni hafa oriSið
á milli hinna nýju kenninga og
hinna fast ákveSnu kenninga
kristilegrar kirkju.
Einsog eg hefi áSur í ljós látiS,
virtust mér “TrúmáI»-hugleiSing-
ar” próf. J'. H. framan af fremur
óljósar og útlit fyrir aö enn ætti
aS draga fjööur yfir aöal-atriöi en svo, aö maSur þykki þaS, aö
þaS, aS engan beri aS tilbiöja nema
guS einn, þá er samkvæmt oröum
'hins viröulega höfundar syndsam-
leg hjáguöadýrkun aS tilbiSja
Krist, því ekki mun Jy EU vilja
láta tilbiöja sig eftir aö hann er
dáinn eöa nokkurn annan fram-
liðinn mann. En ef Jesús er ekki
annaö en þaö, “sem ver vonum aS
verSa annars heims”, þá er þaö
háskaleg skurSgoSa-dýrkun aö til-
biöja hann, eSa biSja í hans nafni,
aö maöur ekki nefni aö hafa um
hönd sakramenti honum helguö,
hvort heldur skírn eöa kvöldmáltíö.
Þessa “afstöSu” sína geta nýguS-
fræðingar aldrei varið. Annað-
hvort verða þeir að taka trúanleg
orð postulans um Krist: “Hann,
sem er Guð yfir öllu, biessaður um
aldir”, ellegar þeir verða með ein-
lægum Únítörum að kannast viö,
aö Jesús hafi verið einungis mann-
leg vera, maður fyltur guðs anda,
en þó ekki nema maöur, og geta
þá frá skynsamlegu sjónarmiöi
meö próf. J. H. vonað aS veröa
þa'S annars heims, sem Jesús yar
þegar hér í heimi.
Þaö er ekki tilgangur minn með
línum þessum aS gagnrýna allar
trúmálahúgleiðingar próf. J. H.
Ekki heldur var þaS tilgangur
minn meS greinum þeim, er eg hefi
áSur ritað um þetta mál. Og þó
eg hafi bent á nokkur dæmi þess
að mér viröist “hugsunarvillur'
koma fyrir hjá heiöruðum höfundi
þá hefi eg alls ekki viljaö óviröa
hann á nokkurn hátt, hvaS svo sem
Magnús Jónsson segir í '“BreiSa
blikum”.*J Þá sitt lízt hvorum og
röksemdir annars leiSa aö annari
niSurstööu en röksemdir hins,
finst hvorum um sig, a'S 'hinn fari
vilt í hugsaninni, og hefir þaS
aklrei þótt móögunarefni meðal
mentaSra manna, og fyr mætti nú
vera ófrjálslyndi og mikilmenska
ágreiningsins milli hins gamla og
nýja, nfl. kenninguna um persónu
Krists og endurlausnar-verk hams-
En í síðari þáttum þessa ritmáls
hefir höf. gengiö beint aS þessum
hjartastað kristindömsms og gert
opinberar skoðanir sinar og ný-
guðfræðinga á því efni. Og að því
skapi, sem hann hefir komið nær
aðal-efninu, hefir framsetning
hans orðið skýrari og skilmerki-
legri, og fyrir þaö vil eg þakka
honum. •
Höfundurinn kannast hreinskiln-
islega viö þaö, aö kenning sín um
frelsarann sé frábrcytileg kenning.
Þegar hann tekur til meðferðar
spurninguna-: “Hver var Jesús
Kristur?” hefir hann meðal annars
þessi inngangsorð : “Eg geng þess
heldur ekki dulinn, að hér er um
afar viökvæma spurning aS ræöa.
svo aö ganga má aö þvi vísu, aS
tilraun mín til aS greiöa úr henni
haki mér óvild ýmsra góöra manna.
sem eiga erfitt með að fyrirgefa
mönnum, afí þcir hafa afirar skoS-
anir á kristindómsmálum en sjálf-
ir Itafa þeir alist upp z'iff." Hann
segir siðar berum orðum, að heit-
ið, sem manninum Jesú hafi gefið
veriö, “Sonur GuSs”, hafi “síst af
öllu þá merkingu, sem algcngust er
í mefívitund trúaös almennings, aö
Jesús hafi ekki átt neinn jarSnesk-
an fööur, en veriö getinn yfirnátt-
úrlega.” Höf. er orþódox nýguö-
fræðingur og fylgir meS dogma-
tiskri nákvæmni kenningum út-
lendu guöfræöinganna aríönsku,
eða únítarisku, um íbúö guðs anda
í manninum Jésú. “GuS var í
Kristi”. “Hann stigur niSur til
mín í persónu mannsins Jesú.”
“MaSurinn Jesús — eins og hann
kemur þar á móti oss fyltur guði
og opinberandi oss guð.” Þetta
er kenning sú, sem nú er orðin hjá
öðrum þjóðum alkunn, um það, aS
guð hafi útvaliö þennan sérstaka
mann, Jesúm Krist, til þess fyrir
hann og í honum aS opinbera sig
öSrum mönnurn. Guðlegu eðli og
uppruna fguðleikj frelsarans er
með þeirri kenning nauðsynlega
hafnað. Að Jesús sé ekki guð
kemur greinilega í ljós í þessum
orðum séra J'óns Helgasonar:
“Jesús er þegar hér í heimi það,
sem vér vonum.að verða annars
heims”. Naumast getur séra J. H.
búist við að veröa guö annars
heims, og ef Jesús verður þar hið
sama og Jón Helgason, þá er Jes-
ús áreiðanlega ekki guö. Nú get-
um vér allir orðið sammála um
bent er á hugsunarvillu
hjá and-
mælanda.
ÞiaS, sem fyrir mér hefir vakað
með hugleiSingum mínum um rit-
geröir próf. Jóns Helgasonar, er
aS gera sem skýrastan greinarmun
á nýju kenningunum og hinum
fast ákveðnu kenningum kirkjunn-
ar. ÞaS má setja ágreininginn
ftam í þrem greinum:
1. Nýja guSfræöin neitar fullgildi
heilagrar ritningar og lætur trú-
armeövitund hvers einstaks
manns dæma um hvað eina
ritningunni eftir vikl sinni. Þetta
er í fullu samræmi viS þá meg-
inreglu, sem ræSur fyrir nýju
guöfræðinni í öllum efnum, aö
hinn hugræni fsubjektivj vitn-
isburður mannsins sé yfirdómari
allra hluta.
2. Nýja guöfræöin neltar sönnum
guSdómleik Jesu Krists, hafnar
yfirnáttúrlegum uppruna hans,
eölis-eining hans og föðursins,
guSs-sonar-eðli hans, að því
leyti aö hann hafi verið frá
eilífS og sé til eilífðar fööurnum
jafn og honum sameinaSur að
eöli og tilveru. Nýja guöfræðin
kennir, að Jesús sé kjör-sonur
guSs, maSur sérstaklega útval-
inn af guSi og at guðs anda út-
búinn til að lifa guSsbarns lífi
hér á jörðu og vera “þegar hér í
lífi það, sem vér vonum að
verða annars heims.”
3. Nýja guðfræðin hafnar friðþæg-
ingar-kenningunni, þeirri kenn-
ing, að Jesús hafi með fórnar-
dauða sínum á krossinum full-
nægju gjört fyrir syndir mann-
anna, verið þar staðgöngumaður
syndugs manns og borgaö sekt
hans fyrir hann með friðþæg-
ingardauðanum á krossinum og
hafi sú skuldalúkning eilifðar-
gildi vegna guðseðlis frelsarans.
Afneitan hinnar gömlu friðþæg-
ingar-kenningar er nauðsynleg
afleiöing af kenning nýju guö-
fræðinnar um persónu Jesú.
Um fyrstu greinina, gildi heil-
agrar ritningar, hefir á síöari ár-
um veriö ritáS margt og mikiö á
íslenzku frá báöum hliðum og
ætti almenningur að vera búinn
nokkurn veginn að átta sig á því
efni, og mætti virðast boriS í
bakkafullan lækinn meS miklu
framhaldi þess máls i bráð, eða
par tu eittnvao nyit Kynni uo
kuuiú 1 íjos. L/inræOur urn auia
giClliiUd, ^ciSUllU JC3U i.v<lotS, CiU
u.iiciu sKciiira R.oniiiar, cu nu íynr
aivOi u Uy TjciOSi'. ÍGlcclölat v 1Ó
ao ieggja ai iitinn SKcrf 1 tyna
iiico KirKjupings-iyriricstri þcim,
er eg nefndi Ecce Homo og prent-
aður er í “Sameiningunni” fyrir
Ágúst 1912. Próf. Jón Helgason
hefir sýnt mér þann sóma að gefa
í skyn, að fyrirlestur sá væri sann-
gjörn framsetning málsins. Leyfi
eg mér að skírskota til þess erind-
is fyrir mitt leyti og óska að
fleiri taki til máls um það efni,
stillilega og meö lotningu fyrir
málefninu. Um þriðju greinina,
friðþægingar-lærdóminn, eins og
hann liefir veriS ‘ framsettur af
nýju guöfræöinni, hefir mjög lítið
enn verið ritaS af vorri hálfu.
Ætti þaS að verða í næstu fram-
tið hugSnæmt umræðuefni, og
langar mig til aS leggja þar ein-
hvern lítinn skerf til, fyr eSa siöar.
Sjálfsagt er miklu affarasælla
aS ræða þessi miklu mál sem
mest fráskilin allri' hliSsjón af ein-
stökum mönnum og laust viS deil-
ur við sérstaka menii. Myndi þá
um síSir koma í ljós, hvorum
megin við hylinn djúpa, sem aS-
skilur hinar tvær stefnur, kristn-
ir menn geti betur svalað sálar-
þorsta sínum og fundiS frið fyrir
Mf og dauða. Og þó mun sannast
um siöir, að þaS sem ræður því,
hvor stefnan ber. sigur af hólmi,
verSur ekki skrif né skraf for-
mælenda þeirra, heldur ávextir
þeirra i lífi mannanna, því einsog
biskup tók fram: “Lífið öllu langt
af ber”.
B. B. J.
THE DOMINION BANK
81r KUUU.ND B. 08LEB, M. P., Pre« W. D. MATTHEWS .Vlre-Pre*
C. A. BOGEItT, General Manager.
llöluðstúll borgaður . . . . «5,360,000
Varasjóður . . $7,100,000
Allar eignlr .
.$1.00 gefur yður bankabók. <
pér þurfiö ekki a8 biSa þangað til þér eigiö mikla peninga
upphæð, til þess aS komast í sambaijd viS þennan banka. pér
getiS byrjaS réikning viS hann meS $1.00 og vextir reiknaSir af
honum tvisvar á ári. pannig vinnur sparifé ySar sifelt pen-
inga inn fyrir ySur.
NOTKE DAME BBANCH: Mr. C. M. DENISON, Manager.
SEI.KIBK ItKANCH: J. I.KISDAI.K. Manager.
*) Unglingur sá þarf aS siSa betur
tungu sína og hafa eitthvaS aS bjóSa
annaS en stórmensku og stóryrSi, áSur
en hann verSur virtur viBtals' um al-
varleg efnL
Skóli kirkjufélagsins.
Kæru \/Testur-Islendingar!
Eins og þér sáuð ? síöustu blöö-
um er skólahugmynd lúterska
kirkjufélagsins loks að komast í
framkvæmd. AkveðiS er, aS skól-
inn hefji göngu sína fyrsta Nóv-
ember i haust og standi sex mán-
tíSi. Tilhögun skólans síðar verS-
ur komin undir reynslu þessa
næstkomandi vetrar. ÞaS sem í
hráðina er nauðsynlegt til þess aö
fyrirtækinu verði borgiS, hefir
þegar verií gert af hálfu kirkjufé-
lagsins. Tveir kennarar eru fengn-
ir, og sömuleiöis ágætis húsrúm,
algjörlega endurgjaldslaust, í guðs-
þjónustuhúsi Skjaldborgarsafnað-
ar. Nú er fyrir yður, Vestur-Is-
lendingar, að styrkja fyrirtæki
þetta fjárhagslega, og umfram alt
að láta skólanum í té nægilega
marga nemendur. Kvenmönnum
jafnt karlmönnum verður veitt
innganga, og allir velkomnir.
Ákveðið er, að skólinn verði í
þessum deikium;
1. deild fyrir sunnudagaskóla-
kennara;
2. deild fyrir almenna fræðslu;
3. deild fyrir þá, sem hafa í
huga að halda áfram æðra skóla-
námi.
í fyrstu deildinni veröur leitast
viö að gefa nemendum yfirlit á
efni bókanna i bibliunni, megin-
reglur kenslu, ágrip af kirkjusögu,
einnig að veita þeim tilsögn í ís-
lenzku, sögu og bókmentum íslend-
inga, svo og öSru fleira, sem lýtur
aö því, að gera þá hæfa fyrir verk
sitt.
Lengi hefir veriö kvartað
yfir því, að skortur væri í söfn-
uöum vorum á hæfum kennurum.
kynslóöina, sem hin eldri ekki
hafði. Bóndasonur, sem ekki hef-
ir í ’hyggju að ganga skólaveginn,
finnur til þess, aö hann gæti betur
notið sín í mannfélaginu í bónda-
stöðu, ef hann hefði meiri þekk-
ingu. Að ganga á almennu skól-
ana er erviðleikum bundiö fyrir þá
sök aö þeir eru allir sniSnir eftir
þörfum þeirra, sem fara vilja
menta-veginn. Svo eru iönaöar-
menn í bæjunum og þeir sem vinna
viS verzlanir; þeir finna, aS þeir
stæSu miklu betur aS vigi viö verk
sitt, ef þeir hefSu meiri þekkingu,
kynnu reiknirg og bókfærslu og
heföu nokkra hugmynd urrt mann-
kynssögu, málfræði og landafræSi.
Ungir menn eru oft í Winnipeg
yfir vetrartímann, sem litið eða
ekkert hafa fyrir stafni. Ekki
gætu þeir betur varið næsta vetri,
en meS því aS nota sér þennan
skóla kirkjufélagsins; eins allir
hinir, sem nefndir hafa veriö, svo
og allir þeir, sem hafa löngun eftir
almennri fræöslu, ekki sízt ís-
íslenzkri.
komna þá, sem beint hafa í huga
æðra skólanám. Búumst vér viS
að geta kent þeim það, sem svar
aði verki fyrs,ta árs (aí þremurj í
undirbúningsdeild Manitoba-há-
skóla.
Auk alls þessa höftim vér á
formað að halda kvöldskóla fyrir
þá, sem 'vilja læra ensku.
Kenslugjald fyrir þá, sem væru
allan timann og njóta fullrar
kenslu aö deginum til, er ákveöiö
$20, og borgist helmingur fyrir-
fram. Kenslugjald fyrir kvöld-
skólann er enn ekki ákveöið.
Mjög bráölega verSur birt reglu-
gerð skólans. í næstu blöðum skal
og gefa frekari skýringar.
UndirritaSur er fús til aö svara
öllum fyrirspurnum viSvíkjandi
þessu máli, bréflega eöa i blööun-
um. Umsóknir um veru á skólan-
um væri bezt að menn sendti sem
allra fyrst, meðal annars vegna
Jtess, að skólanefndin vill gera sitt
ítrasta til aS sjá nemendum fyrir
hentugum verustöSum.
UndirritaSur veitir móttöku öll-
um umsóknum.
Winnipeg, 25. Ágúst 1913.
Rúnólfur M'artexnsson,
skólastjóri.
493 Lipton St.
hafa vanizt, og viðgengist hafa i
marga liSi, og þeir hinir sömu líta
svo á, aö sveitakennarar í búskap
séu öldungis óþarfir, hálfbökuS
aðskotadýr og þaS uppátæki sé til
aö auka kostnaö og ekki annað.
Á Þýzkalandi eru þeir eins tíðséö-
ir í sveitum eins og herforingjar
í bæjum og eins samgrónir sveita-
bæjunum einsog kálgaröarnir.
Hinir framvísu menn, sem sömdu
og settu fræöslulöggjöf landsins,
sáu aS farandi búfræSingar voru
nauösynlegir til aö vinna ákveöiS
og nauðsynlegt hlutverk í uppeldi
þjóðarinnar.
Þjegar spekingar og landstjórn-
armenn fundu það fyrir ekki
löngu síöan, að auSsuppsprettum
landsins voru þröng takmörk sett,
þá tóku þeir sér fyrir hendur aS
kenna framleiðendum og temja þá
svo vel viS verk sín sem verSa
mátti; ef landið átti aS halda sínu
í samkepninni vi’S aSrar þjóðir, þá
hlaut hver og einn að herða sig
og læra betur verk sín, og bændun-
um varð aS kenna, ekki síSur en
öörum.
Þá hófst sú aöferö aS kenna
börnunum frá upphafi hina beztu-
aðferö til aS stunda þá atvinnu,
er þau mundu stunda síSar á æf-
N0RTHERN CR0WN BANK
AÐALSKRIFSTOFA í WINNIPEG
Höfuðstóll (löggiltur) . . . $6,000,000
Höfuðstóll (greiddur) . . . $2,760,000
Formaður
Vara-formaður
Jas, H. Ashdown
Hon.Ð.C- Cameron
STJÓRNENDUR:
Sir D. H. McMillan, K. C. M. G.
Capt. Wm. Robinson
H. T. Champion Frederick Nation
W. C. Leistikow Sir R. P, Roblin, K.C.M.G,
Allskonar bankastörf afgreidd.—Vér byrjum reikuinga við einstaklinga
eða félög og sanngjarnir skilmálar veittir.—Avísanir seldar til hvaða staðaar
sem er á Islandi, — Sérstakur gaumur gefinn sparisjóðs innlögum, sem hægt
er að byrja með einum dollar. Renlur lagðar við á bverjum 6 mánuðum,
T. E. THORSTEINSON, Ráösmaður.
Cor. Willim Ave. og Slierbrooke St. Winnipeg, Man.
í þriðju deild bjóSum vér vel- lnnl-, Kom Þa?S UPP úr ,kafinu
aS hávaSa sveitabarna var ómögu-
2.
3-
4-
5-
6.
Hér gefst þá söfnuöunum kostur er dæmi Bandamanna
á Jiví aS færa þetta aS einhverju 'lerna me£'n hafsins, er
leyti i lag. Æskilegt væri, að hver
söfnuSur í kirkjufélaginu sendi að
minsta kosti einn nemanda i deild
þessa, og veitti honum styrk til
námsins ef hann þyrfti. Safnað-
arlíf vort ætti að geta grætt á því.
I annari deild verSur af fremsta
megni reynt að fullnægja þörf
uppvaxandi Islendinga hér vestra
á almennri fræöslu. Oft hafa
heyrst raddir frá fólki í þeirri eða
þeirri stöðu: “Ó, að eg hefði haft
betra j tækifæri til að menta mig
þegar eg var ungur”. Hér er þá
tækifærið, sem lengi hefir verið
eftir beðið — tækifæri fyrir ungu
Um eina tegund bún-
aðar kenslu.
t flestum löndum eru búnaðar-
skólar—og einn er hér hjá Winni-
peg, þó að hann sé öðru hvoru
færður um set — og jafnvel bún-
aöar háskólar, þarsem útvaldir
menn kenna þeim sem útlærðir
vilja verða í einni eða fleiri grein-
um búvísindanna. Skólana vantar
sízt nú á dögum,- hvorki í þeirri
grein né öðrum, en hitt sjá menn
betur og betur, að búnaðarskólarn-
ir koma enganveginn að því haldi,
sem nauðsynlegt er. Því er nú
farið að taka upp á öSru lagi, til
þess að kenna búfræðina, en
þaS er i því faliö, aS senda
kennara heim á heimilin til
þess aö leiðbeina bændum, og
stjom
þeirra geröi út menn til aS kenna
öllum bændum sunnanlands betra
búskaparlag, meS þeim árangri að
búnaðaraðferð gjörbreyttist þar til
hins betra á fám árum.
Þ,essi kenslumáti er upp kominn
í Þýzkalandi, að því er maður
nokkur ritar í tímaritið Sat. Even.
Post, sá er sendur var þangað af
kaupmannafélagi Chicago borgar,
til að kynna sér málið. Þaðan er
aðferðin líklega komin til íslands,
og munu þeir, sem kunnugir voru
afrekum umferðar-búfræðinganna
heima, geta séð af eftirfarandi frá-
sögn, að skiftir um hver á heldur.
“Hér í Bandarikjum”, segir þessi
maður, “fylgir mikill fjöldi bænda
Jieim búskapar hátttim, sem þeir
legt að sækja búnaðarskólana, og
allrahelzt á sumrin, þvi að þau
máttu ekki missast frá heimilun-
um um annatímann. Þá var
fundið upp á því að setja umferða-
kennara til að kenna þeim bú
fræðina. Þéir kendu á vetrum í
barnaskólum til sveita og í þorp-
um, en með vorinu, þegar annir
byrjtiðu og börnin fóru hvert heim
til sín, tóku þeir staf sinn og
lögðu upp í sumarlangt ferðalag, og
komu heim á hvern bæ, þarsem
Jieir áttu lærisvein frá vetrinum
áður. En áður en sagt er frá sum-
arkenslunni, skal drepið á, hvað
kent er á veturna. Kenslugreinar
eru þessar:
i. Undirbúningur jarðvegs-
akra og jurta ræktun yfir-
leitt, ræktnn og meðferð sér-
stakra iuctategunda.
Kynbætur búpenings, fóður
og meðferð búpenings yfir-
leitt.
Dýrafræöi og dýralækningar
Búreikningar og viSskifta
fræöi
Efnaskifti jarðvegsins
>. EölisfræSi
7. Jurtaræktun
8. Þýzka
10. Reikningur
11. Flatarmáls reikningur og
landmælingar.
12. Hvernig verjast skuli og haga
sér í eldsvoða,
Allir kennarar i þessum sveita-
skólum hafa gengiö gegnum æöri
skóla, og hver og einn hefir lagt
stund á , vissar búfræðisgreinir.
Sá sveitadrengur sem gengur í
skóla til þeirra, þó ekki sé nema
einn vetrartíma, með þeim ströngu
eftirgangsmunum og alúð, sem þar
er lögð á kensluna, fer fróðari
heim til sín um bóklega búfræði
heldur en hver meðalmaður af
búnaðarskólum í Ameríku.
Skólalærdómur á Þýzkalandi er
ekki neitt kák eða aukageta meði
leikjum og likamsæfingum. í
skólum þar er gengið að
verki með fullri alvöru og
frábærum áhuga, bæði af kenn-
urum og lærisveinum. Það
er verulega lærdómsríkt fyrir ame-
rískan kennara að vera viðstadd-
ur í kenslustundum skólanna þar.
Honum skilst þá, hversu hin
upprennandi bændakynslóð á
Þýzkalandi stendur vel að vígi í
frægt samkepninni, á borð við aðrar
þjóðir,
Það er sagt, að Vilhjálmur keis-
ari hafi hrósað þvi, að sá tími
mundi bráðlega koma, a’ð þjóöin
mundi bráðum geta séð sjálfri sér
fyrir matvælum og öllum nauð-
synjum, jafnvel þó að hún væri
útilokuð frá öllum öðrum þjóðum I
með tollamúrum. Sá sem kynnist!
andanum í þessum bændaefnaskól- í
um á vetrum og fylgir síðan kenn- I
urum á sumarferðum þeirra, verð-!
ur að kannast við, að keisarinn [
hefir ekki talað út í bláinn. Þ|þ j
að áhöld vetrarskólanna séu ekki
neitt íramúrskarandi þá eru þau
nægileg, einkanlega þegar sumar-
kenslan á heimili hvers lærisveins
bætist við.
Iicimilis kenslan á ökrum og
innan húss.
Þlað Jiykir hátiða viðburður á
hinum smáu býlum þýzkra bænda,
þegar umferðakennanrm 1 búfræði
kemur “að húsvitja”, ef svo mætti
segja, og er alt gert af hálfu
heimamanna, Jil þess að taka sem
bezt á móti honum. Frá sólarupp-
komu til sólarlags er kennarinn úti
á ökrum með smápiltinum, læri-
sveini sínum, og sýnir honum og
heimfærir fyrir honum bóklegu
kensluna uppá þaö sem skoða má
á ökrum og í jarðvegi. Oftastnær
er þaö vitanlega, aö bæöi faSir
sveinsins og eldri bræSurnir fylgj-
ast meS og hlýða á viöræöur kenn-
arans víö lærisvein sinn. En þann
daginn aS minsta kosti er sá litli
fremstur allra á heimilinu, þvi að
umferSar. kennarinn gætir þess vel
og vandlega aö tala til hans, og
halda meS því áhuga hans og eft-
irtekt vakandi.
Allar tegundir jarðargróöa og
hver skepna á bænum er skoðuð af
kennaranum og um kveldið, þegar
inn er sezt, er farið yfir það aft-
ur, sem athugað hefir verið um
daginn og rætt á ný, og hefir þá
hver og einn af heimilisfólkinu
tækifæri til að spyrja kennarann
spjörunum úr.
En það er hugsað fyrir fleirum
en piltunum. Kvenþjóðin fær líka
sinn skerf í kenslu í þeirra verka-
hring á heimilinu. Kenslukonur
fara bæ frá bæ, og kenna húsfreyj-
um og bændadætrum þá hluti, sem
helzt er þörf á. Fyrsi og fremst,
að búa til góðan mat með sem
minstum tilkostnaði því að Jiýzkir
bændur vilja hafa gott viðurværi,
og yfirleitt drýgja fyrir sér alt
sem mest. Frá þeirri stund að
kenslulionan kemur á heimilið,
tekur hún svo að segja við öllum
búráðum, því að hún kennir ekki
á bók, stúlkan sú, heldur með eft-
irdæmi. öll hennar tilsögn í mat-
argerð er sniðin eftir högum og
hentugleikum sveitalífsins. Hún
sýnir rækilega hverníg salta skuli,
reykja, sjóða og matbúa alls-
konar ketmat, hvernig fara skuli
með mjólkina og bút til osta og
smér. Meöferð garðamats og
ávaxta er einn af hennar höfuð-
lærdómum. AS hugsa um alifugla,
svín og kálfa er hlutverk kvenfólks
til sveita á Þýzkalandi, því eru
umferöa kenslukonur vel heima í
])ví starfi, og sýna hvernig þau
verk skuli vinna, með því að gera
þau sjálfar.
Annað efni er það, sem þessar
farandi kenslukonur slá aldrei
slöku við, en það er þrifnaður og
hollusta innanhúss. Hverri heima-
sætu er gefin einföld og praktisk
tilsögn í að stunda sjúka, og ef
nokkuð skortir á þrifnað eða
heilsusamlega tilhögun á heimilinu,
þá segir kenslukonan til þess, lið-
lega en með fullri einurð. Með því
að kvenþjóðin á Þjýzkalandi stund-
ar garðana, Jiá kennir kenslukonan
beztu aSferS og ráð sem því starfi
henta. Þvott og fatasaum kenna
þær líka, hverju nafni sem nefnist,
og eg þori því aö segja að hver
meöallagi vel gefin sveitastúlka
á Þýzkalandi kann betur að
dæma um fataefni, gæöi þeirra og
andviröi, heldur en flestar konur
í Ameríku, sem hafa háa reikninga
í stórbúSunum.
Þletta frásögu ágrip af starfi
farandi búnaöarkennara á Þýzka-
landi, er svo stutt, að það gefur
litla hugmynd um, hversu langt
Jiað nær, en hitt má renna grun i,
hvérsu hentug tilhögun þetta er og
rækileg. Það er regluleg búnað-
arkensla, reifalaus og tildurslaus,
sem fer fram á ökrum og í búrum
og eldhúsum, einmitt þar sem
piltar og stúlkur eiga fyrir sér að
starfa, svo mörgum árum skiftir
— og flestöll alla sína æfj. Þfcð
er kensla sem hentug er og sniðin
eftir þörfunum, en ekki tilraun til
að tro'Sa upp á börnin lærdómi sem
þeim væri nauðsynlegur, ef þau
ættu aö verða prestur, prokúrator-
ar eða ríkiskanslarar.
(Framh.)
Hugvitsmaður.
SigurSur Ólafsson, óöalsbóndi
og hreppstjóri á Hellulandi i
Hegranesi í Skagafjarðarsýslu, er
fæddur hinn 10. Júní 1856. Er
hann sonur Jieirra miklu merkis-
hjóna Ólafs umboðsmanns Sigurðs-
sonar, dbrm. í Ási í Hegranesi, og
konu hans Sigurlaugar Gunnars-
dóttur; voru þau hjón bæði að
verðleikum talin framar samtið
sinni í allri risnu og framtakssemi,
svo að fyrirmynd þótti jafnan að
þeirra búnaðarháttum öllum.
SigurSur hreppstjóri giftist hinn
27. Júní 1878 Önnu Jónsdóttur
ÞorvarSssonar, prófasts í Reyk-
holti, mikilli gáfu- og dugnaöar-
konu. Þau hjón hafa eignast 7
börn, en aðeins 2 synir lifa, Jón
vélfræöingur í Hrisey og Ólafur,
sem er heima hjá foreldrum sín-
um, einnig smiöur góður.
Hreppstjóri hefir SigurSur ver-
iö í full 30 ár, og stundaS búskap
lengstaf á Hellulandi. En aS J)ví
aöalstarfi sinu hefir nann unniS
fremur af skyldurækni en áhuga,
því aö hugurinn hefir aö alt öSru
snúist en búskapnum. Hefir kon-
an, sem er búsýslukona hin mesta,
bætt þar upp vöntun bóndans, svo
alt hefir vel gengiö. AS ýmsu
þykir SigurSur einstæður og ólík-
ur öðrum mönnum, eins og títt er
um gáfaða og hugsjónaríka hug-
vitsmenn, er hyggja lengra og
dýpre an almenningur, einkum þó,
er full tök vanta til aö setja hug-
myndirnar í framkvæmd. Hefir
því löngum þótt svo sem Sigurð-
ur bindi bagga sína nokkuS á ann-
an hátt en samferðamenn hans.
Er þar styst af aö segja, aö
hann er meS hug allan viö ýmsar
uppfyndningar sinar og vélafræði.
Er honum eflaust meöfædd gáfa
sú, en næringu hefir hún góöa
fengið á æskuárum hans í heima-
húsum að Ási. ÞVí þar var vélum
beitt að ýmsri vinnu frekar en þá
gerðist annarstaðar nyrðra. Mætti
ýmislegt segja frá æsku Sigurðar,
er sýnir hve hugur hans hefir þá
þegar einvörðungu dregist að því
að skoða og ígrunda og eftirstæla í
smíðum það, er hann sá og honum
þótti nýstárlegt. Þannig var i Ási
vindmylla, hin fyrsta i Skagafirði,
og er Sigurður var 8 ára gamall,
fór hann að smíða sína fyrstu vél
éftir myllu þessari; hafði hann að
kvarnarsteinum tilteglda snúða úr
kýrhnútum, og bjó út með hjólum,
ásum og vindvængjum svo hugvit-
samlega, að litla vindmyllan hans
snérist alveg eins og hin stóra.
Fyrsta saumavélin og fyrsta
prjónavélin i Skagafirði kom í Ás,
og var það Siguröi hátíð mikil, er
hann sá vélar þessar; var hann
vakinn og sofinn yfir þeim, að
skoða þær og skilja, og 'hneigðist
nú hugur hans enn fastar en áður
að öllu því, er laut að uppfyndn-
ingum og vélasmíðum. Tók hann
og að lesa af mesta kappi eSlis-
fræði Fischers og fleiri bækur
liks eðlis.
Nokkru fyrir fermingu eignað-
ist Sigurður rennismiðju og notaði
hana ótæpt við smíðar sínar. Þeg-
ar hann var á 15. árinu fann hann:
upp fyrstu vél sína. Var það
lítill sleði, er dreginn var, en rann
þó á hjólum; var hjólverkinu
þannig fyrir komið, að vélin sýndi,
yfir hve langt svið í faðmatali
sleðinn var dreginn.
Fult tvítugur að aldri sigldi Sig-
urður til Kaupmannahafnar, og
var þar 1 ár við smíðar, aðallega
á vélaverkstæðj. Þlroskaðist hann
mjög í námsgrein sinni við siglingu
þessa, þótt dvalartíminn ytra væri
helzt til stuttur.
Ekki var Sigurður iðjulaus, er
heim kom, heldur óþreytandi í að
finna upp ýmsar smærri og stærri
umbætur, er allar miöuðu að því
að létta á einhvern hátt notkun
ýmsra vinnuáhalda. Þannig gerði
hann, þá tæplega Jirítugur, þá
breytingu á hinum handsnúna
hverfisteini, að hann setti á hann
tvífóta stigvél, mjög haganlega út-
búna; sparaðist við það snúnings-
maður, en steinninn fótsnúni gekk
með meiri hraða, enda fékk þessi
umbót mikla útbreiöslu, og helzt
enn víða um land, þar sem klapp-
an ekki hefir útrýmt liverfistein-
inum. Þá smíðaöi hann úr járni
blásu í stað smiðjubelgs, og þótti