Lögberg - 28.08.1913, Side 5

luGrBKcíQ i. xMTTJDAGIN js 28. Ágúst 1913.
5
þiö nýjung mikil. Taövélarnar
smíöaöi hann aö vísu elcki fyrstur,
en endurbætti þær stórum frá
fyrstu gerö, og gaf þeim þá mynd
og lögun, er þær hafa nú. Einna
flóknust vél hans er skaflavélm;
lét hann hana standa og starfa
undir höföldunum ‘í vefstólnum og
ráöa þar gangi hafaldanna þannig,
aö vefarinn þarf aldrei nema á
1 skaft að stiga, þótt ofið sé 8—12
eöa 16 skeft. Einnig smiðaði
hann heilan vefstól, svo hugvit-
samlega gerðan, að sjálfur steig
ihann skil, skaut skyttum og færði
•sig, þegar slagborö var slegið.
Brúkaði Sigurður kynjavefstól
þennan í æðimörg ár, en er nú
hættur við það, mest fyrir það, að
ihann var fyrirferöarmikill og
rúmfrekur um of á sveitabæjum.
Þófaravél smíðaði Sigurður og
lét ganga fyrir, vatni. Þjæfði hún
margan dúk skagfirzkan, en er nú
hætt að starfa, sumpart sakir vatn-
skorts, en sumpart sakir þess, að
heimaiðnaöur er að hverfa. Vél
eina, er kippir og beygir kamba-
tennur, fann Sigurður upp og
smíðaði, og reyndist hún ágætlega.
Kom hann vél þessari á framfæri
við kambasmið einn, er síðar reit
honum þakkarbréf, hældi vélinni
mjög og sagði meðal annars, að
vélin ynni nú á 12 dögum það, er
áður hefðu reynst 120 dagsverk til
að vinna við kambabeygingar.
Setti Sigurður einar 15 krónur
upp á vél þessa, og miðaði við það,
er hægt væri að smíða slíka vél
fyrir eftir sinni fyrirmynd, en
fyrir uppfyndning sína og heila-
brot setti hann ekkert upp.
Búningsbót mikla hefir Sigurð-
ur gert á sleðum og vetrarkeyrslu-
aðferð í Skagafirði. Áður hann
kom til með umbótaáhrif sín, var
það alsiða að keyrslumaður sat á
dráttarhestinum og lét taugar úr
sleðanum liggja fram yfir hnakk-
nefið. Þetta þótti Sigurði að öllu
óhæfilegt, og smíðaði þvi kjálka á
sleða sinn, bjó á hann sæti og
keyrði þaðan og stjórnaði dráttar-
hesti, svo sem venja er. Hafa nú
all-flestir tekið þennan, betri sið-
inn eftir.
Þ(i er enn ótalin rakstrarkonan
svonefnda, næsta þarflegt, lítið
einfalt verkfæri, sem fest er á
ljábakka í slætti og flýtir mjög
fyrir heyskap, ef notuð er, sumir
telja um Y\, sumir alt að Rj parti.
En þótt verkfæri þetta sýnist ein-
falt, segir Sigurður að í full 25
ár hafi hann verið að brjóta heil-
ann um rakstrarkonu þéssa, breyta
henni og korna í þá mynd, er hún
nú hefir alsköpuð frá smiðsins
hendi. Þegar gagnsemi og verð
áhaldsins, sem er 1 kr., er saman
borið, má mikið telja, að ei hefir
það náð meiri útbreiðslu enn; þarf
þó lítt að undra, því flest nýtt þarf
sýnn tíma til að ná útbreiðslu og
viðurkenningu. Af því hér er um
talsvert þýðingarr^ikið mál að
ræða, virðist rétt að hnýta hér við
vitnisburði um verkfæri þetta, er
Sigurði hafa borist frá tveim val-
inkunnum og duglegum bændum,
sínum í hvorri sýslu:
Annar bóndinn segir-
“Eg fékk með tveim vinnumönn-
tim og 2 vinnukonum, sem þó
höfðu mjaltir og fleiri snúninga,
600 hesta af útheyi yfir sumarið,
og 150 hesta af því má óhætt
þakka rakstrarkonunni yðar”.
Hinn bóndinn, úr Þjingeyjar-
sýslu, segir:
“Beztu þökk fyrir rakstrarkon-
una; hún hefir innunnið mér og
minu búi 100 til 150 kr. í sumar”.
Er Sigurði barst þessi þökkin,
mælti hann:
“Gott og gleðilegt er það, að
hafa góða sjón og nota hana; litla
rakstrarkonan er þá orðin að 3000
kr. höfuðstól hjá bónda þessum
fyrst hún gefur 150 kr. árstekj-
ur. En því sjá nú ekki fleiri vel,
bændurnir, sema hafa blaut og slétt
engi?
fbúðarhús hefir Sigurður bygt
á eignarjörð sinni síðustu árin.
Er það steinsteypuhús, 15x12 álnir
að grunnmáli, einlyft með háu
porti. Kjallari er undir öllu hús-
inu með steinsteyptum skilrúmum.
Skúr steyptur við húsið. Stærð
hans er 8x3 álnir. Kjallari er
einnig undir honum.
Húsið er mjög vandað. Hefir
Sigurður sjálfur unnið að því að
öllu leyti og ráðið einn tilhögun
og framkvæmd verksins.
í veggjunum eru loftrúm, 3
þuml. á breidd. Er það stoppað
með mómold. Gluggar eru karma-
lausir; gluggagrindur steyptar í
veggi.
Reynist húsið hlýtt og rakalaust.
Þak hússins er úr timbri og Iagt
pappa. Ráðgerir Sigurður að setja
steinsteypulag á þakið, og telur
hann, að þá muni það verða gott,
en tiltölulega ódýrt.
Skal nú hér staðar nema um
upptalningu þeirra véla og áhalda.
er'Sigurður hefir upp fundið og
bætt. Er þó margt ótalið, er telja
mætti. En bak við alt þetta starf
stendur maður með brennandi löng-
un til að bæta hag annara, óeigin-
gjarn svo aðdáanlegt má heita,
þar sem hann aldrei í neinu atriði
reynir til að skapa sjálfum sér
gróða af sérgáfu sinni, en er þá
glaðastur og beztu bættur, er hann
sér aðra hafa gagn af þvi, er hann
árum saman hefir svitast við að
finna upp og brjóta til mergjar.
Sigurður hefir lagt sig mjög
eftir heilsufræði og fengist við
lækningar, og þótt vel hepnast.
í öllum störfum er hann hinn hag-
sýnasti, maður yfirlætislaus og af
öllum vel látinn. Má hann að öllu
samanlögðu teljast með einkenni-
legustu merkismönnum þessarar
þjóðar. x.
— Óðinn.
J árnbrautarmálið.
Þeir, sem halda, að enginn geti haft
trú á framtíð landsins, er ekki hafi
trú á járnbrautarmálinu, eins og það
liggur fyrir í frumvarpinu í þingi
núna; — og þeir sem halda, að það sé
af óánægju út af járnbrautarleysi hér,
að menn streyma nú í stórhópum til
Ameríku, ættu að reyna til að líta á
það mál frá veruleikans hlið, öfga- og
áfergjulaust, með nákvæmu tilliti til
staðháttanna, fámennisins og efna-
hagsins og þeirra lífskjara, sem al-
menningur hefir hér við að búa fenda
þótt þau sé ekki lakari en gerist víða
annarstaðar í heiminumý, áður en þeir
slá fram slíkum fullyrðingum öðrum
til leiðbeiningar.
Fyrst er nú það, að sé nokkurt ör-
ugt ráð til, sem dugi til þess að útrýma
allri trú á framtíð landsins, að þvt er
alþýðuna eða aðalgjaldendurna til
landssjóðs snertir, — þar sem sú trú
er annars nokkur til—-, þá er það fyrst
og fremst það, hve ónærgætnislega,
fyrirhyggjulaust og að því er virðist
kæruleysislega er farið hér með fjár-
málavald þjóðarinnar,— stöðug aukn-
ing lítt þærfra og óþarfra útgjalda, og
jafnframt sivaxandi álögur í allskon-
ar formi. Einnig vita það allir, að
það er ekki járnbrautarleysi, heldur
ntiklu fremur framleiðsluskortur fþ.e
fátækt og féleysi alntenningsj ásamt
óhagkvæmum og röngum skoðunum
forráðamannanna, um það, hvað gera
þarf þjóðinni til vðreisnar, sem veldur
óánægju fólksins með lífskjör sín hér,
og flótta þess til Ameríku. En getur
nokkur bent á eitt einasta dæmi til
sönnunar því, að nokkur maður hafi
mist trú á framtíð landsins, eða farið
til Ameríku af því, að hér hefir ekki
verið til járnbraut? — Eða að nokkur
hafi hætt búskap í sveitinni og fluzt
þaðan burtu til Reykjavikur eða Ame-
ríku af járnbrautarleysi, eða af því,
hve örðugt og dýrt var að koma af
urðum af búi hans að höfn eða til
markaðs? — Þeint spurningnin er víst
alveg óhætt að svara neitandi. — í
þess stað mun vera auðvelt að sanna
það, að fjöldi manna hefir farið frá
búrum sínum úr sveitinni til Reykja-
víkur eða Ame'ríku, af því aðallega,
að hann gat ekkiframleitt af búi sínu
nægar tekjur til þess að fullnægja lífs-
nauðsynjum sínum og sinna, og öðrum
borgaralegum skyldum, á þann hátt er
honurn virtist viðunanlegt, af því að
hann hafði ekki nógar vörur til að
flytja til markaðarins á drógunum sín-
um; og það af því, að öllum líkindum,
að hann hafði aldrei ráð á að eignast
nógan bústofn á jörð sína, né ráð til
að rækta hana eða umþæta til nokk-
urra verulegra muna.
Leggið fram helminginn af því fé,
sem jámbrautin austur að Þjórsá á að
kosta, eða um 2 miljónir króna aðeins,
í néktun landsins á þessu fyrirhugaða
járnbrautarsvæði, eða á Suðurlands-
undirlendinu, og í þar til svarandi
aukinn bústofn; það mundi gefa fleiri
mönnum atvinnu og um lengri tíma en
við járnbrautina; og verið vissir um,
—og þið eruð allir vissir um það—að
það verða engin vandræði að koma
öllum þeim auknu afurðum til mark-
aðs, án járnbrautar! Bíðið svo í 10
ár (an járnbrautarj og sjáið árangur-
inn. — Það er sannanlegt, að alt að
því hverjum manni hér vitanlegt, að
jarðrækt ber hér vissari og meiri netto
arð í búfénaði — í réttum stíl stundað
—af framlögðu stofnfé, en nálega
nokkuð annað, sem gert er í landinu.
Setjum þá svo, að þær tvær miljónir
gæfi af sér að eins 20% netto-arð ár-
lega, sem þó mun vera of lágt áætlað.
Látið svo framleiðanda hafa 14% auk
vinnulauna og annars kostnaðar, og
landssjóð að eins 6% af stofnfénu,
eða sem svarar 120,000 kr. árlegar
tekjur, er þá gerir 1,200,000 kr. í tíu
ár; tí stað, alt að 7% árlegra útgjalda
af c. 4 miljórtum kr. éjárnbrautar-
kostnaðinumj eða þar yfir, eða 280,-
000 kr. árlegs taps, er þá yrð 2,800,000
kr- tap á 10 árum, eða máske mikið
meira;! auk þess óútreiknanlega
mikla arðs, er héruðunum hlotnaðist
af slíkri framkvæmd.
Að því búnu væri þá fremur tiltök'
að fara að áforma járnbrautarlagning
á kostnað eða ábyrgð landssjóðs, en
nú, ef það kynni þá að þykja nuað-
synlegt.-----En þá mundu menn að
líkindum fremur kjósa aðgerð á höfn-
unum austan fjallls, en járnbraut frá
Rvík; með hentugum og tiltölulega ó-
dýrum samgöngu- eða flutningatækj-
um, á hinum almennu vegum innan
héraðsins.
Jafnfranit og járnbrautarfrumvarp-
ið er öldttngis óforsvaranlegt “doku-
ment”, að því leyti fyrir það fyrsta,
að það er fyrirsjáanlega ókleift og of-
vaxið þjóðinni eins og nú stendur, þá
er jámbraut*hér á landi einnig að
heita má ónuaðsvnleg nú og lengi hér
eftir (og allra helzt þó með gufuvögn-
um), eins og eg hefi áður sýnt greini-
leg rök fyrir opinberlega, og enn eru
óhrakin.
Sjórinn er og á að vera vor aðal-
samgönguleið, því að bygðin er öll
með ströndum landsins, og skipaleiðin
ávalt ódýrust alstaðar. — En til þess
að tryggja einkum Norðurland gegn
bjargarskorti, á að veita nægilegt fé
til forðabúra alstaðar, svo sem þörf
krefur, og það í tíma.
S. B. Jónsson.
....—Ingólfur.
Þingvellir við Öxará.
hcir eru œruverðasti staður, scin
vér eigutn til.
•Jón Sigurðsson.
I.
Fáir íslendingar munu koma svo
i fyrsta sinn á Þingvelli við Öxará,
að eigi dáist þeir að náttúrufegurð-
inni og í hug þeirra vakni endur-
minningar um helztu viðburði, sem
tengdir eru við sögu þessa staðar.
Æetta tvent: söguviðburðirnir
og náttúrufegurðin, hlýtur að
snerta tilfinningar allra, sem stadd-
ir eru á þessum fornhelga stað.
Þar má segja, að saman sé komið
flest það, -sem .einkennilegast er
og fegurst í islenzkri náttúru, og
þar ’hafa einnig gerst margir merk-
ustu viðburðirnir í sögu íslendinga.
Um náttúruna á Þingvöllum er
þetta að segja i stuttu máli: Þþr
er eldbrunnið hraun með hrika-
legum gjám og gjótum, skógar og [ ianci. öllu meir úr sér, en hver önn
grösugir vellir, silfurtær á. tign- 1 ur samskonar bygð jörð á landinu.
voru áður huldir þykku jarðlagi,
og klædddir gróðurmiklum skógi;
þeir standa nú berir og naktir;
jafnvel mosanum, sem á þeim vex,
er ekki hlíft; honum er flett af
grjótinu og kastað í eldinn, þegar
ekki er annað fyrir hendi. Skóg-
arkjarrið. sem enn er eltir hér og
hvar um hraunið, eyðilegst óðfluga
og hverfur, sakir þess, hve óskyn-
samlega það er höggvið og gengd-
arlaust beitt. Graslendið er nagað ■
og sorfið, og árlega sparkað og
sundurtroðið af hestum ferða-
manna og öðru búfé. Jarðrask og
gagnsláus nývirki hafa umturnað
fornum merkjum og menjum. Yf-
irleitt ekkert hirt um það, þó að
alt sé atað og sundurtætt af gestum
og gangandi. Er því ekki annað
sýnna, en að fomhelgi þingstað-
arins — “hjarta íslands” — verði
eftir fáa áratugi sundurtættur og
gjöreyddur gróðri, og hlaðinn af-
skræmdum nývirkjum. Búðarrúst-
irnar fornu niðurtroðnar af hesta
og manna fótum, svo ekki standi
þar steinn yfir steini. Væri oss
það lítill sómi, að skila eftirkom-
endunum Þ'ingvöllum þannig út-
leiknum, vitandi, að vér höfum
lagt ósvikinn skerf til eyðilegging-
ar hans, á meðan vér þó erum að
varpa yfir hann dýrðarljóma í ó-
gleymandi ljóðum.
Að vísu gengur ekki Þingvalla-

cmr\m
FINEST
THEATRf
ÞEIKI9 AIiEA NÆSTTJ VIKXJ
Matinee á priðjntlag, Miðvikudag og
Þaugardag
—Austrið flutt inn í Vestrið—
Hinn fyrsti New York Winter Garden
leikur sýndur hér.
„The Passing Show
of 1912‘
»«
Gamanlæti með músík út af núverandi
sjðnleikum, sýnd af hinu upphaflega
N.Y. félagi, aðalmönnum og 200 rós-
hýrum blómum og fölnandi fjólum frá
The Great White Way.
Sæti til sölu á föstudag
Kveld $2 til 25c., Mats. $1.50 til 25c.
Stúku-sæti á föstudag 22. Ág.
Eina viku frá Mánudegi 1. Sept.
sýnir Kitty Gordon leikinn
“THE ENCHANTRESS”
eftir Victor Herbert
arlegur foss og fiskisælt stöðuvatn.
Umhverfis þessa fögru og ein-
kennilegu mynd liggur fjallahring-
ur sem traustur varnarmúr, hár og
hrikalegur; gjörir hann “Vellina”
enn þá tilkomumeiri og tignarlegri.
Enda kváð skáldið svo um Þing-
velli: “Gat ei nema guð og eldur —
gjört svo dýrðlegt furðuverk.” Er
sem náttúruöflin hafi hvert í kapp
við annað unnið að þvi, að gera
Þíingvelli svo dýrðlega og aðlað-
andi, að ekki gæti hjá því farið,
að sá staður framar öllum öðrum
á landi hér heillaði þjóðina með
fegurð sinni.
Það var trú fornmanna, að holl-
vættir landsins byggju í hverjtim
hól og hverju fjalli. Mun það ef-
laust hafa aukið helgi þingstaðar-
arins, i þeirra augum, að hollvætt-
irnir sátu i fjöllunum umhverfis og
mynduðu hvirfing um hann og
héldu yfir honum verndarhendi.
Þjetta mun Geitskór hafa séð, er
hann valdi hann að þingstað.
Náttúrufegurð og sögufrægð
Þingvalla gæti ekki verið höfð í
jafnmiklum metum hjá neinni
menningarþjóð, eins og raun er á,
nema íslendingum einum.
Sé það talinn vottur um ræktar-
semi við fortíðina, að týna saman
og varðveita frá glötun forngripi
ýmsa, og þá harla ómerka suma
hverja, ætti það ekki síður að telj-
ast ræktarsemi, að varöveita fræg-
asta og fegursta staðinn, sem til er
á íslandi — Þingvelli við öxará.
En þó að Þingvellir hafi verið
og séu enn í mestu vanhirðu og
niðurníðslu, eru þeir samt íslend-
ingum einhver hjartfólgnasti blett-
urinn, sem til er á landinu, enda
væri harla einkennilegt, ef svo
væri ekki; en slikt kemur þó alla-
jafna ekki í ljós í verkinu. Ýmis-
legt má þó til telja, sem lýsir hlýju
hugarþeli manna til sögustaðarins
foma.
Auk þess sem íslendingar sjálfir
ferðast til Þingvalla til að skoða
þá sem sögustað, telja þeir það
skyldu sína, að fylgja útlendingum
þangað, sem 'heimsækja landið —
og þvi fremur sem þeir eru tign-
ari — til þess að sýna þeim nátt-
úrufegurðina, og þá sjálfsagt um
leið, að skýra þeim frá atgjörvi
og frægð þeirra manna, er þar háðu
alþingi til forna.
í annað stað lýsir sér tilfinning
þjóðarinnar á þessum stað, og ást-
ríki á honum, í hinum svonefndu
Þingvallafundum, sem haldnir hafa
verið stöku sinnum eftir að alþingi
var lagt þar niður. Þlegar vanda-
mál ber að höndum, eða fram úr
einhverjum landsmálum þarf að
ráða viturlega, sendir þjóðin full-
trúa sína til Þingvalla til skrafs
og ráðagerða. Með fundahöldum
þessum finst þjóðinni enn i dag
hún eiga sér örugt og órjúfanlegt
vígi, þar sem Þingvöllur er. Henni
þyjkir eins og ráðsnvllingnum
Snorra goða að Helgafelli, að þau
ráð, sem ráðin séu á fornhelgum
stað, muni sízt að engu verða,
enda hefir það alloft ræzt.
Þá láta skáldin ekki á sér standa,
að halda uppi hróðri Þingvalla í
ljóðum sínum. Þau skoða hann
enn í dag sem “helgan völl” og
“hjarta” Islands, og velja honum
mörg önnur vegleg heiti, enda á
’hann slíkt fyllilega skilið. En það
fer svo oft, að verst er með það
farið, sem maður ann mest, og
sannast það fyllilega á Þingvöll-
um. Einmitt á meðan þeír eru
hlaðnir lofköstum í ljóðum skáld-
anna, eru þeir niðurníddir í verk-
inu.
Ivandið gengur úr sér og eyði-
legst ár eftir ár. Hraunhólamir
á Þingvöllum, og' umhverfis þá,
VIKUNA FRÁ 8. SEFT.
Matincc Miv.d. og Laugard.
OSCAR FIGMAN
í leiknum
“DR. I)E Li:XE”
Nýjustu tæki
GERA OSS MOGU-
LEGT AÐ FRAM-
LEIÐA PRENTUN
SEM GERIR VIÐ-
SKIFTAVINI VORA
ANÆGÐA
The Columbia Press,
L,imiteci
Book, and Commercial
Printers
Phone Garry2156 P.O.BoxU72
WINNIPEG
En það er í sjálfu sér engin afsök-
un. Að náttúrugæðum jarða er
spilt af manna völdum, kemur af
hinni algengu skoðun þeirra manna
sem hafa eignar og notarétt á
jörðunum, að þeim sé jafnheimilt
að eyða náttúrugæðunum, eða jafn-
vel uppræta þau algerlega, ef þeim
býður svo við að horfa, eins og að
rækta þau og halda þeim við. Um
meðferð Þingvalla er því ekki ein-
um um að kenna heldur öllum.
II.
Víða í löndum eru stofnaðir
þjóðgarðar í líkingu við þjóð-
skemtigarðinn merka og alkunna
í Bandaríkjunum í Vesturheimi.
Valdir eru landshlutar undir þjóð-
garðana, sem einkennilegir eru,
eða þar sem landslag og jurtagróð-
ur er einkennileg að fegunð. Þjóð-
garðarnir eru friðhelgir reitir.
Engum er leyft að deyða þar
nokkra skepnu, né skemma jurta-
gróðinn. Náttúran fær algjörlega
að njóta sin, óspilt af hálfu manns-
ins og alidýra hans. Þ'jóðgarðar
þessir eru flestir þjóð eignir og
opinberir skemtistaðir almennings-
— “til gagns ok gleði fyrir þjóð-
ina”, eins og komiát er að orði
um þjóðgarðinn fræga í Banda-
ríkjunum.
í Sviss er fyrir skömmu stofn-
aður allstór þjóðgarður í dalverpi
einu fögru og einkennilegu, í því
skyni að vernda náttúrugróðurinn
og frumgróður landsins á því
kvæði, sem hann nær yfir, t. d.
ýmiskonar tré, grös og blóm. Þótt
upprætt séu þau annars staðar á sem áðúr voru þaktir þéttum og gróð-
landinu, má sjá þau innan vébanda ursæium skógi. Þar sem áður voru
garðsins óspjölluð og þroskavæn- fiskisælir firðir, ár og stöðuvötn,
leg. Ennfremur er sá tilgangur verður nú aðeins vart við stöku
III.
Frá því að landið bygðist, og alt
fram á þennan dag, hafa íslendingar
drjúgum unnið að því að uppræta
ýmsan gróður og önnur náttúrugæði
landsins, án þess að gera sér nokkra
grein fyrir því, hverjar afleiðingar
slíkt mundi hafa í framtíðinni. Eyö-
ingarfýsnin og drápgirnir keyrir oft
svo úr hófi, að varla geta menn litið
svo fugl, jurt eða fisk, að ekki vakni
hjá þeim löngun til að drepa það eða
uppræta.
Eftir því, sem veiðivélarnar taka
framförum og dráptólin verða full-
komnari og almennari, því skjótara
eyðist dýraríkið í náttúrunni- Og
síðan byssan kom til sögunnar geta
menn ekki á sér setið, — sumir hverjir
að minsta kosti, — að hafa hana með
sér i hvert sinn, þegar út er farið af
hemilinu, ef ske kynni, að færi gæfist
á einhverjum saklausum fugli, til að
murka úr honum lifið, eða, ef ekki vill
betur til, að særa hann svo, að hann
deyi kvalafullum dauða einhverstaðar
út á víðavangi. Oftast er tilgangur-
inn með slíku háttalagi ekki annar en
sá, að skemta sér og fullnægja þessari
dýrslegu ránhvöt. Náttúrugæði lands-
ins bera nú lika sorglegar menjar
hinnar óseðjandi drápgirni manna og
gróðureyðslu. Víða eru nú gróður-
berir eyðiflákar í hlíðum og dölum,
Thorsteinson Bros. & Co.
Eru að byggja, og hafa nú til sölu <b O C A A
nýbygð hús, sem þeir selja fyrir úp W w
og þar yfir, — eftir stærð og gæðum húsanna.
Aðeins $ 1 00 út í hönd og $30 á mánuði
Ef kaupandi óskar að húsið sé bygt eftir hans
eigin fyrirskipan, fæst þ>að einnig. Þeir taka
einnig að sér húsabyggingu fyrir aðra.
815-817 Somerset Building
Finnið
oss að
TALSfMAR—Skrifstofa: Main 2992.
Winnipeg
J Man.
Heimili: Garry 738
NOTIÐ IDEAL CLEANSER
til að hreinsa og þvo sink, baðker, og innviði,
Stór kanna með síugötum
3 könnur fyrir 25c
Búið til í Winnipe
arins. Hití er þar að líkindum meiri
á sumrum, en við sjávarsíðuna, en aft-
ur á móti kaldara á vetrum. Lofts-
lagið á því vel við skóggróður og er J
ýmsum trjátegundum að ýmsu leyti i
hentugt.
Um jarðveginn er það að segja, að
hann er að mörgu leyti hentugri til
skógræktar en víðast hvar annarstað-
ar. Hann er þur og heitur á sumrum,
og veldur hraunið því; það gleypir
vatnið, sem sígur gegn um jarðveginn
svo hvergi myndast pollar né mýrar-
með stofnun garðsins, að laða út-
lenda ferðamenn að landinu, og
veita með því peningastraum inn
í landið, enda eigi ólíklegt, að menn
fýsi fremur þangað, er þeir eiga
kost á að skoða náttúruna og njóta
fegurðar hennar, en þar sem hún
er rænd og rupluð sinum feugrsta
skrúða.
Þingvellir við Öxará væri sá
staður, sem framar öllum öðrum
stöðum hér á landi ætti skilið að
verða gjörður að þjóðgarði Islands,
ekki einungis sökum þess, hve
náttúran þar er einkennileg og
fögur. heldur líka vegna hins, hve
merkur og víðfrægur sögustaður
hann er, enda væri þá minningu
j hans sem sögustaðar að verðleikum
haldið á lofti um aldur og æfi, ekki
einungis í orði, heldur líka á borði,
og slík ræktarsemi þjóðinni til
sóma.
Landslagsfegurð hafa Þingvell-
ir á borð við flesta eða alla þjóð-
garða, að undanskildum þjóðgarð-
inum mikla í Bandarikjunum; og
sem sögustaður tekur hann þeim
öllum fram.
Þjóðgarður Islands gæti Þing-
völlur því að eins orðið, að af-
mörkuð væri landspilda umhverfis
hann með traustri og griðhelgri
girðingu, er bægði öllum alidýrum
frá landinu, sem 4 einhvern hátt
skemma það eða gróður þess.
Mætti hið afmarkaða svæði eigi
minna vera en svo, að það tæki
yfir hraunið milli Almannagjár og
Hrafnagjár. Er v svæði það að
miklu leyti afgirt af náttúrunnar
hendi. nema að norðaustan. Innan
þessara takmarka ætti þá að vera
og gott í hrauninu, því hraunhólarnir
taka úr öllum vindum, á hvaðan sem
hann er.
Þegar árin líða og skógurinn þrosk-
ast og vex, sáir hann sér ört út, þar
sem rjóður er; mun þá mega taka
feiknin öll af nýgræðingi, þar sem
hann Vex þétt og þröngbýlt verður
fyrir hann, og rækta á öðrum svæðum
innan garðs, eða selja mönnum, sem
rækta vildu skóg víðsvegar um landið.
Gæti þetta orðið allmikil tekjugrein
fyrir garðinn, er stundir liðu.
bröndu í samanburði við það, sem-drög i lægðum. Skjól er einnig mikið
áður var, þegar hver vík og vogur, ár
og lækur var fult af fiski. Hið sama
má segja um fuglana, bæði á landi og
á sjónum kringum strendurnar. Hóp-
arnir, sem fyr á öldum liðu um loftið
eins og skýflókar, eða sátu í stórum
breiðum á sjó og landi, eru nú að kalla
má algerlega horfnir, og ein fuglateg-
undin ("geirfuglinnj þegar upprætt, og
margar á leiðinni að sama markinu.
Ásælnin eftir gæðum náttúrunnar er
jafnvel svo rótgróin i meðvitund
snmra manna, að lög og fyrirskipanir
eru oft að vettugi virt, til þess að full-
nægja drápgirninni og eggjaráninu.
Þótt ekki væri stærri blettur en
landið umhverfis Þingvelli tekinn ög
gerður að þjóðeign, þar sem griða-
staður væri fenginn jurtagróðri, fugl-
um og öðrum villidýrum. er þar tækist
að hafa, gæti slíkt að einhverju leyti
stutt að því, að ala upp þann hugsun-
arhátt, að saklausir fuglar og egg
þeirra eigi líka rétt á sér- Því svo
friðhelgur skyldi þjóðgarðurinn vera,
að háar sektir lægju við, ef drepið
væri þar nokkurt dýr, tekin fuglsegg,
skemd jurt eða yfirleitt nokkru því
misþyrmt, dauðu eða lifandi, sem
garðurinn á að vernda.
V.
Þó að Þingvellir yrðu gerðir að
þjóðgarði, ætti engin fyrirstaða að
vera á því, að þar yrði áfram sam-
komustaður þjóðfunda og annara
IV.
Engin vissa er enn fengin fyrir þvf,
hve mik'lum eða skjótum þroska inn-
lendar og útlendar trjátegundir geta
náð hér á landi á bersvæði, því að
enginn blettur hefir hingað til verið
friðaður í skógum um langan tíma, i
því skyni að sýna fram á, hve mikinn
þroska skógtré eða annar gróður gæti
tekið óáreitt af mönnum og skepnum.
Meö því að stofna þjóðgarð, þar sem
griðastaður yrði öllum jurtagróðri um
aldur og æfi, fengist vissa fyrir þessu.
Þar sem um svo hrjóstugt land er
að ræða sem Þingvellir, og víða gróð-
ursnautt, yrði þeir sem þjóðgarður
jafnframt að vera skógræktarland;
Fáið ánægju
af skóakaup-
um með því
að kaupa þá í
Quebec Shoe Store
639 Main Street, Winnipeg
Rétt fyrir norðan Logan Ave.
í flestum löndum, þar sem nokkur
náttúrufegurð er til muna, gera þjóð-
irnar sér far um að laða sem mest að
sér ferðamenn. Þær vita sem er, að
með því vinna þær að sjálfs síns heill,
afla sér fjár og frama. Verði Island í
framtíðinni ferðamannaland, eitt hið
helzta í Evrópu, sem margir spá,
hljóta menn að sjá gestum þess fyrir
sæmilegri gisting. Og enginn staður
er því hentugri fyrir myndarlegt
gestahæli, en sá, sem einkennilegastur
og fegurstur er á landinu, og sem allir
‘jútlendir ferðamenn nema staðar á og
fFramb.J
Guðm. Davíðsson.
-Eimrciðin.
Leikhúsin.
griðastaður öllum _ jurtagróðri, enda mun óvíða hér á landi hentugri
fughtm og eggjnm þeirra, og jafn- staöur til skógræktar á bersvæði en
vel hreindýrum og öðrum villidyr- cinmitt Þingvallahraun, og er margt,
um, ala þar upp trjátegundir ýms- sem því veldur. Þingvellir eru langt
ar, sem vissa er fyrir að þrifist frá sjó, en liggja þó eigi hátt yfir
geti á bersvæði hér á landi sjálfala sjávarmál, að eins 60—70 m-, og eru
og sjálfkrafa, en sem eru til mik- k‘ktir fjöllum og heiðum á alla vegu.
illar nytsemdar og prýði. iSaltar °£ sraIar hafstrokur ná eigi
þangað, en þær valda kyrkingt skóg-
funda, þegar þess gerðist þorf. Yrði|shoga framar öllum öðrum; ekki sízt
ánægjuíegra og skemtilegra að koma^ef þangag er safnað öllu því lifandi,
þangað, er menn heföu þar fyrir aug-;er náttúra getur alið í skauti
um upprennandi gróður landsins ogjsinu hana má prýíSa
þroskavænlegan, í stað þeirrar hnign-j
unar, sem nú er þar að líta.
Á Þingvöllum þyrfti að sjálfsögðu!
að koma upp veglegu gestahæli, er að
öllu leyti væri sniðið eftir kröfum
tímans, og boðlegt hverjum manni,
innlendum sem útlendum, er á Þing-
völlum vildi dvelja um lengri eða|
skemri tíma. Nægilegt væri að reisa
eitt gistihús veglegt, í stað hrófatildra
þeirra, sem fyrir eru, og lítill sómi er
að. Eflaust mundi það borga sig, er
stundir líða, því að útlendir og inn-
lendir ferðamenn mundu streyma til
Þingvalla sumarmánuðina og dvelja
þar við óspilta fegurð náttúrunnar
svo vikum skifti. Það hefir sýnt sig
á seinni árum, að ferðafólk, einkum
úr Reykjavík, dvelur þar all-lengi á
sumrum, og mundu þær sumarferðir
stórum aukast, ef Þingvellir yrðu
gerðir að friðlýstum þjóðgarði og
menn ættu þar að mæta meiri og betri
þægindum yfirleitt, en nú er kostur á.
Vafalaust mun ferðamannastraum-
ur frá útlöndum aukast að stórum
mun hingað til lands þegar fram líða
stundir. Útlendir ferðamenn koma
aðallega í því skyni, að skoða náttúru
landsins, og annað getum vér heldur
ekki sýnt þeim. Náttúran er hið eina
á landi hér, sem vert er að sjá og sem
mönnum þykir tilvinnandi að gera sér
langar feriSir til að skoða-
Fyrirtaks eftirhermur, líflegir söng-
dansar, yndislegir gamanleikir með
söng, glæsileg leiktjöld ásamt gagn-
takandi prýðidönsum, alt saman mikið
og gott og vel sainan blandað, fram-
leiða þann örvandi og upplífgandi
leiklistar svaladrykk sem þektur er
undir nafninu “The Passing Show of
1912” og sýndur verður í viku á Walk-
er leikhúsi.— Tilgangurinn með þess-
ari þekkilegu sýningu er að koma
hreyfingu á hlutina og það fæst með
því að láta líflega skemtanamenn sýna
sig, dansara, söngvara, patara épan_
mimistj svo og ljómandi fallegan
stúlknakór. Margir frægir leikarar
sýna þetta.
Fyrir utan regluleg matinees verða
matinees einnig á þriðjudag og föstu-
dag.
— Hveitisláttur stendur «ú sem
hæst um alt vesturland. I Sask-
atchewan er sagt að slegnar séu
um ein miljón ekrur á hverjum
degi, enda er hver dagurinn öðr-
um betri þar, þessa dagana.