Lögberg - 04.02.1915, Síða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 4. FEBRÚAR 1915
LÁTID GERA VID TENNUR YDflR
BONSPIEL VIKUNA
Sérstakt verð og sérstakur gaumur gefinn
BONSPIEL GESTUM
Stórmikill Sparnaður á Fallegu Tannverki
Einstakar tennur
$5 hver
22kar. Guiltennur
$5.00
VÉR ÁBYRGJUMST ALT VERK
Mörjí hundruö nota sér þetta strstaka verö. ERUÐ I>ER ÞAR MEÐ?
Wh lebone
Hvalbeins gómar
aðeins 8.00
Eg legg til hvalbeinstennur fyrír
að eins 8 dali. Þafi eru beztu tenn-
ur, sem hægt er aS fá. ÞaS er ekki
hægt að þekkja þær frá náttúrlegum
tönnum. Komið og Iofið oss að sýna
yður þær.
Sinni yður sjálfur
Eg sinni yður sjálfur. Þér verðið
aðnjótandi minnar löngu reynslu í
tannlækningum. Komið og látið mig
skoða í yður tennumar. Skoðun og
ráðleggingar ókeypis.
Fara yðar tilbúnu tennur eins vel og æskilegt væri?
EÐA DETTA ÞÆR SJÁLFKRAFA
FYRIR EIMS VEL OG VF.RÐA MÁ.
t FARIÐ SITT? VJER GETUM KOMID ÞEIM
KOMIÐ OG LOFID OSS AÐ SÝNA YÐUR ÞAÐ
McGreevy Block
Portage Ave.
258;] PORTAGE AVE.
§ MILLI SMITH OG GARRY, UPPI YFIR GRAND TRUNK FABRJEFA SKRIFSTOFU, WINNIPFG
Dr. PARSONS
Prone
Main 699
Járnbrautir á íslandi.
Eftir Jón borláksson.
Fríi.
Um starfsféð — eða vöntunina
á því — ætla eg lítið að ræða hér,
geri það máske annarstaðar. Þó
skal eg grípa einstök dæmi. Kaup-
staðarbúi sem býr til eða eykur
verðmæta fasteign, t. d. leigjanlegt
hús, hefir nú undanfarin ár venju-
lega átt aðgang að því að fá um
helming af verði eignarinnar eða
eignaraukans að láni gegn veði í
fasteigninni, og án annarar trygg-
ingar. Þetta hefir lileypt kaup-
stöðunum upp, er raunar að Stöðv-
ast núna að því er virðist, fyrir
óheppilega stjórn á bankamálum
landsins. En sjálfseignarbóndi í
sveit, sem hefir veðsett jörð sína
með föllmim húsum og óyrkta.
þegar hann tók við lienni, fyrir
’hálfvirðinu þá, og vill bæta hana
að húsum og rækta einhvern hluta
hennar — hvers á hann kost?
Iíann getur venjulega ekkert lán
fengið — nema meö þeim ókjörum,
sem enginn maður ætti að ganga
að, nefnilega annaðhvort að flækja
öðrum inn í sjálfskuldarábyrgð
með sér, og flækist þi vitanlega
aftur með þeim fyr eða síöar, eða
ef um “jarðabót” er að ræða, þá
úr “Ræktunarsjóðnum” gegn
því að nægja að drepa stuttlega á
nokkur atriði.
x. Afurðasala iwenda er að
mestu leyti tept allan veturinn.
Nú eru nærfdt allar afurðir ís-
lenzks landbúnaðar þess eölis, að
þær þola ekki geymslu, eða skemm-
ast við geymslui, svo að ekki er unt
að geyma þær óskemdar frá hausti
til vors. Afleiðingin af þessu er
sú, að alt búskaparlagið er bundiö
við það, að sem minst sé framleitt
að vetrinum, annað en það, sem
eyða má jafnóðum á heimilinu.
Þess vegna er nautgriparækt all-
sendis ómöguleg sem aðalatvinnu-
vegur, nema á öríaum jörðum,
sem geta selt vetrarmjólkina til
neytslu í nálægu kauptúni Þessi
samgönguteppa tekur venjulega
yfir jl/i — stundum 8 mánuði
ársins á Suðurlandsundirlendinu.
í öðrum helztu landbúnaðarhénið-
um landsins stendur liún yfir
nmóta kmgi. Af þessari ástæðu eru
menn nauðbeygðir til að stunda
sauðfjárrækt sem aðalatvinnuveg,
jafnt í þeim sveitum, sem eru
miklu betur fallnar til nautgripa-
ræktar, og þetta getur ekki breyzt
fyr en samgöngutæki koma, s«m
leyfa burtflutning afurða allan
veturinn. Ejj ræktun landsins í
framtiðiuni — sem er og á að vera-
aðaláhugamál allra þeirra, sem
landbúnaðinum unna, er að miklu
ábyrgð fátækrastjómarinnar í sveit '^y1' undir þvl komin, að mönnum
sinni! Nákvæmlega eins og þurfa-! verið kúahald eins arðsamt og
inað'ur fer til kaupmanos til að fá sauðfjáreign. En kúahaklið getur
lánaða matbjörg með samskon- ebki orðiö eins arðsamt, ef ekki
ar ábyrgð fátekrastjómarinnar er mögulega að koma vetrannjólk-
upp á vasann Sá bóndi sem vill! 'nn' ' fult verð.
á hverju vori. Og ekki eru nema
tvö ráð hugsanleg gegn henni.
Annað er fóöurforðabúr — hitt er
jámbrautir. Síst skal eg lasta það,
að menn komi upp fóðurforðabúr-
um, meðan samgöngutækin eru svo
ófullkomin Sem nú er, en miklir
gallar fylgja þeim og hljóta alt af
að fylgja þeim. Það þykir mann-
legur breyskleiki að “syndga upp á
náðina”, en það getur naumast
breyskleiki talist, að syndga —
setja ógætilega á — þegar náðin —
fóðurforðinn — er fyrirfram trygð
syndaranum upp á ábyrgð þings,
stjómar og landsjoðs. Meö öðr-
um orðum, fóðurforðabúr, sem eru
nægilega birg af fóðri, hljóta að
draga úr ábyrgðartilfinningu ein-
staklinganna. og stuðla þar með
að því að ónýta sinn eigin tilgang.
Enda hafa allar menningarþjóðir
valið hina leiðina til þess að fyrir-
byggja samskonar hættu hjá ser.
Þær hafa komið innanlandssam-
göngum sínum í það horf, að þær
teppast aldrei, nema ef vera skyldi
einn og einn dag í bili.
3. Eldsneytisskortur er talinn
að rækta sjálfa sig — og þar að
auki í eldínn handa fóhdnu. En
að gera þær kröfur tii þessa lands,
að það með þessu móti sýni sig að
vera betra, en önnur lan .búnaóar-
lönd alment, það er ósanngjarnt.
Nú er það líka sönnu 1 næst, að
vegna landrýmisins og þeirra af
urða, sem fá má af ilæðiengi og
óræktuðu landi, stöndum vér betur
að vígi með heimafenginn áburð en
flest önnur lönd, ef vér hirðum
hann almennilega, og ekki rnisbrúk-
um hann til þess að pína með hon-
um uppskeru úr óþurkaðri jorð.
En þurfi samt að tala um áburðar-
skort, þá er sá skortur engu öðru
að kenna en vöntun a samgöngu-
tækjum innanlands. Ef vér getum
fengiö jafn-verömæta uppskeru af
hverjum bletti eins og aðrir, og
getum komið afurðunum á sama
markað og aðrir, þá er oss vor-
kunnarlaust að kaupa eitthvað af|
áburði eða kraftfóðri eins og aðr-
ir, ef flutningstækin eru fyrir
hendi, svo framarlega sem ræktun-
in þykir ekki ganga nógu fljótt
með heimafengnum áburði eánum
saman. Er það ekki dálítið leiðin-
leg tilhugsun, að þó að farið verðl
að vinna áburð úr loftinu með e:n-
hverju af fossunum hér, þá er ekki
sem stendur útlit fyrir að nein af
helztui búnaðarhéraðum landsins
gætu notað sér þann áburð — vegna j
skorts á samgöngutækjum? Vér j
yrðum að senda hann til útlandaj
og hjálpa keppinautum íslenzku j
bændanna um hann.
Eg hef þá minst á þessi fjögur
mein íslenzka landbúnaðarins, við- j
skiftateppu, horfellishættu, elds- j
neytisskort og áburðarskort, ogj
reynt að gera grein fyrir því, aðj
þau mundu öll batna, í raun réttri
læknast að fullu, ef vér fepgjum j
nægilega fullkomirf samgöngutæki
innanlands, jafn-fullkomin og
menningarþjóðimar hafa nú á
tímum. Því má bæta við, að 811
þessi sömu mein mundu þjá land-
búnað sumra þeirra landanna, sem
bezt era talin, ef þau væru ekld
betur skipuð samgöngutækjumi en
land vort er nú. Svo bið eg menn
að íhuga vel, hvernig horfmrnar
fyrir landbúnaðinn era orðnar, ef
tekst að bæta úr þessum meinum
— og ef svo fæst hæfilegt starfs-
fé. Hvort mönnum finst ekki
breytingin til batnað'ar vera svo
mikil, að það eigi að íbuga alvar-
j lega og rannsaka vandlega, hvort
! ekki sé mögulegt að koma í kring
þeim fullkomnu bótum á sam-
göngutækjunum, sem breytingmmi
orka. Mér fyrir mitt leyti er það
fullkomlega ljóst. að ef ekki erj
bætt úr v'iðskiftateppunni, þá er
nautgriparækt <ánöguleg, ef ekki ei
brett úr horfellisliættunni, þá erl
um. En þar til svara eg, að í vonlaust um alla framtið landbún-1
fyrsta lagi eru þessar eldsneytis- aðarins, ef ekki er bætt úr elds- j
tegundir fluttar með járnbrautum neytisskortinum, þá er lífið i!
hvar sem er annarsstaðar, og verða! sveitunum þeim mun óvistlegra en [
mönnum ekki of dýrar fyrir því,! annarsstaðar, að fólk' tollir þarj
STOFNSETT 1882
LÖGGILT 1914
D. D. W00D & SONS,
------------LIMITED----------------
verzla með beztn tegnnd af
= K O L U M =
Antracite og Bituminous.
Flutt heim til yðar hvar sem er í bænum.
Vér æskjum verzlunar yðar,
SKR1FST0FA:
904 Ross Avenue
horni Arlington
TALSÍMl:
Garry 2629
Private Exchange
Nú veit eg að menn hafa það á
móti þessu, að allar þær tegundir
eldsneytis, sem nefndar voru, séu
svo fyrirferðarmiklar og þungar,
að of mikill kostnaður leggist á
þær, ef fluttar eru með jámbraut-
EPLI! EPLII
Þaú beztu sem til sölu eru boðin
$3.50 TUNNAN
Hér býðst bændum tækifærið til að fá þessi úrvals epfi
send til næstu stöðvar við sig, með þessu lága verði.
Spy epli
Baldwiu epli
Greening epli
$3.50 tunnan
$3.40 tunnan
$3.35 tunnan
ekki, og ef ekki er bætt úr áburð1-
arskortinum, þá kemst enginnj
skriður á ræktun landsins. En I
verði bætt úr öllu þessu, fæ eg ekki
séð að íslenzkur landbúnaður þurfi
í nokkra að standa landbúnaði ann-
ara þjóða að baki.
—Lögrétta......
að vera eitt þelrra metna, v<m ustu árin, að áburðarskortur standi j tagi hér úr grendinni.
þetta land á við að búa, og er það1
í raun og sannleika, xneðan menn
neyðast til að brenna áburðinum.
Sennilega bætir vatnsaflið úr þessu
að einhverju léyti með tímanum,
en vel geta jiðið fléiri en ein öld
áður en það er orðið alment. Eitt-
hvað verður að gera þangað til.
Nú er á sumum stöðum í landinu
til svo mikiö a£ skógum, að þar má
að ósekju taka nóg eldsneyti handa
flestum sveitaheimilum landsins,
og í öðra lagi er landinu, ef það! á
sínar járnbrautir sjálft, innanhand-
a&*að haga flutnlnggjöldum eftir
þörfunrlandsmanna. Þá þarf ekki
að taka neitt annað en beinan
flutningskostnað fyrir að flytja
eldsneytið, og hann er alveg hverf-
andi. Sá kostnaðarauki, sem er að
því að hnýta einum blöðnum
vagni aftan í jámbrautarlest, sem
á að fara sína ferð hvort sem er,
hann er alveg hverfandi. Það væri -----
fullkomlega réttmætt að láta ekki j Uerra J. Einarsson ritar frá
annan en þennan litla aukakostnað, oam þann 26. f. m., meðal
lenda á eldsneytinu, ef þarf til þess annars a þcssa leið:
að útrýma áburðarbrenslunni. í Herra ritstjóri Lögbergs I
4. Áburðarskortur. Pvi er Það er sjaldan að Lögberg flyt-
stöðugt haldið fram í ritum nú síð- ur nokkuð fréttakyns eða af öðra
Vitanlega
þessir prízar eru F.O.B. Winnipeg
Sendið pöntun yðar í dag. Allar pantanir af-
greiddar þann sama dag sem þær koma.
Fullkomnar birgðir af ávöxtum, sméri, eggjum
alifuglum og nýlenduvörum fyrir borgarbúa.
GOLDEN LION STORE
^85 PORTAGE AVE., - WINNIPEG
Spuming.
mein skógræktarinnar er það, að
skógamir era ekki grisjaðir nóg
vera og verzla eins og frjáls mað- Menn verða að hafa hug til þess j að sögn skógræktarstjórans. Mesta
ur, má ekki gera neinar umbætur á j a^ gera sér þetta Ijóst, að naut-
jarðeign sinni, hversu arðvætilegar .trriparækt sem sjálfstæður at-
sem þær eru, nema liann geti borg- j Hnnuvegur getur ómögulega þrif-i— ekki einu sinni þessir fáu fíg
að þær að fullu, jafnóðum og þæri'st ' landinu með þeim samgöngu-1 Ktlu friðuðu blettir. sem land-
eru gerðar, af sínum eigin efnum. í tækjum innanlands, sem nú ern j stjómin hefir tekið ti! aðhlynning-
ar. Vegna hvers er ekki höggvið?
Vegna þess, að ekki er unt aö fá
einu sinni svo mikið sem vinnu-
laununum nemur fyrir viðinn,
þegar búið er að höggva hann. 1
Já, svo getur hann fengið “styrk” j fyr'r hendi — nema á nokkrum
af almanna fé, sem nemur einhverj- jórðum umhverfis kauptúnin. All-
um örlitlum hluta kostnaðarins. ar von'r um stórfelda aukning
Hvað ætli hefði verið bygt mikið, kúahalds, og jjar af leiðandi aukn-
af húsum í kaupstöðunum, ef þessi! 'ng" ' ræktun landsins, era fyrir-
sömu lög hefðu gilt þar? Ef siimu fram dauðadæmdar. ef samgöngn- j skógarsveitunum sjálfum er eng-
lög giltu um sveit og kaupstað, tækin ekki batna svo, að stöðug og >nn eldsneytisskortur — en engin
þá mundi sá bóndi, sem ræktar eina v'ss vetrarsala sé möguleg. Vilji iéið til að koma eldsneytinu til
vallardagssláttu, geta fengið helm- men" fa sannanir fvrir þessu, þá
ing ræktunarkostnaðarins að láni1 v'sa eS ' skýrslur rjómabúanna.
gegn veði í eigninni, án annarar Pær s-vna aS menn fá, á Suður-
tryggingar, og ætti að ganga um-' landsundirlendinu, 37 kr. á ári úr
svifalaust, en vitanlega þarf mikla fjómabúinu eftir hverja kú, og sjá
breytingu á banka fyrirkomulaginu aHir, að með slíkri afurðasölu er
til slíks.
En það er nú hitt atriðið, skort- TSelct sem aðalatvinnuveg.
urinn á samgöngntækjum innan- 2‘ Uorfellishættan. Um hana
lands, sem hér er til umræðu. Það hef!r m!kií ver!c ritaí5 síðustu árin,
er ómögulegt að gera í stuttu máli af svo fæn,m mönnum — Guð-
grein fyrir öllu því tjóni og tólm- mun<ii landlækni og Porfa í ól-
ynum, sem saingönguskorturinn afsrfai a® þar er eR ehki fær til
bakar landbúnaðinum. Verður a* hæta l,m- Hun vofir enn vfir
sölu í næstu sveit, hvað þá lengra.
Ekki mögulegt að verða af með
eldsneytið í einni sveit — ómögu-
legt að fá eldsneyti i næstu sveit!
Hvað vantar? Samgöngutækin —
ekkert annað. Og ef skógarnir
ómögulegt að stunda nautgripa-j ekkl duga til í byrjun, þá er mór,
nóg af honum umstaðar, enginn
eða vondur annarstaðar. Og Ioks
má fá kol. Þó dýrt sé að kaupa
þau, og langt geti verið að sækja
þau til næstu járnbrautarstöðvar
fyrir suma, þá er þó alt betra en
að brenna áburðinum.
i vegi fyrir ræktun landsins, og það
svo mjög, að ekki sé til neins að
tala um önnur ræktunarfyrirtæki í
stirum stíl, en áveitur. Eg er nú
viss um að talsvert meira er gert
úr áburðarskortinum, en rétt er.
Alment er það ekki áburðarskort-
ske hér engin undur eða stórkost-
legir viðburðir, en áfram líður líf-
ið hér svipað og i öðrum bygðum
Fyrir utan daglegt natið-ynja mil
er margt hér á dagskrá jafn stór-
stuðlað sem stríðsfréttir og bardaga
dtimar. Eru um það mál skiptar
sem um
ur. heldur féleysi, senv vamar, skoðanir að ýmsu leytt,
mönnum þess, að gera hálfræktaðaj örxnur mál, þau er nokkuð varðar.
íandið sitt þýfðti túnin — að j Flestir býst eg við að líti fyrst yf-
fullræktuðu landi — sléttu túni —, jr ófriðardálkana t xslenzku blóð-
því að viðast hvar eru nógir garrtl- unum þegar þeir ná haldi á siðasta
ir sorphaugar, moldarhaugar og eintakinu. Þá mun og mörgum um
öskuhaugar til undirburðar. Enj leið verða það, að gæta nákvæmlega
vitanlega, sá búmaður, sem á nógajað hvo.rt nokkuð segir þar af hlut-
ræktaða jörð, hefir fé milli handa, töku landsins í þeim hroðastörfum
og getur komið afurðuntun í verð, og skilst mér að bæði Lögberg og
hann hefir .aldrei ot mildð af Heimskringla geri sitt til í því að
áburði. Og sjálfsagt er talið um “þess sé getið sem gert er” af
áburðarskortinn á nokkrum rökumj þjóðflokki voram hér i landintt til
bygt. En allir þeir, sem á þetta| stuðnings hermálum Bretlands.
minnast, gera líka kröfu til ís- Hins langar mig til að spyrja
lenzkra bænda, sem ekki er gerð þig, ritstjóri góður. hvort blöftin
alment til bænda í néinu menning- j ensku hafa látið þess að nokkru
arlandi, mér vitanlega. Hún er sú, j gætt eða getið. hvort Islendingar j
að hver einasti bóndi framleiði! hafi skift sér af þeim málum á einn j
sjálfur nógan áburft handa sér. Þaft eða annan verklegan hátt. Siftan j
era sjálfsagt til bændur erlendis, stríðið byrjaði hefi eg reynt, eftir
nokkuð til. Sérstaklega hefi eg
þó haft í huga, ávalt, Mr. Aust-
mann, skotkappann okkar fræga,
en hvergi séð nafns hans getið né
nokkurs annars íslcnzks nafns. Þó
skeö geti að þetta sé einhver ó-
gætni af minni hálfu, furðar mig
á því næsta mjög, því eg hefi séð,
þrásinnis, getið uin aðra unga skot-
kappa og fullhuga er í canadiskum
flokkum hafa á austurvegu farið.
Viltu gjöra svo vel að segja mér
og öðrum Iesendum blaðsins hvort
hér er um misskilning að ræða af
minni hálfu eða eigi, og hvort ís-
lenzkir liðsmenn hafa verið' látnir
hlutskiftir eða eigi?
Svar.
Um hluttöku Islendinga i þessu
stóra stríði er víst ekki skrifað mik-
ið í enskum blöftum, sem varla er
von til, einsog hver skynsamur
maður getur gert sér í hugarlund.
Það þykja ekki stór tiftindi, þó
að borgarai af íslenzku bergi
brotnir, gangi í hcrliðið. þegar ná-
lega hver sveit, hvar sem er í
brezka ríkinu, leggur fram menn
i styrjöldina. Vér vitum aðeins
um einn íslenzkan pilt, er náð' hef-
ir frama, síðan liðið fór á stað, en
það var einmitt J. V. Austmann.
Mynd af honum birtist fyrir
skömmu í dagbkiðinu Free Press [
hér í bænum, og var þar um leið
getið þess frama er tiann Tiefir náð |
í skotkepni hér í landi. — Ritstj.
málarnir þessir:
Það sem sýnt er sé ekki meira en
60 ferfet og sýni starf fimm
“bekkja” að minsta kosti, sama
hverra, og sé sýnishom af hverri
handiðnar tegund sem í skólanum
er kend, þar á meðal teilaiing og
málning meö litum. Kennarar
segi til stuttlega, hvemig á stóö, er
verkið var unniö og hve mörg
böm séu í bekk. Verölaunin aenn
.gefin kunna að vefða skulu brúk-
ast í skólans þágu og skal heið-
ursbréf fylgja hverjum.
Sýningarmunir sencnst P. D.
Harris, Central Collegiate Institute
Winnipeg, ekki síðar en 3. apríl í
vor.
sem gera þetta, en bændur gera það
ekki alment í neinu því land'i, þar
sem landbúnaðurinn er kominn á
fullkomið stig. Þar kaupa þeir
áburð að úr öllum áttMm, ýmist
beinlínis frá ábu rftarnámum og
ábnriarverksmiðjum, eða óbeinlín-
is, með því að kaupa kraftfóður
handa skepnum sínum. En hér
þykir það svo sjálfsagt, að enginn
minnist einu sinni á það, að hver
jörð framleiði nógan áburð' til þess
því sem tími og kringum-tæður
hefir leyft, að kynna mér viðbún-
aft Canada manna og “mannleg”
og fjárhagsleg framlög til styrktar
Bretum, en ekki teklö ettir að Is-
lendinga væri þar að nokkra minst.
Eg hefi haft bæði Daily Free
Press og Tribune frá Winnipeg og
fleiri blöð annars staðar að. og sér-
staklega gætt að hvort um hcrför
nokkurra manna væri getið af
hálfu Islendinga. sem eg þekti
Sýning á skólaiðnaði.
Stjórnarnefnd uppfræðslufélags
Manitoba fylkis biftur oss geta þess
að á fundinum um páskana verði
verðlaun veitt einsog ‘ að undan-
fömu fyrir verk skólabama, þrjú
peninga verðlaim, $25, $15 og $10
fyrir verk bama í “ungraded”
sveitaskólum og heiðursbréf fvrir
þau sem í “graded” skólum eru
gerð.
Pyrir hina fymefndu era skil-
$1.00 afsláttur á
tonni af kolum
LesiÖ afsláttarmiðann. Seudið hann
með pöntun yðar
Kynnist CHINOOK
Ný reylclaus kol
$9.50 tonnið
Enginn reykur. Ekkert sót
Ekkert gjall.
Agaett fyrir eldavélar og
ofna, einnig fyrir aðrar
hitavélar haust og vor.
Þetta boð vort 'stendur til 7. nóv-
ember 1914.
Pantið sem fyrst.
J.G. HARGRAVE & CO., Ltd.
334 MAI\ STKEET
I'lione Mnin 432-481
KIipp úr og- sýn me8 pöntun.
$1.00
Afsláttur
$1.00
Ef þ6r kaupl8 eltt tonn af
Clilnouk kolum á $9.60, þá
glidir þessl ml81 einn dollar,
ef einhver umbo8sma8ur tt-
lagsins skrlfar undlr hann.
J. G. Hargrave A Co., I,td.
(ónýtur án undlrskriftar.)
I