Lögberg - 24.08.1916, Qupperneq 2

2
roGBERG, FTMTUDAGINN 24. ÁGÚST 1916
Stjórnmálin á Islandi
Á ættjörSu vorri hefir pólitíkin
verið venju fremur hávær aö und-
anfömu. Þar eru sex flokkarnir
nú sem stendur, eins og áður hefir
verið skýrt frá. Það er talinn
vottur um tvístring og jafnvel
hringlandaskap að menn séu skiftir
í stjórnmálum. “Það er alt í mol-
um hjá þeim heima'’ segja gömlu
flokk.sbundnu mennirnir hér, sem
ekki sjá blett né hrukku á sínum
flokki og ekki ljósan díl á hinum.
En ber ekki þetta vott um sjálf-
stæði; um einstaklingshugsun? Er
það ekki aðallega vegna þess að
heima hafi menn meira í sér af
“manninum” og minna af “sauð-
kindinni”?
Eitt er víst og það er það að
stefna þessara flokka sumra er ágæt
og allir hafa þeir margt gott í
merki sínu. Sökum 'þess að al-
þýðuflokkurinn eða jafnaðar-
mannaflokkurinn er nýr, leyfum
vér oss að birta hér stefnu hans til
þess að menn sjái að þar er um
ekkert fimbulfamb að ræða, heldur
virkilegar og mikilsverðar stjórnar-
bœtur í mörgum efnum.
Stefnuskrá Alþýðuflokksins.
I. Utanríkismál. Flokkurinn er
mótfalliifn því að byrjað verði fyrst
um sinn á samningstilraunum um
samband Islands og Danmerkur,
hinsvegar sé hagsmuna landsins
gætt vandlega í skiftum við Dani og
aðrar þjóðir.
2. Skattamál. Afnema skal alla
tolla af aðfluttum vörum. Fyrst
og fremst kaffitoll, sykurtoll og
vörutoll éum tóbak sjá landsverzl-
un), en til að standast útgjöld lands-
ins séu lagðir á beinir skattar að
svo miklu leyti sem arður af frarn-
leiðslu og verzlun er rekin er fyrir
hönd þjóðfélagsins, ekki hrekkur
tíl gjalda landsins.
Þessir beinu skattar séu:
a. Hœkkandi eigna- og tekjuskattur,
þar sém hæfilegur framfærslu-
eyrir fjölskyldumanns sé látinn
vera undanþeginn skatti en síðan
fari skatturinn smáhækkandi og
sé hlutfallslega mestur á mestum
tekjum og verðmestu eignum.
b. Verðhœkkunar skattur af öllum
lóðum og löndum að 'því leyti sem
verðhækkunin stafar af almenn-
um framförum landsins eða að-
gerðum þjóðfélagsins. Skattur
þessi skiftist eftir ákveðnum hlut-
föllum milli landssjóðs og sveit-
ar (eða bæjar) sjóða.
3. Landsverzlun og -framleiðsla.
Landið taki að sér einkasölu á ýms-
um vörutegundum, fyrst og fremst
steinoliu, kolum, salti og tóbaki,
taki þátt í atvinnu og framleiðslu-
fyrirtækjum svo sem: stórskipagerð
til fiskiveiða og flutninga, stór-iðn-
aði, námugreftri og þessháttar.
Þegar hvalaveiðar verða teknar
upp aftur, skulu þær eingöngu rekn-
ar af landinu.
4. Bankamál. Landið hafi um-
ráð yfir aðalpeningaverzlun lands-
ins, skal í því skyni auka og efla
landsbankann.
Til að greiða fyrir hringrás pen-
inganna skal með heppilegri löggjöf
stutt að stofnun sparisjóða og lán-
tökuítlaga með samvinnusuiði víðs-
yegar um landið.
5. Samvinnumál. Samvinnufé-
lagshreyfinguna skal styðja í bar-
áttunni við kaupmannavaldið bæði
með hentugri löggjöf og ríflegum
fjárveitingum til að útbreiða þekk-
ingu á henni.
6. Samgöngur. Áherzla skal
fyrst og fremst lögð á að koma sam-
göngum á sjó í gott lag, einkum
með bættum strandferðum.
Frá kauptúnum skal leggja vel
gerðar og breiðar akbrautir til
sveitahéraðanna. Hættulegar og ill-
færar ár brúaðar, og erfiðir fjall-
vegir bættir og varðaðir. Jám-
brautir, sem verða lagðar i landinu
skulu lagðar og reknar fyrir opin-
bert fé.
öll samgngöutæki séu þjóðareiggi.
Rinnig síma- og loftskeytatæki.
7. Sjávarútvegsmád. Mikil a-
herzla skal lögð á aö bæta lending-
ar og gera bátahafnir alstaðar þar
sem bátaútvegur er rekinn. Ná-
kvæmt eftirlit sé haft með útbúnaði
skipa og báta. Vitar séu bygðir og
sjómerki aukin. Veðurathugunar-
stofa sett á stofn. Líftrygging sjó
manna sé aukin og_ endurbætt stór-
vægilega frá þvi sem nú er.
8. Landbúnaðarmál. Til þess að
efla hinn aðalatvinnuveg þjóðarinn-
ar, landbúnaðinn, og til þéss að
koma í veg fyrir ofmikið aðstreymi
fólks úr sveitunum til kaupstað
anna, skal varið nægilega miklu fé
til tilraunastöðva, og til að útbreiða
ókeypis hagkvæma búnaðarþekk-
ingu.
Abúðarlöggjöfinni sé breytt
leiguliðum i hag, landsetum lands-
sjóðs sé veitt lífstíðar ábúð, en
þjóðjarða og kirkjujarðasölu hætt.
9. Alþýðumentun. Kappkosta
skal að bæta hana, sérstök áherzla
lögð á að kenna mönnum hagfræði
og félagsfræði.
10. Dómsmál. Umboðsvald og
dómfevald sé aðskilið. Meðferð saka-
mála fari fram opinberlega og
munnlega.
se
11. Hegningarlöggjófinni
breytt í mildari og mannúðlegri átt
og stefnt að því að bæta þá brot-
legu, fremur en að hegna þeim.
12. Trúmál. Trúarbrögð eru
einkamál og hinu opinbera óviðkom-
andi, komi þau ekki í bága við þjóð-
félagslifið.
13. Eftirlaun. Eftirlaun embætt-
ismanna, eins og þau eru nú, séu
afnumin.
14. Verndun mannslífa. Lög séu
samin er komi í veg fyrir að mönn-
um sé misboðið með illri og ómann-
úðlegri vinnu, hvort heldut á sjó
eða landi.
15. Fátækralöggjöfin sé tekin til
rækilegrar endurskoðunar, aðal-
áhrezlan lögð á það að fátækra-
hjálpin sé hjálp til sjálfshjálpar og
að menn sem verða bjargarþurfa,
án þess að þeim verði með réttu um-
kent, fái nægilegan stuðning áu
mannorðsmissis eða mannréttinda.
16. Sáttasemjari. Sérstakur
maður sé skipaður til þess að leita
sátta milli verkamanna og atvinnu-
rekenda við verkföll og verkbönn.
—Dagsbrún.
Vlihjálmur Stefánsson
Fréttir bárust frá Nome í Alaska
16. þ.m. um Vilhjálm Stefánsson
landa vorn og lándkönnuð.
Komu þangað sex manns úr hópi
þeim er Vilhjálmi fylgdu og voru
þeir á skipinu “Alaska” Þeir sögðu
sögu þeirra félaga í síðastliðin þrjú
ár. Kváðu þeir ólíklegt að Stefáns-
son kæmi fyr en að ári, þar sem
hann hefði orðið eftir norður í höf-
um við rannsóknir á landi sem
hann hefði nýlega fundið norður af
Prince Patricks landi Höfðu þeir
þegar mælt og rannsakað 200 mílna
.langa strandlengju. Landið Jcváðu
þeir félagar vera mjög svipað Græn-
landi.
Dr. Rudolph Anderson var for-
maður þessara manna og er hann
næstur Vilhjálmi að ráðum í norð-
urförinni. Hann hafði rannsakað
strendur við “Union” sund og
“Dolphin” 'sund og “Coronation”
flóa langt fyrir austan Mackenzie
fljót.
Norðurfarar þessir fóru frá
Nome upphaflega í júlí 1913.
Kváðu þeir alt hafa gengið vel að
undanteknu þvi að Daniel Blue
vélfræðingur hefði dáið á Bailey
eyju í maí 1915, en þeir sem komu
eru: Dr. Anderson, J. J. O’Neill
jarðfræðingur, John R. Cox mæl-
ingamaður, Dr. Jenness mannfræð-
ingur og þjóðfræðingur, og George
Wilkins myndasmiður. Captain
Sweeney heitir sá er skipinu stjórn-
ar.
Þeir félagar höfðu meðferðis um
30 smálestir af_allskonar gripum og
prufum, sem þeir hafa safnað á
ferð sinni í norðurhöfum og auk
þess afarmargar og merkilegar
skýrslur, sem mikils virði eru tald-
ar frá vísindalegu sjónarmiði. Hef-
ir þetta verið flutt á land og verð-
ur farið pieð það til Ottawa og
rannsakað þar, en ekki fullkomlega
skýrt fyr en fullnaðarskýrsia verð-
ur gefin út um árangur norðurfar-
arinnar. Flestir þeirra félaga fara
til Bandaríkjanna, en Dr. Anderson
heldur norður aftur til frekari
rannsókna.
Packet of
WILSON’S
FLY PADS
WILL KILL MORE FLIESTHAN
v$8°-°W0RTH OF ANY
STICKY FLY CATCHER
Ilreln í incðferð. Seld í hverri
lyfjabúð og í matvörubúðum.
Úr skýrslum Eimskipa
félags Islands
til 31. Desember 1916.
I.
V estur-tslendingar.
A stofnfundi félagsins lýsti um
Ixiðsmaður Vestur-íslendinga, hr.
J. J. Bíldfell, yfir því, að Vestur
Islendingar hefðu þá lofað 160,000
krónum i hlutafé, og yrði sú upp
hæð greidd, jiegar er félagsstjórnin
óskaði jæss. Síðar fékk stjórnin til-
kynningu um að j>að væri, ætlun
V'estuy-Islendinga, að kaupa hluti í
félaginu fyrir 200 þús. krónur, og
20. maí 1915 birti gjaldkeri hluta-
félagsnefndarinnar í Winnipeg, í
“Lögbergi" og “Heimskringlu",
skýrslu, sem sýndi, að þá voru kom-
in loforð fyrir 200,550 krónum.
Loforðin vestra voru, samkvæmt á-
kvæðunv nefndarinnar jvar, gefin
jiannig, að greiða skyldi J4 hluta
við áskrift, þ} hluta fyrir 1. júlí
1914, yj hluta fyrir 1. janúar 1915
og )4 hluta, síðasta fjórðunginn,
fyrir 1. júlí 1915.
28. janúar 1914 lofaði Bíldfell
stjórninni, eftir ósk hennar, að þær
40 Jntsund krónur, sem þá voru inn-
borgaðar vestra, skyldu sendar sím-
leiðis jvegar er hann væri kominn til
Winnipeg. 18. maí 1914 fékk
stjórnin þá peninga, rúm 48 þús. kr.
með bréfi frá gjaldkera nefndar-
innar í Winnipeg, dags. 18. april.
Hafði stjórnin þá krafið um féð
tvisvar sinnum áður. Einnig eftir
jvetta gekk treglega með greiðslu á
hinu lofaða hlutafé, og krafði
stjórnin j>ó iðulega um greiðslu
hlutafjárins. Haustið 1914 voru
formaður og ritari báðir í New
York og áttu jveir þá allítarleg
bréfa- og símskeytaskifti um þetta
við nefndina í Winnipeg. Haustið
1915 átti ritari aftur ferð til New
York. Fól þá félagsstjórnin hon-
um að fara til Winnipeg til þess
að innheimta hlutafé'ð. Tilkynti
hann nefndinni í Winnipeg væntan-
lega komu sína áður en hann lagði
,af stað frá New York. Með því að
nefndin óskaði þá afdráttarlaust,
að hanri hætti við ferðina og taldi
heppilegra fyrir innheimtuna, að
ritari kæmi ekki, j>á varð það sam-
komulag, að ritari fór ekki til
Winnipeg, en nefndin sendi þá all-
háa fjárupphæð. Auk jvessa hefir
stjórnin oft krafið um hlutafé, bréf-
lega og simleiðis. I ]>essu sambandi
skal þess getið að stjórninni er
kunnugt um, að néfndarmenn í
Winnipeg eiga ekki sök á þvi, hve
illa hafa heimst hlutaloforð Vestur-
íslendinga. Þvert á móti. Þeir
,munu flestir ltafa lagt á sig mikla
fyrirhöfn til þess að hafá saman
200 þús. krónurnar og til að inn
heimta loforð hlutafé, og þá sér
.staklega formaður nefndarinnar
þar, hr. Árni Eggertsson. Ástæðan
til j>ess, hve illa hefir gengið, liggur
eftir því sem stjórninni hefir borist
vitneskja um, sumpart í erfiðum
kringumstæðum fjölda manna staf
andi af ófriðnum, ('Canada er, eins
og kunnugt fer, brezk nýlenda, og
tekur því þátt í ófriðnum), sumpart
í andróðri einstakra landa vorra
vestra gegn fyrirtækinu, 'j>ótt eigi
hafi komið fratn í blöðunum j>ar.
Eins og sjá má í svörum félags-
stjórnarinnar og ,athuga9emdum
endurskoðendanna við félagsreikn-
inginn, þá voru við áramótin síð-
ustu innborgaðar af lofuðu hlutafé
Vestur-Islendinga kr. 160,350.17.
I bréfi dags. 17. mai þ. á. til for-
manns, sem hingað barst 19. júní
telur formaður nefndarinnar
Winmpeg áreiðanlegt, að það, sem
enn vanti á 200,000, muni innborg-
ast í haust. Sjálfur hefir hann. ver-
ið á hlutafjársöfnunarferðalagi
seint í marz og þá selt hluti fyrir
kr. 6,675.00.
Samkvæmt simskeyti, sem for-
manni hefir borist 19. júní, eru aoo
j>ús'. krónurnar full-innborgaðar
Winnipeg, ef gangverð dollars er
talið kr. 3.80. Gangverðið er hér
nú kr. 3.50. ^leð J>ví gangverði
skortir h.u.b. 3000 kr. á 200 þús.
Fyrir stofnfund og á stofnfundi
lagði hr. J. J. Bíldfell, umboðsmað-
ur Vestur-Islendinga, mikla áherzlu
á það, að Vestur-lslendingar ættu
tvo fulltrúa i stjórninni, sem heima
ættu í Vesturheimi. Með því að slík
skipun var ósamrýmanleg ákvörðun
siglingalaga vorra, var, eftir sam-
komulagi við Bíldfell, farið fram á
það við Aljnngi, að gera undanþágu
um þetta frá siglingalögunum. Tók
Alþingi mjög vel i það mál, sam
þykti Jög, er híutu konungsstaðfest-
ingu 30. nóv. 1914, um, að tveir Is-
lendingar, búsettir í Vesturheimi,
mættu eiga sæti í stjóm Eimskipa-
félagsins, þrátt fyrir ákvæði 1. gr.
siglingalaganna.
Flutningsgjöldin.
Þegar félagið tók til starfa þótt
rétt að halda að mestu flutnings-
gjöldum jæim er tiðkast höfðu
j>angað til á leiðum j>eim, sem skip-
um félagsins var ætlað að sigla,
enda gengið út frá þvi i hlutaútboði
félagsins. Þótti ekki rétt að leggja
út í samkepni við hin félögin og
mælikvarði sá, se.m reyndur var,
talinn áreiðanlegastur þangað til fé-
lagið sjálft hefði fengið reynzlu.
Raunar hafði kostnaður við skipa-
útgerð aukist nokkuð þá þegar
vegna ófriðarins, en Jxá eigi svo
mjög miklu næmi. Síðan hefir
kostnaðurinn farið sívaxandi. Staf-
ar hann aðallega af þessu þrennu:
1. Hækkuðu kolaverði.
2. Hækkuðum vátryggingar-
jöldum.
3. Töfum af völdum Breta.
Stjómin Og útgerðarstjóri fylgd-
ust nú nákvæmlega með hag félags-
ins og starfrækslu. Þ'egar komið var
fram undir áramótin síðustu þótti
mega sjá að kostnaðurinn væri orð-
inn svo mikið aukinn, að óhjá-
kvæmilegt væri að hækka flutn-
ingsgjöld nokkuð. Var því um ára-
mótin ákveðið^ að fella burt allan
afslátt á flutningsgjöldum að og íji
Leith; verður }>að hér um bil 20%
hækkun. Auk ]Æss 'hefir félagið
tekið sömu flutingsgjöld sem Sam-
einaða félagið hefir tekið með áætl-
unarskipum af þeim vömtegimdum
sem ekki eru bundnar við taxta;
nemur sú upphæð nokkru. — Á-
stæðan til jæss að hækkuð voru fyr
og meira flutningsgjöld að og, frá
Leith en að og frá Khöfn var sú,
að viðkomur i Leith höfðu aukist
meira að kostnaði vegna meiri
hækkunar á vinnulaunum, tafa o.
s. frv.
Nú hefir stjórnin enn fremur
fyrir nokkru ákveðið að fellg. einn-
ig burtu síðasta 10% afsláttinn á
flutningsgjöldum að og frá Khöfn,
og má því telja að öll flutnngs-
gjöld séu nú hækkuð um meira en
20%.
Stjóminni er fullkunnugt um að-
dragandann að stofnun þessa fé-
lags, hverju ástfóstri þjóðin, svo
að segja óskift, hefir tekið við fé-
lagið og hverjar vonir menn setja
til þess sem nytsemdarfyrirtækis
fyrir land og þjóð. Hún lítur svo
á að þetta félag eigi ekki óskift mál
með ]>eim félögum sem eingöngu
eru stofnuð í gróðaskyni og því að
sjálfsögðu mundu nota sér ástæð-
urnar sem nú em til þess að taka
þau flutningsgjöld af landsmönnum
sem hæst bjóðast. Því hefir stjórn-
in fylgt þeirri stefnu, að hætti
EKKI flutningsgjöld eftir því hvað
mögulegt vœri að nota sér neyðar-
ástand það, sem nú er mn skipakost
og flutninga, heldur að hækka þau
smámsaman, og fara þá að mestu
eftir því sem þörfin krefur vegna
aukinna útgjalda til þess að fyrir-
tækið beri sig fjárhagslega. Og
þegar litið er á arðinn, 100 þús.
krónur, af siglingum annars skips-
ins í 9 mánuði og hins skipsins í sex
mánuði (þó með taláverðri töf
vegna óhappsins), þá telur hún fyr-
ir sitt leyti þann árangur vel við
unandi eftir því sem ástæður hafa
verið. Þéssari stefnu sem hér er
lýst hefir stjórnin hugsað sér að
beri að halda framvegis. Með því
móti verður fyrirtækið “sá vinur
sem í raun reynist”, og kemst næst
því að bregðast ekki þeim voninji,
sem J>eir, sem fyrirtækið bera uppi,
íslenzka þjóðin, hefir sett til þess.
Með mikilli hækkun mætti fá stund-
arpeningahagnað, en stjórnin hefir
eigi viljað bæta þvi ofan< á dýrleika
allrar erlendrar vöm hér í landinu
nú. Hún er ekki þess sinnis, að lít-
ið muni um einn kepp í sláturtíð-
inni, .hieldur lítur hún svo á, að þvi
meiri dýrtíð sem í landinu er, því
ver jx>li menn álögur þær, sem fel-
ast í auknum flutningsgjöldum, og
það ef til vill eigi einungis á vörum
]>eim, sem félagið flytur milli landa.
Stjómin er og Jæirrar skoðunar, að
félagið njóti frekar þeirrar samúð-
ar þjóðarinnar, Alþingis og lands-
stjómarinnar, sem því er lífsskil-
yrði, ef J>að í þessu efni heldur sér
á jæirri braut, sem því var ætlað að
ganga frá öndverðu.
og einnig til þess að koma upp
óráðvendni þeirra manna, sem ó-
trúir höfðu verið og brugðist
trausti J>jóðarinnar. Fjórir trúnað-
armenn fylkisins—fjórir þingmenn
—eru fundir sannir að sök um einn
j>ann ljótasta glæp sem j>jóðfélagið
þekkir og j>að er vel farið að það
komst upp. Einn þeirra manna er
fyrverandi þingmaður í kjördæmi
Isiendinga þar vestra/en gleðiefm
er það mikið að hvergi sést nafn
landa vors W. H. Paulsonar í sam-
bandi við þessi mál; má þó nærri
geta hvort eiturbirlamamir hafa
ekki reynt að múta honum sem öðr-
um; ættu Islendingar í kjördæminu
að sýna það við næstu kosningar að
þeir meta þá menn er fastir standa
J>ótt freistingar sæki að og vemda
heiður þjóðar vorrar frá þeim rót-
grónu svívirðingum, sem stjóm-
málamenn þessa lands gera sig seka
i hvað eftir annað.
Saskatchewan kærurnar
Öll stjórnin sýknuð en fjórir þing-
menn fundnir sekir.
Á öðrum stað í blaðinu er stutt-
lega skýrt frá atriðum þess máls, en
rétt áður en blaðið er prentað koma
af j>ví greinilegar fréttir.
Ivögberg hafði getið þess að J. E.
Bradshaw ]>ingmaður frá Prince
Albert í Saskatchewan kærði fylkis-
stjórnina eða einstaka meðlimi
hennar og nokkra þirtgmenn um
það að hafa j>egið mútur af brenni-
vinssölum til þess að vinna á móti
vinbannslagafrumvarpi stjórnarínn-
ar sjálfrar. Sömuleiðis kærði hann
umboðsmenn stjórnarinnar sem
umsjón ihöfðu með vínsöJuleyfum
og lögreglu fylkisins um vitund og
j>átttöku í starfi brennivínsmanna.
Stjórnin skipaði nefnd tii þess að
rannsaka málið og voru í henni
tveir menn: Brown og Elwood.
Alls bar Bradshaw fram 27 kærur;
tvær þeirra tók hann aftur sjálfur,
fimtán var vísað frá sem alveg á-
stæðulausum, en 10 voru rannsak-
aðar og voru þær bomar á 13 manns
alls; J>að voru ráðherrar, þingmenn
og starfsmenn stjórnarinnar.
Af j>eim eru 7 með öllu fríkend-
tr. Það eru þeir W. F. A. Turgeon
dómsmálastjóri, George Langley og
A. P. McNab ráðherrar. A. Tozka
málsvari fwhip) lilæralflokksins og
J. Nolin, C. Lochead og S. S. Pimp-
son júngmenn.
Um tvo hina kærðu kom nefndin
sér ekki saman ; voru það þeir J. F.
Bole og G. Ens fyrverandi j>ing-
menn. Brown lýsti þá alveg sýkna,
en Elwood taldi það vafasamt og
vildi ekki koma fram með sýknun-
artillögu.
Fjóra hinna kærðu fann nefnd-
seka: J. A. Shephard, Moore,
H. C. Piecee og C. W. Cowthorpe
Tveir hinir fyrstu«eru taldir sekir
um að hafa ]>egið mútur fyrir J>að
að útvfega vinsöluleyfi; sá þriðji um
mútur fyrir að hafa unnið á móti
vinsölulögunum og sá fjórði um
þvorttveggja. Stjórnin sem slik og
allir ráðlherrarnir eru sýknaðir og
>að talið sannað að þeir hafi engan
þátt átt i Jæssu né vitað neitt um
]>að. Enda gekk hún svo rösklega
fram i því að öll vitni og öll skjöl
fengjust við rannsóknina að auðséð
var að henni var áhugamál að sann-
leikurinn kæmist i ljós.
Þött kærur Bradshaws reyndust
ósannar að því er stjórnina snerti,
]>á var gott að þær komu fram. Þær
urðu til þess að taka burt allan þann
grun, sem andstæðingar stjómar-
innar höfðu reynt að vekja á henni
Frá Islandi.
Eiríkur próf. Briem flutti hús-
kveðju við jarðarför Jóns sál. Ólafs-
sonar, en séra Bjarni Jónsson dóm-
kirkjuprestur flutti líkræðu. Blaða-
menn og bókaútgefendur báru líkið
inn í kirkjuna, en alþingismenn út
úr henni. Hann var grafinn 19.
júlí. '
Séra Páll Sigurðsson frá Bolung-
arvík Afór ajf stað Vesturheims
er ráðinn prestur Gardar safnaðar
í Norður Dakota.
Fullur sjór af síld fyrir austur-
landi 18. júlí segir “Vísir”.
Skípið “Flora” var á ferð frá
Vestmannaeyjum austur og norður
um land 13. júlt og var þar tekin af
Erjgleudingum oig i farið með hana
til Lerwick. Hátt á þriðja hundr-
að manns v'ar á skipsfjöl flest á leið
Itil Seyðisfjarðar t síldarvinnlu.
Þetta er talið gjörræði mikið og
hefir stjórnin sent harðorð mót-
mæli gegn slíkum atförum Englend-
inga.
Sigurður Kjartansson raffræð-
ingur frá Chiuago nýkominn heim
fyrir fult og alt.
Þrír Skaftfellingar-eru á ferð um
alt land að kynna sér búnað og
fleira; einn þeirra er Sigurður
Jónsson frá Stafafelli og annar son-
ur Þorleifs alþm. á Hólum.
Á skipi sem Magnús Kjartansson
er á (norsku) var aflinn eftir viku
800 kr. fyrir hvern háseta og höfðu
þeir sjálfir 32%, eða um 256 kr.
— Það er gott vikukaup.
Á hákarlaskipum hafa hásetar
fengið frá 400 til 540 kr. í hlut á
tveim vikum. .
Kaupmannahafnar

NHAGE
SNUFF •••
Þetta er tóbaks-askjan sem
hefir að innihalda heimsins
bezta munntóbak.
Munntóbak
Búið til úr hin-
um beztu, elstu,
safa- mestu tó-
baks blöðum, er
ábyrgst að vera
algjörlega hreint
Hjá öllum tóbakssölum
Kelly-málið.
Er verið að gera helg-
ustu stöðu landsins
að viðurstygð?
Eru athafnir hinnar tvokölluðu
réttvísi og dómsmál þessarar
þjóðar orðin helber skrípaleikur?
Er það andi brezkra
hér er fylgt?
sem
Einn af borgurum þessa fylkis,
Thomas Kelly, var grunaður utn
þjófnað, samsæri, skjalafölsun og
tleira — með öðrum orðum um þá
glæpi sem allra svívirðilegas'tvr eru
til og þyngst er hegning lögð við
næst morði.
Og ekki var þær málsbætur hér
um að ræða að upphæðin væri svo
litil að hvorki munaði til né frá.
Þessi maður hafði ekki stolið $5 eða
$10. Hann var grunaður um að
hafa stolið mikið á aðra miljón eða
$1,250,000; ]>að er árskaup handa
2083 mönnum við stöðuga vinnu
árið i kring með tveggja dala kaupi
á dag. — Kaup í heilt ár handa tvö
þúsund, áttatíu og þremur mönnmn
eða framfærslukostnaður í lieilt ár
handa 416—f jögur hundruð og sex-
tán—heimilmn með fimm manns í
heimili.
Ekki er heldur hægt að bera neitt
i bœtifláka á þeim grudvelli að J>etta
væri aðeiins grunur; nei, sönnunar-
gögnin nægileg fyrir flesta lágu
fyrir augum allra og jafnvel
tryggustu vinir hins kærða bera
ekki á móti því sem á hann er tx>rið
í aðalatriðinu.
Ekki var hægt að segja J>að sak-
borningi til afsökunar að hann
hefði að eins teygt fram langa fing-
ur vegna nauðsynjar til j>ess að
bjarga fjölskyldu sinni frá sulti,
eins og stundum hefir komið fyrir
með aðra sem harða dóma hafa
hlotið og þunga hegningu. Nei,
þessi maður var miljóna eigandi og
stal því áreiðanlega ekki af J>örf;
frá því sjónarrrtiði verðskuldar hann
cnga vægð né sérstaka hlífð.
Ekki var J>að við hann að virða
að hann tæki kærunum vel og mann-
lega; þvert á móti lét hann eyða
stórfé fátækrar alþýðu til þess að
þerjast gegn alls konar lagakrókum
sem hann viðhafði í byrjun málsins.
Bauð öllum lögum og reglum byrg-
inn og stælti hnefann framan í rétt-
vísina; neitaði að beygja sig undir
þær reglur sem við alla borgara eiga
að gilda jafnt, og reyndi að fá
stjórn annars' lands til þess að ónýta
lög síns eigin lands.
Frá engu sjónarmiði verðskuldar
þessi maður neina vægð.
Manitobastjómin hafði gert alt,
sem t hennar valdi stóð til þess að
fara með málið eins og við átti;
hún sýndi enga verulega hlífð og
sannarlega enga ósanngirni. Hún
gerði blátt áfram skyldu sína, eftir
þvi sem í hennar valdi stóð. Skipun
var gefin út til J>ess að taka Kelly
fastan 7. september í fyrra; hann
var tekinn fastur í Chicago 12.
sept.; þangað varð stjómin að senda
færustu lögmenn til J>ess að krefj-
ast þess, að hann vri fluttur norð-
ur, sem annar strokumaður.
Samvizkusamir menn sátu í dóm-
arasæti Bandaríkjanna og fyrir
hverjum dómstólnum eftir annan
var sá réttláti dómur upp kveðinn
að Jæssi strokumaður, sem um
svona alvarlegan glæp væri kærður
yrði að fara heim, og hann var
fluttur heim.
Nú var stjórnin eiginlega J>úin að
gera alt sem h’enni bar ef réttarfar
landsins hefði verið 'heilbrigt, og
J>annig með málið farið í höndum
dómaranna hér sem alj>ýðu manna
virðist liggja beint fyrir.
Maðurinn sem kærður var þræt-
ir; málið er rannsakað þrátt fyrir
ítrekaðar tilraunir lögmannanna til
þess að tra'ðka lögum landsins og
eyðileggja þau.
Sannanir koma fram gegn hinum
kærða svo óhrekjandi að jafnvel
blindir menn hlutu að sjá þær.
Kviðdómendur voru skynsamir og
réttvísir álþýðumenn, sem hlustuðu
með athygli,ályktuðu með sanngimi
og dæmdu með réttlæti. Og j>eir
fundu manninn sekan í einu hljóði
um stórþjófnað, samsæris þátttöku,
fölsun og aðra stórglæpi, sem hver
um sig var fangelsissök.
En hvað gerir dómarinn ? Lá það
ekki beint við; var það ekki sjálf-
sögð skylda hans—að dæma eða á-
kveða hegninguna tafarlaust? Hafði
hann ekki svarið það í embættis-
eiði sínum að breyta í öllu sam-
vizkusamlega ? Og gat samvizkan
sagt honum annað en að kviðdóm-
| urinn væri réttur ? Var ihann ekki
að bregðast skyldu sinni með þvi að
draga dóminn eftir allan þann drátt
sem j>egar var orðinn á ntálinu?
Mikill partur Jæirra sem með mál-
inu hafa fylgst, álíta dómarann í
J>essu atriði hafa lítilsvirt embætti
sitt og brugðist trausti.
Svo kom til J>ess, að fimm dóm-
arar aðrir eiga að skera úr j>ví,
hvort hinn sakbomi skuli ekki fá
nýja rannsókn. Þetta kom mönn-
úm undarlega fyrir og víst er það
nfjög óvanalegur gangur mála.
Um nýja rannsókn er oft beðið
eftir að dómur hefir verið feldur,
en hitt, að dómarinn skuli bíða
með úrskurð sinn allan þann tíma
sem hér varð raun á, um J>að
talað með grunsemd og óhug. Það
er sú svæsnasta móðgun við kvið-
dómarana, sem hugsast gat, og sú
krókaleið frá venjulegri aðferð,
sem fólkið litur illu auga að von-
um og verðleikum.
Og loksins kemur úrskurður
Jæssara fimm dómara. Og ]>eir
verða ekki sammála. Þrír leggja
það til, að hinn sakbomi fái ekki
nýja rannsókn og komast að
þeirri niðurstöðu, sem allir óblind-
ir menn hlutu að sjá, að hann
hafði haft öll tækifæri sem með
nokkurri sangirni var mögulegt að
vænta—og langt fram yfir það í
sumum atriðum.
Tveir vilja veita honum nýja
rannsókn og kváðu líkur benda til
j>ess, að áhrif hafi verið höfð á
kviðdómarana af hálfu dómar-
ans.
Sá lieitir Haggart, sem margir
bjuggust við að yrði með Kelly í
úrskurðinum, enda varð það svo;
en Richards heitir annar dómari,
ér honum fylgdi að málum í þvi
að vilja leyfa endurrannsókn
Ekki skal því haldið hér, fram,
að þetta hafi verið útbúinn leik-
ur til þess að ihægt væri að fara
með málið fyrir annan rétt og
draga timann, en því er þannig
varið, að einmitt vegna J>ess að
tveir dómarar voru á móti úr-
skurði meirihlutans, er nú hægt að
áfrýja honum og tefja enn um
langan tíma með umsókn nýrra
rannsókna.
Svo undarlegt og óskiljanlegt
esm J>að er, að Haggart og Rich-
,ards dómarar skyldu komast að
Jæirri niðurstöðu, sem þeir gerðu,
þá er j>að samt öllu öðru yfir-
gengilegra hvernig Howell yfir-
dómari kom fram í málinu. Hann
og meðdómendur hans voru að
eins beðnir að rannsaka og gefa
úrskurð um það, hvort Kelly
skyldi fá nýja rannsókn eða ekki.
En í stað þess kemur hann með til-
lögu um það, hvernig viðkomandi
dómari eigi að dæma málið. Hann
leggur J>að til, eða gefur dómaran-
um í Kelly málinu J>á ráðleggingu.
að hann sleppi öllum alvarlegustu
kærunum, etn dæmi einungps fyrir
j>á lítilfjörlegustu og fyrlr hana sé
að eins dæmd léttasta hegning.
Orðrétt ]>ýðing á tillögu dómarans
í J>essu efni er J>annig: “Legg eg
j>að til, að Kelly sé að eins hegnt
fyrir það lítilvægasta, sem hann
er kærður um, og dómurinn hafð-
ur þar eins vægur og lög leyfa”.
(TribuneJ.
Og Perdue og Cameron dómar-
ar voru honum þar samdóma.
Dómararnir hafa þarna,—að oss
ski'Ist—farið algerlega út fyrir
þau takmrk, sem þeim voru sett.
Þéir voru aldrei til þess kvaddir,
að dæma Kelly né gefa neinar
bendingar um J>ann dóm, er hann
skyldi hljóta, heldur að eins á-
kveða, hvort honum skyldi veitt
endurrannsókn eða ekki.
í hvaða tilgangi þeir hafa gert
þetta, eða hvort J>eir hafa haft
nokkurt vald til þess, um það s'kal
hér ekki dæmt; hitt er víst í vor-
um augum, að tillögurnar eru ékki
einungis ósæmilegar, heldur stór-
hættulegar.
'Þegar margir dómarar í háum
sætum lýsa því yfir að )>eir leggi
til að maður, sem fyrir 12 manna
samhljóða kviðdómi er fundinn
sekur um að stela miklu á aðra
miljón dala af fólksins fé, sé ekki
dæmdur fyrir það og ekki fyrir
aðrar sakir álika og nálega eins
alvarlegar, heldur að hann fái
lítilsháttar hegning fyrir það
minsta, sem hann er sakaður um
að Ihafa gett—hinu sé slept—, J>á
virðist sem réttarfar landsins sé
komið í það óefni, að annað hvort
sé hér ekki um “brezk réttindi’ ’að
tala eða “brezkt réttlæti” sé ekki á
marga fislka.
Hvar sem menn mætast og eiga
tal saman, er ekki um neitt tíð-
ræddara en Kelly-málið, og það er
á meðvitund margra, að dómar-
arnir hefðu látið málið ganga
greiðara og gert annarskonar til-
lögur, ef hér hefði verið um ein-
hvern almennan borgara að ræða
—fen Kelly er miljóneri.
'Hvort sem það er réttlátt eða
ekki, getur fólk ekki hrundið því
úr huga sér, að dómararnir háfi
brugðist |>vi trausti, sem til þeirra
er var borið, og hvort sem lög lands-
ins 'hafa hlaðið verndarvegg utan
um j>á vissu stétt, sem dómarar
heita svo að það sé talið goðgá
næst, að segja ekki já og amen við
öllum þeirra úrskurðum, J>á finst
fólki yfir höfuð svo' langt hafa
verið farið hér á villuvegum, að,
hugsanirnar hljótaa að brjótast út
i orðum.
J’að er á tilfinning fólksins, að
stjórnin hafi samvizkusamlega
gcrt skyldu sína, en dómararnir
hafi brugðist.
Það er á vitund margra, að ef
almennur borgari hefði verið
kærður 7. September í fyrra og
fundinn sannur að sök, J>á væri
hann nú búinn að vera hátt upp í
ár í fangelsi. Það er á almanna
tilfinningu, að verið sé að skifta
lögum eða meðferð ]>eirra í tvent,
]>ar sem önnur aðferð sé höfð við
fátæklinga og óbreytt fólk; við
það sé beitt hörku og harðúð, en
hin aðferðin sé fyrir heldra fólk
og ríka menn oð þeim hJift meira
en góðu hófi gegni. Og það er á
vitund margra, að allra Ijótast af
öllu sc sú tillaga Hozvells yfirdóm-
ara, að manni skuli ekkert hegnt
fyrir að stcla $1,250,000
Less kotiar tilögur eru að eins
til að ala upp og skapa stórþjófa í
landinu og veikja traiist það og
virðingu, sem dómarastéttin ætti
að geta verðskuldað.