Lögberg - 24.01.1918, Blaðsíða 2

2
LöGBERG, FIMTUDAGINN 24. JANÚAR 1918
Ef Þjóðverjar kœmu
til Bandaríkjanna.
Eftir Samuel G. Blythe.
Hinn 25. ágúst gengu átta
syngjandi, þýzkir hermenn nið-
ur eftir North-Kansas strætinu
í Topeka. peir báru gráleita ein-
kennisbúninga og voru vopnaðir
með byssum og byssustingjum.
Tveggja ára gamalt bam hafði
smogið undir rimlagirðinguna
fyrir framan hús sitt, og komist
út á miðja götuna til þess að sjá
hermennina, er gengu tveir og
tveir samhliða. þeir sem í far-
arbroddi voru, gáfu baminu eng-
an gaum, en maðurinn, sem í
annari röðinni gekk vinstra meg-
in, lagði byssustingnum gegn
um saklaust, óvita bamið, varp
byssunni svo um öxl sér og bar
það þannig um 200 faðma. Litli
sakleysinginn rak upp sárt hörm
ungarhljóð. — pað heyrðist ekki
lengi-----Bamið var dáið, og
hljóðið líka. — En hermennimir
þýzku hröðuðu göngu sinni og
sungu fullum hálsi: “Deutsoh-
land uber Alles”.
pjóðverjar höfðu náð Topeka
á sitt vald 19. ágúst; en Kansas
borgina hofðu þeir tekið nokkm
áður, með því að þeim hafði hepn
ast að koma liði á land í New
Orleans. Förin um Mississippi
dalinn og til St. Louis, sóttist
þeim greiðlega og þaðan höfðu
þeir svo haldið í einni stryklotu
alla leið vestur að Kansas-borg.
Borgimar Jefferson og Sedalia
og ýmsa fleiri staði, höfðu þeir
rænt og brent. íbúamir í To-
peka, höfðu í fyrstu veitt viðnám
■nokkurt, en urðu þó um síðir að
gefast upp, og að kveldi þess 20.
ágúst var borgin í höndum hinna
þýzku ræningja, er höfðu aukið
lið sitt með sex þúsundum al-
ræmdra vígagarpa frá Lawrence
Ekki kom mönnum yfirgangur
pjóðverja þó á óvart með öllu;
en þótt borgarstjórinn Jay E.
House hefði gert allar hugsan-
legan vamarráðstafanir og hvatt
varðlið borgarinnar, eins og mest
hann mátti, þá dugði það samt
eígi til, — borgin féll í hendur
pjóðverja, eftir snarpa og drengi
lega vöm íbúanna. — Eftir að
pjóðverjar þóttust hafa búið
full-tryggilega um sig í borginni,
tóku þeir höndum House borgar-
stjóra og landstjórann, er Capper
nefnist, og kváðust ætla að halda
þeim í gisling. pjóðverjar sýndu
af sér fádæma ruddamensku og
heimtufrekju ; kröfðu þeir bænd-
ur og búalið óspart um vistir og
lausafé; dátamir þýzku tóku sér
óboðnir dvalarstað v húsum al-
mennings, en herforingjar þéirra
bjuggust um í vegiigustu sam-
komuhúsum borgar mar og að-
alskrifstofubyggingu n Santa
Fé jámbrautarfélagsins, sem
em í námunda við ráöhúsið.
Eldur og anðn.
Næstu dagamir voru alt ann-
að en glæsilegir. Flestar sölu-
oúðir í Kansas-s1 ræti vom
íændar og sumar j^rendar til
kaldra koia. pjóðvei’jar vom
s.irreiðir yfir því, að í borginni
var lítt 'al ölfanga; er því sýnt
að þeir voru allsgáðir, þegar þeir
frömdu sum viðbjóðslegustu
hryðjuverkin.
Hús einstakra manna vom
rænd; stolið öllu fémætu, reiðu-
peningum, skrautgripum, kven-
silfri og minjagripum, en allir
munir, er voru svo erfiðir við-
fangs, að eigi var auðvelt á brott
að bera, voru tafarlaust brotnir
í spón.
Ailþýðubókasafnið var brent
til ösku. Skrifstofu byggingar
dagblaðsins “Topeka Capital”,
sem var málgagn landstjórans,
vom sprengdar í loft upp. Aðal-
skemtigarður borgarinnar, kring
um ráðhúsið var gjör skemdur,
blómbeðin tröðkuð og eyðilögð,
stór tré höggvin upp með rótum,
flestir gluggar molaðir og
Orpheum leikhúsið brent til agna
Hverri einustu bifreið var stolið
og all-flestum hestum líka, jafn-
vel hálfblindum húðarbykkjum.
Ekki vom margir myrtir af
íbúunum í fyrstunni, þó lék orð
á því, að konum hefði verið sýnt
ofbeldi, í útjöðmm borgarinnar,
og lík einnar heldri konu hafði
fundist í götukrók nokkrum,
hörmulega leikið — brjóstin ver-
ið skorin af. Varðlið borgarinn-
ar, sem eftir fræga vöm, fékk
eigi lengur rönd við reist, var
lokað inni í smiðjum Santa Fe
jámbrautanna, og þar var mönn
um haldið í nokkra daga. Eng-
inn gat fengið útgönguleyfi,
hvað sem við lá og viðurværið
var vatn og brauð, og hvort-
tveggja af skomum skamti.
Tuttugu og fjórar klukku-
stundir höfðu liðið, áður en
nokkur maður í smiðjunum fékk
þesvsa fyrgreindu hressingu.
Tveir Topeka borgarmenn,
höfðu komist undan með byssur
sínar; sættu þeir lagi og skutu á
hóp nokkum þýzkra hermanna,
sem verið höfðu á næstu grösum
og gerðu þar talsverðan usla.
En svo fóru leikar að hinir
þýzku spellvirkjar náðu mönnum
þessum á sitt vald, krossfestu
þá og notuðu byssustingina í
stað nagla. Síðan hjuggu þeir af
þeim hendur og*fætur, og höfðu
svo fáránlegar svívirðingar í
frammi við líkin, að eigi er unt
með orðum að lýsa. Píslarvottar
þessir hétu Johnson og Frown.—
Varð hinn þýzki her nú óður og
uppvægur og drýgði hvem stór-
glæpinn á fætur öðrum. Létu
foringjamir festa upp auglýs-
ingar á strætum og gatnamótum
er hljóðuðu á þessa leið: “óvið-
jafnanleg ódáðaverk framin af
Amerískum stigamönnum. Ef
að þýzkum hermönnum verður
nokkursstaðar á nokkum hátt
sýndur minsti mótþrói, bera
borgarbúar allir fyrir einn og
einn fyrir alla, ábyrgðina á af-
leiðingunum. Allar dyr skulu
opnar standa nótt og dag, og ljós
loga í glugga hverjum, er að al-
faravegi snýr. Engir af borgar-
búum meiga út fyrir húsdyr
ganga, frá því klukkan 7 að
kveldi til 8 að morgni. —”
Margir hinna helztu höfðingja
andlegu stéttarinnar vora hnept-
ir í varðhald; sömuleiðis David
Mulvane, Charles Blood Smith
og ritstjórinn að “The State
Joumal”. — pjóðverjar kváðust
halda öllum þessum möúnum í
gisling. Hinir þýzku ofbeldis-
menn skiftu niður borginni á
milli sín og rannsökuðu hvert
einasta hús; skutu þeir samstund
is til bana mann hvem, er byssu
hafði eða eitthvað annað vopn í
fóram sínum.
Hjálp í vændum.
Að kveldi hins 24. ágúst fór
að kvisast að Ameríku menn
væru á leiðinni að vestan, og tóku
þá pjóðverjar í Topeka all-mjög
að ókyrrast. Sendu þeir sam-
stundis hraðskeyti til herfor-
ingja sinna í L^wrence og skor-
uðu á þá að senda nýjar liðsveit-
ir tafariaust til borgarinnar;
varð þess og eigi lengi að bíða,
því stuttu eftir dagsetur komu
lestirnar er herinn fluttu, inn á
járnbrautarstöð Santa Fe félags-
ins, og þyrptist skarinn í fylk-
ingum umhverfis ráðhúsið. Slökt
var samstundis á öllum stræta
ljósum og borgin skilin eftir í
kol-níðamyrkri. Tvö skyndileift-
ur rafu náttmyrkrið, fyrst grænt
en síðar rautt, og jafnskjótt tóku
pjóðverjar að senda kúlur frá
ráðhúsinu; skothríð þeirri var
svarað rækilega úr áttinni, þar
sem Kansas stræti liggur. — En
það sem einkennilegast var, að
þarna skutu pjóðverjar niður
sína eigin menn.
Orðrómurinn, sem flogið hafði
út um borgina, um komu Amer-
íkumanna, hafði truflað svo
mjög hinn þýzka her, að menn-
imir vtssu eigi fyr en all-löngu
seinna, að liðið, sem svarað hafði
fyrstu skotum þeirra, var af þjóð
flokki þeirra sjálfra, hópamir er
komið höfðu með síðustu lestinni
frá Lawrence.
Alt lenti í uppnámi á meðal
sjálfra þeirra innbyrfeis og liðið
var nokkuð af dagmálum, er
reglu varð aftur komið á herinn.
En þá byrjuðu brennur og rán.
Æddu pjóðverjar þá hús úr
húsi, heltu steinolíu á gólfin og
báru eld að og týndu sumir af
þeirra mönnum lífi í þeim atlát-
um. Voru þá all-mörg heimili
brend til ösku, svo og verzlunar-
búðir og kirkjur margar. Ráð-
húsið var' að mestu leyti látið ó-
skemt, en glerkassar, sem við
innganginn stóðu, og flagg það
var geymt í, er Kansasbúar
höfðu borið í borgarstríðinu,
vora brotnir í smátt og flaggið
fyrst skorið í tætlur, en síðan
brent á báli í skrautgarðinum
fyrir framan bygginguna. pama
fóru fram nokkurs konar Njáls-
brennur; alsaklausir borgarar
landsins, brendir inni eins og
melrakkar í greni, án dóms og
laga, en aðrir voru skotnir á
strætum úti.—Fylkingar þýzkra
hermanna, ráku konur og böm á
undan sér, hundruðum saman,
inn í ráðhúsgarðinn að húsa-
baki, með byssustingina til taks,
ef einhverju kynni að verða ó-
hlýðnast. Vegimir, er upp að
ráðhúsinu lágu, vora stráðir lík-
um. pann tírna, sem fangamir
voru í ráðhúsinu, var þeim skip-
að þannig niður, að konur og
böm skyldu aðsetur hafa í norð-
urhluta byggingarinnar, en karl-
ar geymdir í hinum syðri. pjóð-
verjar voru langtum óvægilegri
við konur og böm. Bankastjóri
einn, mikilsmetinn í borginni,
var tekinn og bundinn við stólpa
nokkum, er stóð við kirkju,
skamt frá íbúðarhúsi hans; þar
var hann látinn vera sjónarvott-
unað því, er pjóðverjar bára eld
ao húsi hans og brendu til kaldra
kola; að því loknu var hann marg
særður með byssustingjum og
því næst skotinn. Sonur hans
var líka skotinn til bana um
sömu mundir. pjóðverjar sögðu
að úr húsdyrum þeirra feðga,
hefði þýzkur dáti verið skotinn
til dauðs. — Níðingsverkin vora
alveg einstök í sinni röð. Sex
starfsmenn strætisvagnafélags-
ins, voru teknir af lífi, er þeir
reyndu að ná til heimila sinna.
Og fjöldi borgara vora teknir
fastir við vinnu ,sína, hendur
bundnar á bak aftur, höfð um
þá hæðandi smánarorð, þeir síð-
an leystir og skotnir tafarlaust,
um leið og þeir ætluðu að komast
undan. Kona nokkur, er var á
ferð um strætið, var sniðin sund-
ur í miðju, með byssusting. Hóp-
ar manna voru reknir eins og
sauðir til slátrunar upp að ráð-
húsinu einungis til þess að sýna
þeim lík hinna myrtu vina og
samborgara. Einkunnarorð hinna
þýzku morðingja voru þessi:
“Hundar! Svín!” um leið og þeir
skutu niður saklaust fólkið. í
kofa einum fátæklegum lá sjúk-
ur maður og máttvana, er enga
björg gat veitt sér; þeir lögðu
eid að kofanum og brendu hvort-
veggja, mann og hús! Karlægum
öldungi, um nírætt, var kastað
t á strætið, og lést hann á sj úkra
húsi daginn eftir. Lögregluþjón-
um, sem reyndu að verja hús sín,
var hrundið á bálið og Íétu þar líf
sitt. pó tók út yfir allan þjófa-
bálk meðferðin, er kvennfólkið
var látið sæta. —
Dans hörmungar og dauða.
Verki eyðileggingarinnar var
haldið áfram mestan hluta næt-
ur, en er lýsti af degi, tóku fall
byssur þær, er pjóðverjar höfðu
komið fyrir, framundan ráðhús-
inu, að láta til sín heyra fyrir al-
vöra; hélt skothríðin þannig á-
fram um langa hrið, þar til varla
sást steinn yfir steini. — Um
klukkan sex, ráku pjóðverjar.
landstjórann Capper og House
borgarstjóra upp að ráðhúsinu,
ásamt þeim hinum öðrum, er þmr
þóttust halda í gisling, og neydcfu
þá til þess að lýsa yfir því, að
ef nokkur vogaði séy framvegis
að skjóta á þýzkan hermann, þá
skyldu hörmungar hinnar um-
liðnu nætur, verða margfaldaðar
gagnvart borgarbúum. Hér um
bil sex hundruð fangar voru
saman komnir í einum hnapp á
þessum stöðvum; af þeim voru
hundrað skotnir. Föngunum var
skipað í raðir og sjötti hver mað-
ur skotinn. prír kaþólskir prest-
ar voru af lífi teknir, sökum þess
að pjóðverjar kváðu þá hafa
æst lýðin til mótþróa. Fleiri
kennirnenn armara kirkjudeilda
voru líflátnir. Hinir blóðþyrstu
þýzku stigamenn, ruddust í á-
kefð fram og aftur um strætin
með hrópum og skotum og
skutu til beggja handa á vamar-
lausan almenning. Og er að
kveldi leið, vora strætin þakin
blóðgum val, en tala hinna her-
teknu hafði aukist svo þusund-
um skifti.
Fjöldi fanga voru reknir út í
ýmsa smábæi, með harðri hendi,
og hótað bráðum dauða, ef þeir
reyntju að snúa til baka; flest
vora þetta konur og, böm, er þar
var hrúgað saman, án nauðsyn-
legrar fæðu og fata, enda hrundi
fólk þetta niður unnvörpum.
Hver einasti maður úr varðsveit-
um þeim, er fyrst tóku á móti
pjóðverjum og reyndu að
hnekkja framgangi þeirra, var
af lífi tekinn. — Að morgni hins
27. var gefin út auglýsing um
það, að Topeka skyldi eyðilögð
vera með öllu, og var fólkinu
skipað að safnast saman á flöt-
inni framan við ráðhúsið, komu
þar um tólf þúsundir manna,
kvenna og barna, var þeim síðan
skift niður í fjórar deildir og
ráku pjóðverjar hópana með
brugðnum byssustingjum út á
eyðimerkur, matarlausa og án
nokkurs skýlis. Síðan var hermd-
arverkunum haldið áfram, brotn
ir upp bankar, búðir rændar og
kirkjur allar brendar til kaldra
kola. Borgarar voru skptnir við
vinnu sína og konur beittar of-
beldi. Hinn 1. september, var
gefin út ný fyrirskipun, eftir að
meira en helmingur borgarinnar
hafði verið eyðilagður, um að
fólk það, er á lífi væri, og rekið
hafði verið brott úr borginni
skyldi tafarlaust flutt til baka, ■
og látið byrja á að hreinsa borg-
ina, grafa hina föllnu, og taka
upp störf sín. Á tólfta hundrað
hús, höfðu þá verið brend og
brotin, svo sem flestar bygging-
ar á Kansas stræti, Santa Fe
skrifstofumar og smiðjumar,
bókasöfnin, kirkjur og skólar.
Ráðhúsið stóð enn, þó var þar
flest úr lagi fært, svo að margar
vikur liðu, áður en það var not-
hæft að fullu.
Meðan á þessu stóð, var verið
að koma nýju og fullkomnara
skipulagi á her Ameríkumanna
og útbúa vamarirki fyrir norðan
pg vestan. Viðbúnaður mikill og
liðsafnaður var í Newton, Kansas
Grand Island og Nebraska, og
lengra austur bæði í Lincoln og
Omaha, til þess að geta yeitt
viðnám hinum þýzku yfirgangs-
seggjum að sunnan og austan.
Fregnir af viðbúnaði Ameríku-
manna bárast skjótt til her-
stöðva pjóðverja í Kansas borg-
inni, og íétu þeir þá samstundis
kalla þangað lið sitt frá Topeka
og Lawrence og bjuggust um
mjög. — pýzki herinn í Law-
rence eyðilagði hina fögru há-
skóla byggingu og fleiri stórhýsi,
en Topeka hersveitimar hröðuðu
för sinni hið mesta um North
Topeka, Meriden, Valley Falls,
Nortonville Cummings og Atchi-
son, og þaðan til Kansas borgar,
sem Ameríkumenn höfðu géfið
upp, eftir fyrstu atrennuna við
pjóðverja. Á för þeirri sköruðu
svívirðingar pýzkarans, langt
fram úr öllu, er áður hafði heyrst
eða sést. Allstaðar sama sagan
— rán, morð og skelfingar. —
Háöldruð kona í North Topeka
var lögð í gegn á heimili sínu með
byásustingjum og ung stúlka
brytjuð niður í smá-agriir. Borg-
arstjórinn í Valley Falls, var
skotinn til bana, á leiðinni heim
að húsi sínu. Kona ein fanst
dáin á strætinu, með tólf spjóta-
lög í gegn um bakið, og ungur
sveinn hafði verið lagður spjóti
í gegnum munninn.
yerkamaður nokkur í Cum-
mings, hafði sloppið fram hjá
pjóðverjum, án þess þeir yrðu
hans varir. Höfðu 1 þá all-flest
heimili verið brend; var , hús
hans eitt hinna fáu, er stóð á
grunni sínum. En er hann kom
inn úr dyrunum fann hann á gólf
inu lík foreldra sinna og systk-
ina, sundurtætt og marin, með
afhöggna limi. — Sama var á-
standið í Atchison, morð og rán.
— Tvær komungar stúlkur voru
á harða hlaupum á brott frá
brennandi núsi; þýzkir dátar óðu
að þeim, lögðu þær í gegn með
byssustingjum og köstuðu þeim
þannig útleiknum á bálið. —
Konur vora negldar við stólpa
og stauragirðingar, og þar sem
áður var Fort, Leavenwarth voru
tvær stúlkur allsnaktar festar
upp í háu tré. AUir prestar voru
myrtir, eftir að hafa sætt lang-
varandi píslum. Menn þeir, er
pjóðverjar þóttust halda í gisl-
ing, voru því nær allir líflátijir.
í Nortonville var ungbam kross-
fest við innganginn á húsi einu
á fjölfömum vegi.
Sérkennileg hryðjuverk. pjóð-
verja.
Landið alt á þessum stöðvum
var í auðn og eyðilegging. Hús
og heimili friðsamra bænda rænd
og brend, án minstu saka. Ekki
var skotið á pjóðverja, er um
svæði þessi fóra, því öllum voru
kunnugar hörmungarnar, er To-
peka menn höfðu orðið að þola,
og allir vissu hvers vænta mátti.
pegar pjóðverjar komu í ná-
munda við bóndabýli eitt, skaut
eigandinn Charles Gravely, á-
samt húskörlum sínum að hinum
þýzku ránsmönnum frá hlöðu
sinni. Jafnskjótt og pjóðverj-
ar örðu þess varir, ruddust þeir
heim á bæinn, tóku bónda af lífi
og sonu hans tvo. Á bæ þessum
voru staddar ellefu konur úr ná-
grenninu, létu pjóðverjar skipa
þeim í hnapp, og skutu svo á
þær úr öllum áttum. —
Mrs. Gravely hélt yngsta bara
inu í faðmi sér; bamið handleggs
brotnaði og skaddaðist mjög á
höfði, og kúla sneið stykki úr
vörum móðurinnar og blindaði
hana á öðra auga. önnur kona,
sem eigi var skotin til bana, varð
að þola þær skelfingar, að sjá son
sinn fjórtán ára, er stóð við hlið
hennar skotinn, og heila hans
slett á klæði hennar. pama
voru fimm ungmenni af lífi tek-
in; hið elzta 18 ára, en það
yngsta rúmra tveggja. Að eins
þrent af öllu því fólki, er á bæn-
um var statt, komst undan heilt
á húfi. —
petta, sem hér hefir talið ver-
ið að framan, eru að eins nokkur
sýnishom, af þeini fádæma
hryðjuverkum, er pjóðverjar
höfðu í frammi, á ofbeldisför
sinni frá Topeka til Kansas
borgar. —
Eftir að pjóðverjar höfðu
komið til Kansas og sest að í
borginni, og eftir að borgarbúar,
þeir er enn áttu þar heima, höfðu
höfðu gert áætlun nokkra um
spell þau, seín gerð höfðu verið á
húsum manna og eignum, kom
það í ljós, að 2441 hús höfðu
brerid verið til kaldra kola, 251 af
heimafólki teknir af lífi, þar af
rjmt hundrað bama og kvenna;
hátt á níunda hundrað kvenna
var hertekið af pjóðverjum,
flutt á brott, kvalið og smánað
og látið ganga fyrir hinum þýzku
fylkimgum, er til orustu kom og
mest varð mannhættan. —
En um sama leyti og ógnir
þessar dundu yfir vesturhluta
ríkjanna, hafði pjóðverjum tek-
ist að koma á land óvígum her,
á suðurströnd Long Island, í
nánd við Sagaponack. — Aðal-
bækistöð tóku þeir sér í Bridge-
hampton, og dreifðu sér í smá-
flokkum um nærliggjandi héruð.
Einn af flokkum þessum, liðugt
hundrað manns, með þremur for-
ingjum, kom að búgarði miklum
í Southhampton héraðipu. —
Foringjamir skildu datana eftir
að húsabaki, en gengu sjálfir upp
að fordyram hússins. peir mæltu
á enska tungu og heimtuðu
kampavín, en er húsráðandi
kvaðst enga slíka vöra hafa,
miðaði einn foringjanna á hann
skambyssu og hótaði að drepa
hann umsvifalaust, ef hann eigi
seldi sér í hendur lyklana að öl-
fanga klefanum. Húsráðandi
varð að láta undan, og skipuðu
illræðismenn þessir honum á-
samt tveim þjónum, að flytja
alt vín úr kjallaranum upp í stof-
una, og skyldu þeir hafa lokið
verkinu innan hálfrar klukku-
stundar, ella hreppa skjótan
dauðadaga. Að verki því loknu
flýtti búandi sér upp á loft, þar
sem húsfreyja hafði falist.
pví næst skipuðtr pjóðverjar
þjónunum að bera út allar vín-
byrgðimar og koma þeim fynr
á vögnum, að undanskildum tíu
flöskum, er þeir opnuðu sam-
stundis í stofunni. Settust þeir
þar að drykkju og buðu til öðr-
um herforingjum, er þá vora ný-
komnir; gerðist þá svall mikið,
og er mjöðinn þraut inni, heimt-
uðu þeir að þjónarair skyldu bera
inn meira drykkjar af vögnun-
um. Jókst þá ölteitin svo mjög,
að úr öllu hófi keyrði.
pví næst tóku þeir húsgögnin
og höfðu að skotspæni; mölvuðu
glugga, lampa og leirvarning og
skipuðu þjónunum, að leiða hús-
ráðendur í stofu. Húsfreyja
var hrædd og þorði eigi að
ganga inn, en bóndi hennar kvað
eigi duga mundu móti að mæla
og bað hana að ganga með sér
á fund þeirra. En jafnskjótt og
konan kom inn úr dyrunum,
spratt einn herforingjanna upp
úr sæti sínu og skaut á hana með
skammbyssu og féll hún sam-
stundis dauð til jarðar. pá skip-
uðu þeir manni hennar að grafa
hana undir eins, stóðu níðingam-
ir yfir honum með brugnum
sverðum, á meðan hann tók gröf-
ina. lagði líkið í hana og jós
moldu.
Foringjamir höfðust við í hús
inu þar til undir morgunn, létu
þeir svo kveykja í því, um það
leyti er þeir lögðu af stað, höfðu
þeir með sér olíu og önnur eld-
fim efni og vættu gólf og veggi,
sóttist brennan því greitt. Næsta
kvöld lögðu þeir eld í Southhamp
ton þorpið, og skildu við það í
i’ústum; kváðu pjóðverjar íbúa-
þess hafa skotið ófyrirsynju að
þýzkum mönnum, sem á ferli
hefðu verið í friðsömum erind-
um um strætin.
ógnir og morð.
Um það leyti er pjóðverjar
óðu yfir þorp og bæji í Long Is-
land héruðunum, söfnuðu þeir
venjulega saman dálitlum hópum
af heimafólkinu og tóku brott
með sér. Fangar þessir voru
fluttir á afvikna staði, hingað og
þangað fyrir utan Bridgehamp-
ton. par máttu þeir sætta sig
við að vera reknir fram og aftur
eins og skepmir, urðu þeir að
halda hönaum fyrir ofan höíuð
sér, var harðbannað að láta þær
nokkru sinni i’alla niður með
hliðunum.
Fyrsta kvöldið, sem fangamir
voru látnir koma saman á ákveðn
um stað, var þeim tafarlaust skip
að í raðir. Las yfirforinginn þá
upp áfellisdóm yfir fólki þessu,
þess efnis að það hlyti lögum sam,
kvæmt að sæta refsingu, með
því að það hefði gert sig sekt í
mótþróa við þýzka menn og
skotið að þeim. Og dómurinn
'var á þá leið, að af fangahópi
þessum, skyldi þriðji hver maður
skotirin verða til bana. Foring-
inn tíndi úr hópnum tuttugu
menn, lét reka þá eins og sauði
upp á dálitla hæð, og þar var sex
dátúm skipað að skjóta þá, þrjá
og þrjá í einu. Rétt um það er
hermdarverki því var lokið, kom
annar hópur fanga, sjötíu og
fimm menn alls; af þeim var
sjötti hver maður af lífi tekinn.
Allstaðar þar sem pj óðverjar
fengu því viðkomið, létu þeir
taka höndum og lífláta, helztu
valdamenn borga og bæja,brendu
og rændu stórhýsi og verzl-
unarbúðir, en slóu eign sinni á
vistir og varning allan, er nokkru
verðmæti nam. — Ávalt þar, sem
pjóðverjar létu skjóta þriðja
hvem fanga, píndu þeir þá tvo,
er fengu að halda lífi, til þess að
taka gröfina og jarða glóðvolgt
líkið. Og alt af létu þeir lýsa
yfir, að aftaka fanganna stafaði
af því og engu öðra, að íbúamir
hefðu skotið á friðsama og sak-
lausa pjóðverja. —
ófagur leikur.
Um það leyti, sem pjóðverjar
fóru með báli og brandi um Long
Island heruðin, slóst í för með
þýzkur Ameríkani, er lengi hafði
búsettur verið í Sag Harbor. Var
maður sá bakari, en hafði oft og
einatt lokað búð sinni langtím-
um saman, og vissi þá enginn
hvar hann var niðurkominn. En
sjálfur mun hann þó hafa gefið
út, að hann væri á söluferðum
fyrir iðn sína. En sannleikur-
inn var sá, að maður þessi var
verkfæri í höndum hinna þýzku
yfirgangsbófa. Var hann jafnan
í för með yfirmönnum hersins
þýzka, og kom þeim í kynni við
helztu menn landsbúa í hverju
þorpi um sig. Létu pjóðverjar
jafnan taka menn þessa af lífi
og brendu heimili þeirra til ösku
Mjög var sá siður almennur á
þessum stöðvum, þegar pjóð-
verjar ráku fanga sína um stræti
og torg, að þeir létu staðar num-
ið, þar sem láu lík Ameríku-
manna, og neyddu fangana
til þess að klappa saman höndum
svo sem í leikhúsi væri, og
hlýddu þeir ekki tafarlaust, var
dauðinn vís. Annar siður, er
pjóðverjum virtist næsta hug-
þekkur var sá, að kveykja í
vindlingum sínum og stinga log-
andi endanum inn í nef og eyra
fanganna. Margt fleira þessu
líkt létu pjóðverjar sér sæma að
hafa um hönd, hvar sem leiðir
þeirra lágu.
í héraðunum kringum Shinne-
cock hæðimar veittu Ameríku-
menn viðnám nokkurt, en urðu
þó undan að láta, eftir að hafa
rofið nokkur skörð í fylkingar
óvinanna. Létu pjóðverjar eitt
yfir alla ganga, brendu og rændu
pg myrtu bændur og búalið.
Skutu þeir í atrennu þeirri tólf
konur og var karlmaður jarðað-
ur fneð hverri konu. — Vagn-
stjóri einn reyndi að komast und-
an með tvö ung böm húsbónda
síns í Southampton; maðurinn
lenti í bardaga við sex pjóðverja
og fóru svo leikar að bæði bömin
voru skotin til bana. Á öðrum
stað kom kona ein út með brjóst-
mylking úr húsi sínu, og varð
sjónarvottur að því, er pjóðverj-
ar skutu mann hennar, óð hún
að ódáðamönnunum og rispaði
einn þeirra í andliti með nagla;
var hún þá tafarlaust rekin í
gegn með byssusting, en bamið
rotað; síðan bára illvirkjamir
eld að húsinu og fleygðu líkun-
um á bálið, bentu nokkrum
föngum á þau og sögðu: “petta
gerum við yður til aðvörunar.
Ef að pjóðverja ber að garði yð-
ar, þá eigið þér að hlýða skipun-
um Jians undir eins!”
Að eins skifti á nöfnum manna
og staða.
Ef til vill kunna sumir að
halda að hryðjuverka lýsingar
þær, er að framan hafa skráðar
verið, séu eigi annað en tómur
hugarburður. — Að því er stað-
háttu snertir, hefir vitanlega
verið um líkingu að ræða, en at-
burðimir sjálfir eru sannir!
Hver einasta lýsing, hvert ein-
ast hermdarverk er ómótmælan-
legt og marg sannað. Ekkert
falsvitni hefir komist hér að og
enginn ósönnuð ákæra verið fram
borin. Alt þetta hefir gerst í
Belgíu og Frakklandi. — 0g það
eru pjóðverjar, sem verkin hafa
unnið. Og öll hafa þessi firn
verið sönnuð með fjölda vitna.
Heimildimar era teknar eftir
skýrslu Bryce lávarðar, Toynbee
Bland, Chambry, Morgan,
Struyken, og sextán annara nafn
kendra manna, að viðbættum
þeim upplýsingum, er fengist
hafa úr þýzkum bréfum og blöð-
um, er komist hafa í vorar hend-
ur. Og meira að segja, eins og
háskólakennari Amold J. Toyn-
bee í Oxford hefir sannað með
ritum sínum um svívirðingar
pjóðverja í Belgíu og Frakklandi,
er sjaldnast hinum þýzku dátum
einum um að kenna, heldur bera
hin þýzku hermálavöld ábyrgð-
ina, með því að undirmenn hers-
ins hafa orðið að hlýða í einu og
öllu skipunum yfirboðara sinna,
hverrar tegundar sem voru.
pessi dæmafáu illræðisverk
sýna hvernig pjóðverjar haga
sér í ófriði. Og þessi háttsemi
er sérkennileg og séreign pjóð-
verja.
Sjálfsagt munu sumir menn,
er lítt hugsa, telja óviðeigandi
að rita um svona atburði í sam-
bandi við Bandaríkin; og hálf-
brjálaður eða vel það, mundi
maður sá hafa verið talinn, er
spáð hefði nokkru um ógnir þær,
er gerst hafa í Evrópu, fyrir
ágúst byrjun 1914. Og hrein-
ustu fjarstæðu mundu þeir sömu
menn hafa talið það, ef einhver
hefðiTátið sér detta það í hug að
pjóðverjar gætu komið til Banda
ríkjanna og gert þar spell, önnur
eins hafvídd og er þó á milli
þeirra þjóða.
En hver mundi líka hafa látið
sig dreyma um að pjóðverjar
væru megnugir þess að halda
veröldinni i stöðugu, fjörutíu
mánaða blóðbaði? 0g hvað hefir
ir svo skeð í sambandi við Rúss-
land ? Hvað gat ekki komið fyrir
ítalíu? Hver urðu örlög Belgíu
Póllands og Serbíu?
Óvinirnir, sem vér berjumst gegn
Á þessum tímum er ekkert ó-
hugsandi — ekkert! pó vonum
vér að sjálfsögðu eindregið, að
pjóðverjum takist aldrei að koma
herliði til Bandaríkjanna, en ó-
hugsandi er það samt ekki. —
pað er hemaðarlegur möguleiki,
að svo gæti orðið. En til þess
kemur aldrei, ef þjóðin er vak-
andi og skilur hlutverk sitt;
aldrei ef þjóðin rekur á dyr,
kjarkleysið og hugþreytuna, sem
því miður hefir náð haldi á alt
of mörgum einstaklingum víðs-
vegar um landið ;aldrei ef þjóðin
fer inn í ófriðinn óskift og sam-
hugsa og skilur til hlítar þörfina
miklu á sjálfsafneitun og sjálfs-
fóm. Nei, pjóðverjar koma
aldrei til Bandaríkjanna, ef með-
vitund Bandaríkja þjóðarinnai'
allrar, er nægilega ljós á þeim
höfuðlærdómi, að alt annað en
fullkominn sigur, sé aukaatriði,
og að framtíðar trygging þjóð-
emisins hvíli eingöngu á sigri
þjóðarinnar í stríðinu.
Enginn minsti vafi leikur á
því, hvað fyrir þjóð vorri liggur
ef pjóðverjar sækja oss heim.
Hörmungadæmin, sem bent hefir
verið á hér að framan, taka af
allan efa. Meðferð sjálfra vor,
kvenna vorra og bama mundi
verða nákvæmlega hin sama og
Frakkar, Serbar, Póllendingar og
Belgíumenn hafa orðið að sæta.
Vér höfum enga réttmæta á-
stæðu til þess að halda, að hin
þýzku herglæfra-villidýr, mundu
breyta nokkuð um háttsemi sína
til batnaðar, ef þeim gæfist tæki
færi á að ná sér niðri á þjóð vorri
Foringjamir eru hinir sömu, með
sama innrætið.
pama hafið þér þá myndina
af óvini þeim, sem vér berjumst
gegn. —
pess fyr, sem þjóðin vaknar
til meðvitundar um það, að
tilvera sjálíra vor og framtíð af-
komenda vorra krefst sigurs í
hildarleik þessum, því fyr má og
sigursins vænta. Bandaríkja-
þjóðin er skyldug að leggja fram
síðasta peninginn, síðasta mann-
inn, síðustu sjálfsfórnina í stríði
þessu. Annars getum vér tapað.
Og ef vér töpum, bíðum vér, kon-
ur vorar og böm, hinna sömu ör-
laga og ávalt afa beðið allra í
löndum þeim, þar sem pjóðverj-
ar hafa orðið ofan á eða munu
verða. *
Meiri þörf fyrir
Hraðritara og Bókhaldara
pað er alt of lítið af vel
færu skrifstofufólki hér í
Winnipeg. — peir sem hafa
útskrifast frá The Success
Business College era ætíð
látnir setja fyrir. — Suc-
cess er sá stærsti og áreið-
anlegasti; hann æfir fleira
námsfólk en allir aðrir skól-
ar af því tagi til samans.
hefir tíu útibú og kennir
yfir 5,000 stúdentum ár-
lega, hefir aðeins vel færa
og kurteisa kennara. Kom-
ið hvenær sem er. Skrifið
eftir upplýsingum-
SUCCESS BUSINESS CQLLEGE
LIMITED
WINNIPEG, MAN.
SJÚKAR tenndr
eru
orsök
sóttkveikju-gerla
VÍSINDIN hafa sannað
að margir hættulegir
sjúkdómar eiga rótsinaað
rekja til veiklaðra tanna.
En til þess að hafa góðar
tennur, er nauðsynlegt að
hafa góðan tannlæknir.Eg
býð yður hina beztu að-
ferð, er þekst hefir í tann-
lækningalistinni og á-
byrgist að þér verðið á-
nægðir.
Dr. C. C. Jeffrey
Hinn samvizkusami
tannlæknir
Horni Logan&Main
Inngangur frá Logau Ave.
Wm. H. McPherson,
Uppboðshaldari og
Virðingamaður . .
Selur við uppboð LandbúnaÖaráhöld, a.a-
konar verzlunarvörur, húsbúnað og íleira.
264 8mith St. Tals. M. 1 781