Lögberg - 24.01.1918, Qupperneq 5

LOGBERG, FIMTUDAGINN 24. JANÚAR 1918
(
HEiMSINS BEZTA
MUNNTÓBAK
Kaupmannahafnar
Hefir góðan
keim
Munntóbak sem
endist vel
Hjá öllum tóbakssölum
lega hafa verið fluttar í þjóð-
þingi Austurríkismanna og Ung-
verja.
Dr. Lestie Pavicic komst ný-
lega svo að orði í ræðu er hann
flutti í þinginu í Vínarborg.
Frá einu homi til annars í Ser-
bíu heyrast stundur líðandi fólks
Böm og gamailmenni deyja hrönn
um saman úr hungri og af illri
meðferð. peir sem hraustir era
og hugaðir hafa verið hneptir í
fangelsi.sviftir eignum sínum,
sakaðir um brot, er þeir aldrei
hafa framið, kvaldir, dæmdir og
drepnir. í Spalato var eg, ásamt
öðrum löndum mínum, sem að
tölu skifti hundraðum, meðhöndl
aður á hinn grimmilegasta hátt.
f Rieka voram við allir reknir í
hellirigningu á vagnstöðina og
þar sett í jámbrautarlest gegn-
drepa frá hvirfli til ylja, og þar
máttum við hýrast í 3 daga og
4 nætur, bar til við komum til
Marburg í vestur pýzkalandi, á
allri þeirr: leið fengum við ekki
einn bita af mat, né heldur sofn-
uðum við dúr. Eg get ekki með
orðum ’ýst ástandi fólksins á
þessu íerðalagi; margir mistu
vitið með öllu, cg einn af sam-
ferðamönnunum hljóp út um
glugga á okkar lest, og fleygði
sér mður á jámbrautarteinana
rétt fyrir framan aðra lest, sem
kom með fulicm hraða á xnúti
okkur. En hvað er þetta hjá
því sem landar mínir, þeir sem
vora í varðhaldi í Mostar, Doboj
og Arad urðu að líða. Eg hefi
hér eiðfastan vitnisburð frá 2
mönnum, sem þar voru, og kom-
ust undan. Og hljóða þeir á þessa
leið: í Mostar vorum við sett í
jarðhús, þar sem ræningjar og
óbótamenn eru geymdir. Byrgi
þessi era grafin í jörð niður,
þau era með moldarveggjum og
moldargólfi, dimm og loftlaus,
í þessum hýbýlum urðum við að
haldast við, sofa og matast. Um-
sjónarmaður fangelsisins, sem
við voram í var maður, ef mann
skyldi kalla, sem Gasper Shralier
hét, var hann illmannlegur í
sjón, og hinn mesti þorpari í allri
framkomu, í hendi bar hann á-
valt kefli með löngum og digr-
um jámteini fram úr með krók
á endanum, sem hann kallaði
“krónprinz”. Með krónprinz
sinn í hendi var hann stöðugt á
gangi fram og til baka á milli
fanganna, og lét þetta barefli
ganga þeim um höfuð og herð-
ar, með því orðbragði, sem eg
vil ekki hafa eftir, og á engan
hátt gátu fangamir komist und-
an þessum óvætti og barefli hans
nema með fémútum, en af pen-
ingum, eins og öllum öðrum fjár-
munum, höfðum við lítið.
Á meðal þessara manna vora
Rinda Radulovitih ritstjóri blaðs
ins “Narods” (þjóðin) og prest-
urinn Lichy, sem dó í Arad á
Ungverjalandi af sáram, er þessi
fangavörður í Mostar hafði veitt
honum, hold hans var alt marið
og einnig hafði þessi níðingur
krækt kronprinz sínum í hold
prestsins og slitið það á þann
hátt frá beinum.
f Doboj vora þó aðfarirnar
enn þá hryggilegri, í fylgd með
Serbiskum hermönnum og her-
mönnum frá Svartfjallalandi
voru þúsundir af öðra fólki,mönn
nm, konum og bömum. petta fólk
var tekið frá heimilum sínum og
rekið til næstu jámbrautar-
stöðva, þar var það látið í gripa-
vagna og flutt til þeirra staða
er það átti að geymast á. Með-
ferðin á fólki þessu var hin
skelfilegasta, varðmennimir
börðu það hlífðarlaust með
byssuskeftum sínum, kuldinn
þjakaði þvi og hungrið skar það.
Móðir með 4—5 böm fékk eitt
ofnbrauð til þess að fæða sig og
böm sín á í heila viku, og ekki
var það ósjaldan að mæðumar
láu dauðar og bömin voru að
reyna að vekja þær til þess að
biðja um brauð. Daglega dóu
frá tíu til tuttugu manns og einn
daginn vora þeir 92 sem dóu í
þeim hóp, sem við vorum í, og
sagt er oss að í alt hafi þeir
verið 800, sem létu lífið á þenn-
an hryggilega hátt úr hópi þess
fólks, sem við vorum með.
Hinn einvaldi harðstjóri í
Bosnía, General Patiorek, gaf út
skipan um það, að allir Serbar,
sem búsettir vora í héruðunum,
sem liggja að landamærum Bos-
nia — Herzegovina voru teknir
og fluttir í burtu þaðan, og var
sú skipun framkvæmd með svo
mikilli grimd og svo miklum níð-
ingsskap að engin dæmi eru til
annars eins. úr bænum Svice
var alt fólkið tekið, og farið með
það til Mount Rudo, þegar þang-
að var komið var því skipað að
taka grafir handa sér og svo lát-
ið leggjast ofan í þær, fjöldi af
konum lögðust í grafir sínar með
börn sín sér við brjóst, fólkið í
gröfunum var síðan skotið, og
þeir sem eftir voru af hópnum
látnir hylja líkamana með mold,
svona var haldið áfram, þar til
engin var eftir lifandi af fólkin
frá Svice.
Á öðram stöðum höfðu þessir
morðingjar ekki svona mikið
fyrir því að losna við fangana.
Stundum skutu hermennirnir á
hópana vamarlausa þar til hver
manneskja var fallin, stundum
var því drekt í ánni Save eða þá
fólkið var bundið, síðan borið að
því þurt bréf og kveikt í, kross-
fenst eða þá hengt. Vér gætum
haldið áfram að segja frá hinu
fjandsamlega athæfi þessara
morðvarga, en það liggur við að
oss bresti kjark — og þó þarf
fólk vort að vita um þetta, svo
það geti heldur áttað sig á því,
til hvers að stríðið er — áttað sig
á því við hvaða ófögnuð sam-
herjar vorir hafa við að stríða —
og líka til þess að hvetja þá einn
fyrir alla og alla fyrir einn að
veita þeim sitt óskorað fylgi. —
Serbía er þá við þessi áramót,
eins og Canada hefði að líkindum
verið, að hún hefði verið á vegi
þessara manna. — Eins og blóm,
sem frostið hefir tekið heljar-
tökum og riapurt hneigir blöð
sín til jarðar.
Frá Islandi.
Prestaskólahúsið gamla er nú
augl. til sölu í Lögb.bl. með 865
fermetra lóð. Tilboð um kaup
eiga að sendast fjármáladeild
stjómarráðsins fyrir 6. þ. m. í
lokuðu umslagi merktu “Presta-
skólahús” og verða tilboðin opn-
uð þar næsta dag, en núv. leigj-
andi hefir rétt til að ganga inn í
hæsta tilboðið.
Tekjuskattskrá Akureyrar
1916 telur Ásgeir Pétursson hafa
haft 100 þús. kr. árstekjur,
kaupfél. Eyfirðinga 35 þús., Jóh.
porsteinsson 35 þús. kr., R. ól-
afsson 32V2 þús. Sn. Jónsson 20
þús, O. Tuliníus 20 þús. og Björn
Lindal 15 þús.
f fjárhagsáætlun Reykjavíkur
fyrir 1918 era tekjur áætlaðar
296,277 kr., þar af þó tekjuafg.
frá fyrra ári rúmlega 13% þús.
en útgjöld 753,904 kr. Niður
verður jafnað 457,726 kr., og þó
gert ráð fyrir 5—10% hækkun
á þeirri tölu. Kostnaður við
stjóm kaupstaðarins er nú áætl-
aður 26,200 kr. Til fátækra-
framfæris eru áætlaðar 129,500
kr. og að auki 25,500 kr. til utan-
sveitar þurfamanna. 40 þús. kr.
era áætlaðar til þess að veita fá-
tækum atvinnu. 80 þús. kr. til
dýrtíðarráðstafana.
—Lögrétta.
Reykjavík 6. des. 1917.
Stærsta skip Norðurlanda er
norkst og heitir ‘Stavangerfjord’
pað va smíðað í Birkenhead í
Englandi; það hljóp af “stokk-
unum” í sumar, en um smíði á
því var samið í febrúar 1915 en
átti að vera lokið í febrúarmán-
uði í ár.
“Stavangerfjord” er 550 fet á
lengd og 64 fet á breidd. “Krist-
janiafjord”, sem áðui var
stærsta skip Norðmanna, var 510
fet á lengd og 61 á breidd.
Hæð skipsins frá kili upp á
þak mælingaklefans er 80 fet og
3 þumlungar. par yfir er stjóm
pallur.
Skipið er talið 12,500 brutto
tons, eða um 2,000 stærra en
“Kristjaniafjord” var.
Á fyrsta farrými getur skipið
flutt 88 farþega, 306 á öðra og
912 á þriðja. Skipshöfnin á að
vera um 250 manns og geta
þannig verið á skipinu um 1,550
manns.
Farrými hefir skipið að eins
fyrir 5000 smálestir, auk rúms
fyrir 2000 smálestir af kolum og
1000 smálestir af vatni og mat-
vælaforða skipsins.
Kaupverð skipsins var að sögn
um 6 miljónir króna.
Tröllasögu mikla segir Sæ-
mundur Vilhjálmsson bifreiðar-
stjóri af því að stigamaður hafi
ráðist á sig á Hafnarfjarðarveg-
inum á sunnudagskveldið og ætl-
að að ræna sig. Hafði maður
þessi rifið mjög föt Sæmundar,
en einkum brækur, en Sæmund-
ur kom loks höggi á höfuð hon-
um með göngustaf sínum og
gafst hann þá upp. — Var Sæ-
mundur heppinn að vera þó bet-
ur búinn en stigamaðurinn, sem
virðist hafa verið vopnlaus.
Allir bakarar bæjarins hafa
verið kærðir fyrir óleyfilegan
kökubakstur. Voru þeir kallaðir
fyrir rétt í gær og upplýstist þar
að matvælanefndin telur köku-
bökunarbannið alsendis óþarft
og að hún hefir fyrir nokkrum
mánuðum síðan mælst til þess
við stjómina að það yrði felt úr
gildi. Sagt er að það bréf sé
ekki finnanlegt í stjómarráðinu
og að ráðherramir þykist ekkert
um það vita. Líklegt er þó að
hægt verði í sambandi við þenn-'
an málarekstur að gera þeim það |
skiljanlegt, að kökubannið á
engan rétt á sér.
Frá Akureyri var “Vísi” sím-
að 6. des. að íshroði væri kominn
á Grímseyjarsund. — Eru menn
kvíðnir orðnir nyrðra fyrir vetr-
inum og búast við hinu versta
er frameftir kemur.
—Vísir.
Kvenfélag Skjaldborgar safn-
aðar er að undirbúa samkomu
mikla og skemtilega, sem það
ætlar að halda 12. febrúar næstk.
Dominion.
Myndasýning, áhrifamikil og
lærdómsrík, verður alla vikuna.
Sagan, sem aðalmyndin er bygð
á, er canadisk. Tveimur svcit-
um lýst, er metnaðurinn gjörir
óvinveittar. Biðlar söguhetjunn-
ar, sem er stúlka, og heitir Heda
Drane, era þrír, og beita öllum
brögðum til þess að koma málum
sínum fram. Einn þeirra er
blindur—hann verður hlutskarp-
astur.
þessi mynd er falleg og spenn-
andi.
Næsti leikurinn er í einum
þætti, og leikur Mr. Harry Hol-
man, frægur leikari, höfuð hlut-
verkið.
Einnig verður leikið ásamt
öðra fleira “My Good Friend”.
eftir írskan höfund; er sýnir
glögglega hin einkennilegu, írsku
þjóðareinkenni.
Loks má ekki gleyma mynd-
unum úr hernaðarlífi Breta, sem
allir keppast um að sjá, og sem
enginn má missa.
pað er hressandi skemtun fyr-
ir fólk á öllum aldi, að koma nið-
ur á Orpheum.
CANADAl
FINES?
THEATSfs
Winnipeg.
Where öre t
Jitney,
Til viðskiftavina W innipeg Electric Railway
HefurSu UugsaS í alvöru um Winnipeg-borg án strætisvagna? Geta
Jitney’s, sem á svo ranglátan og eySileggjandi hátt, draga úr tekjum Fólugsins,
og spilla fyrir nauSsyniegum umbótum, tekib viS af Félagi voru?
Vegna fjölda orsaka verður svariS NEI!
Jitneys vinna einungis þann tímann, sem umferbin er mest.
Jitneys fara aSeins um stutt stræti innan bæjar.
Jitneys eru bara fyrir góSvlSristimann, og veióa rjómann ofan af hagn-
atSartækifærum sumarsins, en eru alveg ófullnægjandi á veturna.
Og þar við bætist atS Jitneys bera enga ábyrgiS gagnvart fólkinu. peir
koma og fara þegar þeim sýnist og er ekki unt aS þvinga þá til starfrækslu
samkvæmt áætlan, nokkurn hluta dags. peir starfa eins og þeim einum
þóknast, og eru alveg ófullnægjandi þegar umferöin er mest, og langmest
þörfin.
Dr. Adam Shortt, fyrrum forseti fyrir The Civil Service Commission of
Canada, hefir nýlega rannsakaö, tilsvarandl ástand í Vancouver, og hann
kemst þannig aö oriSi:
“Annaðhvort verða Jitneys að útilokast, eða þá að raf-
magns-vagnar verða að hætta starfi, og hætta að fullkomna
og framlengja vagnlínur sínar; útiloka “transfer”, en ákveða
5 centa fargjald, fyrir menn, konur og böm”.
Alt, sem Strætisvagnafélagið fer fram á, er aö sjá rétti sínum borgiÖ
samkvæmt anda samnings þess, viö Winnipeg-borg.
Næstu viku verður á Winni-
peg leikhúsinu sjaldgæfur leik-
ur, sem heitir, “It Pays to
Advertise”. par er margt svo
meinfyndið að undrum sætir.
Frank E. Camp og Anna Bron-
augh eru svo vel þekt í Winni-
peg-borg, að nöfn þeirra ættu að
vera nægileg trygging fyrir fullu
húsi. Ef yður leiðist, þá skuluð
þér skreppa niður á Winnipeg.
Pantages.
Pantages er staðurinn, sem
menn eiga að koma á til að
skemta sér um næstu helgi. —
Verður þar frægur kýmisöngv-
ari, með 10 ágætum söngmeyj-
um. Reglulega skemtilegur
gleði-söngleikur, þar sem koma
fram á sviðið Martha Russell,
Francis Bushman og G. M.
Anderson; leikurinn heitir
“Stage Types”. pá verða líka
til staðar fjórir Kínverjar, sem
syngja, ákaflega skringilega
söngva og þreyta aflraunir.
Orpheum.
“Vanity Fair 1918”, heitir leik
urinn, sem sýndur verður á
Orpheum leikhýsinu vikuna, sem
hefst 28. þ. m. par er margt,
sem vekur athygli áhorfandans;
þetta er alveg fáheyrður kými-
leikur, með hinum skrautlegasta
útbúnaði og sérstaklega hrífandi
söngvum.
pESSA VIKU
Mikilfengleg “Grand Opera”
Síðdegis miðvikud. og laugard.
SAN CARLO GRAND OPERA
100 þátttakendur, mikill söngur
mismunandi leikur hvern dag.
Mánud.—Cavalleria & Pagliacci.
priðjud.—Aida.
Miðvikud. síðdeegis—Martha.
Miðvikud. kveldleikur—Faust
Fimtud.—La Gioconda.
Föstud .■—Ricoletto.
Laugard. siðdegis—Carmen.
Laugard. kveldl.—11 Trovatore.
Verð að kveldinu og síðdegis
á laugard. $2, $1.50; $1, 75c, 50c;
box sæti $2.50. Síðd. miðvikud.
$1.50, $1, 75c, 50c. Gal (unres.)
25c. Box sæti $2. Póstpantanir
næsta mánudag.
Oss vantar íslenzka inenn og konur
til aö læra rakara iön. par eö hundr-
UÖ af þessa lands rökurum veröa aö
hætta þeirri vinnu og fara í herinn,
þeir verða herskyldaöir. Nú er bezti
tíminn fyrir þig að læra góöa iðn, og
komast i vel borgaða stöðu. Vér
borgnm yður gott kaup á meðan þér
eruð að læra, og útvegum yöur beztu
stööu eftir áð þér eruö búnir, þetta
frá $18.00 til $-25.00 á viku. Eins
getum vér hjálpað yður til að byrja
fyrlr sjálfan yður, með mánaðar af-
borgun; aðeins 8 vikur til náms. —
Hundruð Islendinga hafa lært rakara
iön á skóla vorum og hafa nú gott
kaup, eða hafa sinar eigin rakara
stofur. Spariö járnbrautarfar með
þvi að ganga á næsta skóla við yðar
bygðarlag. Skrifið eöa komiö eftir
hár kvenna, í skóla vorum að 209
Saskatoon. — Vér kennum ltka sim-
ddn •Bioa gp 30 ‘U8T-BI9A1JX0JU ‘unjtJ
ókeypis bók.
ITenipliills Barber College
220 Pacific Ave., Winnlpeg.
Pacific Ave„ Winnipeg.
Útibú í Regina, Moose Jaw, og
Með virðingu,
Janúar, 1918.
WINNIPEG ELECTRIC RAILWAY.
Hogir.’.U11 LDDSKINN
Ef þú óskar eftir fljótri afgreiðslu og hæsta verði fyrir ull cg loðskirn.skiifið
Frank Massin, Brandon, Man.
Skrifið eftir verði og áritanaspjöldum.

einnig mjög hafa skotið þeim skelk í bringu og
þeir gengið því með hálfum hug í móti Grikkj-
um úr því, er þeir höfðu reynt hreysti þeirra og
harðfengi. En á hinn bóginn skóp hún Grikkj-
um sjálfum kjark og móð, og jók þeim styrk og
þol til vamar sóknar í ófriði þessum. Ennfrem-
ur var hún þeim uppörfun og hvöt til þess að
feta drengilega í fótspor hinna föllnu kappa og
leggj a líf og blóð í sölumar fyrir fósturjörð sína
og frelsi.
Meiri fóm getur enginn lagt á altari ætt-
jarðarjarðarástarinnar en líf sitt. pá fóm fram-
báru þessar ágætu ósíngjömu hetjur af frjáls-
um og fúsum vilja.
Leónídas og liðsmenn hans hafa gefið öllum
tímum hið fegursta dæmi til eftirbreytni í þessu
efni.
Allir sem þekkja sögu hans hljóta að viður-
kenna með aðdáun og lotningu, hinar fölskva-
lausu og fómfærandi ættjarðarást, hlýðnina og
er hún lýsir svo áþreifanlega.
Ðn hins vegar lýsir hún sorglega ódreng-
skap og níðingshætti eins af löndum hans, er
varð til þess að svíkja ættjörðina í hendur út-
lendum harðstjóra og stofna henni í voða, en
Leónídas og liði hans í dauða.
Til þessara tveggja manna —svo ólíkir, sem
Þeir em — hefir síðan löngum verið jafnað, þá
um fómandi ættjarðarást eða svívirðileg land-
rííð hefir verið að ræða.
Pykir mönnum, sem eigi verði lengra jafn-
að í hvoruitveggja. En slíkir menn hafa jafnan
verið uppi öðra hverju í heiminum, þótt nokkuð
hafi oftast verið með öðrum hætti. Og þeir eru
til enn þann dag í dag.
Ættjarðarástin ér ein hin göfugasta og feg-
ursta tilfinning, sem bærist í brjóstum manna
°g er styrkari hvöt til umbóta og framfara með-
þjóðanna, en nokkur önnur. En öll landráð eru
aí svívirðilegum rótum rannin og koma því æ
bölvun og ógæfu til leiðar. — Nú megið þið um
Velja, hvorum þessara manna — Leónídas eða
Efialtes — þið viljið líkjast í lífinu og afskiptum
ykkar af ættjörðinni.
—Unga ísland.
Leysing.
Streyma lindir; hýrnar hlýð;
hlýna rindi og bali.
Sumarvindur sumartíð
----------------------------------------
segir að skynda í dali.
Veðra hallar vinda flog
veiða mjallar rökin.
Sveipar fallegt sólar log
svanhvít fjalla bökin.
S. F.
Sólskinssjóður.
Hannes Ásmundsson, Frys P. O. Sask..$10.00
Frá Framnes P. O. Man.:
Kristjana Ingjaldson......i...........$1.00
Franklin Bergen.............,.............25
Olgeir Sigurðson...........................10
Guðjón Sigurðson...........................10
Herman Sigurðson...........................10
Björgvin Sigurðson.........................50
Guðlaugur Kristjánson......................25
Thorsteinn Einarson........................25
Lúðvík Einarson............................25
Einar Magnússon............................25
Jósteinn Magnússon.........................25
Inga Hallgrímson........................ 1.00
Jóhann Davis...............................25
Helgi Davis................................25
Thorsteinn Homfjörð........................50
Lilja Jónsson..............................15
Jónína Jónsson.............................15
Jónas Jónsson..............................15
Sigurjón Jónsson...........................10
Snæbjöm Jónsson............................10
Tryggvi Guðmundsson........................25
Hólmfríður Guðmundsson.....................25
Anna Swainson..............................10
Bjöm Swainson..............................10
Walter Swainson............................10
Guðríður Swainson..........................10
Aðalheiður Swainson........................10
Ingiríður Johannesson......................10
Ragna Karvelson............................25
Rósa Karvelson.............................25
Ingun Karvelson............................25
Sigurjón Kai*velson........................25
June Evely J. Hawthome, Edmonton Alta. $ .50
Samtals............$ 8.65
Áður auglýst........$907.20
Nú alls..............$915.85
t
III. ÁR. WINNIPEG, MAN. 24. JANÚAR 1918 NR. 4
Orustan í Laugaskarði.
Ein af frægustu orustum sem háðar hafa ver-
ið og sögur fara af, er orustan í Laugaskarði
(Thermopyle).
Áttu þar all-ójafnan leik nokkrar þúsundir
Grikkja við ógrynni Persahers.
Einkum er þó seinasti þáttur orrustu þess-
arar víðfrægur orðinn, vöm Spartverja undir for-
ustu Leónídasar konungs síns.
Orrusta þessi var ein hin helzta af orrustum
þeim sem háðar voru í stvrjöldinni milli Persa
og Grikkja.
Styrjöldin stóð frá 492—449 fyrir Krist burð.
Um þessar mundir voru ríki Persa og Grikkja
mjög voldug, enda þótt Persaveldi bæri langt af
hinu fyrir sakir viðáttu og fólksf jölda.